“Musicians don’t quit. They just drop”
Τέλος Ιουλίου, λίγες μέρες πριν φύγω για διακοπές και προκύπτει συνέντευξη με τον θρυλικό πληκτρά των DEEP PURPLE, Don Airey. Συνήθως αυτές τις αποστολές τις αναλαμβάνει ο Σάκης Νίκας, αλλά από τη στιγμή που δεν μπορούσε, ποιος είμαι εγώ που θα έχανα την ευκαιρία να μιλήσω μ’ έναν χαρισματικό μουσικό κι έναν πάρα πολύ ευχάριστο άνθρωπο όπως ο Airey; Ένας γλυκύτατος άνθρωπος, με τον οποίο μιλήσαμε όχι μόνο για το “Whoosh!”, που όπως δείχνουν τα πράγματα, θα είναι το κύκνειο άσμα των PURPLE, αλλά και για ανθρώπους όπως ο Gary Moore, ο Ritchie Blackmore ή ακόμα και ο Eddie Van Halen. Για κοπιάστε παρακαλώ.
Καλημέρα Don. Πως πάνε τα πράγματα τον τελευταίο καιρό; Πως έχει αλλάξει η ζωή σου με τον κορονοϊό;
Είναι πρωτάκουστο για μένα, τα τελευταία 40 χρόνια να περνάω πάνω από ένα μήνα στο σπίτι, χωρίς να βλέπω τους φίλους μου. Προσωπικά, πέρασα καταπληκτικά μένοντας στο σπίτι, αφού θυμήθηκα πως είναι η ζωή όταν είσαι παντρεμένος. Δεν ξέρω βέβαια αν συμφωνεί η σύζυγός μου με αυτό το συναίσθημα βέβαια ή αν θέλει να επιστρέψω άμεσα στις περιοδείες!!! (γέλια)
Νομίζω ότι πήρες μια εικόνα του τι θα συμβαίνει όταν αποσυρθείς μετά από 10-20 χρόνια!!!
Ξέρεις τι λένε για τους μουσικούς, έτσι; Δεν αποσύρονται, απλά πέφτουν κάτω.
Πάντως από μουσικής άποψης, ο κορονοϊός, σίγουρα άλλαξε πράγματα στην μουσική, με πρώτο την μετάθεση της ημερομηνίας κυκλοφορίας του δίσκου σας, που πήγε για τον Αύγουστο.
Ναι, μετατέθηκε δύο μήνες αργότερα, σχεδόν, αφού ακυρώθηκε και η περιοδεία που σχεδιάζαμε για το τέλος του Μαΐου. Νομίζω ήταν μία αναπόφευκτη απόφαση.
Όχι τίποτε άλλο, μα θα σας βλέπαμε και στο Rockwave Festival. Ευτυχώς η παρουσία σας επιβεβαιώνεται για το 2021.
Κρίμα, γιατί ανυπομονούσα να έρθω ξανά στην Ελλάδα.
Μακάρι να σας δούμε, αλλά ακόμα και τώρα που μιλάμε, δεν ξέρω πως θα μπορέσουν να ξαναγίνουν συναυλίες όπως πρέπει, ακόμα και σ’ ένα χρόνο…
Νομίζω πως κανείς δεν γνωρίζει τίποτα για το τι θα γίνει στο μέλλον, έτσι όπως είναι η κατάσταση. Το μόνο που είναι βέβαιο, είναι πως όλη η βιομηχανία της ψυχαγωγίας έχει δεχθεί ένα πάρα πολύ σοβαρό χτύπημα. Ο ιός μας έπιασε απροετοίμαστους και πολλοί μουσικοί έμειναν αμήχανοι, ενώ κάποιοι υποχρεώθηκαν να σταματήσουν να ασχολούνται επαγγελματικά με τις τέχνες και την μουσική, για να μπορέσουν να ορθοποδήσουν. Θα έλεγα ίσως ότι χτύπησε πιο πολύ το θέατρο και τον κινηματογράφο, αλλά και την μουσική. Οι συναυλίες, είναι η πεμπτουσία τη βιομηχανίας της μουσικής και πιο πολύ του rock n’ roll. Χωρίς τις συναυλίες, δεν υπάρχει ουσιαστικά rock n’ roll.
Ας πάμε λίγο στα του δίσκου. Στο “Whoosh!” ακούω ένα συγκρότημα που διασκεδάζει παίζοντας ανεβαστική μουσική. Σίγουρα δεν είναι το αγαπημένο μου άλμπουμ από τους DEEP PURPLE, αλλά ένιωσα πολύ ωραία που ακούω ένα γκρουπ που παίζει μαζί λίγο πάνω από 50 χρόνια, να ακούγεται με φρέσκο ήχο και γεμάτο ζωντάνια κι ενθουσιασμό, λες και είναι πρωτοεμφανιζόμενο. Που βρίσκετε αυτήν την ενέργεια και την έμπνευση;
Όλα έχουν να κάνουν με την σκληρή δουλειά. Έχουμε –ή μάλλον είχαμε- ένα πολύ έντονο συναυλιακό πρόγραμμα τα τελευταία 15 χρόνια. Σε ότι αφορά τους δίσκους, έχουμε την ίδια λογική, δηλαδή κάνουμε πρόβες για 2-3 εβδομάδες για περίπου 9 με δέκα ώρες την ημέρα. Μετά την τρίτη εβδομάδα, έρχεται στο στούντιο και ο παραγωγός μας, ο Bob Ezrin. Αυτό είναι το μυστικό. Να δουλεύεις τόσες πολλές ώρες και να μην καταλαβαίνεις πότε περνάνε. Μέχρι που να γίνεται εύκολο. Μέχρι που να γίνεται δεύτερη φύση. Και δουλέψαμε πολύ σκληρά και γι’ αυτόν το δίσκο.
Για μία ακόμη φορά, υπάρχει στο δίσκο σας, ένα ξεκάθαρο progressive συναίσθημα, περίπου όπως συνέβη και με το “Now what!” κυρίως, αλλά και με το “inFinite”. Συμφωνείς με αυτό; Ήταν κάτι που σας βγήκε φυσικά ή ήταν κάτι που το είχατε συζητήσει προηγουμένως με τον Bob Ezrin;
Ο Bob Ezrin ποτέ δεν φανερώνει τις προθέσεις του. Προσπαθεί να βγάλει όσο περισσότερο μπορεί, το συναίσθημα της ζωντανής εκτέλεσης από το συγκρότημα. Να σου δώσω να καταλάβεις, υπάρχουν μόνο δύο ή τρία overdubs στα πλήκτρα. Όλα τα υπόλοιπα είναι ζωντανά. Στην αρχή είχα λίγη αγωνία για το πώς θα βγει, αλλά εκείνος έλεγε: «απλά βγείτε να παίξετε». Αυτό κάναμε και πήγε πάρα πολύ καλά.
Πρέπει να πω ότι το “Whoosh!”, περιέχει πολλά και σπουδαία περάσματα στα keyboards. Οι γραμμές σου, είναι για μία ακόμη φορά φοβερές και κυρίως δείχνουν να ταιριάζουν πάρα πολύ στη δομή του κομματιού. Δούλεψες μαζί με τον Ezrin σ’ αυτό το κομμάτι;
Ξέρεις, ο Bob δεν λέει πάρα πολλά πράγματα για το τι θέλει. Σε παροτρύνει να κάνεις πάντα αυτό που έχεις στο μυαλό σου. Ξεκίνησε σαν folk τραγουδιστής που έπαιζε και ακουστική κιθάρα στο Τορόντο του Καναδά, αλλά σύντομα τα παράτησε επειδή σ’ εκείνη την περιοχή υπήρχαν καλλιτέχνες όπως ο Joni Mitchell ή ο Neil Young που έκαναν αυτό το πράγμα πολύ καλύτερα από εκείνον και αφοσιώθηκε τα τελευταία 50 χρόνια στην μουσική παραγωγή, όπως γνωρίζεις με πολύ μεγάλη επιτυχία. Είναι πάρα πολύ ωραίο να δουλεύεις μαζί του. Δεν είναι εύκολος άνθρωπος να συναναστραφείς, αλλά σε κρατά συνεχώς σε εγρήγορση, κάτι που είναι πολύ καλό.
Να υποθέσω πως και αυτή τη φορά τα κομμάτια είναι προϊόν τζαμαρίσματος.
Έτσι δουλεύουν οι DEEP PURPLE όλα τα χρόνια, δεν βρίσκω τον λόγο να αλλάξει τώρα. Όλα ξεκινάνε με τον Ian Paice να δίνει έναν ρυθμό και… φύγαμε.
Ο τίτλος του δίσκου, “Whoosh!” έχει κάποιο συγκεκριμένο νόημα ή ήταν απλά μία ιδέα του Ian Gillan;
Ήταν μία ιδέα του Gillan, αλλά ταιριάζει απόλυτα με αυτό που ζούμε τώρα. Έτσι, σε μία στιγμή, φαίνεται ότι όλη η ανθρωπότητα μπορεί να εξαφανιστεί κάνοντας τον ήχο “Whoosh”… Βέβαια εκείνος νομίζω ότι μιλούσε για την ανθρωπότητα σε σχέση με την ύπαρξη του κόσμου, γενικότερα.
Και αυτό ακριβώς φαίνεται ξεκάθαρα στο εξώφυλλο του δίσκου, που δείχνει έναν άνθρωπο να εξαϋλώνεται…
Λατρεύω το εξώφυλλο, Σάκη. Είναι εκπληκτικό.
Μπορείς να μου πεις πως θα εξηγούσες εσύ το motto που βγήκε για τον δίσκο σας, ότι οι DEEP PURPLE βάζουν το Deep μέσα στο Purple ξανά;
Μιλά για τον αυθορμητισμό μας και ότι κάναμε τη μουσική μας heavy και ευθεία. Μάλιστα, υπάρχει και το τραγούδι “Man alive”, που το θεωρώ από τα πολύ αγαπημένα μου.
Το πρώτο τραγούδι που υπήρχε σε δίσκο των DEEP PURPLE, ήταν το “And the address”. Τώρα, υπάρχει μία νέα έκδοσή του, που τοποθετήθηκε σχεδόν στο τέλος του tracklist, προτελευταίο για την ακρίβεια. Είναι ένας κύκλος που κλείνει για το γκρουπ και ιδιαίτερα για τον Ian Paice, που είναι το μοναδικό μέλος από την ηχογράφηση εκείνη του 1968;
Ναι, νομίζω ότι υπήρχε ένα τέτοιο συναίσθημα. Ότι δηλαδή ένα τεράστιο ταξίδι ξεκίνησε με αυτό το κομμάτι και ίσως έπρεπε να τελειώσει με το ίδιο. Δεν ξοδέψαμε και πολύ χρόνο, το πολύ δύο ώρες για να το ηχογραφήσουμε, παρότι είναι πολύ δύσκολο να διαμορφώσεις εκ νέου ένα κομμάτι σαν κι αυτό.
Νιώθετε λοιπόν ότι έφτασε το τέλος των DEEP PURPLE και βάζετε αυτό το τραγούδι στο δίσκο;
Κάτι τέτοιο. Θα συμφωνούσα με αυτό που λες…
Ο Roger Glover και ο Ian Gillan, δουλεύουν μαζί από τα μέσα της δεκαετίας του ’60. Ποιο είναι το μυστικό συστατικό πίσω απ’ αυτήν την τόσο επιτυχημένη συνεργασία και πως βγαίνει στην ρουτίνα του στούντιο;
Κάποια στιγμή, πριν πολλά χρόνια, περιοδεύαμε και ήμασταν στο tour bus. Ο Roger κοιτούσε το ημερολόγιό του και κάποια στιγμή λέει στον Ian: «Ian, έχεις συνειδητοποιήσει ότι γνωριστήκαμε σαν σήμερα πριν από 40 χρόνια;». «Ε και;» του απάντησε ο Gillan και όλοι μας γύρω πεθάναμε στα γέλια. Αυτό δείχνει την μοναδική τους σχέση. Οι δεσμοί τους είναι απίστευτα δυνατοί κι εν πολλοίς κρατάνε την μπάντα ζωντανή, παρότι δεν μιλάνε πολύ γι’ αυτό. Γενικότερα δεν μιλάνε πολύ για το τι έχει συμβεί ή για το τι πρέπει να κάνουμε. Είναι δύσκολο να στο εξηγήσω. Πολλά συγκροτήματα, έχουν πολλά meeting. Εμείς είναι ζήτημα να κάνουμε ένα κάθε πέντε χρόνια και το ζήτημα που θα έχουμε να συζητήσουμε είναι αν πρέπει να μείνουμε σ’ εκείνο ή το άλλο ξενοδοχείο. Καταλαβαίνεις, μιλάμε για ασήμαντα πράγματα.
Φροντίστε το επόμενο meeting σας να αργήσει, γιατί φοβάμαι πως θα έχει να κάνει με τη διάλυσή σας!!!
(γέλια) Ναι, έχεις δίκιο. Δεν θα ξανασηκώσω το τηλέφωνο!!!
Ο πιο γνωστός σου σόλο δίσκος, είναι ίσως το “K2”. Θα σκεφτόσουν την πιθανότητα να έβγαζες έναν follow up δίσκο του;
Είναι από τους δίσκους για τους οποίους είμαι πολύ υπερήφανος και παρόλο που θα σου φανεί περίεργο, όλη η διαδικασία δεν κράτησε πάνω από δύο εβδομάδες. Ο Gary Moore έχει κάνει ΚΑΤΑΠΛΗΚΤΙΚΗ δουλειά στο άλμπουμ, όπως και ο Cozy Powell.
Δυστυχώς όμως, δεν μπορούμε να τους αναστήσουμε…
Μου λείπουν κάθε μέρα. Πραγματικά.
Το 2017 στις promo συνεντεύξεις που έδινες για το “inFinite”, όταν σε ρωτούσαν αν αυτός θα ήταν ο τελευταίος δίσκος των DEEP PURPLE, απαντούσες ότι νόμιζες πως το “Now what?!” ήταν το τελευταίο άλμπουμ του γκρουπ. Τώρα; Βλέπεις το τέλος μπροστά σας;
Ποτέ δεν μπορείς να πεις τι θα συμβεί στον κόσμο που ζούμε. Τα άλμπουμ είναι πολύ σημαντικά, αλλά δευτερεύουσας σημασίας σε σχέση με το να βγαίνεις στο δρόμο και να παρουσιάζεις ζωντανά την μουσική σου. Αυτό είναι το rock n’ roll και δεν ξέρω ποιο θα είναι το μέλλον των συναυλιών.
Αν το “Whoosh!” είναι το τελευταίο σας άλμπουμ, είναι ένας πολύ αξιοπρεπής τρόπος να κλείσετε την καριέρα σας.
Το ελπίζω κι ελπίζω να αρέσει και στον κόσμο. Περάσαμε πολύ ωραία κατά την περίοδο που το γράψαμε, σ’ ένα υπέροχο στούντιο, μ’ έναν υπέροχο παραγωγό. Πολύ ωραίο συναίσθημα.
Συστήθηκες στην οικογένεια των DEEP PURPLE το 2002 ως επίσημο μέλος. Έχεις δηλώσει στο παρελθόν ότι ήσουν οπαδός της μουσικής του σχήματος και των πλήκτρων του Jon Lord. Αναρωτιέμαι ποια είναι τα τρία αγαπημένα σου άλμπουμ των PURPLE;
Α, εύκολα. Το “Whoosh!”. Χαχαχαχαχαχα!!! Αυτή τη στιγμή, ναι. Αλλά να σου πω ποιος δίσκος μου αρέσει πάρα πολύ; Το “Who do we think we are?”. Υποτίθεται ότι η μπάντα διαλυόταν σ’ αυτό το άλμπουμ και το παίξιμό τους είναι συγκλονιστικό. Από τα καλύτερα που έχω ακούσει ποτέ στο rock n’ roll. Να μιλήσω για τα τραγούδια; Τους στίχους; Το βρίσκω απλά συγκλονιστικό.
Θα ήθελα να σε ρωτήσω αν έχεις δει κάποια συναυλία των RAINBOW από τη στιγμή που ο Ritchie Blackmore αποφάσισε να τους επανασυνδέσει το 2016.
Έχω δει τον Ritchie με την μεσαιωνική του μπάντα, τους BLACKMORE’S NIGHT, αλλά όχι με τους RAINBOW τα τελευταία χρόνια.
Πολλοί οπαδοί ήλπιζαν για ένα πιο «φυσιολογικό» reunion, πιθανώς με σένα στα πλήκτρα, τον Joe Lynn Turner στα φωνητικά κοκ. Σε πλησίασε ποτέ κάποιος για ένα τέτοιο ενδεχόμενο;
Όχι. Χαχαχαχαχα. Αλλά έχω έρθει σε επαφή με τον Ritchie, έστω και έμμεσα. Πρέπει να πω ότι είμαι μεγάλος οπαδός του. Αν έχεις δουλέψει μαζί του, έχεις μάθει σίγουρα πολλά πράγματα που σε βοήθησαν στην υπόλοιπη καριέρα σου. Όλοι όσοι έχουν δουλέψει μαζί του, πρέπει να βάλουν το χέρι στην καρδιά και να το παραδεχτούν. Ο Ritchie είναι ο Ritchie. Πάντα ξέρει τι κάνει και πάει από τον δικό του δρόμο. Όποιος πιστεύει το αντίθετο, ας ρίξει μία ματιά στο βιογραφικό του. Είναι ανεπανάληπτα όλα αυτά που έχει πετύχει.
Έχεις δουλέψει με πάρα πολλούς μουσικούς. Με ποιον είχε περισσότερη πλάκα να δουλεύεις, ποιος ήταν ο πιο δύσκολος άνθρωπος και με ποιον θα ήθελες να δουλέψεις ακόμα και τώρα;
Αν κάποιος είναι καλός μουσικός, είναι και δύσκολος να δουλέψεις μαζί του. Δουλεύοντας με τον Ritchie Blackmore ήταν μία πολύ διδακτική διαδικασία και βγάλαμε μερικούς πολύ καλούς δίσκους. Θα έλεγα όμως, ότι ο πιο εξαιρετικός καλλιτέχνης που έχω δουλέψει, ήταν ο Gary Moore. Δεν μπορείς να διανοηθείς το ταλέντο που είχε. Ήταν μία πολύ ταραγμένη προσωπικότητα ως αποτέλεσμα της ιδιοφυΐας του, σε σημείο που να είναι δύσκολο να βρίσκεσαι δίπλα του μερικές φορές. Ο συνθετικός του οίστρος, οι στίχοι του και η φωνή του, αρκούσαν για να τον τοποθετήσουν στους κορυφαίους. Αν προσθέσεις όμως και το παίξιμο της κιθάρας… Ήταν ο καλύτερος που έχω ακούσει στη ζωή μου. Όλα αυτά σ’ ένα πακέτο. Απίστευτο. Όταν ήθελε, κιόλας, ήταν κι ένας πολύ αστείος τύπος (γέλια). Ξέρεις τι έχω διαπιστώσει. Ότι το να είσαι ιδιοφυΐα στην μουσική ή οπουδήποτε αλλού, δεν σε κάνει ταυτόχρονα καλό στις σχέσεις σου ή στην καθημερινότητά σου. Τις περισσότερες φορές έχεις έντονο ταμπεραμέντο, κάτι ακριβώς που συνέβαινε και με τον Gary. Αυτή η ιδιοφυΐα του, δεν τον άφηνε να έχει ησυχία στο πνεύμα του και ψαχνόταν συνεχώς για κάτι καινούργιο, κάτι διαφορετικό. Κάθε φορά που τον θυμάμαι, σχηματίζεται ένα χαμόγελο στα χείλη μου. Ήταν μοναδικός. Δεν έχουν περάσει πολλές μέρες από τότε που χάζευα ένα video του, που έπαιζε Hendrix, το “Voodoo chile” και είχα μείνει με το στόμα ανοιχτό με τον τρόπο που είχε κάνει δικό του το τραγούδι!!! Είναι τόσο ωραίο να βλέπεις άτομα που ξεκινήσατε μαζί ως φίλοι και κολλητοί, πλέον να έχουν γίνει θρύλοι. Εκείνα τα χρόνια κάναμε αυτό που μας άρεσε με όλες μας τις δυνάμεις και το αποτέλεσμα ήταν αυτό που βλέπεις τώρα.
Υπάρχει κάποιος μουσικός που ακόμη και τώρα θα ήθελες να συνεργ…
Ο Eddie Van Halen (σ.σ. ούτε να ολοκληρώσω την ερώτηση δεν με άφησε!!!). Είμαι τεράστιος οπαδός του. Τον έχω συναντήσει μερικές φορές, αλλά δεν έχει τύχει να δουλέψουμε μαζί. Το βλέπω δύσκολο να προλάβουμε να συνεργαστούμε πλέον, αλλά πάντα εύχομαι τα καλύτερα γι’ αυτόν, που έχει περάσει και δύσκολα με την υγεία του.
Φτάνουμε στο τέλος του χρόνου μας κι εδώ συνήθως ρωτάμε τι να περιμένουμε στο μέλλον. Αυτή η ερώτηση όμως είναι εντελώς άκυρη τώρα, αφού καλά-καλά δεν ξέρουμε τι μας ξημερώνει…
Είναι πολύ δύσκολα τα πράγματα με αυτήν την τρομακτική πανδημία, αλλά στο τέλος η ανθρωπότητα θα κερδίσει. Έχω ξυπνήσει αρκετές φορές αυτές τις ημέρες και αναρωτιόμουν αν ονειρευόμουν, αλλά δεν ονειρευόμουν…
Όλα θα πάνε καλά και θα βρεθούμε του χρόνου στο Rockwave Festival!!!
Το ελπίζω. Η Ελλάδα είναι το αγαπημένο μου μέρος.
Έχετε συζητήσει το ενδεχόμενο, σε περίπτωση που δεν βγάλετε άλλο στούντιο άλμπουμ, να συνεχίσετε να κάνετε κάποιες συναυλίες ή μία αποχαιρετιστήρια περιοδεία;
Δεν έχω την παραμικρή ιδέα. Σε παραπέμπω όμως στην ατάκα του Buddy Guy που σου είπα στην αρχή. «Οι μουσικοί δεν αποσύρονται, πέφτουν κάτω» (γέλια).
Ευχαριστώ πολύ κι ελπίζω τελικά να τα πούμε του χρόνου από κοντά.
Εγώ ευχαριστώ για τη συνέντευξη. Θα τα πούμε του χρόνου.
Σάκης Φράγκος
(πολύ σημαντική βοήθεια στις ερωτήσεις από τον Σάκη Νίκα)
Photo credits: Ben Wolf
