Ο σπουδαίος κοινωνιολόγος και αναλυτής/σχολιαστής της ποπ κουλτούρας Stuart Hall είχε γράψει κάποτε πως η ταυτότητα γίνεται ένα σημαίνον ζήτημα όταν βρίσκεται υπό απειλή. Διαφορετικά μένει σε μια νάρκη διατηρώντας τη μονολιθική της υπόσταση. Ε λοιπόν, με αφορμή το πρόσφατο περιστατικό με τη θέαση της τραγουδίστριας έντεχνου/λαϊκού Μαρίνας Σάττι που φορούσε μπλουζάκι “Powerslave”, πρέπει να δηλώσω πως ο μεταλλάς δείχνει κατατρομαγμένος και η ταυτότητά του για άλλη μια φορά σε κρίση και υπό απειλή.
Δεν γνωρίζω πολλά για τη κυρία Σάττι παρά μόνο ότι είναι μια νέα ταλαντούχα τραγουδίστρια που συμμετέχει στο έντεχνο/λαϊκό σχήμα του Φοίβου Δεληβοριά. Ποιανού; Ναι, του Δεληβοριά, γιατί μπορεί να μη με εκπροσωπεί το είδος μουσικής και φυσικά να μην είναι metal, αλλά σίγουρα δεν είναι ούτε αυτός ούτε η Σάττι τυχάρπαστη. Τα σχόλια από τους μεταλλάδες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αυτές τις μέρες υπογράμμιζαν το μηδαμινό στάτους της κοπέλας και παράλληλα καταδείκνυαν το τρόμο στις ψυχές τους: «ποια είναι αυτή η τυχάρπαστη που φοράει αυτή τη μπλούζα; να τη βγάλει αμέσως… Ποια νομίζει ότι είναι; Ξεφτίλα». Ε λοιπόν, προφανώς και δεν είναι τυχάρπαστη, αυτό πιστεύω έχει εμπεδωθεί πλήρως. Γιατί όμως τόση άμυνα και γιατί τέτοια αποκλειστικότητα στις ενδυματολογικές επιλογές;
Ο μεταλλάς, όπως οι περισσότερες κοινότητες μουσικών οπαδών από τους πρώιμους rock n’ rollers μέχρι τους mods και punks, προβάλλει την ταυτότητά του ως πλήρως συνυφασμένη με τη μουσική μέσω της ενδυμασίας – από το μπλουζάκι μέχρι τις κονκάρδες και το τζιν μπουφάν. Τυπικά, όπως συμβαίνει για κάθε άνθρωπο κάθε φυλής και τάξης, ο ρουχισμός «λέει» κάτι για τη ταυτότητα. Για την metal κοινότητα όμως, ο πλουραλισμός αυτός γύρω από το στυλ ντυσίματος συνοδεύεται από πολλά πρέπει και ταμπού που αναδεικνύουν την αποκλειστικότητα της κοινότητας των μεταλλάδων. Μέσα από αυτό διαφαίνεται πόσο σοβαρά παίρνει ο μεταλλάς τη μουσική του, το αίσθημα του ανήκειν, το κοινωνικό του στάτους και τη θέση μέσα μια κοινωνία όπου, όπως έχουν πει οι στίχοι από τόσα τραγούδια που μιλάνε για το διωγμό των μεταλλάδων ως μια παρεξηγημένη ομάδα από «την πουτάνα την κοινωνία», δεν ανήκει. Υπό αυτή τη λογική, ο μεταλλάς σηκώνει παρωπίδες και υπερασπίζεται τα σύνορα της ταυτότητάς του ακριβώς επειδή νιώθει σαν ένα απειλούμενο είδος. Επομένως, όταν ο Justin Bieber, η Kim Kardashian και η (πάντοτε τυχάρπαστη) Μαρίνα Σάττι κοσμούν το σώμα τους με μπλούζες IRON MAIDEN και METALLICA, γίνεται το πανδαιμόνιο γιατί ο μεταλλάς βλέπει ένα σύμβολο της πίστης του και του τρόπου ζωής του να γίνεται κτήμα ενός τηλεοπτικού ποπ σταρ που δεν είναι «true», εν ολίγοις επειδή υπηρετεί κάποια μόδα και δεν έχει ιδέα τι σημαίνει MAIDEN (αλήθεια, τι σημαίνει MAIDEN;) δεν επιτρέπεται να φοράει τη μπλούζα και να «το παίζει» metal. Γιατί όχι όμως; Εμείς δεν υπηρετούμε κάποια μόδα; Ναι φυσικά, αλλά κι εγώ πρέπει να ομολογήσω πως η μόδα αυτή με μας έχει και τη σημασία του ανήκειν. Στα πλαίσια μιας συναυλίας, η μπλούζα «δηλώνει» σύμπνοια και την ύπαρξη μας σε ένα κοινωνικό σύνολο και του συνόλου καθ’ αυτού. Πέραν τούτου, είναι και πολύ ωραίες οι άτιμες οι μπλούζες. Η πιο πρόσφατη που πήρα από τη περιοδεία των PUMPKINS UNITED με τα δύο “Keeper of the seven keys” είναι πολύ όμορφη. Γιατί όμως τόση φασαρία γύρω από το μπλουζάκι “Powerslave” της Μαρίνας Σάττι; Γιατί πέφτουμε με τα μούτρα να τη φάμε και, ακόμα χειρότερο, να διατυπώσουμε τους ενδυματολογικούς κανονισμούς που εκείνη πρέπει να υπακούσει; Αν μη τι άλλο, ποιοι είμαστε εμείς οι τυχάρπαστοι που θα πούμε σε μια διακεκριμένη τραγουδίστρια τι να φορέσει; Ε λοιπόν, φίλτατε μεταλλά άντρα, δεν έχεις αυτό το δικαίωμα και κάθε σου τέτοια απόπειρα είναι όχι μόνο ένδειξη μισογυνισμού αλλά είναι αγένεια και αλαζονεία. Και στη εποχή του #metoo (ναι φίλε μεταλλά, συντονίσου με τα κοινωνικά ζητήματα και κινήματα της εποχής σου – το μέταλ πάντοτε αφορούσε και την αντίσταση στη κοινωνική αδικία) αυτό είναι απλά ανεπίτρεπτο. Ας μη μένουμε σ’ ένα πλατωνικό σπήλαιο και ας ανοιχτούμε στα όσα γίνονται γύρω μας γιατί, στη τελική, το μέταλ και η ροκ μουσική αφορούσαν πολύ συχνά τη κοινωνική αφύπνιση (βλέπε πόλεμος του Βιετνάμ, RAGE AGAINST THE MACHINE – ουπς ξέχασα, δεν είναι true, “Run to the hills”, όλα τα φιλειρηνικά power metal άσματα, τους SACRED REICH του “Surf Nicaragua” και η λίστα συνεχίζεται).
Και επιστρέφω στο κυριότερο ζήτημα. Γιατί ο μεταλλάς, και δη ο Έλληνας, με το που βλέπει τη Μαρίνα Σάττι με το εν λόγω μπλουζάκι, εξαπολύει βρισιές και την αποκλειστικότητα της μπλούζας; Ο λόγος πιστεύω είναι η βαθιά εμπεδωμένη αντίληψη πως ο μεταλλάς είναι ένα καταδιωκόμενο είδος. Δεν έχει απόλυτο άδικο βέβαια. Δες τι έγινε στο Brighton με τους Rockers και Mods, το κυνήγι μαγισσών γύρω από το σατανισμό και το metal και τη καμπάνια λογοκρισίας της Tipper Gore. Ως κάτοικος των Χανίων Κρήτης, πρέπει να πω πως για το πλέον γνωστό ετήσιο Chania Rock Festival, η τοπική κοινότητα φοβόταν τους «μαλλιάδες» που θα έρθουν να τα σπάσουν. Αυτή η αντιμετώπιση άλλαξε βέβαια όταν η κοινότητα είδε πως αυξάνονται ο τουρισμός και τα έσοδα. Ακόμα όμως δεν έχω απάντηση στο ζήτημα της υπέρ-αμυντικής στάσης του μεταλλά. Ο φόβος καταδίωξης (γνωστό και ως persecution mania) έχει εμπεδωθεί πλήρως στο DNA του και βλέπει παντού απειλές προς την ταυτότητά του και την ύπαρξή του σε μια κοινωνία που θέλει να του πει πως η Καρντάσιαν μπορεί να φοράει τη ΔΙΚΗ ΤΟΥ μπλούζα. Το ακούς στους MACHINE HEAD που όλο λαλούν “fuck the world… you won’t bring us down” ή στους post “Violent revolution” KREATOR που όλο κράζουν την άτιμη κοινωνία που δε μας θέλει και που εξαιτίας της πρέπει να μείνουμε κλειστοί στο τρόπο ζωής μας και στη μικρή μας κοινότητα. Και πως θα τα αλλάξεις όλα αυτά Rob Flynn; βγάζοντας άθλιους δίσκους ή μήπως αν έπαιζες καλή μουσική και παράλληλα συμμετείχες σε μια οργάνωση όπως Black Lives Matter; Τροφή για σκέψη.
Ας μην τα απλουστέψω όλα. Η Κιμ Καρντάσιαν εκπροσωπεί και υπηρετεί έναν αμερικάνικο τρόπο ζωής που στη ρίζα του έχει έναν σκληρό καπιταλισμό και υπέρ-καταναλωτισμό που καταπατάει όποια αίσθηση ατομικότητας που το μπλουζάκι εκπροσωπεί. Στα χέρια της είναι μόνο μόδα και χρήμα. Ωστόσο, αυτό δε σημαίνει πως πρέπει να γινόμαστε απόλυτοι, φαλλοκράτες σεξιστές και προσβλητικοί. Στη τελική, όπως πολύ σοφά είπε ο συνάδελφος συντάκτης Αλέξανδρος Τοπιντζής σε μια κουβέντα, το metal ιστορικά έχει στηριχθεί στη επίδειξη, το ποζεριλίκι και την μόδα. Ας ορθώσουμε καλύτερα έναν λόγο σοφό και ορθολογικό όπως αρμόζει σε οπαδούς μιας πολύπλοκης, πολυποίκιλης μουσικής που έχει στο κατάλογο της τραγούδια με στίχους ποιήματα όπως “Pull me under”, “…And justice for all”, “We got the right”, “Holy wars…the punishment due” και πολλά άλλα.
Κλείνοντας, να πω πως η Μαρίνα Σάττι και η κάθε Μαρίνα Σάττι έχει το δικαίωμα να φοράει ό,τι γουστάρει. Το “Powerslave” μπλουζάκι, στο κάτω-κάτω, είναι πρωταρχικά ένα ύφασμα που το έραψε ένα παιδάκι στο Μπαγκλαντές και, σε μια δίκαιη κοινωνία, θα το κρατούσε και φορούσε εκείνο μιας και το παιδάκι αυτό είναι που το κατασκεύασε… σωστά; Εκτός φυσικά αν δεν ακούει metal και δεν ξέρει τι σημαίνει “Powerslave”. Για μας που ξέρουμε τι σημαίνει, μαγκιά μας και τιμή μας να το φοράμε και καλά θα κάνουμε να το φοράμε σε συναυλίες και όπου πάμε αλλά δημοκρατία και ειρήνη παιδιά, όχι στεγανά, παρωπίδες και ταμπού. Ανοιχτείτε λίγο και μη τη φοβάστε τη Μαρίνα Σάττι. Δεν αποτελεί απειλή. Εγώ προσωπικά, μπορώ να ζήσω και ας φοράει το “Powerslave” μπλουζάκι. Ίσα-ίσα που με τιμάει και μπορούμε να μάθουμε ο ένας από τον άλλο.
Φίλιππος Φίλης
Οι φωτογραφίες της Μαρίνας Σάττι είναι του Λευτέρη Τσουρέα από την πρεμιέρα των εμφανίσεων της στο Passport Κεραμεικός μαζί με το Φοίβο Δεληβοριά.
