“Afraid to shoot strangers”
Το ντεμπούτο των Ισραηλινών SCARDUST, “Sands of time”, δεν στάθηκε ικανό να κερδίσει το ενδιαφέρον μου, το πρόσφατο “Strangers”, όμως, είναι ένας πραγματικά εντυπωσιακός προοδευτικός δίσκος. Η χαρισματική τραγουδίστρια, ηγέτης, συνθέτης, Noa Gruman, κάνει σχεδόν τα πάντα στο σχήμα (μέχρι και brutal φωνητικά) και μαζί με τον εξωτερικό συνθέτη Orr Didi και τον ντράμερ, Yoav Weinberg, ήταν εκεί για να απαντήσουν στις απαντήσεις που τους θέσαμε. Τσεκάρετε οπωσδήποτε τον δίσκο τους. Πρόκειται για must για όσους ακούνε από DREAM THEATER και SYMPHONY X, μέχρι αυτούς που ακούν EPICA, με φοβερά παιξίματα κι ενορχηστρώσεις.
Το “Strangers”, τολμώ να πω ότι είναι ένα αρκετά εντυπωσιακό άλμπουμ. Που στοχεύσατε για να κάνετε κάτι διαφορετικό από το “Sands of time”;
Orr: Ευχαριστούμε πολύ! Έχω την τάση να ψάχνω για ελαττώματα σε οτιδήποτε ακούω και αναρωτιέμαι πως θα μπορούσα να το κάνω καλύτερο. Αυτό που με ενόχλησε περισσότερο στο “Sands of time” ήταν ότι πολλοί άνθρωποι άκουσαν το άλμπουμ στο shuffle (σ.σ. όχι με τη σειρά, δηλαδή), επομένως έσπαγε εντελώς το concept. Στο “Strangers” ήταν πολύ σημαντικό για εμάς, να δημιουργήσουμε ένα δίσκο που θα μπορούσε να λειτουργήσει ακόμα κι αν διαλυθεί σε κομμάτια, με τον τρόπο που κάνουν συχνά concept δίσκοι στην εποχή μας. Είχαμε την ιδέα να χρησιμοποιήσουμε την κλασική φόρμα «θέμα και παραλλαγές» και άλλη μία, την “Arch Form” από πάνω. Συνδυαζόμενη με ένα θεματικό concept σαν το “Pictures at an exhibition” (σ.σ. του Mussorgsky), αυτή η δομή επιτρέπει στο κομμάτι να είναι αδιάσπαστο.
Γράφετε μ’ έναν «εξωτερικό» συνθέτη, τον Orr Didi. Ποιος ακριβώς είναι ο ρόλος του Orr; Στις περισσότερες περιπτώσεις, μία τραγουδίστρια δεν είναι αρχηγός του γκρουπ και σίγουρα δεν γράφει την περισσότερη ή όλη την μουσική και χαίρομαι πολύ που αυτό δεν συμβαίνει στους SCARDUST. Έχεις κλασικές σπουδές;
Noa: Δεν θα έλεγα ότι ο Orr είναι «εξωτερικός» συνθέτης, αλλά «εσωτερικός»! Εκείνος κι εγώ ξεκινήσαμε το σχήμα μαζί και είναι μέλος όσο και όλοι οι υπόλοιποι που παίζουμε στην σκηνή. Ο Orr κι εγώ, βρίσκουμε το concept και τις ιστορίες και μετά γράφουμε την μουσική μαζί. Ο Orr, στη συνέχεια ασχολείται πιο πολύ με τις ενορχηστρώσεις. Μελετάω μουσική όλη μου τη ζωή. Μεγάλωσα σ’ ένα σπίτι που ασχολούνταν πολύ με την μουσική. Τραγουδάω όσο θυμάμαι τον εαυτό μου. Όταν ήμουν παιδί και μέχρι να πάω στον στρατό (σ.σ. η στρατιωτική θητεία στο Ισραήλ είναι υποχρεωτική και στις γυναίκες), το κύριο όργανό μου ήταν το κλασικό πιάνο, αλλά έπαιζα και λίγο τσέλο σε ορχήστρες, μαντολίνο και τραγουδούσα σε αρκετές χορωδίες και φωνητικά ensemble. Έκανα μαθήματα φωνητικής με αρκετούς δασκάλους, συμπεριλαμβανομένης της φανταστικής Floor Jansen περίπου πριν δέκα χρόνια. Πρόσφατα, ξεκίνησα να σπουδάζω διεύθυνση χορωδίας.
Η μουσική σας έχει ένα άρωμα DREAM THEATER / SYMPHONY X. Από την στιγμή που μιλάμε για ένα concept άλμπουμ, είχε να κάνει σε κάτι με αυτά τα συγκροτήματα; Μπορείς να μας μιλήσεις λίγο για το concept;
Orr: Αγαπώ πολύ και τα δύο συγκροτήματα! Το γκρουπ μας σχηματίστηκε έχοντας στο μυαλό έναν συνδυασμό του “The Odyssey” των SYMPHONY X και του “Ghost love score” των NIGHTWISH , αλλά οι DREAM THEATER είναι η μεγαλύτερη επιρροή μου και η δεύτερη πλευρά του “Six degrees of inner turbulence”, το αγαπημένο μου prog metal τραγούδι. Κάποτε μάλιστα, είχα κάνει μία φιλολογική ανάλυση για τους στίχους του τραγουδιού αυτού, οι οποίοι είναι και μία πολύ μεγάλη επιρροή μαζί με τη δομή του concept (την οποία δανείστηκαν από τον Mussorgsky). Μου αρέσει πολύ ο τρόπος με τον οποίον το “Six degrees…” περιγράφει τις εσωτερικές συναισθηματικές καταστάσεις μ’ έναν ποιητικό τρόπο που μου θυμίζει μερικές φορές τους εκπληκτικούς στίχους των IRON MAIDEN, όπου το φαντασιακό θέμα είναι πάντα μία μεταφορά για κάτι πολύ πραγματικό ή συχνά πολύ ενοχλητικό όπως η σχιζοφρένεια ή η παγκόσμια υπερθέρμανση. Το άλμπουμ μας, προσπαθεί να κάνει κάτι τέτοιο, χρησιμοποιώντας την προοπτική του σήμερα.
Η μουσική ικανότητα στους SCARDUST είναι πάρα πολύ μεγάλη, over the top, θα έλεγα. Πόσο σημαντική είναι για την μουσική σας;
Yoav: Στην πραγματικότητα, όταν μπήκα στους SCARDUST, τα πρώτα δείγματα της μουσικής, μου ακούγονταν λίγο μπερδεμένα και δεν ήμουν σίγουρος αν μου άρεσαν. Όμως, πραγματικά λάτρεψα το γεγονός ότι πίσω από τις μελωδίες και τις ενορχηστρώσεις που είχαν κάτι από κλασική μουσική, υπήρχαν πολύ περίπλοκα σημεία που απαιτούσαν από εμένα όλες τις ικανότητες και τη δημιουργικότητά μου και με έκαναν να φτάσω στα όρια των δυνατοτήτων μου. Έτσι, για εμένα, ένα πολύ μεγάλο μέρος της μουσικής έχει να κάνει με το ότι είναι πολύ «προκλητική». Κάτι σαν παιχνίδι μερικές φορές… Δεν είναι σύμπτωση ότι ένα όργανο το «παίζεις».
Έχετε κυκλοφορήσει ήδη κάποια video clip από το άλμπουμ, μέχρι τώρα. Θα συνεχίσετε με αυτόν τον τρόπο την προώθηση του δίσκου σας; Πόσο έχει επηρεάσει ο COVID-19 την όλη διαδικασία του “Strangers”;
Yoav: Ήδη έχουμε βγάλει αρκετά video clips. Το να δημιουργούμε video clips, ήταν η στρατηγική μας, όταν συνειδητοποιήσαμε ότι δεν υπάρχει περίπτωση να περιοδεύσουμε. Ο COVID-19 είχε πολύ μεγάλη επιρροή πάνω μας, αφού μας χτύπησε στη μέση των ηχογραφήσεων και να φανταστείς ότι έπρεπε να ηχογραφήσουμε τα σημεία της χορωδίας, έχοντας κάθε τραγουδιστή ξεχωριστά, αντί να είναι σε γκρουπ, και να ηχογραφήσουμε το μπάσο και τα τύμπανα ο καθένας στο προσωπικό του στούντιο. Επίσης, δεν μπορέσαμε να γυρίσουμε το video για το “Concrete cages”, επειδή δεν μπορούσαμε να συγκεντρώσουμε όλους τους συμμετέχοντες του δίσκου μαζί. Το ίδιο ισχύει φυσικά και για την Patty Gurdy που ήταν special guest και δεν μπορούσε να ταξιδέψει στο Ισραήλ…
Έχετε περιοδεύσει με την Patty Gurdy, της οποίας η παρουσία στο “Concrete cages” δίνει ακριβώς τη folk πινελιά που χρειάζεται το τραγούδι. Πως δουλέψατε μαζί της; Έγινε μέσω Zoom ή κάπως έτσι λόγω του Covid;
Noa: Αρχικά, συζητήσαμε μαζί της για να καταλάβουμε το όργανο, το hurdy gurdy, όσο περισσότερο γίνεται, αλλά και πως της αρέσει να παίζει. Θέλαμε το τραγούδι να δείχνει τις δυνατότητες και την προσωπικότητά της, όσο το δυνατόν πιο πολύ. Η ηχογράφηση ήταν να γίνει εδώ στο Ισραήλ, αλλά το ταξίδι της ακυρώθηκε εξαιτίας του κορονοϊού, ελάχιστες μέρες πριν πραγματοποιηθεί. Οπότε, δυστυχώς, εφαρμόσαμε το plan B, που σήμαινε ότι θα ηχογραφούσε τα μέρη της στο δικό της, home studio. Για την ηχογράφηση των φωνητικών της, «ενωθήκαμε» μέσω του Zoom. Όσο για την ηχογράφηση του gurdy, από τη στιγμή που επρόκειτο για μεγάλο και περίπλοκο τραγούδι, αυτό ήταν μία πιο μακροσκελής διαδικασία, την οποία έκανε μόνη της. Ολόκληρη η ιστορία, μπορεί να βρεθεί με κάθε λεπτομέρεια στο κανάλι μας στο YouTube, σ’ ένα video που κάναμε μαζί και ανεβάσαμε πρόσφατα. Η Patty είναι οικογένεια και ανυπομονούμε να βρούμε ευκαιρία να περιοδεύσουμε ξανά μαζί.
Υπογράψατε στην M-Theory, την εταιρία ενός θρύλου της μουσικής βιομηχανίας, του Marco Barbieri. Πως αισθάνεστε που είστε μέρος αυτής της εταιρίας;
Yoav: Είναι θαυμάσια. Ο Marco και η M-Theory, είναι φοβεροί από την πρώτη στιγμή. Τους αρέσει πάρα πολύ η μουσική μας και υποστηρίζουν πάρα πολύ το συγκρότημα. Είχαμε κάποιες προσφορές στο τραπέζι, αλλά ο Marco γούσταρε τόσο πολύ την μουσική μας και πίστευε στο συγκρότημα πάρα πολύ, που ήταν έτοιμος να βγάλει τον δίσκο μας με τους δικούς μας όρους. Το προηγούμενο άλμπουμ μας, το “Sand of time”, είχε εξαντληθεί κι επιμείναμε ότι χρειαζόμαστε μία εταιρία που να ξανατυπώσει το δίσκο εκείνο και μετά να ξεκινήσουμε να δουλεύουμε πάνω στο “Strangers”. Ο Marco πήρε αυτό το ρίσκο με χαρά κι έκανε πάρα πολύ καλή δουλειά. Επίσης, υπογράψαμε για το “Strangers” ενώ εκείνος είχε ακούσει απλά ένα μικρό μέρος του. Τον ευχαριστούμε πολύ κι εκείνον και την M-Theory γι’ αυτό.
Χρησιμοποιήσατε την παιδική χορωδία Westbrook Hay Prep School Chamber Choir στο δίσκο. Πως αποφασίσατε να χρησιμοποιήσετε μία χορωδία και πως ήρθατε σε επαφή με αυτήν την πολύ γνωστή χορωδία;
Noa: Ήρθαμε σε επαφή με τη Westbrook Hay Prep School Chamber Choir μέσω της 10χρονης εγγονής του manager μας, που τραγουδά σ’ αυτήν τη χορωδία! Τα παιδιά έκαναν εκπληκτική δουλειά και πρόσθεσαν στο τραγούδι “Huts” ακριβώς τον νεαρό και αθώο ήχο τον οποίο είχαμε φανταστεί. Η χρήση της χορωδίας στην μουσική μας, ήταν μία φυσιολογική απόφαση, με δεδομένο ότι προέρχομαι από αυτόν το χώρο και είμαι διευθυντής χορωδίας. Η βασική χορωδία που ακούγεται σε ολόκληρο το άλμπουμ, είναι η δική μου, με το όνομα “Hellscore”, που αποτελείται από περίπου 40 metal τραγουδιστές από το Ισραήλ. Έφτιαξα αυτή τη χορωδία στις ηχογραφήσεις του προηγούμενου άλμπουμ μας.
Παρότι το concept της φωτογράφησης του άλμπουμ, είναι ένα κλασικό, σχεδόν «μεσαιωνικό», στο πρώτο σας video, το “Tantibus II”, φαίνεστε σ’ ένα εντελώς διαφορετικό περιβάλλον. Μας εξηγείς τη διαφορά;
Noa: Το concept για τη φωτογράφηση του “Strangers”, είναι εμπνευσμένο από τα παλιά οικογενειακά πορτρέτα, στα οποία οι άνθρωποι έπρεπε να σταθούν όρθιοι για πολλή ώρα, σε σημείο που να χάνουν την έκφραση στα πρόσωπά τους. Φαίνονται σαν να μη θέλουν να είναι εκεί. Φαίνονται αποξενωμένοι. Όπως η μουσική, έτσι και καθένα από τα video clip μας, παρουσιάζουν μία διαφορετική μορφή αποξένωσης. Σε κάθε περίπτωση, χρησιμοποιούμε μία διαφορετική στυλιστική έμπνευση για να το εκφράσουμε.
Δουλέψατε με τον Jens Bogren στο mastering και τον Yonatan Kossov στη μίξη για το δίσκο. Πως καταλήξατε σ’ αυτούς τους διάσημους επαγγελματίες; Πιστεύεις ότι η δουλειά τους έκανε τη διαφορά, αφού προφανώς είναι και πολύ ακριβοί για να συνεργαστείτε;
Noa: Ήταν πολύ σημαντικό για εμάς να συνεργαστούμε με τους καλύτερους όλων! Το να είσαι «διάσημος» δεν έπαιξε κανένα ρόλο στην περίπτωσή μας, αλλά το γεγονός ότι εμπιστευόμαστε τυφλά και τον Kossov και τον Bogren, ότι μπορούσαν να μας δώσουν όχι απλά τον ήχο που θέλαμε, αλλά και ακόμα καλύτερο. Γνωρίζουμε τον Kossov πολλά χρόνια κι έχουμε δουλέψει μαζί του σαν συγκρότημα και στο παρελθόν, στην ηχογράφηση των τυμπάνων στο “Sands of time”. Προσωπικά, έχω δουλέψει μαζί του και σε ηχογραφήσεις από χορωδίες με τους ORPHANED LAND, AMORPHIS, AYREON και πολλούς άλλους, οπότε γνώριζα ότι δεδομένα ήταν η τέλεια επιλογή για το δίσκο. Ο Jens ήταν εκεί από την πρώτη μέρα, όταν έκανε το mastering στο EP μας, “Shadow” το 2015, αλλά και στο προηγούμενο άλμπουμ μας, το “Sands of time”, το 2017. Προσωπικά, έχω δουλέψει μαζί του και για την παραγωγή των μερών από τις χορωδίες για το πρόσφατο άλμπουμ των AMORPHIS, οπότε το να δουλέψουμε μαζί του, δεν είχε καμία δυσκολία στην απόφαση.
Πως είναι να είσαι γυναίκα σ’ έναν «κόσμο από άνδρες», ιδιαίτερα όταν περιοδεύετε;
Noa: Δεν θα πω ψέματα, από την εμπειρία μου μέχρι τώρα, είναι μία απαιτητική και προκλητική βιομηχανία για τις γυναίκες. Ο βασικός λόγος είναι ότι οι άνθρωποι συνήθως δεν με παίρνουν σοβαρά. Πολύ συχνά νιώθω έλλειψη σεβασμού απέναντί μου. Στις περιοδείες, δεν νιώθω πολύ μεγάλη διαφορά από το γεγονός ότι είμαι γυναίκα, επειδή τα υπόλοιπα μέλη της μπάντας είναι σαν αδέρφια μου. Παρόλα αυτά, νιώθω μία διαφορά εξαιτίας του γεγονότος ότι είμαι τραγουδίστρια και πρέπει να είμαι ακόμα πιο προσεχτική με την υγεία μου, τις ώρες που κοιμάμαι, τη δίαιτά μου κτλ, αν θέλω να είμαι όπως πρέπει στην σκηνή. Βασικά όμως, υπάρχει και μία άλλη μεγάλη διαφορά, που συμβαίνει αν ήμαστε άτυχοι την ημέρα μίας συναυλίας και μπορεί να προκαλέσει αναστάτωση. Τραγουδίστρια με αλλαγές διάθεσης, ημικρανίες, πονοκέφαλο και τα ρέστα. Εσύ τα ήθελες, οπότε μην με κατηγορείς που είμαι ειλικρινής. (σ.σ. τόσα χρόνια μιλάω με γυναίκες που περιοδεύουν, είναι η πρώτη φορά που κάποια μίλησε με τόση ειλικρίνεια για όσα συμβαίνουν, πρέπει να ομολογήσω).
Υπάρχουν κάποια ακραία φωνητικά εδώ κι εκεί. Ποιος τα κάνει; Είναι μέρος του concept ή σας αρέσει αυτή η αντίθεση;
Orr: Η Noa τα κάνει όλα και είναι μέρος του είδους μουσικής που παίζουμε! Το Progressive rock , στον αυθεντικό ορισμό του, είναι rock με κλασικά στοιχεία. Γκρουπ όπως οι KING CRIMSON και οι PINK FLOYD, έχουν χρησιμοποιήσει τα ουρλιαχτά ως μέρος του ψυχεδελικού στοιχείου που προέρχεται από τη rock σκηνή. Το Progressive metal, έτσι όπως το νιώθω εγώ, είναι το Progressive rock με πιο ακραίες δυναμικές και πιο πλούσιες αρμονικές και αν το rock των 60s, είχε κάποια ουρλιαχτά, αυτό είναι φυσικό. Θυμήσου για παράδειγμα, το “Hey Jude” των BEATLES στο 5:29 (σ.σ. εννοείται ότι πήγα και το έβαλα και είναι ακριβώς αυτό το σημείο που περιγράφει).
Το τραγούδι “Under”, είναι κάτι αρκετά ασυνήθιστο. Ποιες ήταν οι επιρροές σας όταν γράφατε αυτό το κομμάτι; Πως θα το περιγράφατε;
Noa: To Hamilton (το μιούζικαλ)
Orr: O Jaco Pastorius!
Ποια είναι τα σχέδιά σας για το μέλλον;
Noa: Με τον κόσμο να έχει κρεμασμένο ένα τεράστιο ερωτηματικό πάνω του, αυτή τη στιγμή, δεν είμαι σίγουρη πώς να απαντήσω στην ερώτησή σου. Αυτό που μπορώ να πω είναι ότι δεν θα ξεκουραστούμε και θα κάνουμε ότι μπορούμε καλύτερο στις μέρες μας. Θα ήθελα κλείνοντας, να πω ότι η Ελλάδα είναι ένα από τα απολύτως αγαπημένα μέρη μου στον κόσμο. Ανυπομονώ να έρθω να παίξω live για όλους εσάς. Ευχαριστούμε για τη φιλοξενία, να είστε ασφαλείς και keep rocking!
Σάκης Φράγκος
Studio photo: Yoni Sherman
