“A Viking in nature”
Για τη μουσική των WARDRUNA μιλήσαμε πρόσφατα όταν κυκλοφόρησε το τρίτο και τελευταίο album της τριλογίας Runaljod, “Ragnarok”. Η βιωματική εμπειρία που σου προσφέρει κάθε τους δίσκος είναι κάτι που πρέπει να ερμηνευτεί, αναλυθεί και επεξεργαστεί ενδελεχώς. Ο καλύτερος τρόπος δεν μπορεί να είναι άλλος παρά η επικοινωνία με τον ίδιο τον δημιουργό. Έτσι λοιπόν, μαζί με τον καλό φίλο Κώστα, καλέσαμε τον συμπαθέστατο Einar Selvik, τον ιθύνοντα νου του συγκροτήματος, για να μοιραστεί μαζί μας το όραμά του για την μουσική που πραγματεύεται. Πρόκειται για μια συζήτηση που ξετυλίγει κάθε πτυχή της διαδρομής των WARDRUNA, σε ορισμένα σημεία της οποίας, αναφέρονται πρόσωπα και καταστάσεις που πράγματι ενδιαφέρουν το ελληνικό κοινό.
Νίκος: Πώς είσαι Einar;
Είμαι καλά. Είναι πολλά τα πράγματα που πρέπει να γίνουν και η εύρεση ελεύθερου χρόνου είναι πολυτέλεια.
Ν.: Ωραία, ας ξεκινήσουμε. Για μένα όπως, υποθέτω, και για πολύ κόσμο που σε ακολουθεί, οι WARDRUNA δεν είναι ένα τυπικό μουσικό σχήμα. Τι σημαίνουν για σένα οι WARDRUNA;
Για μένα είναι ένα project με το οποίο προσπαθούμε να φτιάξουμε κάτι νέο μέσω κάτι παλιού. Δεν έχει να κάνει με μια ρομαντική ιδέα που ασχολείται με το παρελθόν, ουτε με μια προσπάθεια να ξαναπαίξουμε τη μουσική των Βίκινγκς. Έχει περισσότερο να κάνει με κάποιες παλιές ιδέες και φυσικά μουσικά όργανα και στο να κάνουμε κάτι καινούριο με όλα αυτά. Αυτό είναι σχετικό με το σύγχρονο άνθρωπο ή κοινωνία.
Ν.: Ήταν εύκολο να βρεις άτομα με τα οποία θα μπορούσες να μοιραστείς το όραμά σου;
Δεν θα έλεγα ότι ήταν εύκολο, αλλά φαντάζομαι στάθηκα αρκετά τυχερός. Στην αρχή συνεργάστηκα πολύ με έναν στενό φίλο, τον Gaahl (ex- GORGOROTH) και φυσικά την Lindy Fay Hella. Και γενικά όλοι οι υπόλοιποι μουσικοί αποτελούν μια καλή ομάδα ατόμων. Έχει πολύ πλάκα να δουλεύεις μαζί τους, αλλά είναι ταυτόχρονα και πολύ εποικοδομητικό.
Κώστας: Σχετικά με τον Gaahl. Έχεις αναφέρει στο παρελθόν ότι ήταν ένα είδος σύμβουλου στο όραμά σου. Δηλαδή συνεισέφερε κιόλας, δεν μοιράζονταν απλά ένα άτομο με το οποίο μοιραζόσουν τις ιδέες σου. Σε βοήθησε ή όχι;
Με κάποιο τρόπο όταν ξεκινήσαμε αυτό το εγχείρημα, ο Gaahl ήταν το άτομο με το οποίο μπορούσα να πω τις ιδέες μου. Να συζητήσω αυτά που είχα κατά νου. Κι επειδή έχουμε τα ίδια ενδιαφέροντα, για παράδειγμα είναι πολύ παθιασμένος με την νορβηγική ιστορία, τις αρχαίες / παλιές παραδόσεις, και άλλα παρόμοια πράγματα… Στην αρχή αλλά και αργότερα κατά την πορεία, ήταν ένας συνεργάτης, ο οποίος ενέπνεε, κάποιος με τον οποίο μπορούσα να μοιραστώ τις ιδέες μου.
Ν.: Ο ήχος των WARDRUNA είναι σίγουρα μοναδικός, όπως επίσης και τα όργανα που χρησιμοποιείς. Πόσο δύσκολο ήταν για σένα να βρεις αυτόν τον αυθεντικό ήχο, μιας και δεν υπάρχουν ιστορικές πηγές στις μέρες μας. Έκανες κάποια έρευνα;
Ω ναι, έκανα μια μεγάλη ιστορική έρευνα. Φυσικά υπάρχουν ήχοι που δεν γνωρίζουμε πως ακούγονταν πριν από 1000 ή 1500 χρόνια. Αλλά από την άλλη μεριά, υπάρχουν πολλά πράγματα που ξέρουμε. Για παράδειγμα κάποια όργανα έχουν ένα περιορισμένο ηχητικό εύρος, οπότε ξέρουμε τι και τι δεν μπορούσαν να κάνουν. Οπότε, οτιδήποτε κι αν παίξεις με αυτά θα είναι αυθεντικό ως προς την χροιά. Κι επίσης υπάρχουν και κάποια άλλα πράγματα, όπως οι ρυθμικές ακολουθίες ή η ποίηση. Υπάρχουν αρκετά πράγματα που παραπέμπουν στο παρελθόν και εννοείται πως όλα αυτά είναι αποτέλεσμα της έρευνας που έχω κάνει.
Κ.: Ναι σίγουρα μπορούμε να το καταλάβουμε!
Χαχα, είμαι λίγο σπασίκλας με την ιστορία, χαχα. Αλλά αυτό που κάνω με τους WARDRUNA, δεν σημαίνει ότι πρέπει να είναι 100% ακριβές. Δεν είναι αυτός ο στόχος μου άλλωστε. Όπως είπα, έχει περισσότερο να κάνει με τη δημιουργία κάτι καινούριου με την βοήθεια του παλιού. Προσπαθώ όμως να είναι όσο πιο ακριβής γίνεται, μέσω των μελετών και της ερμηνείας τους.
Κ.: Να ρωτήσω σχετικά με τον ήχο σας. Αν κάποιος ήθελε να κατηγοριοποιήσει την μουσική σας, πιθανώς αυτή θα ήταν folk. Κοιτώντας πίσω στην νορβηγική σκηνή, μπορεί κανείς να βρει πολλές μπάντες και projects, όπως οι HAGALAZ RUNENDANZE, Kari Ruslatten, WONGRAVEN, STORM και άλλοι, που προσπάθησαν να εκφράσουν και να πλησιάσουν τη νορβηγική παράδοση και κουλτούρα, μέσω της μουσικής τους. Πιστεύεις πως οι WARDRUNA είχαν κάτι ιδιαίτερο να προσθέσουν σε αυτή την μουσική κατεύθυνση;
Προσωπικά δεν θα μας συνέκρινα με κανένα από αυτά τα project. Είναι μοναδικά με τον δικό τους τρόπο. Και ότι έχει να κάνει με την κατηγοριοποίηση του ήχου μας, νομίζω ότι δεν είναι εύκολο να τοποθετήσει κανείς τους WARDRUNA σε κάποιο συγκεκριμένο εύρος ήχου ή κάποια σειρά. Γιατί μπορεί να χωρέσει σε πολλά αλλά ταυτόχρονα δεν ανήκει σε κανένα. Και με όρους όπως folk ή παραδοσιακή μουσική, νομίζω ότι δεν ταιριάζει με κανέναν. Υπάρχουν στοιχεία που ταιριάζουν στο folk, αλλά αυτό που εκφράζεται είναι κάτι πολύ πολύ παλαιότερο, ενώ η παραδοσιακή μουσική που έχουμε έχει διαφορετικά στοιχεία. Αλλά σχετικά με τα υπόλοιπα project, νομίζω ότι, σα Νορβηγική σκηνή, είμαστε πολύ επηρεασμένοι από το folklore και από τη νορβηγική παράδοση. Σκάβουμε και με τα δύο χέρια στο παρελθόν. Και αυτό είναι που θέλω να κάνω και εγώ.
Ν.: Όταν τελείωσες με την δημιουργία του “Ragnarok”, ποιό ήταν το πρώτο πράγμα που σου ήρθε στο μυαλό; Ποια ήταν τα συναισθήματα σου; Ανακούφιση; Επιβράβευση;
Ανακούφιση κατά κάποιο τρόπο, αλλά επίσης ένιωσα και περήφανος. Ήταν συγκινητικό, γιατί είχα περάσει ατελείωτες ώρες δουλειάς, σε συνδυασμό με πολλή προσπάθεια, γιατί κάποια μέρη ήταν πολύ δύσκολα και είχαν τη δική τους πρόκληση. Είμαι περήφανος επίσης για την ανταπόκριση του κόσμου, η οποία ήταν πολύ μεγάλη.
Κ.: Ναι, κι επειδή έχει τύχει να σας δω από κοντά αλλά και όταν σας ακούω γενικότερα, με κάποιο τρόπο νιώθω κι εγώ περήφανος με αυτό που έχετε πετύχει. Με αυτό που μας μεταφέρετε.
Αν και βάζω την μουσική μου σε αυτή τη «νορβηγική» κατηγορία, αυτό δεν σημαίνει ότι τα πράγματα για τα οποία τραγουδάω και τα μουσικά θέματα, δεν είναι παγκόσμια. Έχουν σχέση και μπορούν να τα δεχτούν άνθρωποι από διαφορετικούς πολιτισμούς, ηλικίες ή και κοινωνικές θέσεις Έχει να κάνει πολύ περισσότερο με την φύση.
Ν.: Τι σύμπτωση! Αυτή είναι επόμενη ερώτησή μας. Η μουσική των WARDRUNA αποτελεί σίγουρα ένα ταξίδι στο μυαλό του καθενός. Αλλά πιστεύω πως αυτό το ταξίδι το βιώνεις καλύτερα ενώ βρίσκεσαι στην φύση. Πόσο σημαντικό είναι για σας αυτός ο δεσμός μεταξύ της μπάντας και της φύσης, για την μουσική σας και το κοινό σας;
Νομίζω πως είναι σημαντικό για την μουσική και κάποιες φορές για την εμπειρία αυτής. Η φύση από μόνη της μπορεί να αποτέλεσει μεγάλη πηγή έμπνευσης. αλλά πολλές φορές η απουσία της μπορεί να δημιουργήσει την ανάγκη για την αναζήτησή της. Έτσι για παράδειγμα, κάποιες φορές μπορεί να βρίσκεσαι πιο κοντά στη φύση (σ.σ προφανώς εννοεί πνευματικά) ενώ μπορεί να είσαι στο κέντρο μιας πόλης, ακριβώς γιατί την αναζητάς. Κάποιες φορές όταν ταξιδεύω, μπορεί να το συγκρίνω αυτό. Μπορεί να είμαι στην άλλη μεριά του κόσμου, αλλά με κάποιο τρόπο νιώθω να συνδέομαι με την παράδοση και τον πολιτισμό μου. Αυτές είναι περίεργες καταστάσεις. Αυτό όμως που είναι πιο σημαντικό για τους WARDRUNA και τη μουσική τους, είναι η ένωση με τη φύση. Είτε αυτή είναι η ανθρώπινη φύση είτε η φύση αυτή καθαυτή, και οι σχέσεις τους μεταξύ τους. Και νομίζω πως αυτό είναι ο λόγος για τον οποίο πολύς κόσμος συνδέεται με την μουσική μας. Θυμίζουμε με κάποιο τρόπο ότι είμαστε κομμάτι της φύσης. Και αυτό είναι κάτι που χρειαζόμαστε περισσότερο σήμερα, από ότι 1000 χρόνια πριν.
Κ.: Όλα αυτά τα χρόνια είχατε την τύχη να παίξετε ζωντανά σε μερικά μοναδικά και ιδιαίτερα μέρη. Μπορώ να ανακαλέσω το Viking Ship museum στο Όσλο οπού παίξατε ζωντανά στα πλαίσια του Inferno festival το 2010, τα ταφικά μνημεία στο Borre (Midgardsblot), ή ακόμα την εμφάνιση δίπλα από το κτίριο που ψηφίστηκε το πρώτο Νορβηγικό Σύνταγμα το 1814 στο Eidsvoll. Πόσο σημαντικό είναι για εσάς ότι σας επιτράπηκε να παίξετε σε αυτά τα μέρη; Θεωρείται αυτή την πράξη σαν ένα είδος αναγνώρισης από το κράτος για την πολιτιστική σας προσφορά και έργο;
Είναι σίγουρα μια αναγνώριση για την οποία είμαι περήφανος. Σημαίνει ότι παίρνουν (σ.σ εδώ εννοεί τις Νορβηγικές αρχές) αυτό που κάνω στα σοβαρά. Πιστεύω, πως αν με τη δουλειά μου ο κόσμος γνωρίσει περισσότερα για τον πολιτισμό του, αυτό πρώτα και κύρια δείχνει ότι σε πέρνει στα σοβαρά. Αν είσαι αρκετά ακραίος, όπως ο Varg Vikernes με τους BURZUM για παράδειγμα, όπου κι αυτοί μιλούν για παράδοση, ο περισσότερος κόσμος τους φοβάται, και κατ’ επεκταση δεν τους παίρνουν καθόλου στα σοβαρά. Οπότε ναι, είναι σημαντικό σε αυτό το επίπεδο και είμαι περήφανος, γιατί είμαστε η μοναδική μπάντα που της έχει επιτραπεί να παίξει στο Viking Ship museum.
Ν.: Αυτόν το Σεπτέμβριο είχατε προσκληθεί σε ένα φεστιβάλ στην άλλη μεριά του Ατλαντικού, στο FaerieWorlds. Εκεί επίσης εμφανίστηκε και μια ελληνική μπάντα, οι Δαιμόνια Νύμφη. Τους έχεις ακουστά; Βρήκες μήπως παρόμοιο τον τρόπο με τον οποίο ξεδιπλώνεται η μουσική σας;
Είμαι οικείος με τη μουσική τους. Πρόκειταί για μια μπάντα που είναι ενεργή εδώ και πολλά χρόνια, και είχα την τύχη να τους δω ζωντανά όπως επίσης να συζητήσω και μαζί τους. Ήταν πολυ ωραία! Ήταν πολύ πρόσχαροι και συμπαθείς άνθρωποι, και η εμφάνιση τους ήταν επίσης εξαιρετική. Τώρα για το αν μοιάζουμε. Έχουμε πολλά κοινά σημεία υποθέτω. Αλλά δεν ξέρω αρκετά σχετικά με αυτούς, αλλά αυτό που μπορώ να πω είναι ότι μου άρεσαν.
Ν.: Ναι, επίσης κατασκεύασαν οι ίδιοι τα μουσικά τους όργανα, όπως κάνεις κι εσύ.
Ναι ναι, ειδικά η λύρα (σ.μ. μετά από προσπάθεια το αναφέρει με την ελληνική προφορά), έχει αρκετά κοινά σημεία. Έχουμε κι εδώ στον βορρά, και την χρησιμοποιώ κι εγώ. Οπότε φυσικά και υπάρχουν αρκετές μουσικές ομοιότητες.
Ν.: Ωραία, οπότε μιας και έχετε μιλήσει, σίγουρα μια κοινή σας εμφάνιση εδώ στην Ελλάδα, σε έναν αντίστοιχα ιδιαίτερο χώρο θα ήταν η πραγματοποίηση ενός ονείρου για πολλούς θαυμαστές σας.
Ναι ναι, θα ήταν ωραίο. Εύχομαι κάτι τέτοιο να πραγματοποιηθεί στην Ελλάδα.
Κ.: Στο τελευταίο σας άλμπουμ ακούμε παιδιά, αναρωτιέμαι μάλιστα αν είναι τα δικά σου γιατί τα είδα και στο Midgardsblot, να τραγουδούν στα κομμάτια “Odal” και “Wunjo”. Επίσης χθες ανακοινώσατε ότι στο επικείμενο live σας στο Όσλο τον Ιανουάριο, θα συμμετέχει μια παιδική χορωδία. Η συμμετοχή των παιδιών ήταν προσχεδιασμένη, στο πλαίσιο του θέματος του Ragnarok (σ.μ. θάνατος-αναγέννηση), ή απλά σας ήρθε η ιδέα; Βλέπεις τα παιδιά σαν τη σύζευξη του παρελθόντος με το μέλλον;
Ναι, κι αυτό επίσης. Ήταν προγραμματισμένο να έχουμε την φωνή των παιδιών σε κάποια από τα τραγούδια. Σίγουρα γιατί ταιριάζει με την ιδέα του άλμπουμ όπως εξήγησες με τη νέα αρχή, αλλά επίσης γιατί η ίδια η θεματική των ρούνων έχει να κάνει με το να χρησιμοποιείς συγκεκριμένα όργανα σε συγκεκριμένες τοποθεσίες, στις οποίες και ηχογραφήσαμε. Οπότε ήταν λογικό, για παράδειγμα στο κομμάτι “Odal” να χρησιμοποιήσω τα ίδια μου τα παιδιά, καθότι είναι ένα τραγούδι που αναφέρεται στην οικογένεια, την κληρονομιά, και όσα κληρονομήσαμε από την αρχαία μας γη. Οπότε αποκτούσε άλλο νόημα το να το κάνω μαζί με τα παιδιά μου. Όπως επίσης και με το “Wunjo”, στο οποίο χρησιμοποιούμε μια παιδική χορωδία, ήταν προδιαγεγραμμένο μια δεκαετία πριν. Αυτό ήταν το σχέδιο για το τραγούδι, γιατί Wunjo σημαίνει χαρά, έκσταση ή αγνά συναισθήματα, και δεν υπάρχει άλλο ανθρώπινο πλάσμα στον πλανήτη που να εκφράζει κάτι δυνατότερο από ότι τα παιδιά. Αυτή την αγνή έκφραση. Για μένα ήταν απόλυτα λογικό.
Ν.: Πολύ ωραία. Ας αλλάξουμε όμως θέμα. Ας μιλήσουμε σχετικά με την συνεργασία σου με το History Channel και την τηλεοπτική σειρά “Vikings”. Πως συνέβη; Πιστεύεις πως η συμμετοχή σου τους βοήθησε να αποκτήσουν μια αυθεντικότητα σε αυτό που κάνουν;
Ναι, πιστεύω πως τους βοήθησε, και αυτός ήταν ένας από τους λόγους που απευθύνθηκαν σε μένα, και ακόμα μάλιστα συνεργαζόμαστε. Τώρα για την επαφή, αυτή έγινε λίγους μήνες πριν την πρεμιέρα, όταν μου ζήτησαν την άδεια για την χρήση της μουσικής των WARDRUNA στην σειρά. Την έλαβαν και νομίζω ότι είναι πολύ χαρούμενοι, γιατί είχε πολύ θετική ανταπόκριση στους θεατές. Προσέδωσε μια πιο αυθεντική έκφραση σε αυτό που έκαναν. Όταν άρχισαν να δουλεύουν στη δεύτερη σεζόν, με προσέγγισαν ξανά από την παραγωγή και με ρώτησαν αν μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν περισσότερη μουσική των WARDRUNA, αλλά κι ακόμα αν ενδιαφερόμουν να δουλέψω πάνω στο soundtrack με τον Trevor Morris. Το έκανα και ήταν πολύ ωραία. Στις τελευταίες σεζόν ήμουν μπροστά από την κάμερα, και τραγούδαγα μαζί με τους ηθοποιούς… Οτιδήποτε. Από πολεμικές ιαχές, μέχρι τραγούδια για μεθυσμένες παρέες ή τις κηδείες.
Ν.: Πως ήταν η εμπειρία της ηθοποιίας; Το απόλαυσες;
Ναι είχε πολύ πλάκα. Αρκετά ενδιαφέρον στο να δεις αυτό το μέρος της παραγωγής. Ήταν κατί πρωτόγνωρο για μένα. Ήταν πολύ καλά, πέρασα καλά και σε αυτό βοήθησαν και τα άτομα, τα οποία ήταν πολύ ευχάριστα και με έκαναν να νιώσω άνετα.
Κ.: Ας μιλήσουμε τώρα, έστω εν συντομία, σχετικά με άλλο σου project. Την συνεργασία που έχει με τον Ivar Bjørnson των ENSLAVED. Φυσικά αναφέρομαι στους SKUGGSJÁ. Θα μπορούσες να μοιραστείς μαζί μας κάποιες λεπτομέρειες για το πώς συνέβη και τα σχετικά.
Φυσικά. Βασικά ξεκίνησε σαν ένα project μιας ειδικής περίστασης. Όταν ζητήθηκε σε μένα και τον Ivar.
Κ.: Σας ζητήθηκε! Αυτό είναι σημαντικό.
Ναι μας ζητήθηκε, να παίξουμε ή να γράψουμε κάτι με την ευκαιρία της επέτειου των διακοσίων χρόνων από την ψήφιση του πρώτου Νορβηγικού συντάγματος. Οπότε ήταν η κυβέρνηση που μας ζήτησε με κάποιο τρόπο να παρουσιάσουμε την νορβηγική ιστορία. Ήθελαν να συνδυάσουμε την metal μουσική με αυτό που κάνω εγώ με τους WARDRUNA. Οπότε το κάναμε και το παίξαμε και ζώντανα. Η ανταπόκριση ήταν καλή, και η όλη διαδικασία είχε πολύ πλάκα. Μετά μας ζητήθηκε να παίξουμε και στο Roadburn Festival. Νομίζω ότι μετά από αυτό αποφασίσαμε να το ηχογραφήσουμε, ώστε να μπορέσουμε να το εκθέσουμε σε ένα μεγαλύτερο κοινό. Η κριτικές και η ανταπόκριση από το κοινό ήταν εξαιρετικές.
Ν.: Οπότε τώρα ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια; Μετά την επικείμενη περιοδεία, οι WARDRUNA θα είναι ακόμα ζωντανοί; Ή το τέλος της τριλογίας θα σημάνει και το τέλος τους;
Όχι, όχι. Μόλις ξεκινήσαμε (γέλια κι από τις δύο πλευρές). Υπάρχουν πολλά πράγματα που έχω προγραμματίσει. Οπότε αυτή είναι μόνο η αρχή.
Κ.: Υπάρχει κάποια περίπτωση να σας δούμε εδώ στην Ελλάδα; Σας έχει προσεγγίσει ποτέ κανένας;
Ναι, ναι, υπήρξαν κάποιες συζητήσεις αλλά μέχρι στιγμής δεν ευόδωσαν. Είμαι σίγουρος ότι κάποια στιγμή θα συμβεί. Το ελπίζω, γιατί θεωρώ ότι η χώρα σας είναι ένα ενδιαφέρον ιστορικά μέρος για να παίξουμε.
Ν.: Όμως εδώ στην Ελλάδα δεν είναι τόσο εύκολο να παίξεις σε ιστορικούς χώρους.
Κ.: Γι’ αυτό κι εγώ εντυπωσιάστηκα όταν σας είδα να παίζετε σε τέτοια μέρη.
Ποτέ μη λες ποτέ.
Ν.: Και τελευταία ερώτηση. Έχεις σκεφτεί ποτέ να γυρίσεις στις black metal ρίζες σου; Είτε με την μορφή κάποιου project ή κάποιας μπάντας.
Δεν νομίζω ότι αυτό θα συμβεί. Για μένα η τελευταία μου επαφή, η περίοδος με τους GORGOROTH, δεν είχε κάποιο προσωπικό κίνητρο. Ήταν περισσότερο επαγγελματικό θα έλεγα. Αλλά ποτέ δεν ξέρεις. Δεν είμαι από τα άτομα που του αρέσει να κλείνει πόρτες. Αλλά αυτή την στιγμή δεν το πιστεύω.
Ν.: Αυτά από μας, αν θέλεις κάτι να προσθέσεις ελεύθερα.
Όχι δεν νομίζω. Τα είπαμε όλα και ήταν μια καλή συζήτηση.
Ν.: Ευχαριστούμε πολύ λοιπόν.
Κι εγώ, γεια σας!
Νίκος Ζέρης, Κωνσταντίνος Κανδυλιώτης
http://www.wardruna.com
Δισκογραφία:
Runaljod – Gap Var Ginnunga (2009)
Runaljod – Yggdrasil (2013)
Runaljod – Ragnarok (2016)
Line-up:
Einar Selvik: φωνητικά, όλα τα όργανα, συνθέτης
Lindy Fay Hella: φωνητικά, κιθάρα
