Μετά το χαμό του ήταν πολλοί που αναρωτήθηκαν γιατί αρέσει ο Τζίμης Πανούσης στους οπαδούς της σκληρής μουσικής. Είναι αλήθεια απορίας άξιο γιατί τίθεται τέτοιο ερώτημα και με αυτό το κείμενο ίσως εξηγηθεί το γιατί πολλοί μεταλλάδες γουστάρουν πολύ τον Τζιμάκο.
Καταρχήν όποιος έχει πάει σε παράσταση του που παίζει στις κιθάρες ο – συνονόματος με τον αρχισυντάκτη μας – Στέλιος Φράγκος, θα μπορεί να αντιληφθεί μια βασική αιτία: Οι ενορχηστρώσεις τους και ο heavy ήχος στην κιθάρα του ικανοποιούσε και τον πλέον απαιτητικό ακροατή του, που θα ήθελε να ακούσει κάτι πιο σκληρό από το rock των Μουσικών Ταξιαρχιών, της πρώτης του μπάντας. Και αν δεν σας πείθει αυτό, τότε ο ήχος στο “Vivere Pericolosamente” τί είναι; Όλοι γνωρίζουν το “Νεοέλληνα”! Αν αυτό δεν είναι σκληρή μουσική τότε τι είναι;
;
Και η διαφορά του εκπληκτικού κιθαριστικού διδύμου των Μουσικών Ταξιαρχιών, Γιάννη Δρόλαπα/Σπύρο Πάζιο με τον Φράγκο φάνηκε περίτρανα το 2015 στις sold out εμφανίσεις τους στο Κύτταρο! Εκεί το πρώτο μέρος του σχεδόν τρίωρου προγράμματος ήταν αποκλειστικά αφιερωμένο στις Μουσικές Ταξιαρχές. Ο ήχος της μπάντας ήταν καθαρόαιμο rock, γεγονός που λάτρεψα όσο καμμία άλλη συναυλία ελληνικού συγκροτήματος! Αφού αποχώρησε ο Δρόλαπας, ανέβηκε στη σκηνή ο Φράγκος και μαζί με τον Πάζιο παρουσιάστηκαν με ένα απόλυτα heavy ήχο! Ηταν ένα γεγονός που ικανοποίησε όλους όσους ήθελαν να δουν τον Πανούση μια φορά να παίζει μόνο μουσική και να μην κάνει αυτά για τα οποία είναι πασίγνωστος, δηλαδή τις πρόζες! Μόνο μουσική! Τί καλύτερο; Όπως στις εμφανίσεις του στο Ρόδον στα early 90s, που έχουν κυκλοφορήσει και επίσημα! Αρκεί όμως ο ήχος που είχε ο Πανούσης στις solo εμφανίσεις του να είναι αγαπητός; Μάλλον όχι…
Οι fans της σκληρής μουσικής αρέσκονται να ακολουθούν καλλιτέχνες που είναι μοναδικοί στο είδος τους και, κυρίως, που έχουν νεύρο στις συνθέσεις τους! Ο Πανούσης ήταν ένα πακέτο μοναδικό για τους μεταλλάδες: Είχε στίχους γεμάτους ευστροφία, έχοντας αιχμηρό χιούμορ και αντίληψη για ό,τι μας απασχολεί στη χώρα μας. Καθόλου τυχαία υπάρχουν τραγούδια του που αντικατοπτρίζουν πλήρως τη νοοτροπία του νεοέλληνα! Εκείνο που θαρρώ πως είναι το πιο σημαντικό, όμως, ήταν ότι δεν το έπαιξε πότε κάτι! Ήταν πάντοτε αντισυμβατικός και έξω από το κυρίαρχο ρεύμα της εκάστοτε εποχές που σατίριζε με τις πρόζες του και καυτηρίαζε με τους στίχους του! Γλένταγε τις τηλεοπτικές του συνεντεύξεις με τους «μεγάλους» δημοσιογράφους όπως με τον Παντελή Καψή, που τον είχε στείλει κυριολεκτικά μέσα σε πέντε λεπτά! Τα ίδια με τον Πρετεντέρη και τον Θεοδωράκη και σου ερχόταν να τον προσκυνήσεις που τους άλλαζε τα φώτα με τη στάση του!
;
Ήταν ίδιος όταν κλήθηκε να αποδομήσει την περσόνα του καλλιτέχνη στη μυθική ταινία “Δράκουλας των Εξαρχείων”, φανερώνοντας και την υποκριτική του ικανότητα. Η μάζα φυσικά τον θυμάται ως παπά στο “Safe sex”…
Τί να πρωτοθυμηθεί κανείς από όλα εκείνα τα δημιουργικά χρόνια του; Τι να πεις για το καλύτερο demo ελληνικού συγκροτήματος (“Disco tsoutsouni”) τόσο σε ηχητικό σχεδιασμό, όσο και στίχους που τους έδωσε το συμβόλαιο με την ΕΜΙ; Ακόμα και η χριστοπαναγία στο “Ερωτικό” ακούγεται τόσο αιχμηρά και καθόλου βλάσφημα, σαν κραυγή απόγνωσης για την αλλοτρίωση που έχουν οι νέοι όταν «βολεύονται» στην μικροαστική βολή της ελληνικής κοινωνίας! Μια γεμάτη δεκαπενταετία ήταν λοιπόν για εκείνον από τα late 70s μέχρι τα early 90s! Με φωτογραφίσεις για τον πρώτο δίσκο με τον Γκουσγκούνη, με επαφές με τον Μανώλη Ρασούλη που άφησαν εποχή! Επίσης φιλικούς δεσμούς με το Μάνο Χατζιδάκι και πιο σύγχρονα με το Φοίβο Δεληβοριά! Σε όλα αυτά ήταν ο ίδιος ο Τζίμης και ειδικά όταν τον καλούσαν από σοβαρά περιοδικά, σταματούσε την πρόκληση και εκμυστηρευόταν ότι ο γιος του ακούει SLIPKNOT! Με τέτοιο πατέρα που είχε τί περιμένετε να ακούει; Ήταν τόσο πληθωρικός που ακόμα και με την εκπομπή “Δούρειος ήχος” άφησε εποχή στα ραδιοφωνικά πράγματα! Να μιλήσουμε για τα βιβλία του είναι γεμάτα σουρεαλισμό και περίτεχνη αντίληψη; Τί άλλο να πω γι’αυτόν τον πληθωρικό άνθρωπο, που με ό,τι καταπιάστηκε έγινε σημείο αναφοράς;
Όμως για εμένα από τα mid 90s σταματάει να είναι παραγωγικός καλλιτεχνικά και αρχίζει να αναλώνεται στις παραστάσεις σε μεγάλες σκηνές. Εκεί στα τραπέζια με τις τσουχτερές τιμές δεν καθόντουσαν οι fans του και το ήξερε! Ήξερε ότι σαν περσόνα τραβούσε κόσμο που απλώς χαχάνιζε με την πρόζα του και δεν καταλάβαινε ότι γινόταν ο καθρέφτης όλων μας για τα χάλια μας σαν νεοέλληνες. Όμως όλοι αυτοί πήγαιναν για να διασκεδάσουν και τον ανεβοκατέβαζαν ως μεγάλο σατυρικό καλλιτέχνη, είτε τα έχωνε στον αγαπημένο του Γιώργο Νταλάρα, είτε στην εκάστοτε εξουσία. Και εκεί ξεκίνησαν οι πολέμιοι του να έχουν έρεισμα το ότι ήταν ακριβά να πας να τον δεις σε κάποιο τραπέζι, κατηγορώντας τον ότι είναι «αριστερός με δεξιές τσέπες». Το ερώτημα που έχω να θέσω σε όλους αυτούς είναι το εξής: Είσαι σε μια δουλειά και πληρώνεσαι με Χ χρήματα και σε καλεί μια άλλη εταιρία να δουλέψεις και να κάνεις το ίδιο πράγμα χωρίς εκπτώσεις για πολλαπλάσια! Τί θα κάνεις; Προσέξτε! Ο Πανούσης δεν έκανε ΠΟΤΕ παράσταση λογοκριμένη! Ο μόνος που τόλμησε να τον λογοκρίνει ήταν ο ακατανόμαστος, που τον έσερνε στα δικαστήρια και του επιβλήθηκε να του καταβάλει 1.000.000 δραχμές κάθε φορά που θα ανέφερε το όνομα του! Και εκείνος σε μια ραδιοφωνική εκπομπή είπε το αμίμητο: «Έχω 3.000.000 για πέταμα: ΝΤΑΛΑΡΑΣ ΝΤΑΛΑΡΑΣ ΝΤΑΛΑΡΑΣ»!
Σε αυτές τις παραστάσεις ήταν πάνω κάτω στο ίδιο πλαίσιο. Κατέβαινε στα τραπέζια για να ψάξει τις τσάντες των γυναικών, οι οποίες τρόμαζαν όταν συνέβαινε σε εκείνες να έχουν την κακή τύχη να τις επιλέξει! Δυστυχώς, όμως, σχεδόν όλες είχαν πάνω κάτω τα ίδια video projections και τα αστεία του ήταν ξαναζεσταμένα. Φυσικά είχε ενδιαφέρον όταν μιλούσε για την επικαιρότητα, αποκαλύπτοντας πτυχές μέσα από τα πράγματα. Κάθε του παράσταση ήταν τροφή για σκέψη, γεγονός που πλέον θα μας λείψει όσο τίποτα! Θα μείνουν οι βιντεοσκοπημένες του παραστάσεις για να τον θυμόμαστε όσοι τον είδαμε έστω και σε μία και να τον μάθουν καλύτερα όσοι είναι πολέμιοι του ή έχουν επιδερμική έωςφχ μηδενική σχέση με το τι ήταν σαν καλλιτέχνης!
Κι αυτό αποκαλύφθηκε μέσω των social media που σύσσωμος ο πολιτικός κόσμος αποχαιρέτησε εκείνον που τους απαξίωνε όπου κι αν ήταν – ιδίως το τι είχε ακούσει η Αλέκα Παπαρήγα («Αλέκα, σε γαμώ και σε υποστηρίζω») και το ΚΚΕ! Όμως το χειρότερο που συνέβη ήταν ότι τον αποχαιρέτησε ο Νταλάρας! Πραγματικά όλοι αυτοί που ήταν εν ζωή γιατί δεν είχαν πει έναν καλό λόγο για εκείνον; Μήπως γιατί πραγματικά το προσωπείο τους ήταν εναντίον του; Και πώς να μην ήταν όταν σε ο,τιδήποτε φτηνό και δήθεν έδειχνε την απέχθεια του, με πρώτο και καλύτερο το λεγόμενο «έντεχνο» – άλλος ένας λόγος που τον γουστάρουν οι μεταλλάδες! Και πραγματικά η αντίληψη της τραγουδοποιίας του συμπυκνώνεται στους στίχους του “10.000 Watt”, στο οποίο τονίζει ότι το τραγούδι είναι για εκείνη την αντισυμβατική οντότητα με τα «μαύρα, τα στρας και τα καρφιά», δηλαδή την rock εμφάνιση και στάση ζωής! Σε αυτό το κομμάτι εκδηλώνει μουσικά την αγάπη του προς το λαικό τραγούδι και την απέχθεια του στη ρετρολαγνεία του ρεμπέτικου και όλων των δήθεν! Και είναι ιδιαίτερα σημαντικό να πούμε ότι στα live οι εκτελέσεις των κομματιών του είναι πολύ πιο ωραίες από τις αντίστοιχες στουντιακές
Ποιος ήταν, όμως, τελικά ο Τζίμης Πανούσης; Από την κυκλοφορία του “Χημεία και τέρατα” σιγοτραγουδούσα τη “Φυσική ιστορία”, στην οποία με αλληγορικό και σουρεαλιστικό ύφος μιλάει για όλους μας και κυρίως για τον εαυτό του. Μέσα στους στίχους αυτούς καταφέρνει να δείξει την βαθιά του αντίληψη για τη ζωή. Μαζί με το “Γυφτάκι” είναι τα τραγούδια που για εμένα δείχνουν τι ήταν! Και αξίζει να ακούσετε και τις εκτελέσεις της Ελένης Βιτάλη στο πρώτο και του Φοίβου Δεληβοριά στο δεύτερο! Τα έκαναν δικά τους και έγιναν κι εκείνοι κάτι από εκείνον! Όμως ποιος ήταν σε εκείνους που δεν τον γνώρισαν από κοντά;
Από όλους όσους ξέρω που τον ήξεραν, άκουγα τα ίδια λόγια με άλλες ιστορίες και παραλλαγές. Σεμνός, χαμηλών τόνων και με έντονη αίσθηση του χιούμορ και του αυτοσαρκασμού! Το σημαντικότερο όμως είναι ότι ήταν ένας ανήσυχος άνθρωπος, που ήταν διορατικός και οξυδερκής! Γι’αυτό πέτυχε και σαν τραγουδιστής και σαν ηθοποιός – ακόμα και στην Επίδαυρο έπαιξε ο αθεόφοβος – ραδιοφωνικός παραγωγός και σαν συγγραφέας και σαν stand up comedian και σαν συνομιλητής σε συνεντεύξεις! Το κυριότερο όμως για εμένα ήταν ότι ήταν ένας από εμάς! Και οι οπαδοί της σκληρής μουσικής το ένιωθαν είτε πηγαίνοντας να τον δουν σε συναυλία του, είτε καθήμενοι στο bar με ένα ποτό απολαμβάνοντας τις heavy εκτελέσεις των κομματιών που άλλαζε σε κάθε παράσταση! Οι υπόλοιποι δεν ήταν πουθενά εκεί…Εμφανίστηκαν μόνο τώρα που απαλλάχτηκαν από την παρουσία του και την αιχμηρή του γλώσσα, που τους στερούσε την ησυχία τους!
Στόχος μου δεν είναι να πείσω τους πολέμιους του να αλλάξουν γνώμη ή τους οπαδούς του να πούνε μπράβο για όσα επισημαίνονται σε αυτό το κείμενο. Αυτό που ήθελα να κάνω είναι να αναρωτηθούμε όλοι ποιος πραγματικά ήταν και να πυροδοτηθεί συζήτηση μεταξύ μας. Αλήθεια υπάρχουν Έλληνες καλλιτέχνες εκτός metal που να έχουν τέτοια πληθωρική και πολύπλευρη παρουσία; Προσωπικά θεωρώ κανέναν! Γιατί οι περισσότεροι είναι ακριβώς αυτό που σιχαίνεται ο οπαδός της σκληρής μουσικής: Μίζεροι! Και ναι οι μεταλλάδες δεν είναι μίζεροι ακόμα κι αν ακούνε μόνο KATATONIA και PARADISE LOST! Το ξέρουμε όλοι μας αυτό έτσι δεν είναι;
Θα μας λείψεις Τζιμάκο… μας έφυγες νωρίς κι εσύ… RIP
Κείμενο και φωτογραφίες από τις εμφανίσεις του 2005 στο Gagarin 205 και στο Κύτταρο της Αθήνας με τις Μουσικές Ταξιαρχίες: Λευτέρης Τσουρέας
