Το ερώτημα που τέθηκε είναι συγκεκριμένο: «Θα είχε το “Appetite for destruction” την ίδια επιτυχία αν έβγαινε σήμερα;» Και η απάντησή μου είναι σαφής, απόλυτη και μονολεκτική. ΟΧΙ. Καταρχήν κάθε δίσκος τοποθετείται στον χωροχρόνο ξεχωριστά. Το 1987, για παράδειγμα, το τρίπτυχο “sex, drugs & rock n’ roll” που υπηρέτησαν με τον δικό τους, μοναδικό τρόπο οι GUNS N’ ROSES, είχε άλλη πέραση, άλλη σημασία, όπως και η έννοια του rockstar με βασικό εκπρόσωπο τον Axl Rose. Πιστεύω ακράδαντα, ότι είναι ελάχιστοι οι άνθρωποι που θα μπορούσαν να είχαν κάνει τα μισά από τα «καραγκιοζιλίκια» του Axl χωρίς να γελοιοποιηθούν και να θεωρηθούν καρικατούρες. Το βασικό όμως, είναι ότι εκείνα τα χρόνια, υπήρχαν πανίσχυρες δισκογραφικές εταιρίες κι executives με αρ**δια που μπορούσαν ένα ταλαντούχο συγκρότημα να το εκτοξεύσουν. Όπως και πολύ δυνατό ραδιόφωνο, αλλά πάνω απ’ όλα δυνατή μουσική τηλεόραση, με το MTV να κυριαρχεί και να δημιουργεί μόδες. Δέχομαι αναντίρρητα τον αντίλογο ότι στις μέρες μας υπάρχουν πολλά περισσότερα συγκροτήματα κι επομένως πολύ μεγαλύτερος ανταγωνισμός, ότι οι πωλήσεις έχουν κάμψη ούτως ή άλλως και ότι τότε υπήρχε πρόσφορο έδαφος για νέα σχήματα να κάνουν το breakthrough, καθώς υπήρχε ακόμα πιο πολύ μουσική που μπορούσε να «ανακαλυφθεί». Ευτυχώς ή δυστυχώς όμως, για όλα τα πράγματα στη ζωή, ένας από τους βασικούς κανόνες που καθορίζουν την επιτυχία ή την αποτυχία, πέρα από την τύχη (ή την ικανότητα, όπως θέλετε πείτε το), είναι και το timing. Και οι GUNS N’ ROSES τα είχαν όλα στον υπερθετικό βαθμό.
Αρχικά, στη μουσική του “Appetite…” έβρισκε κανείς την ορμή του heavy metal, την ωμότητα του punk, την αισθητική του glam rock και τη blues-ίλα, κάτι που ελάχιστα σχήματα είχαν καταφέρει μέχρι τότε να τα συνδυάσουν σε τέτοιο βαθμό. Άρα από μουσική άποψη, οι GNR είχαν εκτελεστική δεινότητα, μερικές τρομερά δυνατές συνθέσεις, image που σκότωνε (το ημίψηλο καπέλο του Slash, σε συνδυασμό με τη Les Paul, το τσιγάρο στα χείλη και το φουντωτό μαλλί, αλλά και η μπαντάνα, το attitude και η γενικότερη περσόνα του Axl Rose δημιούργησαν σχολή), έχτισαν τη φήμη τους από νωρίς, παίζοντας άπειρες συναυλίες σε φημισμένα venues, έκαναν ένα εξώφυλλο που απαγορεύτηκε (άρα δημιουργήθηκε και ο απαραίτητος «θόρυβος). Επίσης, ήξεραν πολύ καλά πώς και τι ήθελαν να κάνουν στο δίσκο τους, με αποτέλεσμα ένας από τους λόγους που επιλέχτηκε ο Mike Clink πίσω από την κονσόλα του παραγωγού, ήταν ότι ήταν πρόθυμος να φτιάξει τον ήχο που ήθελε το ίδιο το συγκρότημα. Μετά την κυκλοφορία του δίσκου, ακολούθησε περιοδεία στην οποία έπαιξαν support σε γκρουπ όπως οι AEROSMITH, ο Alice Cooper, οι MOTLEY CRUE, οι THE CULT, οι IRON MAIDEN, ακόμα και οι ROLLING STONES.
Επειδή πάντα τα μεγάλα σχήματα, διαχρονικά ήταν πολύ δυνατά στις ζωντανές τους εμφανίσεις, χαρακτηριστικό είναι ότι το περιοδικό Rolling Stone είχε ακολουθήσει την περιοδεία των AEROSMITH με support τους GNR, για να κάνει θέμα για την παρέα του Steven Tyler και κατέληξε να κάνει εξώφυλλο τον Axl Rose με τον Slash και να «γειώσει» τους headliners… Φυσικά, τεράστιο ρόλο έπαιξε και η συμμετοχή τους στο Monsters of Rock το 1988 στο Donington, σε εκείνη τη συναυλία που κατά τη διάρκεια της εμφάνισής τους, έχασαν τη ζωή τους δύο οπαδοί. Το γκρουπ είχε παίξει μαζί με τους headliners IRON MAIDEN, τους KISS (στη μοναδική φορά που δεν είχαν παίξει headliners), τον David Lee Roth, τους MEGADETH και τους HELLOWEEN που είχαν ανοίξει τη συναυλία, μπροστά σε 100.000 κόσμο και πλάνα της συναυλίας, μπορεί κανείς να δει στο video clip του “Paradise city”. Ήταν τα χρόνια που στα μεγάλα φεστιβάλ δεν υπήρχαν 6 σκηνές και 400 ονόματα. Έπαιζαν 5-6 ονόματα και για να μπεις εκεί, έπρεπε πραγματικά να αξίζεις. Απλά δείτε το line-up του Monsters of Rock εκείνης της χρονιάς, ίσως το κορυφαίο όλων των εποχών.
Βέβαια, τον αποφασιστικό ρόλο τον έπαιξε το MTV και η συνεχής προβολή του video clip του “Sweet child o’ mine”, ένα χρόνο μετά την κυκλοφορία του δίσκου, αφού το πρώτο single, το “Welcome to the jungle” δεν πήγε και ιδιαίτερα καλά, με χλιαρή αποδοχή και μέτριο airplay. Εδώ έρχεται η δύναμη της δισκογραφικής (λέγε με Geffen), που πίεσε τον κολοσσό του MTV, το οποίο πήρε μία τραγουδάρα και την εκτίναξε στα ύψη. Το “Sweet child…” έγινε το μοναδικό #1 single των GNR στην Αμερική, παρότι το άλμπουμ έχει πουλήσει πάνω από 18.000.000 αντίτυπα. Με λίγα λόγια, 18 φορές πλατινένιο, το ντεμπούτο με τις μεγαλύτερες πωλήσεις στην ιστορία και ο 11ος σε πωλήσεις δίσκος στην Αμερική. Συνολικά έχει πουλήσει πάνω από 30.000.000 αντίτυπα παγκοσμίως, είναι στην εικοσάδα των κορυφαίων δίσκων σε πωλήσεις, λίγο πιο κάτω από το “The wall” των PINK FLOYD. Ίλιγγος είπατε; Μέσα πέσατε…
Από την άλλη, για όσους λένε ότι το “Appetite…” είναι ένας άνισος δίσκος, θα συμφωνήσω εν μέρει μαζί τους, αλλά θα ήθελα να μου πουν, εκτός από το “Master of puppets”, όπου όλα τα τραγούδια του, κατά την ταπεινή μου άποψη, είναι σχεδόν τέλεια, ποιος άλλος τεράστιος δίσκος του hard rock/heavy metal δεν έχει λιγότερο καλές στιγμές; Να θυμηθώ το “Gangland” και το “Invaders” στο “The number of the beast”; Το “The struggle withing” και το “Don’t tread on me” του “Metallica”; (και η λίστα μπορεί να συνεχιστεί για πάντα)…
Για να επανέλθουμε λοιπόν στο αρχικό ερώτημα: Πιστεύετε ότι αν βγει ένα πολύ ταλαντούχο σχήμα στις μέρες μας, με τραγούδια τόσο δυνατά όπως το “Paradise city”, το “Sweet child o’ mine”, το “It’s so easy”, το “Mr. Brownstone”, το “Nightrain” ή το “Welcome to the jungle”, μπορεί να φτάσει το μισό της επιτυχίας των GNR; Δεν συντρέχει καμία από τις προϋποθέσεις που αναφέραμε σε όλο το προηγούμενο κείμενο. Ούτε δυνατές δισκογραφικές, ούτε δυνατό ραδιόφωνο και τηλεόραση, ούτε δυνατά περιοδικά. Υπάρχει δυνατό internet και social media, αλλά φαντάζεστε τα σχόλια που θα γίνονταν για την προσωπικότητα του Axl, το παρουσιαστικό του Slash, τα λαθάκια στο παίξιμο του Adler, την ήρεμη δύναμη του Izzy; Έχετε δει κανένα σχήμα τα τελευταία 10+ χρόνια να έχει γίνει πραγματικά μεγάλο; Μεγάλο σε φάση να γεμίζει αρένες, όχι να παίζει σε 10.000 κόσμο… Σχήμα που να κάνει τόσο μεγάλη επιτυχία ένα χρόνο μετά την κυκλοφορία του δίσκου του; Εντάξει και το “Operation: mindcrime” είχε κάνει επιτυχία, παρασυρόμενο από το airplay και την επιτυχία του “Silent lucidity”, κάποια χρόνια αργότερα από την κυκλοφορία του, αλλά στο 1/20 των αριθμών που μιλάμε τώρα.
Επίσης, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το 1987, ήταν μία χρονιά-σταθμός για το hard rock, μια χρονιά που εκτόξευσε συγκροτήματα και δίσκους, με κυκλοφορίες όπως το “Hysteria” των DEF LEPPARD, το “1987” των WHITESNAKE, το “Girls, girls, girls” των MOTLEY CRUE, το “Permanent vacation” των AEROSMITH, ενώ ένα χρόνο νωρίτερα είχε βγει το “Slippery when wet” των BON JOVI. Μιας και μιλούσαμε στην αρχή για timing, ποιο θα ήταν το καλύτερο δυνατό timing από το 1987; Τέτοια συστοιχία πλανητών, είναι πολύ δύσκολο να ξανασυμβεί. Όσο καλό και να είναι ένα σχήμα στις μέρες μας, χωρίς την απαραίτητη προώθηση, που δεν μπορεί να δοθεί πλέον στον βαθμό που γινόταν παλαιότερα, δεν πρόκειται να γίνει super star. Μπορεί τα μέλη του να νομίζουν ότι έχουν γίνει –άλλωστε έχουμε ακόμα κι ελληνικά σχήματα που νομίζουν ότι είναι super star του facebook βέβαια- αλλά στην πραγματικότητα θα απέχουν πολύ απ’ αυτό… Και δεν είναι απαισιόδοξο το σενάριο, απλά η απεικόνιση της πραγματικότητας. Θα συνεχίσουν να βγαίνουν σπουδαία συγκροτήματα, όχι όμως με τόσο μαζική απήχηση όπως στο παρελθόν…
Σάκης Φράγκος
Είναι από τα ντεμπούτα που αντίκτυπος του όταν κυκλοφόρησε ήταν τρομακτικός για όλο το φάσμα της μουσικής και όχι μόνο το στενό πλαίσιο του rock. Οι GUNS N’ ROSES με το “Appetite for destruction” επιβεβαίωσαν το γεγονός ότι η μουσική βιομηχανία μπορούσε να «επιβάλλει» ένα νέο group αν είχε τα κατάλληλα χαρακτηριστικά για να το πετύχει. Και ποια είναι αυτά;
Καταρχήν να ξεκαθαρίσουμε τι εννοούμε με τον όρο μουσική βιομηχανία, γιατί τα τελευταία 15 χρόνια επικρατεί σύγχυση με το τι εννοούμε. Μουσική βιομηχανία ήταν – γιατί πλέον δεν είναι – ένα οργανωμένο σύστημα, το οποίο πρότεινε στο εκάστοτε ενδιαφερόμενο ακροατήριο έναν καλλιτέχνη και το έργο του. Το σύστημα αυτό ξεκινούσε από τους καρεκλοκένταυρους διευθυντές των «κακών» δισκογραφικών εταιριών και τελείωνε μέχρι το τελευταίο fanzine που έβγαινε σε 666 αντίτυπα. Δηλαδή οι συντάκτες περιοδικών και οι μουσικοί παραγωγοί στο ραδιόφωνο και στην τηλεόραση είχαν τη δύναμη να πάρουν ένα group που έπαιζε σε pub μπροστά σε λίγο κόσμο όπως οι GUNS N’ ROSES και να το κάνουν γιγαμπάντα. Και αυτό γίνεται μεθοδικά. Πρώτα στο ραδιόφωνο παίζεται από τους ενδιαφερόμενους σταθμούς μόνο ένα κομμάτι για μια περίοδο. Το ίδιο έκανε και το MTV με την τεράστια ισχύ που είχε η δύναμη της εικόνας όταν και πήρε από το χεράκι τους GUNS και με τα videoclip του “Sweet child o’ mine” και “Paradise city” τους ανέβασε στην πρώτη θέση του Billboard ένα χρόνο μετά την κυκλοφορία του! Αδιανόητο για τις μέρες μας να επιτευχθεί κάτι ανάλογο, δηλαδή να ντεμπουτάρει ένα album στη θέση 182 και οργανωμένα η μουσική βιομηχανία να το κάνει τόσο υπερεπιτυχημένο, ώστε να θεωρείται το πιο μοσχοπουλημένο ντεμπούτο στην ιστορία της Αμερικής από όλο το φάσμα της μουσικής! Και όλα αυτά με το χεράκι του MTV που έπαιζε συνεχώς αυτά τα δύο videoclips! Και έπαιξε ρόλο και η εμφάνιση τους που άλλαξε από το glam σε ένα πιο rock n roll που τους ταίριαζε απόλυτα! Και μη μου πείτε ότι ήταν ολότελα απόφαση της ίδιας της μπάντας γιατί οι image makers παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στην τελική εικόνα μιας μπάντας! Ολα αυτά σε συνδυασμό με το σάλο που προκάλεσε το αρχικό του εξώφυλλο συνηγορούν το γιατί αυτός ο δίσκος έκανε μπαμ όταν βγήκε!
«Είμασταν η απάντηση σε όλα τα ερωτήματα που είχε η μουσική βιομηχανία εκείνη την περίοδο», δήλωνε ετεροχρονισμένα ο Slash για το πώς τα κατάφεραν τότε και έγιναν τόσο πετυχημένοι. Και το ερώτημα είναι απλό: Αν κυκλοφορούσε σήμερα το album αυτό, ποια θα ήταν η τύχη του; Θα έφτανε να έχει εκατομμύρια views στο youtube, θα πουλούσε αναλογικά πολλά digital, CDs και βινύλια ή θα γινόταν έρμαιο της διάχυσης της πληροφορίας; Δηλαδή του φαινομένου της υπερπληθώρας διαθέσιμου μουσικού υλικού που υπάρχει στην εποχή μας. Θα χανόταν στον οχετό του Internet όπου συνυπάρχουν διαμάντια σαν κι αυτό με άλλα albums τα οποία πάσχουν από τα hits σαν το “Welcome to the jungle” ή το “Night train”;
Το σίγουρο είναι ότι η μουσική βιομηχανία έχει πάψει αυτή τη δεκαετία να προσπαθεί να «επιβάλλει» καινούριους καλλιτέχνες – σας προτρέπω να διαβάσετε το σχετικό άρθρο του Σάκη Φράγκου! Κι αυτό συμβαίνει κυρίως γιατί το ίδιο το κοινό σε παγκόσμιο επίπεδο ασχολείται με το τι έγινε πριν 20, 30 και 40 χρόνια, αρνούμενο να ζήσει και να γευτεί τη χαρά να ανακαλύψει κάτι φρέσκο από νέους καλλιτέχνες! Έτσι το σύστημα που λέγεται μουσική βιομηχανία ασχολείται με το να επανακυκλοφορήσει ένα παλιό δίσκο σε υψηλής ποιότητας βινύλιο, στοχεύοντας σε κοινό που έχει τα χρήματα να επενδύσει σε κάτι δοκιμασμένο από τα παλιά. Επίσης τα περιοδικά έχουν χάσει την αίγλη τους, γεγονός που αντικατοπτρίζεται από την ανικανότητα τους αυτή τη δεκαετία να σηκώσουν μια καινούρια μπάντα στο Θεό όπως έγινε με τους GUNS N’ ROSES με τον πιο κραυγαλέο τρόπο! Τί κι αν θα γράψει ο παγκόσμιος τύπος ότι το album αυτό σπέρνει και πρέπει να το ακούσετε…Ο κόσμος έχει πλέον δική του εικόνα ακούγοντας και κρίνοντας από μόνος του. Το ερώτημα όμως είναι πως; Καθήμενος στον υπολογιστή και ακούγοντας το album συνοδευτικό της δουλειάς που κάνει και με ηχεία της πλάκας, από το jukebox με τον ήχο της κακιάς ώρας του youtube;
Σε όλα αυτά τα ερωτήματα δεν υπάρχει απόλυτη απάντηση για εμένα…Κι αυτό γιατί είναι πασιφανές ότι σε κανένα από αυτά δεν μπορεί κάποιος να ισχυριστεί ότι θα έβγαινε το album αυτό και θα γινόταν ο χαμός! Για να δούμε όμως κάτι σημαντικό: Ποια είναι η περιρρέουσα ατμόσφαιρα στο μουσικό γίγνεσθαι της εποχής μας; Δεν υπάρχει κανένα ρεύμα που να έχει κερδίσει την αποδοχή του μουσικόφιλου κοινού, ώστε να στραφούν τα νέα συγκροτήματα προς εκείνη την κατεύθυνση! Κι αυτό συνέβαινε πάντα: Από τους PINK FLOYD μέχρι τους CELTIC FROST, όλες οι μπάντες μπαίνανε στο ρεύμα της εποχής τους όχι απαραίτητα για να γίνουν γνωστοί ή αρεστοί, αλλά γιατί έτσι λειτουργεί η μουσική βιομηχανία! Γι’αυτό και λέγεται βιομηχανία, γιατί παράγει ομοειδή προϊόντα! Και οι GUNS βγήκανε την εποχή που το glam/sleaze ήταν στο απώγειο του. Μόνο που εκείνοι είχαν όλα εκείνα τα στοιχεία, για να γίνουν αποδεκτοί από όλους τους fans της rock μουσικής! Είχαν attitude, τρομερούς στίχους, εκπληκτική μουσική και τρομερή παραγωγή. Ό,τι ακριβώς χρειάζεται ένα group για να κάνει το breakthrough του. Σήμερα θα περνούσε η «μπογιά» τους;
Όσοι πείτε κατευθείαν όχι, ξανασκεφτείτε το. Ναι, σίγουρα με όλα τα προηγούμενα ερωτήματα εκεί καταλήξατε, αλλά για να ξαναδείτε τα τελευταία 15 χρόνια με τι έχει γίνει χαμός. Θυμηθείτε τι έγινε όταν η Amy Winehouse κυκλοφόρησε το “Back to black”. Παντού ακουγόντουσαν τα 3 single της, το album πήγε νούμερο 1 παντού στον κόσμο και η ίδια εμφανιζόταν έκτοτε σε όλα τα εναλλακτικά festival ως headliner! Πώς τα κατάφερε; Μα φυσικά με τη δύναμη που έχει το διαφορετικό από το συφερτό που κυριαρχεί στο Internet. Με μόνο τρία τραγούδια hits έτσι; Ο δίσκος της δεν είχε άλλα τόσο δυνατά κομμάτια, όπως συμβαίνει με τους GUNS! Άρα υπάρχει περιθώριο να πετύχει ένα ντεμπούτο, αρκεί συντεταγμένα και χωρίς συνεννόηση όλοι οι ραδιοφωνικοί και τηλεοπτικοί σταθμοί και τα περιοδικά να δημιουργήσουν το λεγόμενο hype για αυτό το νέο group. Και μην μου πείτε ότι το “Sweet child o mine” θα περνούσε απαρατήρητο γιατί απλά δε θα σας πιστέψω με τίποτα! Εδώ η Adele με ένα μόνο κομμάτι και έσκισε στις πωλήσεις πριν μερικά χρόνια! Και ναι συγκρίνω τους GUNS με mainstream καλλιτέχνες, γιατί rock στη mainstream μουσική δεν υπάρχει αυτή τη δεκαετία από νέους καλλιτέχνες όσον αφορά την επιτυχία.
Όλα αυτά είναι σκέψεις που με βασανίζουν εδώ και πάρα πολύ καιρό. Σκέψεις που συζήτησα με όλους τους φίλους μου και κατέληξα να μην είμαι απόλυτος ούτε στο ναι ούτε στο κάθετο όχι. Θα έλεγα, λοιπόν, ότι θα ήμουν περίεργος να δω τι θα γινόταν αν το “Paradise city” παιζόταν από όλους τους τηλεοπτικούς σταθμούς και διαδιδόταν από στόμα σε στόμα όπως το 1987. Θα ήθελα να είχα μια χρονομηχανή και να έφερνα την κυκλοφορία του σήμερα, γνωρίζοντας τον αντίκτυπο που θα είχε αν κυκλοφορούσε τότε. Και μη μου πείτε ότι δεν έχετε μπει στον πειρασμό να αναλογιστείτε τι επιτυχία θα είχε ένας δίσκος, που λατρεύετε τα τελευταία χρόνια, αν κυκλοφορούσε στο παρελθόν! Ακριβώς το ίδιο από την ανάποδη είναι το “Appetite for destruction”. Είναι ένα μυθικό album, με το οποίο επιβεβαιώθηκαν όλοι όσοι πίστευαν ότι δεν επιλέγει το κοινό τι θα ακούσει, αλλά η επιλογή έρχεται από τη μουσική βιομηχανία. Έρχεται από το λαγωνικό της εταιρίας που θα επιλέξει το νέο συγκρότημα που θα ηχογραφήσει τον πρώτο του δίσκο, ρισκάροντας τη φήμη του και φυσικά τα χρήματα που θα επενδυθούν για όλο το πακέτο που λέγεται ντεμπούτο album. Μετά δίνονται χρήματα για να γίνουν εξώφυλλο σε όλα τα μεγάλα περιοδικά και ένα γερό ποσό για ένα τουλάχιστον videoclip-κράχτη. Αντ’αυτού σήμερα ίσως να κυκλοφορούσε από την ίδια την μπάντα με χαμηλό budget, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δε θα είχε αντάξιο ήχο με αυτόν του “Appetite for destruction”. Όμως ποιος θα το άκουγε; Ποιος θα του έδινε σημασία; Θα έπαιρνε εκατομμύρια views στο youtube;
Όσοι τολμάτε να πείτε ξεκάθαρα ναι ή όχι περιμένω τη δική σας τοποθέτηση, γιατί βλέπω ισάξια ερείσματα και στις δύο πλευρές…Όπως και να έχει δε βγαίνουν τέτοια albums στις μέρες μας! Η μήπως βγαίνουν και δεν τα παίρνουμε χαμπάρι; Ιδού η απορία…
Λευτέρης Τσουρέας
