Πολλές φορές αναρωτιόμαστε γιατί μας αρέσει ένα συγκρότημα τόσο πολύ ή γιατί έχουμε πάθος με ο,τιδήποτε κάνει ένας μουσικός. Ακόμα περισσότερες, όμως, σκεφτόμαστε γιατί οι μπάντες αυτές είναι σημαντικό κομμάτι της σκηνής που ανήκουν. Αλήθεια υπάρχει κάποιο καλά κρυμμένο μυστικό πίσω από αυτή την «επιτυχία»;
Τον τελευταίο καιρό κυκλοφορούν πολλοί ενδιαφέροντες δίσκοι από τις «παλιοσειρές». Ποιος να πίστευε ότι θα άκουγε καινούριο δίσκο από τους STRATOVARIUS και θα τον έβρισκε ενδιαφέρων; Ακόμα και ο ξεγραμμένος Peter Targtren κατάφερε να κερδίσει την προσοχή όσων είχαν ξεγράψει τους HYPOCRISY! Οι WARLORD μετά από 25 χρόνια φαίνεται να ξαναγεννιούνται από τις στάχτες τους και οι PRETTY MAIDS προκαλούν ντελίριο ενθουσιασμού σε όλους τους οπαδούς τους. Πώς το κατάφεραν; Ήπιαν το ελιξίριο της νεότητας;
Οι απόψεις είναι πάρα πολλές και δημιουργούν ένα παζλ, πάνω στο οποίο διαμορφώνεται η σημερινή αντίληψη των συγκροτημάτων με πολλά χρόνια πορείας στην πλάτη τους. Θεωρώ πως το πρώτιστο που αξίζει να γίνει είναι να διαχωρίσουμε τις «αντιλήψεις» αυτές, ώστε να καταφέρουμε να αναδείξουμε τις πτυχές που τις καθορίζουν.
Στη δική μου αντίληψη, δόκιμα αναφέρω πως υπάρχουν πέντε είδη αντιλήψεων στο χώρο της σκληρής μουσικής.
– Στην πρώτη ανήκουν τα group που ακολουθούν τον ήχο τους με θρησκευτική ευλάβεια, αναπαράγοντας διεξοδικά τον «κλασικό» ήχο τους. (π.χ. AC/DC)
– Στη δεύτερη ανήκουν τα σχήματα που «επιστρέφουν στις ρίζες» μετά από παρατεταμένη «αναζήτηση» (π.χ.MY DYING BRIDE)
– Στην τρίτη ανήκουν εκείνα που είναι προσκολλημένα στο είδος μουσικής που τους προσδιόρισε εξαρχής και το εξερευνούν συνεχώς, δίνοντας στο είδος συνεχείς προεκτάσεις. (π.χ. NILE)
– Στην τέταρτη είναι εκείνα που εξελίσσονται συνεχώς στην πορεία του χρόνου, διατηρώντας αναλλοίωτα τα κύρια στοιχεία του ήχου τους. (π.χ. KREATOR)
– Στην πέμπτη είναι εκείνα που ξεπερνάνε τους περιορισμούς από τις κατηγοριοποιήσεις και καταφέρνουν να ακυρώνουν ακόμα και το παρελθόν τους, επαναπροσδιορίζοντας τον ήχο τους συνεχώς. Είναι εκείνοι που έχουν τόσο προσωπικό ήχο, που δε θυμίζει κανένα άλλο σχήμα και δεν μπορεί να προσδιοριστεί ό,τι κάνουν με κάποια ταμπέλα ( πχ ΤΗΕ GATHERING, CORONER, VOIVOD)
Αυτά , όμως, μέχρι τώρα γιατί εδώ και χρόνια αρχίσει να δημιουργείται μια ακόμα αντίληψη, που θεωρώ πως θα κυριαρχήσει στο μέλλον. Είναι η αντίληψη που θέλει ένα σχήμα να έχει σαφείς αναφορές στο παρελθόν! Μέχρι τώρα αυτό δε συνέβαινε, ενώ τώρα τείνει να γίνει απαραίτητος κανόνας ακόμα και για «παλιοσειρές»! Γιατί αναδύθηκε αυτή η ανάγκη και γιατί τώρα;
Αφορμή για όλα αυτές τις σκέψεις είναι το τελευταίο album των DARKTHRONE, στο οποίο πιστεύω αντικατοπτρίζεται με τον καλύτερο τρόπο αυτή η αντίληψη. Μέχρι τώρα όλες μα όλες οι μπάντες προσπαθούσαν να «κρύψουν» ό,τι καθορίζει τον ήχο τους, φιλτράροντάς τες από ένα πιο προσωπικό ύφος. Έτσι οι αναφορές μετατρέπονταν σε επιρροές με θαυμάσια αποτελέσματα στην πορεία του χρόνου. Οι IRON MAIDEN ενσωμάτωσαν στον ήχο τους ό,τι αγαπούσαν από τους JETHRO TULL, δημιουργώντας το κολοσσιαίο “To tame a land”. Αλήθεια τους METALLICA τους μνημονεύετε για το επιταχυμένο NWOBHM των πρώτων ηχογραφήσεων τους ή για το εκπληκτικό χωνευτήρι του “Master of puppets”; Γιατί δεν έμεινε στην ιστορία το ντεμπούτο των DREAM THEATER, που είναι μια επιμεταλωμένη παρουσίαση των RUSH και έμεινε το “Images and words”;
Η απάντηση ήταν μέχρι σήμερα απλή: Γιατί είχαν προσωπικό ήχο, ικανό να τους κάνει αναγνωρίσιμους σε όλη τη σκηνή. Για να πετύχουν τον ήχο του ντεμπούτου τους οι DEICIDE και οι MORBID ANGEL, παρέμειναν στο underground επί χρόνια ηχογραφώντας ιδέες σε demos. Αυτός ο άγραφος κανόνας είχε τηρηθεί με χαρακτηριστική ευλάβεια από όλους όσους ήθελαν να είναι «leaders not followers». Οι DARKTHRONE της σημερινής εποχής είναι leaders ή followers;
Όταν γύρισαν τα μυαλά τους το καλοκαίρι του ’91, πέταξαν έξω το δεύτερο album που είχαν ετοιμάσει σε death metal πλαίσιο, φόρεσαν corpsepaint και επιδόθηκαν σε ασέλγεια πάνω στους BATHORY και στους CELTIC FROST. Το αποτέλεσμα ήταν να προκύψει η έκρηξη του black metal σε παγκόσμια κλίμακα. Σχήματα έκαναν ακριβώς το ίδιο, φτάνοντας στο σημείο να αναφέρουν τον ήχο τους ως “true Norwegian black metal”, κι ας ήταν από τη Νότια Αμερική! Αυτός ο παροξυσμός γέννησε μια ολόκληρη νέα ηχητική προσέγγιση σε έναν αρχικό ήχο και οι προεκτάσεις του κυριαρχούν ακόμα και σήμερα. Έτσι όταν ακούς ένα lo-fi black metal album, κατά πάσα πιθανότητα θα χρωστά πολλά σε αυτή την προσέγγιση των 20αρηδων Fenriz και Nocturno Culto. 22 χρόνια μετά οι ίδιοι θα κάνουν τα ακριβώς αντίθετα, δημιουργώντας δίσκους με ευθείες αναφορές σε σχήματα που άκουγαν στην παιδική τους ηλικία! Γιατί;
Σημείο ανάφορας στην εξέλιξη τους είναι οι ENSLAVED, που κατάφεραν να «απεμπλακούν» από την ταμπέλα του black metal με το “Monumension” album το 2000. Έκτοτε έχουν κυκλοφορήσει πολλούς δίσκους, που δεν έχουν καμία σχέση με την εικόνα του Viking metal παρελθόντος τους. Όσοι είστε προσεκτικοί, όμως, θα παρατηρήσετε πως υπάρχουν συνθέσεις τους, που είναι κατά κάποιο τρόπο μεταλλαγμένες από εκείνη την εποχή! Παίρνουν ένα primitive riff και το «φορτώνουν» με άλλα φωνητικά μέρη ή ατμόσφαιρες και το αποτέλεσμα είναι αγνώριστο! Ακριβώς το ίδιο κάνουν με τεράστια επιτυχία οι ROTTING CHRIST από το “Theogonia” μέχρι και το σημερινό “Κατά τον δαίμονα εαυτού”. Αμφότεροι είναι δύσκολα προσδιορίσιμοι και αν ρωτήσεις κάποιον σαν τι παίζουν θα σου απαντήσει ότι παίζουν σαν ENSLAVED ή αντίστοιχα σαν ROTTING CHRIST! Αν αυτό δεν είναι η απόλυτη απόδειξη καλλιτεχνικής επιτυχίας τότε τί είναι;
Πολύ φοβάμαι πως μπαίνουμε σε μια εποχή που καλλιτεχνική επιτυχία δε θα είναι αυτό το γεγονός, αλλά το πώς θα καταφέρεις να αναπαράγεις με απόλυτα πειστικό τρόπο το παρελθόν. Εν ολίγοις φοβάμαι ότι σιγά σιγά θα απαξιώνεται αυτή η αντίληψη που γέννησε τα μεγαθήρια που όλοι ακόμα μνημονεύουμε και θεωρούμε σημεία αναφοράς της μουσικής που αγαπάμε! Όταν ακούτε MANOWAR τους ακούτε γιατί σας θυμίζουν κάποιους; Τους MORBID ANGEL; Τους PARADISE LOST; Όλα αυτά τα σχήματα έχουν τόσο ισχυρό παρελθόν, που στην απελπισία τους να κρατηθούν στην επικαιρότητα, φτάνουν στο σημείο να διασκευάζουν το ίδιο τους υλικό με άλλους στίχους!
Σήμερα τα σχήματα επιβραβεύονται αν καταφέρνουν να ακούγονται και να φαίνονται λες και έχουμε μπει στη χρονομηχανή και μεταφερόμαστε στις εποχές που όλα αυτά προσδιορίζονταν. Ειλικρινά δεν μπορώ να νιώσω τίποτα παραπάνω από αμηχανία για όλα αυτά τα σχήματα που παίρνουν έμπνευση από τα 70s, δημιουργώντας την τάση του occult rock. Το ένιωσα πρώτη φορά στο Rock Hard festival με τους THE DEVIL’S BLOOD, που σαν σκηνική παρουσία ήταν φοβεροί, αλλά ό,τι άκουγα με παραξένευε! Και αυτοί ήταν από τις καλύτερες περιπτώσεις, γιατί υπάρχουν και άλλες που προσπαθούν να έχουν και τον ήχο εκείνης της εποχής! Οι χειρότεροι, όμως, για εμένα είναι στο λεγόμενο “true metal” και υπάρχουν εδώ και πολλά χρόνια. Το κακό είναι ότι “true” ήταν ο,τιδήποτε ήταν παλιομοδίτικο heavy metal και epic. Πλέον είναι το ίδιο;
Βλέποντας στο AN club τους πιτσιρικάδες NECROMANTHEON να παίζουν μουσική που διαμορφώθηκε όταν ήταν αγέννητοι, κατάλαβα ότι η “true” αντίληψη έχει διαποτίσει και τους νέους μουσικούς. Οι AUDIOPAIN που είχαν προηγηθεί, έχοντας μουσικούς παλιάς κοπής – ο Zephyrous αρκεί από μόνος του – έκαναν αυτό που ήταν το standard: Φιλτράρανε το τεχνικό thrash που λατρεύουν με το προσωπικό τους στίγμα και το αποτέλεσμα είχε ενδιαφέρον. Αντίθετα οι NECROMANTHEON είχαν εμφάνιση, ήχο και δομή στις συνθέσεις που ήταν σαν καινούριες συνθέσεις με νοοτροπία διασκευής. Ο κόσμος; Διασκέδαζε φυσικά και πολύ φοβάμαι πως αυτό ακριβώς είναι και το στοίχημα των σημερινών μουσικών: Να ευχαριστήσουν τον κόσμο! Το ίδιο παρατήρησα και στους FUELED BY FIRE, που έπαιζαν bay area thrash σε όλα τα επίπεδα! Μήπως είμαστε ενώπιον μιας νέας εποχής ή όλα έχουν ήδη ξεκινήσει;
Θυμάστε τον Jimmy Page όταν αναφερόταν στους THE ANSWER; Έλεγε «πηγαίντε δείτε τους, για να καταλάβετε πως ήταν οι LED ZEPPELIN στα νιάτα τους». Η νοοτροπία της ρετρολαγνείας δεν είναι λοιπόν φαινόμενο μιας συγκεκριμένης σκηνής, αλλά είναι κυρίαρχη αντίληψη της νεότερης γενιάς των μουσικών. Το γιατί συμβαίνει είναι θαρρώ εμφανές: Πλέον όλα στηρίζονται στην αμεσότητα και στην ταχύτητα. Ένα σχήμα στην αγωνία του να γίνει γνωστό δεν μπαίνει στη διαδικασία να ψάξει επί μακρόν για να βρει τον προσωπικό του ήχο. Ακόμα και οι NEGATIVE PLANE στο ντεμπούτο τους έχουν εμφανέστατες επιρροές, αν και προετοιμάζοντας επί τέσσερα χρόνια. Μήπως γι’αυτό δεν εκπλήσσουν πλέον τα σημερινά σχήματα; Μήπως γι’αυτό έχουν αρχίσει και οι οπαδοί να ασχολούνται με τις «παλιοσειρές» και εκείνες αναπαράγουν τον ήχο τους προς τέρψη τους;
Πολύ φοβάμαι ότι όλο αυτό το σκηνικό είναι που θα επικρατήσει όταν τα μεγαθήρια αποχωρήσουν οριστικά από το προσκήνιο. Θα υπάρχουν 20αρηδες που με νέες συνθέσεις θα μας υπενθυμίζουν πως ήταν οι MAIDEN στα νιάτα τους και οι METALLICA στα mid 80s. Κι αυτό θα έχει γίνει με τη συναίνεση μας, γιατί θα απορρίπτουμε οποιονδήποτε μουσικό παλεύει να βρει τη δική του φωνή μέσα στην οχλαγωγία των απομιμήσεων του παρελθόντος. Κάπου εκεί οι ROTTING CHRIST και οι NIGHTFALL με τα τελευταία τους album θα είναι παρόντες και θα διεκδικούν δικαιωματικά το χρόνο μας. Το ζήτημα, λοιπόν, δεν είναι αν πραγματικά θα αξίζει τον κόπο να τους τον δώσουμε, αλλά αν θα το επιλέξουμε! Γιατί αν έχουμε κυριευτεί από την “true” νοοτροπία, τότε θα δίνουμε αξία μόνο σε ο,τιδήποτε μπορεί να αναπαράγει πειστικά κάτι από το παρελθόν! Το “Cassiopeia” και το “Κατά τον δαίμονα εαυτού” δε χρωστάνε δάνεια από το απώτερο παρελθόν, παρά μόνο επιρροές τόσο έντονα φιλτραρισμένες που αμφότερα συγχύζουν οποιονδήποτε πάει να τα καλουπώσει σε συγκεκριμένη ταμπέλα! Είναι στο υπέρτατο σημείο που έφτασαν οι VOIVOD στο “Nothingface”, οι CORONER στο “Grin”, οι KREATOR στο “Outcast”, οι DEATH στο “Symbolic”, οι ΤΗΕ GATHERING στο “How to measure a planet?” και στο “Souvenirs” και άλλοι ακόμα μετρημένοι στα δάχτυλα, που μπορείτε και εσείς να προσθέσετε!
Πείτε μου, λοιπόν, γιατί να δώσω το χρόνο μου στους ρετρολάγνους DARKTHRONE του 2013 όταν οι ίδιοι το ’91 έκαναν τα ακριβώς αντίθετα; Γιατί να ασχοληθώ με τις ορδές των υμνητών του KING DIAMOND και των MERCYFUL FATE, με μπροστάρηδες τους ευφυώς στημένους GHOST B.C.; Για ποιο λόγο να πωρωθώ μέχρι τελικής πτώσεως με το thrash παροξυσμό των 20αρηδων, που φοράνε τα μποτάκια που εκείνη η γενιά έβαλε στο χρονοντούλαπο της ιστορίας; Γιατί να μην ακούσω και ξανακούσω τους AVA INFERI να επανατοποθετούν το ατμοσφαιρικό metal σε στέρεες βάσεις από το αναλώνω το χρόνο μου σε ακόμα μια τυπική ατμοσφαιρική κυκλοφορία με ευθείες αναφορές στα early/mid 90s;
Σε όλα αυτά τα ερωτήματα η δισκοθήκη θαρρώ πως θα σας δώσει όλες τις απαντήσεις. Όσοι προτιμάτε να βάλετε σ’αυτήν μια τέτοια νέα κυκλοφορία και όχι τα αρχικά album στα οποία αναφέρεται, τότε μην εκπλαγείτε αν στο μέλλον προκληθεί μέσα σας πλήρης σύγχηση για το ποιο είναι το αυθεντικό και ποια η αναφορά σε αυτό. Προσωπικά αποφευγω ανέκαθεν να ασχολουμαι με αυτή τη νοοτροπία, βρισκοντας εξίσου γραφικές και τις black/thrash μπάντες τύπου INFERNO και τις true metal τύπου HAMMERFALL. Ηταν τότε στα mid/late 90s όταν ξεκίνησε το φαινόμενο της ρετρολαγνείας σαν παράλληλη δισκογραφία-αναφορά στο παρελθόν και ανέβαιναν πολλά σχήματα στο συρμό, για να διασωθούν από την έλλειψη προσωπικότητας και να αποκτησουν αναγνωρισιμότητα. Και από αυτή τη νοοτροπία ελάχιστες μπάντες συνέχισαν και κατάφεραν να είναι αξιόλογες, όπως οι AURA NOIR και οι DOMINE! Αν το θεωρείτε τυχαίο, τότε αναλώστε το χρόνο σας σε όλο αυτό το μαζικό κύμα νοσταλγίας για το παρελθόν αυτής της μουσικής, χάνοντας το ουσιαστικό παρόν και υπονομεύοντας ένα μέλλον γεμάτο απρόβλεπτη εξέλιξη. Με αυτή την επιλογή το παρόν και το μέλλον είναι προδιαγεγραμμένο, βάσει του παρελθόντος! Αν αυτό επιθυμείτε, συνεχίστε απτόητοι! Μόνο μη γκρινιάζετε μετά αν δε βγαίνει τίποτα καλό από καινούρια, γιατί το παρελθόν δεν έχει προεκτάσεις αν δεν το «πειράξεις»!
Λευτέρης Τσουρέας
