“The theory of prog”
Μέσα σ’ αυτά τα χρόνια που ασχολούμαι με τα περιοδικά, site κτλ, είχα την ευκαιρία να κάνω μερικά πολύ ωραία ταξίδια και να γνωρίσω από κοντά πολλούς μουσικούς. Αυτό που μου έχει μείνει όμως καρφωμένο περισσότερο απ’ όλα στη μνήμη μου, ήταν η επίσκεψή μου στο σπίτι του Arjen Lucassen, του mastermind πίσω από τους AYREON, για τη δημιουργία του εκπληκτικού “The human equation”, σε μία απόλυτα φιλική ατμόσφαιρα, με ζεστό φαγητό μαγειρεμένο από τον ίδιο, κρασί και πολλή μουσική… Πέρασαν χρόνια από τότε, τον φέραμε και για ακουστικό live μαζί με την Anneke van Giersbergen, αλλά οι κυκλοφορίες του, συνεχίζουν να μου κρατούν εξαιρετική συντροφιά. Το “The theory of everything”, είναι το καινούργιο του τόλμημα με τους AYREON, με μία πλειάδα εξαιρετικών μουσικών/τραγουδιστών για μία ακόμη φορά (Rick Wakeman, Keith Emerson, Jordan Rudess, Cristina Scabbia, JB, Marco Hietala κτλ) κι άρπαξα την ευκαιρία από τα μαλλιά για να μιλήσουμε και πάλι.
Καλησπέρα Σάκη. Έχουμε αρκετό καιρό να τα πούμε.
Καλησπέρα Arjen. Χαθήκαμε. Έχεις δίκιο. Πολύ καλή αφορμή όμως ο νέος δίσκος των AYREON!!! Με ξάφνιασε το γεγονός ότι τον χωρίσατε σε δύο CD, 4 μέρη, 42 τραγούδια και μάξιμουμ 3,5 λεπτά διάρκεια το καθένα. Για ποιο λόγο κάνατε κάτι τέτοιο; Υπάρχουν πολλοί που συνηθίζουν να ξεχωρίζουν κάποια τραγούδια και υπάρχει σοβαρή πιθανότητα να αποξενώσει κάποιους δυνητικούς καινούργιους ακροατές…
Φοβάμαι ότι έχεις δίκιο Σάκη. Ίσως τελικά να ήταν λάθος αυτή η απόφαση. Κάναμε το ίδιο που έκαναν και οι YES το 1973 με το “Tales from topographic oceans” (σ.σ. ο δίσκος είχε επίσης 4 εικοσάλεπτα τραγούδια, που το καθένα έπιανε μία ολόκληρη πλευρά του διπλού βινυλίου). Το συζητούσαμε αυτό το πράγμα μέχρι την τελευταία στιγμή. Τελικά όμως, ίσως έπρεπε να αφήσω τα τραγούδια ολόκληρα…
Πάντως εγώ που έβαλα το άλμπουμ στο Spotify σήμερα που κυκλοφόρησε ο δίσκος, είχε τέσσερα τραγούδια κι όχι 42.
Σοβαρά; Καλό αυτό… Στην αρχή μου είχαν βγει γύρω στα 35 τα μέρη, μέχρι που θυμήθηκα το “The hitchhiker’s guide to the galaxy” (σ.σ. σειρά κόμικ επιστημονικής φαντασίας), που το 42 συμβολίζει το νόημα της ζωής και αποφάσισα να κόψω τα τραγούδια σε λίγο περισσότερα μέρη, μέχρι να φτάσουμε τα 42.
Ναι, αλλά εγώ προσπάθησα να βάλω δύο ενωμένα τραγούδια στο ραδιόφωνο και κόβονται πολύ απότομα…
Δυστυχώς, δεν μπορούσε να γίνει διαφορετικά. Καταλαβαίνω αυτό που λες, αλλά δεν μπορούσε να γίνει διαφορετικά. Πάντως υπάρχουν κάποια radio edits, με διάρκεια 4-5 λεπτά το καθένα, που θα στα στείλω αμέσως.
Ευχαριστώ πολύ. Θα βοηθήσει πάρα πολύ. Εντάξει, εγώ και οι υπόλοιποι οπαδοί των AYREON, πάντα διαθέτουμε 90 λεπτά για να ακούσουμε ολόκληρο το δίσκο, οπότε δεν μας χαλάει ιδιαίτερα.
Σωστό αυτό που λες. Αυτό που δεν μπορεί να γίνει σε καμία περίπτωση πάντως, είναι να ακούσει κανείς το άλμπουμ στο shuffle. Θα γίνει μεγάλο μπάχαλο σε παρόμοια περίπτωση.
Αυτή τη φορά, επέλεξες να έχεις ένα πολύ πιο ρεαλιστικό concept για τους AYREON απ’ ότι στα προηγούμενα άλμπουμ σου. Για ποιο λόγο το έκανες; Έτσι θα κάνεις από δω και πέρα με τους AYREON;
Δεν ξέρω να σου πω την αλήθεια. Αγαπώ την επιστημονική φαντασία. Πάντα όμως θέλω να κάνω διαφορετικά πράγματα. Μετά το “01011001” ορκίστηκα ότι θα έκανα κάτι διαφορετικό. Ήθελα, λοιπόν, εντελώς καινούργιους τραγουδιστές, να μην ασχοληθώ με την επιστημονική φαντασία και να έχω έναν διαφορετικό τρόπο δουλειάς. Νομίζω ότι τα κατάφερα και τα τρία.
Παλιότερα είχες δηλώσει ότι τους AYREON δεν τους έπαιρνε στα σοβαρά η «ιντελιγκέτσια» του prog rock/metal εξαιτίας των θεμάτων επιστημονικής φαντασίας που πραγματευόσαστε. Είχε να κάνει αυτό σε κάτι με την απόφασή σου;
Καλή ερώτηση. Πραγματικά. Δεν νομίζω όμως ότι έχει να κάνει αυτό με την απόφαση που πήρα. Θα γυρίσω σίγουρα στην επιστημονική φαντασία. Πάντα γράφω πρώτη τη μουσική κι εμπνέομαι απ’ αυτή και γράφω την ιστορία. Αυτή τη φορά, ένιωσα ότι δεν ταίριαζε η συγκεκριμένη θεματολογία που χρησιμοποιούσα με τη μουσική που είχα γράψει.
Σε όλα τα προηγούμενα άλμπουμ σου, είχες τουλάχιστον 10 τραγουδιστές. Πως και τώρα έχεις μόνο 7;
Σάκη, συνειδητοποίησα ότι οι 17 τραγουδιστές που είχα στον προηγούμενο δίσκο, ήταν υπερβολικά μεγάλος αριθμός. Πάντα μου έλεγαν και το πίστευα κι εγώ, ότι οι τραγουδιστές που συμμετείχαν στα άλμπουμ των AYREON, είχαν καλύτερη απόδοση απ’ ότι με τις κανονικές τους μπάντες! Αυτό δεν συνέβη με το “01011001” και η αιτία ήταν ότι υπήρχαν πάρα πολλοί τραγουδιστές και δεν δινόταν σε κανέναν η ευκαιρία να ξεδιπλώσει το ταλέντο του. Χρειάζονταν επίσης περισσότερα instrumental μέρη για να αναπνέουν τα τραγούδια. Πλέον μπορεί να υπάρχουν πάρα πολλά layer ήχου, αλλά δεν υπάρχει κανένα μπέρδεμα και το αποτέλεσμα ακούγεται «διαφανές».
Υπήρξαν μουσικοί που να τους πλησίασες και να αρνήθηκαν;
Φυσικά, όπως και σε κάθε δίσκο. Είναι λογικό όταν ξεκινάς, να ψάχνεις να βρεις τους Robert Plant, Ritchie Blackmore ή David Gilmour για να παίξουν στο δίσκο σου. Στην πορεία διαπιστώνεις ότι κάτι τέτοιο είναι ανέφικτο οπότε προχωράς στις εναλλακτικές σου λύσεις. Δυστυχώς στην πορεία διαπίστωσα ότι ακόμη και τώρα, η έννοια prog metal είναι «βρισιά» και βρήκα πολλές κλειστές πόρτες. Υπάρχουν πολλοί που μπορεί να νομίζουν ότι είμαι ένας τύπος με μία γεμάτη ατζέντα, που οποιαδήποτε στιγμή θέλω παίρνω ένα τηλέφωνο κι έρχεται όποιος θέλω και συμμετέχει στους δίσκους μου. Δεν έχει καμία σχέση όμως η πραγματικότητα με αυτό κι εσύ το γνωρίζεις καλά αφού με είχες βοηθήσει σε παρόμοια περίπτωση παλαιότερα. Θα σου πω δύο περιπτώσεις που ήθελα πάρα πολύ να συμμετέχουν στο δίσκο, αλλά για διαφορετικούς λόγους έκαναν πίσω, μόνο που δεν θα δημοσιεύσεις τα ονόματα… Στη μία περίπτωση ένας τραγουδιστής δεν προλάβαινε λόγου φόρτου εργασίας να ερμηνεύσει τελικά όλα τα μέρη που απαιτούνταν από το ρόλο του και σε μία άλλη, ένας άλλος, ξεκίνησε να ηχογραφεί, αλλά στην πορεία, άκουσε κάποιους παλιότερους δίσκους μου, τους θεώρησε πολύ heavy για τα γούστα του και όχι μόνο σταμάτησε τις ηχογραφήσεις, αλλά εξαφανίστηκε χωρίς να μου ξαναμιλήσει… Όσο σπουδαίο όνομα είναι, τόσο περίεργο χαρακτήρα έχει…
Μπορείς να μας παρουσιάσεις τους δύο ταλαντούχους τραγουδιστές που έχεις στο “The theory of everything”; Τον Αυστραλό Michael Mills (TOEHIDER) και την Ιταλίδα Sara Squadrani (ANCIENT BARDS);
Με πολύ μεγάλη μου ευχαρίστηση. Ο Michael Mills, είναι μία ιδιοφυία. Τον είδα στο youtube να διασκευάζει QUEEN και τον λάτρεψα. Ακουγόταν όπως ο Freddie Mercury στους τέσσερις πρώτους δίσκους. Στη διπλανή στήλη, εκεί που έβλεπα ένα δικό του video, τον άκουσα να διασκευάζει και το “Thick as a brick” με μπουζούκι κι έπαθα μεγάλη πλάκα. Ήρθε από την Αυστραλία στο στούντιό μου για να ηχογραφήσει το ρόλο του και είναι πραγματικά τρομακτικό το πόσο καλός και ταλαντούχος είναι και μάλιστα δεν έχει δισκογραφικό συμβόλαιο!!! Όσο για τη Sara Squadrani, έψαχνα μία τραγουδίστρια για τον συγκεκριμένο ρόλο και δεν μπορούσα να καταλήξω πουθενά. Είχα μία λίστα με 20 ονόματα και δεν με ικανοποιούσε απόλυτα κανένα από αυτά, μέχρι που τη βρήκα και την έβαλα να μου τραγουδήσει από το τηλέφωνο. Ανατρίχιασα… Εκτός των άλλων είναι μία γλυκύτατη κοπέλα και πάρα πολύ προσγειωμένη και ντροπαλή. Θα μπορέσεις να το διαπιστώσεις και στο DVD που συνοδεύει την κυκλοφορία.
Όπως και να έχει, νομίζω ότι θα τη δούμε σε κάποιο άλλο project σου στη συνέχεια!!!
(γέλια) Φαντάζομαι ότι εννοείς τη Marcela Bovio με τους STREAM OF PASSION.
Όχι μόνο αυτό. Υπάρχει και το προηγούμενο της Astrid van der Veen και τους AMBEON… Αλήθεια τι έγινε με αυτήν την κοπελίτσα; Θυμάμαι πριν από χρόνια μου είχες πει ότι είχε εξαφανιστεί από το σπίτι της και δεν είχες καθόλου νέα της…
Η Astrid πέρασε ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα με μία οριακή διαταραχή της προσωπικότητας και νοσηλεύτηκε για αρκετό καιρό σε νοσοκομείο. Από τότε ασχολείται αρκετά με τη θρησκεία κι έβγαλε ένα δίσκο εδώ στην Ολλανδία με θρησκευτικά τραγούδια. Είμαι ευτυχισμένος και μόνο που τη βλέπω μαζί μας και που συνεχίζει να τραγουδά…
Σ’ αυτόν το δίσκο, συνεργάστηκες με τρεις μεγάλες μορφές των keyboards. Τον Keith Emerson, τον Rick Wakeman και τον Jordan Rudess. Πως ήταν να δουλεύεις μαζί τους;
Ήταν το απόλυτο όνειρό μου που έγινε πραγματικότητα. Να παίζουν όλοι αυτοί οι θρύλοι σ’ ένα μου δίσκο… Φοβερό. Έχω όλους τους δίσκους τους (σ.σ. η συλλογή σε obscure ή μη, prog rock σε βινύλια, είναι μυθική). Όλοι οι Βρετανοί prog μύθοι… Τι να πω. Δυστυχώς δεν είχα την ευκαιρία να συναντήσω τον Keith Emerson, μου είπε όμως ότι του άρεσε πολύ το τελικό αποτέλεσμα. Τον Rick Wakeman, τον συνάντησα δύο φορές. Είχε αγοράσει μάλιστα το “Inside the electric castle” όταν είχε κυκλοφορήσει. Συγκεκριμένα τον Rick, πάντα προσπαθούσα να τον έχω στους δίσκους μου, αλλά κάπου κολλούσε η φάση και τελικά δεν έπαιζε. Ευτυχώς, αυτή τη φορά τα καταφέραμε. Του έστειλα τρία μέρη να διαλέξει κι αυτός έπαιξε και τα τρία!!! Ο Steve Hackett ήρθε μέσω της εταιρίας μας, επειδή είναι κι αυτός στο roster της Inside Out. Αυτό ήταν εύκολο… Είναι πολύ καλός τύπος και πολύ δραστήριος. Ακόμα κρατά ψηλά τη σημαία του prog, όχι σαν τα υπόλοιπα μέλη των GENESIS…
Η επιλογή των μουσικών έγινε συνειδητά για να δημιουργήσεις κάποιο συγκεκριμένο vibe;
Ποτέ δεν προγραμματίζω το πώς θα ακουστεί ο κάθε δίσκος. Τον αφήνω όπως βγει. Ξέχασα όμως πριν να σου πω και για τον Jordan Rudess. Του έστειλα δύο μέρη να διαλέξει κι αυτός επέλεξε να παίξει μετά το solo του Keith Emerson. Κι αυτός ένας γλυκύτατος άνθρωπος.
Πόσο ίδιο ή διαφορετικό είναι το “The theory of everything” από τα προηγούμενα άλμπουμ των AYREON;
Βρίσκω ότι έχει αρκετά κοινά σημεία με το “Inside the electric castle”, αλλά αυτό που ήθελα να καταφέρω είναι να κάνω να ακούγονται όλα τα όργανα στη μίξη με ευκρίνεια. Από στιχουργικής άποψης , θα έλεγα ότι μοιάζει με το “Human equation”.
Γιατί ονόμασες το δίσκο “The theory of everything”;
Έβλεπα ένα ντοκιμαντέρ για τον διάσημο επιστήμονα Steven Hawking, που ασχολούνταν ακριβώς με αυτό το θέμα. Από εκεί το πήρα.
Εμείς δεν έχουμε κάποιο ιδιαίτερο πρόβλημα να διαβάσουμε τον τίτλο, αφού υπάρχουν και κάποια ελληνικά γράμματα!
(γέλια) Ναι, ασχολείται με τη φυσική το concept, οπότε ήθελα να έχω κάποια, όπως τα λέμε, «μαθηματικά γράμματα».
Πως πήγε ο σόλο δίσκος σου, “Lost in the new real” και από πλευράς πωλήσεων αλλά και από την αποδοχή που είχε από τον Τύπο; Σκοπεύεις να βγάλεις κι άλλο άλμπουμ ή ήταν one-off προσπάθεια;
Ήταν μεγάλη έκπληξη για μένα το πόσο καλά πήγε. Όταν έβγαλα το GUILT MACHINE, ο δίσκος αυτός πήγε χάλια… Στη συνέχεια έκανα το STAR ONE, το οποίο και πάλι όμως δεν πήγε καλά. Έπεσα πάρα πολύ ψυχολογικά. Απογοητεύτηκα. Αποφάσισα να κάνω σόλο δίσκο, ο οποίος είχε πολύ μεγάλη ποικιλία κατά τη γνώμη μου. Όταν τον παρουσίασα στην εταιρία, εκείνοι είχαν ενστάσεις αρχικά, το έβγαλαν επειδή ήμουν εγώ και τελικά πήγε καλύτερα απ’ όσο περιμέναμε όλοι. Να φανταστείς, πούλησε το 1/3 απ’ όσο πουλάνε οι AYREON (σ.σ. οι οποίοι είναι το best-selling act της Inside Out), αλλά πάνω απ’ όλα χρησίμεψε για να ξαναφορτώσω τις μπαταρίες μου για τους AYREON. Το ομώνυμο τραγούδι του δίσκου, μάλιστα, ήταν το «προσχέδιο» για τους AYREON. Δηλαδή δοκίμασα ο δίσκος να έχει πολλά σημεία που περνάνε με διαφορετικό τρόπο καθ’ όλη τη διάρκεια του δίσκου κι όχι να υπάρχουν ξεκάθαρα ρεφρέν. Δεν υπάρχει κανένας κανόνας στο άλμπουμ των AYREON. Είναι δύσκολο να γίνει αυτό την εποχή που ζούμε, αλλά το δοκίμασα. Μέχρι στιγμής οι προ-παραγγελίες πάνε πολύ καλά, ευτυχώς.
Στις συνεντεύξεις που έδινες για το σόλο άλμπουμ σου, έλεγες ότι ήταν το πρώτο σου, κάτι που δεν είναι και απολύτως αληθές. Υπάρχει το “Pools of sorrow, waves of joy” που είχε βγει το 1994. Γιατί δεν το αναφέρεις; Είναι κάτι για το οποίο δεν είσαι και πολύ περήφανος;
Εκείνα τα χρόνια έπαιζα με τους VENGEANCE και κυριολεκτικά είχα χαθεί, αφού προσπαθούσαμε συνεχώς και τελικά δεν καταφέρναμε τίποτα. Δεν ήμουν καλά, ούτε κοπέλα δεν είχα εκείνη την περίοδο κι αποφάσισα να κάνω ένα εμπορικό άλμπουμ, το οποίο όμως ήταν ένα εντελώς μπλεγμένο πράγμα, που είχε μέχρι και country. Ο λόγος για τον οποίο ονομάζω το “Lost in the new real” το πρώτο σόλο άλμπουμ μου, είναι απλά επειδή το “Pools of sorrow…” είχε βγει με το όνομα ANTHONY. Εννοείται ότι εκείνο το άλμπουμ δεν πήγε καθόλου καλά και δεν είμαι και ιδιαίτερα χαρούμενος γι’ αυτό.
Μιας και μιλάμε για το παρελθόν, τι μπορείς να μας πεις για τον δίσκο που έβγαλες με το project STRANGE HOBBY; (σ.σ. ήταν ένας δίσκος μόνο με διασκευές)
Ανάμεσα στους δίσκους των AYREON, άρχισα να ανακαλύπτω τα 60’s, αφού μέχρι τότε άκουγα φανατικά τα 70’s. Ανακάλυψα συγκροτήματα όπως οι MONKEES, οι KINKS ακόμα και τους BEATLES και τους PINK FLOYD εκείνης της δεκαετίας και αποφάσισα να βγάλω ένα δίσκο με διασκευές τραγουδιών εκείνης της εποχής, αλλά με πιο heavy ήχο. Δεν βάλαμε κανένα όνομα στο δίσκο, γιατί θέλαμε να το κάνουμε όπως οι KLAATU παλιότερα, όπου είχαν βγάλει έναν δίσκο-μυστήριο κι όλοι πίστευαν ότι επρόκειτο για τους BEATLES. Όπως καταλαβαίνεις, ο δίσκος των STRANGE HOBBY ήταν μια τεράστια εμπορική αποτυχία…
Τι να περιμένουμε στο μέλλον από τους AYREON και τον Arjen Lucassen; Ίσως ένα δίσκο STAR ONE και μία περιοδεία;
Δίσκο STAR ONE θα βγάλω σίγουρα. Μπορώ να κάνω δίσκους με όλα τα project μου, αλλά όλα έχουν να κάνουν με την έμπνευση που έχω. Σε ότι αφορά τις περιοδείες, θα έλεγα ότι προτιμώ να είμαι παραγωγικός στο στούντιο. Το είχα κάνει 15 χρόνια στο παρελθόν, να βγαίνω περιοδείες, να λείπω συνεχώς από το σπίτι και να είμαι σ’ ένα tour bus και δεν έχω καμία απολύτως διάθεση να το ξανακάνω. Είναι βέβαιο ότι αν περιοδεύαμε, οι AYREON θα ήταν πολύ πιο γνωστοί ακόμα. Δεν βλέπεις τι έγινε με τους AVANTASIA του Tobias Sammet; Από τη στιγμή που περιόδευσαν, εκτοξεύτηκε η φήμη τους.
Δεν βγαίνεις κι εσύ λοιπόν μια μικρή περιοδεία με περιορισμένο αριθμό τραγουδιστών;
Οι AYREON δεν μπορούν να κάνουν κάτι τέτοιο. Τα άλμπουμ μας είναι ιστορίες που έχουν πολλούς και διαφορετικούς χαρακτήρες. Δεν μπορώ να πάρω τρεις τραγουδιστές να κάνουν από 5 ρόλους ο καθένας. Θα ήταν ανόητο. Δεν μου χρειάζεται, Σάκη. Είμαι πολύ χαρούμενος με αυτό που κάνω και με τις πωλήσεις. Δεν καίγομαι για live…
Αν μένεις στο ίδιο σπίτι που είχα έρθει πριν μερικά χρόνια, έξω από τη Breda κι εγώ το ίδιο θα έλεγα…
Ναι, σ’ αυτό μένω… Έχεις έρθει, έχεις δει πως ζω και με καταλαβαίνεις.
Οπότε, όταν σε είχαμε φέρει μαζί με την Anneke van Giersbergen πριν μερικά χρόνια για το ακουστικό show, ήταν η ευκαιρία μιας ζωής να σε δούμε live!
(γέλια) Μπορεί, αλλά ποτέ μη λες ποτέ!
Κάνεις παραγωγή στους δίσκους σου. Πως άλλαξε η ψηφιακή τεχνολογία τον τρόπο που ηχογραφείς; Το λέω γιατί στις ημέρες μας, η συντριπτική πλειοψηφία του κόσμου, ακούει τη μουσική σου από mp3. Πως επηρεάστηκε ο τρόπος που κάνεις παραγωγή, συνθέτεις ή κάνεις μίξη;
Ήταν μεγάλο βήμα να πάμε από τις κασέτες στα computer. Το άλμπουμ των AMBEON ήταν το πρώτο που έκανα μ’ αυτόν τον τρόπο και χρησιμοποίησα ότι ήταν διαθέσιμο εκείνη την εποχή. Γενικώς, πρέπει να εκμεταλλευόμαστε τις δυνατότητες της τεχνολογίας. Οι BEATLES, βέβαια, χρησιμοποιούσαν 8-κάναλο κι έβγαζαν ήχο που σκίζει ακόμα και σήμερα. Στα 80’s είχαν εκείνο το απαράδεκτο drum machine κι έναν ήχο όλο reverb. Ερευνώ όμως όλους τους ήχους και προσπαθώ να βγάλω το καλύτερο δυνατό με αυτά που έχω στα χέρια μου από την τεχνολογία. Είναι πολύ σημαντικό για εμένα, που είμαι ο «σκηνοθέτης» της όλης φάσης.
Ευχαριστώ πάρα πολύ για την κουβέντα που είχαμε Arjen. Ανυπομονώ να τα ξαναπούμε από κοντά.
Να είσαι καλά Σάκη. Δώσε μια τεράστια αγκαλιά στην οικογένειά σου.
Σάκης Φράγκος (με την πολύτιμη βοήθεια του Κωνσταντίνου Βασιλάκου στις ερωτήσεις)
www.arjenlucassen.com
Δισκογραφία:
“The final experiment” (1995)
“Actual fantasy” (1996)
“Into the electric castle” (1998)
“Universal migrator part 1: The dream sequencer” (2000)
“Universal migrator part 2: Flight of the migrator” (2000)
“The human equation” (2004)
“01011001” (2008)
“The theory of everything” (2013)
