Ένα από τα καλύτερα, πιο σημαντικά και πιο εμβληματικά άλμπουμ όλων των εποχών στην ιστορία της μουσικής ολόκληρης, κλείνει τα 45 του χρόνια. Ο λόγος για το “A night at the opera” των QUEEN, το άλμπουμ που –εκτός των άλλων- περιέχει και το “Bohemian rhapsody”, ένα από τα αρτιότερα τραγούδια που έχουν γραφτεί από καταβολής της ανθρωπότητας, δίχως ίχνος υπερβολής. Όπως συμβαίνει στην αγαπημένη μας στήλη, ψάξαμε και βρήκαμε μελετώντας παλιές και καινούργιες συνεντεύξεις, το φοβερό making of DVD που είχε βγάλει πριν αρκετά χρόνια η Eagle και κάνοντας ανασκαφές στο αρχείο μας, πολλά και ενδιαφέροντα στοιχεία για το πάρα πολύ σημαντικό αυτό άλμπουμ.
• Ο τίτλος του δίσκου, δεν έχει καμία απολύτως σχέση με τα τραγούδια που συμπεριλαμβάνονται μέσα. Όλα τα μέλη των QUEEN, ήταν μεγάλοι οπαδοί των αδερφών Μαρξ και των ταινιών τους, που αποφάσισαν να δώσουν το όνομα “A night at the opera” στο άλμπουμ, αποτίνοντας φόρο τιμής στην ομώνυμη ταινία των αδερφών Μαρξ από το 1935. Φήμες λένε ότι τους κόλλησε ως τίτλος, επειδή την παρακολουθούσαν τακτικά στο στούντιο κατά τη διάρκεια των ηχογραφήσεων. Για την ιστορία και ο δίσκος που ακολούθησε, το “A day at the races” κι αυτός προέρχεται από ταινία των Μαρξ.
• Το “A night at the opera”, λέγεται ότι είναι ο πιο ακριβός rock δίσκος που είχε γίνει μέχρι τότε, καθώς είχε κοστίσει περίπου 40.000 λίρες, κάτι αντίστοιχο στο μισό εκατομμύριο ευρώ αν μιλούσαμε για το σήμερα. Να σκεφτείτε ότι ηχογραφήθηκε σε εφτά διαφορετικά στούντιο στην Μεγάλη Βρετανία, με το ‘God save the Queen”, να έχει γραφτεί τον Οκτώβριο του προηγούμενου έτους, πριν ξεκινήσουν την περιοδεία για το “Sheer heart attack”. Χαρακτηριστική είναι η περιγραφή μίας δημοσιογράφου που είχε βρεθεί στο στούντιο για αρκετές ώρες, όσο το γκρουπ έγραφε το “A night at the opera”, που έλεγε ότι παρότι δούλευαν συνεχώς μέσα σε μία μέρα, μπορεί να έγραφαν τελικά μερικά δευτερόλεπτα μουσικής. Τόσο δουλεμένος σε όλες τις λεπτομέρειες ήταν αυτός ο δίσκος.
• Το εισαγωγικό τραγούδι, το “Death on two legs (Dedicated to…)” έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον να δούμε σε ποιον τελικά ήταν αφιερωμένο, όπως άλλωστε φανερώνει και η παρένθεση που υπάρχει στον τίτλο. Ο Freddie Mercury το έγραψε έχοντας στο μυαλό του, τον πρώτο manager του σχήματος, τον Norman Sheffield, παρότι δεν αναφέρεται με σαφήνεια. Οι στίχοι μάλιστα είναι τόσο καυστικοί, που ο Brian May για πολλά χρόνια δήλωνε ότι δυσκολευόταν να τους τραγουδήσει. Χαρακτηριστικά αποσπάσματα τα:
«You suck my blood like a leech
You break the law and you breach
Screw my brain till it hurts
You’ve taken all my money, and you want more»
«Do you feel like suicide? (I think you should)
Is your conscience all right? Does it plague you at night?»
|«A dog with disease, you’re the king of the sleaze
Put your money where your mouth is Mr Know All
Was the fin on your back part of the deal? Shark»
και πολλοί άλλοι…. Υπήρχε όμως ένας κανόνας που ακολουθούσαν στους QUEEN, ότι αν κάποιος είχε ένα τραγούδι, οι υπόλοιποι δεν ήταν παρεμβατικοί και άφηναν απόλυτη καλλιτεχνική ελευθερία, οπότε ο Mercury έγραψε αυτούς τους τόσο σκληρούς στίχους και μάλιστα αφιέρωνε το τραγούδι στις συναυλίες σε έναν “real motherfucker of a gentleman”. Ο Sheffield, σύμφωνα με τους QUEEN τους εκμεταλλεύτηκε με άθλιο τρόπο και παρότι είχαν εμπορική επιτυχία με τις πρώτες δουλειές τους, είχαν καταλήξει να μην έχουν καθόλου χρήματα, αφού τα είχε «καταχραστεί» εκείνος και όταν επιτέλους κατάφεραν να απεμπλακούν από το συμβόλαιό τους, του έκαναν την αφιέρωση. Ο πρώην manager τους, σε βιβλίο που έβγαλε το 2013, με τίτλο “Life on Two Legs: Set The Record Straight”, αρνήθηκε κατηγορηματικά όλες τις κατηγορίες. Ο Sheffield, φέρεται να άκουσε το κομμάτι κατά τη διάρκεια των ηχογραφήσεών του στο στούντιο, κατάλαβε ότι μιλά γι’ αυτόν κι έκανε μήνυση στους QUEEN και την εταιρία τους, καταλήγοντας σε εξωδικαστικό συμβιβασμό. Μας βοήθησε όμως στην ιστορία μας, να επιβεβαιώσουμε ότι ήταν το πρόσωπο στο οποίο αναφερόταν ο Mercury!
• Ένα από τα τραγούδια που δημιούργησαν έντονες εσωτερικές τριβές στους QUEEN, ήταν το “I’m in love with my car”. Ένα τραγούδι που έγραψε ΚΑΙ τραγούδησε ο ντράμερ, Roger Taylor και είναι αφιερωμένο στην αγάπη του για τα γρήγορα αυτοκίνητα, με τους ήχους αμαξιού στο τέλος να προέρχονται από το Alfa Romeo που είχε. Το τραγούδι, μεταξύ μας, δεν είναι από τα καλύτερα που έχει γράψει το γκρουπ, ο Taylor όμως, είχε τη διορατικότητα να πιστέψει υπερβολικά στην ενδεχόμενη επιτυχία του “Bohemian rhapsody”, παρά την τεράστια για τα δεδομένα της εποχής χρονική του διάρκεια. Επειδή λοιπόν θεωρούσε ότι το τραγούδι θα γινόταν τεράστιο, επέμεινε σε βαθμό παράνοιας, να μπει το τραγούδι του, ως b’ side στο single, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι θα κλειδωνόταν σε μία ντουλάπα και δεν θα έβγαινε ποτέ αν δεν γινόταν αυτό που ήθελε. Οι αντιστάσεις του Mercury (κυρίως) αλλά και των υπολοίπων κάμφθηκαν και το χατίρι του Taylor, έγινε. Μία λεπτομέρεια: Ο συνθέτης του b’ side, κέρδιζε όσα χρήματα κέρδιζε και ο συνθέτης του a’ side. Με λίγα λόγια, ο Taylor, εκμεταλλευόμενος την επιτυχία του τραγουδιού του Mercury, έβγαλε με τη διορατικότητα και το πείσμα του, τα ίδια χρήματα, έχοντας ένα σαφώς κατώτερης ποιότητας τραγούδι.
• Όπως είχε φανερωθεί και στην ταινία, “Bohemian rhapsody”, ο Freddie Mercury, είχε μακροχρόνια σχέση με την Mary Austin, που διαλύθηκε όταν ο Freddie τα έφτιαξε μ’ έναν άντρα, εργαζόμενο στη δισκογραφική εταιρία των QUEEN, την Elektra Records. Όλα τα χρόνια που ακολούθησαν, ο Mercury και η Austin, παρέμειναν πολύ καλοί φίλοι, με τον τραγουδιστή να δηλώνει πως κανείς από τους εραστές του δεν μπορούσε να αντικαταστήσει τη Mary, αφού ήταν κάτι εντελώς αδύνατο. Την χαρακτήριζε ως τη μοναδική φίλη του και πως δεν ήθελε κανέναν άλλο στη ζωή του. Το τραγούδι “Love of my life”, με τους τόσο γλυκούς στίχους, έχει γραφτεί για τη Mary Austin… Δεν γράφεις τόσο εύκολα στίχους όπως αυτός:
«When I grow older
I will be there at your side
To remind you how I still love you»
• Όπως καταλαβαίνουμε, η τεχνολογία εκείνα τα χρόνια δεν ήταν τόσο προηγμένη και τα διάφορα εφέ έπρεπε να τα αναπαράγουν οι ίδιοι με τρόπους που έπρεπε να εφεύρουν. Χωρίς να μιλάμε για τους ήχους κιθάρας με τους οποίους πειραματίστηκε ο Brian May και ήταν άπειροι αλλά και επαναστατικοί, χαρακτηριστικά είναι δύο «ειδικά εφέ» που χρησιμοποιήθηκαν. Το ένα ήταν στο “Lazing on a Sunday afternoon”, όπου τα φωνητικά τα τραγούδησε στο στούντιο ο Freddie Mercury κανονικά και τα αναπαρήγαγαν σε κάποιο άλλο μέρος στο στούντιο, μέσα από ακουστικά που είχαν τοποθετήσει σ’ έναν τσίγκινο κουβά. Ηχογράφησαν την ήχο από τον κουβά μ’ ένα μικρόφωνο και μας δίνεται η εντύπωση πως ακούγεται η φωνή μέσα από μεγάφωνο!!! Το δεύτερο είναι στο “Seaside rendezvous” όπου όλα τα περίεργα «όργανα» που ακούγονται και νομίζεις ότι είναι χάλκινα ή ξύλινα πνευστά, είναι ήχοι που παρήγαγαν με το στόμα τους ο Roger Taylor και ο Freddie Mercury!!! Το δε μέρος στη μέση του κομματιού, που ακούγεται σαν να χορεύει κάποιος κλακέτες, το δημιούργησαν βάζοντας δαχτυλήθρες στα χέρια τους και χτυπώντας το γραφείο!!!
• Μία από τις πιο διάσημες αναφορές του “Bohemian rhapsody”, είναι στην ταινία “Wayne’s world”, όπου οι πρωταγωνιστές το τραγουδούν στο αυτοκίνητο (δείτε το σχετικό video). Ο Mike Myers (ο πρωταγωνιστής της ταινίας κι ευρύτερα γνωστός για τον ρόλο του στις ταινίας του Austin Powers) έστειλε στον Brian May το σχετικό video και του ζητούσε τη γνώμη του αλλά και του Freddie Mercury, ο οποίος εκείνη την περίοδο ήταν στα τελευταία του. Όταν όμως το είδε, το λάτρεψε, γέλασε με την ψυχή του, έτσι έμεινε αυτή η πασίγνωστη σκηνή. Να πούμε ότι αυτό το απόσπασμα της ταινίας, κέρδισε στα βραβεία του MTV στην κατηγορία “Best video from a film”. Αρχικά, βέβαια, στην ταινία, η σκηνοθετική ομάδα ήθελε αντί για τους QUEEN, να συμπεριληφθεί ένα τραγούδι των GUNS N’ ROSES…
• Εννοείται ότι το κορυφαίο τραγούδι του δίσκου κι ένα από τα καλύτερα όλων των εποχών, είναι το “Bohemian rhapsody”. Σε συνέντευξή του, ο Freddie Mercury είχε δηλώσει ότι αρχικά επρόκειτο για τρία διαφορετικά τραγούδια, τα οποία τελικά τα ένωσε. Οι πρώτες ιδέες, βρίσκουν τις ρίζες τους στα τέλη της δεκαετίας του ’60, ενώ κάποια στιγμή, το 1972, ο Mercury είχε παίξει στον από τότε παραγωγό των QUEEN, Roy Thomas Barker, την εισαγωγή του κομματιού στο πιάνο και κάποια στιγμή σταμάτησε, του είπε «και κάπου εδώ μπαίνει το κομμάτι με την opera» και πήγαν για φαγητό!!! Όλο το τραγούδι ήταν στο μυαλό του Mercury, σύμφωνα με τα μέλη του γκρουπ, παρότι σε γενικές γραμμές τα τραγούδια γράφονταν στο στούντιο. Το πιάνο, στο οποίο ηχογραφήθηκε το “Bohemian rhapsody”, λέγεται ότι είναι το ίδιο που χρησιμοποίησαν οι BEATLES (που καθ’ ομολογία του Roger Taylor, ήταν μεγάλη επιρροή τους, ιδιαίτερα άλμπουμ όπως το “Revolver”) στο “Hey Jude”. Σε ότι αφορά τις ηχογραφήσεις, το τραγούδι γράφτηκε σε τρία διαφορετικά μέρη. Όταν έφτασαν στο μεσαίο, με τα πολυφωνικά μέρη, αυτό αρχικά ήταν να διαρκέσει 2-3 δευτερόλεπτα. Ο Mercury όμως, έβαζε ολοένα και περισσότερα “Galileos” (όπως τα αναφέρει ο παραγωγός τους) και φτάσαμε στο σημείο, οι May, Mercury και Taylor να τραγουδούν επί 10 με 12 ώρες την ημέρα για τρεις ολόκληρες εβδομάδες!!! Υπάρχουν σημεία, όπου έχουν γίνει 180 διαφορετικά overdubs!!! Αν μπορεί κανείς να το αντιληφθεί αυτό, σε σχέση με τους περιορισμούς που είχε η αναλογική τεχνολογία τότε, με τις μπομπίνες, θα διαπιστώσει ότι απλά πρόκειται για τεχνολογικό επίτευγμα, αφού η ταινία, από το «κόψε-ράψε» είχε γίνει τόσο λεπτή, που μπορούσες να δεις απέναντι!!!
• Το “Bohemian rhapsody”, πέρα του ότι είναι ένα εκπληκτικό τραγούδι που σημείωσε ανεπανάληπτη επιτυχία, έχει κι άλλη μία σημαντική παράμετρο. Ουσιαστικά ήταν το πρώτο “concept” video clip στην ιστορία της μουσικής, εφτά χρόνια πριν τη δημιουργία του MTV! To clip αυτό δημιουργήθηκε από το γεγονός ότι ήθελαν να αποφύγουν να εμφανιστούν στο “Top of the pops” του BBC, επειδή δεν ήθελαν –από τη μία- να συμπέσει η εμφάνισή τους με κάποια συναυλία τους και από την άλλη, επειδή δεν ήθελαν να εμφανίζονται να κάνουν playback σ’ ένα τόσο περίπλοκο κομμάτι (οι καλλιτέχνες που εμφανίζονταν στη διάσημη αυτή εκπομπή, έπαιζαν playback). Το video clip κόστισε το εξωφρενικό για την εποχή ποσό των 3.500 λιρών, που είναι πέντε φορές πάνω από ένα τυπικό budget που χρησιμοποιούνταν για προώθηση και το σκηνοθέτησε ο Bruce Gowers, που είχε βιντεοσκοπήσει πολλές συναυλίες του γκρουπ. Το σκηνικό ήταν απλό κι έμοιαζε με το εξώφυλλο του “Queen II”, δείχνοντας τα κεφάλια των μελών του γκρουπ και γυρίστηκε στο μέρος που έκαναν πρόβες για την περιοδεία τους, μέσα σε διάστημα μόλις τεσσάρων ωρών! O Brian May, είχε δηλώσει σχετικά με το πόσο σημαντικό αποδείχθηκε αυτό το video για την μουσική, ότι «δεν είχαμε ιδέα πως ένα τραγούδι θα μπορούσε να το αντιπροσωπεύει μόνο ένα video, ήταν απλά ένας τρόπος για να το προωθήσουμε. Και ξαφνικά, φτάσαμε στο σημείο να μην μπορείς να βγάλεις δίσκο ΧΩΡΙΣ να έχεις ένα video και το video «κλειδώνει» στο μυαλό των ανθρώπων σε σχέση με το πώς οπτικοποιούν το τραγούδι».
• Όπως είναι απολύτως λογικό, η ιδέα του να κυκλοφορήσει ένα single από μία μπάντα που με το “Killer queen” στον προηγούμενο δίσκο της, είχε κάνει την πρώτη πολύ μεγάλη επιτυχία της, βρήκε αντίσταση από τους ανθρώπους της δισκογραφικής εταιρίας, αφού πίστευαν ότι δεν θα μπορούσε να παίξει ποτέ στο ραδιόφωνο. Ο Freddie Mercury, πήρε μία κόπια το “Bohemian rhapsody” και κρυφά από την εταιρία την έδωσε στον φίλο του, Kenny Everett, που ήταν πολύ γνωστός DJ και για να τον κάνει να το παίξει, του είπε ότι του το δίνει εμπιστευτικά και ότι δεν επιτρεπόταν να το βάλει στο ραδιόφωνο, γνωρίζοντας πως εκείνος θα έκανε ακριβώς το αντίθετο. Βέβαια ο Everett, το έβαλε 14 φορές μέσα σε δύο μέρες και η ζήτηση του κόσμου για το single, ουσιαστικά επέβαλλε στην Elektra να το κυκλοφορήσει και μάλιστα χωρίς κανένα edit! Το αποτέλεσμα; Το 1975 έγινε #1 στην Αγγλία για εννιά ολόκληρες εβδομάδες από τα Χριστούγεννα και μετά, ενώ μετά τον θάνατο του Mercury, το 1991, ξαναπήγε στην κορυφή, πετυχαίνοντας για πρώτη φορά στην ιστορία να γίνει το ίδιο τραγούδι #1 τα Χριστούγεννα, δύο φορές στην ίδια έκδοση. Βέβαια, μιλάμε τώρα για ένα τραγούδι που στην Αμερική το 2014, έγινε 4 φορές πλατινένιο για ψηφιακές πωλήσεις και streams, ενώ τρία χρόνια αργότερα, είχε φτάσει πάνω από 4,4 εκατομμύρια digital πωλήσεις στην Αμερική!!! Το 1977 είχε λάβει δύο υποψηφιότητες για βραβείο Grammy και την ίδια χρονιά η British Phonographic Industry το ονόμασε ως το κορυφαίο Βρετανικό single της περιόδου 1952-1977, παρότι είχε βγει μόλις δύο χρόνια πριν και στο Βιβλίο Guiness του 2002, ονομάστηκε το «κορυφαίο Βρετανικό single όλων των εποχών». Το 2004, το “Bohemian rhapsody” ήταν το δεύτερο πιο πολυπαιγμένο τραγούδι στο Βρετανικό ραδιόφωνο, τα club και τα jukebox (όλα μαζί), μετά το “A whiter shade of pale” των PROCOL HARUM. Το Δεκέμβριο του 2018, έγινε επίσημα το τραγούδι με τα περισσότερα streams τον 20ο αιώνα (και είναι πάρα πολύ σημαντικό, αφού μιλάμε για ένα τραγούδι που βγήκε το 1975!!!), ξεπερνώντας το “Smells like teen spirit” των NIRVANA και το “Sweet child o’ mine” των GUNS N’ ROSES. Επίσης είναι το classic rock τραγούδι με τα περισσότερα streams όλων των εποχών, με τα συνολικά downloads να ξεπερνούν τα 1,6 δισεκατομμύρια. Το video clip, ξεπέρασε το ένα δισεκατομμύριο streams στο YouTube τον Ιούλιο του 2019 (τη στιγμή που γράφεται το κείμενο έχει 1.227.118.788 streams, ενώ μιλάμε για ένα τραγούδι που ανέβηκε στην πλατφόρμα την 1η Αυγούστου 2008) κι έγινε το πιο παλιό video clip που έφτασε το ένα δισεκατομμύριο προβολές στο YouTube και το πρώτο τραγούδι που βγήκε πριν το 1990, που έφτασε αυτόν τον αριθμό. Πέρα από τα νούμερα όμως, που είναι πραγματικά εντυπωσιακά, το μεγαλύτερο επίτευγμα είναι πως μιλάμε απλά, για ένα από τα κορυφαία κι εντυπωσιακότερα τραγούδια όλων των εποχών. Ίσως ΤΟ κορυφαίο…
Σάκης Φράγκος
