“End of the chapter”
HYPOCRISY, ένα τιτάνιο κεφάλαιο για το Ευρωπαϊκό death metal. Από τις πλέον ωμές και βίαιες μέρες τους, ως τις πιο μελωδικές τους στιγμές, δεν έχουν αφήσει ασυγκίνητο κανέναν οπαδό. Τώρα, βρισκόμαστε προ του νέου και τελευταίου τους πονήματος. Έτσι, η κουβέντα που έγινε ένα ζεστό απόγευμα του Σεπτεμβρίου, με τη ψυχή της μπάντας (ψυχάρα δηλαδή, όχι απλά ψυχή!), επ’ ονόματι Peter Tagtgren, αποκτά άλλη αξία. Άκρως ευδιάθετος, ευθύς και ειλικρινής συνομιλητής, όπως θα διαπιστώσετε.
Καλό απόγευμα Peter! To νέο σας άλμπουμ “Worship” θα κυκλοφορήσει στο τέλος Νοεμβρίου. Έχουμε το πρώτο single στα χέρια μας ήδη (σ.σ. την ώρα που έγινε η συνέντευξη), το video clip για το “Chemical whore”, το οποίο ήταν φοβερό! Γιατί διαλέξατε αυτό από τα 11 κομμάτια του δίσκου;
Γιατί ήταν από τα πρώτα που ολοκληρώσαμε για το δίσκο (γέλια). Γυρίσαμε το video clip το Σεπτέμβριο του 2019. Και επίσης, κάναμε άλλο ένα video clip τον Απρίλιο του 2019 στην Αμερική. Κάναμε και τις φωτογραφήσεις την ίδια περίοδο εκεί. Οπότε όλα προηγήθηκαν της μουσικής. Ακόμα και το εξώφυλλο έγινε πριν δύο χρόνια. Οπότε κάναμε ανάποδα τα πάντα αυτή τη φορά.
Λογικό. Χαίρομαι που ανέφερες το video για το “Chemical whore”. Πρόκειται για ένα τρομακτικό video clip και θα έλεγα ότι βάζει και σε σκέψεις. Πολύ δυστοπικό. Ποια είναι η κύρια ιδέα πίσω από αυτό, από τη δική σου οπτική;
Θα έλεγα, το ότι είμαστε όλοι εξαρτημένοι από τα φάρμακα. Θέλω να πω, υπάρχουν διαφορετικοί τύποι φαρμάκων. Υπάρχουν κάποια που είναι πραγματικά αναγκαία, αλλά υπάρχουν πολλά τα οποία δεν είναι αναγκαία. Οι μεγάλες φαρμακευτικές, σίγουρα βγάζουν τα λεφτά τους από αυτό, το να σου τα χώνουν στο λαρύγγι. Ακόμα και να μη το χρειάζεσαι, μπορούν να σε πείσουν ότι σίγουρα το χρειάζεσαι.
Ναι, είναι μέρος της πραγματικότητας, δυστυχώς. Σε συνέχεια της προηγούμενης ερώτησης, ποια είναι τα στιχουργικά θέματα που προσεγγίζετε αυτή τη φορά; Συνδέονται μεταξύ τους, με το επηρεασμένο από εξωγήινους εξώφυλλο ή με το τίτλο του δίσκου;
Θα έλεγα ότι το εξώφυλλο, είναι όλο το στιχουργικό θέμα του πρώτου (σ.σ.: ομώνυμου δηλαδή) κομματιού. Ξέρεις, επιστρέφουν για να μας συλλέξουν. Μας φύτεψαν εδώ πριν 60.000 χρόνια και τα τελευταία 15.200 χρόνια υπήρξε μια αλλαγή στο DNA μας προς το καλύτερο. Γιατί αν δεις τι συμβαίνει σε 60.000 χρόνια εξέλιξης του ανθρώπινου είδους, από τον Homo Sapiens Sapiens, δεν έγιναν και πάρα πολλά. Ξαφνικά πριν 200 χρόνια, γίναμε τόσο έξυπνοι που είναι απίστευτο. Από εκεί που ήμασταν στην εποχή του Λίθου σχεδόν. Δηλαδή όχι ακριβώς, αλλά η ανάπτυξη δεν ήταν τόσο γρήγορη σίγουρα. Οπότε, τώρα, γυρίζουν για να μας συλλέξουν. Και ελπίζω να μας σπάσουν στο ξύλο που ήμασταν τόσο καταστροφικοί (γέλια).
Κατάλαβα, το σύνηθες sci-fi μοτίβο καθ’ όλη τη διάρκεια της δισκογραφίας των HYPOCRISY…από ένα σημείο και μετά τουλάχιστον. Από διαφορετική σκοπιά βέβαια κάθε φορά.
Ναι, ακριβώς, γίνεται με διαφορετικό τρόπο. Στο τέλος, αυτά είναι πράγματα στα οποία πιστεύω και επίσης θεωρώ ότι κάνουν μια φοβερή ιστορία. Για μένα, είναι απλώς σκέψεις και η δική μου άποψη για το πως έχουν τα πράγματα να το θέσω έτσι.
Μάλιστα. Οπότε είναι concept δίσκος, ή υπάρχει ένα γενικό θέμα – “ομπρέλα” που απαντάται στο δίσκο;
Όχι υπάρχουν πολλά διαφορετικά στιχουργικά θέματα. Π.χ. το “Greedy bastards” μιλάει για τους πολιτικούς που κλέβουν λεφτά μπροστά στα μάτια σου και δε μπορείς να κάνεις τίποτα γι’ αυτό. Οπότε ναι, υπάρχουν σίγουρα διαφορετικά θέματα, αλλά τίποτα θετικό, το μόνο σίγουρο! (γέλια)
Ε, ναι, ταιριάζει και στο περιεχόμενο του είδους φαντάζομαι. Δύσκολο να μιλήσεις για κάτι θετικό στον ακραίο ήχο. Το “Worship” είναι το πρώτο σας άλμπουμ μετά από 8 χρόνια και απ’ όσο ξέρω, το ηχογραφούσατε τα τελευταία 2 χρόνια. Πέραν της γνωστής πλέον παγκόσμιας κρίσης του τελευταίου 1,5 έτους, γιατί αργήσατε τόσο;
Έκανα πολλά άλλα πράγματα. Όπως υλικό για το νέο PAIN, το νέο LINDEMANN, για την ακρίβεια με τον Lindemann είχα δύο άλμπουμ. Πολλές περιοδείες με τους HYPOCRISY, συγκεκριμένα μέχρι το Δεκέμβριο του 2019 για το προηγούμενο άλμπουμ. Επειδή δεν κάναμε κάποιο άλμπουμ, δε σημαίνει ότι είχαμε εξαφανιστεί. Ακόμα περιοδεύαμε και κάναμε πράγματα. Και όταν δεν έκανα αυτό, έκανα κάτι άλλο να το πω έτσι. Οπότε έτσι, τα 8 χρόνια εξαφανίστηκαν πολύ γρήγορα.
Σωστά, είσαι συν τοις άλλοις και παραγωγός. Πίσω στα του δίσκου, όταν ανακοινώσατε το τίτλο του δίσκου, το tracklisting και πάει λέγοντας, είπες πως αυτός θα είναι ο τελευταίος σας δίσκος.
Ναι, έτσι νιώθω.
Τι σας οδήγησε σε αυτή την απόφαση;
Δεν ξέρω, ρώτα με το 1996 όταν είχε βγει το “The final chapter”! (γέλια)
Θα το ρωτούσα να σου πω την αλήθεια, αλλά δεν ήθελα να το κάνω πιο δύσκολο!
Ναι. Κοίτα, δε ξέρω, το κάνεις για 30 χρόνια και καταφέρνεις να ανέβεις λιγάκι τη σκάλα. Νιώθεις άνετα, ξέρεις…για να δούμε πως θα πάει. Αν αυτό πάει λίγο πιο ομαλά, ίσως να είναι πιο εύκολο να κάνουμε κάποια ακόμα πράγματα γύρω από αυτό. Αλλά δε ξέρω αν μπορούμε να πούμε για άλλο ένα άλμπουμ.
ΟΚ. Σαν συνέχεια της προηγούμενης, πως αυτό επηρέασε τη συνθετική διαδικασία; Ήξερες ότι θα είναι ο τελευταίος δίσκος σας τη στιγμή που έγραφες το υλικό γι’ αυτόν;
Α, δεν αλλάζει τίποτα. Από όταν άρχισα να το γράφω νομίζω το 2018, ανάμεσα σε περιοδείες, δεν είχα κάτι τέτοιο κατά νου. Ο μόνος μου στόχος είναι να φτιάξω το καλύτερο δίσκο που μπορώ με τους HYPOCRISY. Και, όπως είπα προηγουμένως, θα δούμε. Ίσως να βιάστηκα και να το πω. Υπήρχε πολύς καιρός που εργαζόμουν πολύ σκληρά και είχα πολύ άγχος. Ξέρεις, καμιά φορά, έχεις πολύ λίγη υπομονή, όταν σε πιέζει ο χρόνος ή το οτιδήποτε άλλο γενικότερα. Αλλά με αυτό, απλώς θέλω να το βγάλω προς τα έξω, να το ακούσει ο κόσμος, να δει τους στίχους, να τους νιώσει, και μετά να πάμε να παίξουμε σε κάθε γωνιά της Γης. Και μετά από αυτό, θα δω αν μου έχει μείνει καθόλου πάθος γι’ αυτό.
Υπάρχει πολλή ποικιλία κατά την άποψη μου στο δίσκο. Αργά μελαγχολικά κομμάτια, ατόφια γρήγορα κομμάτια, γκρουβάτα/στακάτα κομμάτια και όλα τα ενδιάμεσα σε περίπου 50 λεπτά μουσικής. Δεδομένου ότι αυτό θα είναι το τελευταίο σας άλμπουμ, προσπαθήσατε μήπως υποσυνείδητα να συνοψίσετε τον χαρακτηριστικό ήχο των HYPOCRISY στην ολότητα του;
Όχι ιδιαίτερα. Είναι λίγο πολύ ό,τι χρειάζεται να υπάρχει σε ένα δίσκο των HYPOCRISY για να είναι δίσκος HYPOCRISY κατ’ εμέ. Πολλοί γουστάρουν τα γρήγορα κομμάτια, πολλοί τα mid-tempo κομμάτια και άλλοι πάλι γουστάρουν τα αργά και μελαγχολικά κομμάτια. Δεν είμαστε σκέτο ένα death metal συγκρότημα, είμαστε κάτι παραπάνω από αυτό. Από το τρίτο άλμπουμ, ήδη, το death metal είναι ένα από τα πολλά συστατικά της μουσικής μας. Άρχισα τη μπάντα άκρως επηρεασμένος από τα πρώτα άλμπουμ των DEICIDE, MORBID ANGEL και ENTOMBED. Οπότε, έγραφα βάσει του τι με ενέπνεε, μετά από κάποια άλμπουμ και νομίζω πως αυτό συμβαίνει με όλες τις μπάντες. Αρχίζεις να αλλάζεις λίγο. Αρχίζεις να γράφεις για τον εαυτό σου.
Ναι, αρχίζεις να βάζεις πράγματα στο μίγμα, γι’ αυτό τα δύο πρώτα με τον Masse Broberg στα φωνητικά ήταν πιο “Αμερικάνικα”
Ναι, ακριβώς. Εκεί αρχίζεις να ανθείς σαν συνθέτης, σαν παραγωγός. Θα έλεγα ότι μας πήρε 10 χρόνια να βρούμε τον ήχο μας. Και τώρα, θέλω πραγματικά να το διατηρήσω. Θέλω να κάνω καλύτερα τραγούδια, καλύτερες παραγωγές. Και θέλω να νιώθω πως είναι HYPOCRISY. Αν οι AC/DC π.χ. έβγαζαν ένα καινούργιο άλμπουμ που ακούγεται σαν MOTORHEAD, δεν θα με ικανοποιούσε. Ή οι IRON MAIDEN να αρχίσουν να ακούγονται σαν JUDAS PRIEST. Ξέρεις, θέλεις η μπάντα που ακούς να έχει αυτά τα οποία γουστάρεις σε αυτούς.
Είσαι ικανοποιημένος από το πως βγήκε ο δίσκος;
Ναι, είμαι, συνήθως δεν είμαι ικανοποιημένος με τη παραγωγή ή με την απόδοση μου. Αλλά από ότι φαίνεται, όταν κάνεις διαλείμματα από αυτό και επιστρέφεις, μπορείς να ραφινάρεις πράγματα. Και τώρα νομίζω πως είναι μια χαρά. Είμαι πολύ χαρούμενος με το αποτέλεσμα.
Σε συνέχεια της προηγούμενης ερώτησης, ποια είναι η διαφορά από το προκάτοχο του, “End of disclosure”;
Καλή ερώτηση (γέλια). Δεν ξέρω. Υποθέτω το timing μεταξύ των δύο είναι η διαφορά. Σκέφτομαι με τον ίδιο τρόπο όπως τότε όταν γράφω κομμάτια HYPOCRISY. Οπότε είναι απλά μια συνέχεια της κληρονομιάς των HYPOCRISY.
Δεδομένου ότι κάνεις τη παραγωγή στους δίσκους των HYPOCRISY από το ντεμπούτο σας ”Penetralia”, ποια ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση που έπρεπε να αντιμετωπίσεις;
Να ξέρω τι στο διάολο κάνω. Γιατί στην αρχή, για τα δύο πρώτα άλμπουμ, απλά δανείστηκα το στούντιο από ένα φίλο μου. Και με άφησε να το δουλέψω με τοπικές demo μπάντες. Ήταν κάτι το σπουδαίο. Και όταν αρχίσαμε να δουλεύουμε πάνω στο “The fourth dimension”, ήμασταν αρκετά ηλίθιοι ώστε να πάμε σε ένα στούντιο στη Στοκχόλμη και να ηχογραφήσουμε με έναν μηχανικό ήχου που δεν ήξερε τι θέλαμε πραγματικά να πετύχουμε. Αλλά μας έπεισε ως προς το τι νόμιζε ότι θέλαμε να πετύχουμε. Οπότε το “The fourth dimension” ήταν μια απογοήτευση όσον αφορά τη παραγωγή. Δεν ήταν καλό. Οπότε μετά από αυτό είπα “ξέρεις τι, χέστο, θα το κάνω εγώ”. Ταυτόχρονα, αγόρασα το στούντιο από τον φίλο μου ενώ ηχογραφούσαμε το “The fourth dimension”. To πρώτο πράγμα που έκανα όταν ξεκίνησα το στούντιο ήταν να γράψω το κομμάτι “The abyss”. Οπότε εκεί ξεκίνησαν όλα για μένα ως παραγωγό, από μια επαγγελματική σκοπιά.
Και όσον αφορά τους HYPOCRISY, πόσο εύκολο είναι να πηγαίνεις από το “μουσικός που ηχογραφεί” στο “παραγωγός” εντός του ίδιου session;
Ρώτα το στομάχι μου (γέλια). Είναι πολύ αγχωτικό. Δυστυχώς, έχω ένα πρόβλημα να εμπιστευτώ ανθρώπους. Οπότε πρέπει να το κουβαλήσω όλο αυτό μόνος μου. Δε γίνεται και ευκολότερο με τα χρόνια. Είναι και πάλι αγχωτικό να είσαι ο παραγωγός, ο μηχανικός ήχου, ο άνθρωπος που παίζει στο δίσκο και ο συνθέτης. Είναι πολλά πράγματα που πρέπει να τακτοποιήσεις συνεχώς. Οπότε αυτό το κάνει πυρετώδες.
Μια και είμαστε στο θέμα της παραγωγής, έχεις έναν άκρως εντυπωσιακό κατάλογο δίσκων των οποίων έχεις επιμεληθεί τη παραγωγή τους ανά τα χρόνια. Ποια είναι η αγαπημένη σου ιστορία παραγωγής δίσκου;
Να σου πω την αλήθεια, δεν έχω ιδέα (γέλια). Είμαι πολύ περήφανος και χαρούμενος που συνεργάστηκα με τις μπάντες που δούλεψα στο 99,9% των περιπτώσεων. Αγαπάω τη δουλειά μου, μου αρέσει να πηγαίνω στο στούντιο με αυτές τις μπάντες. Είναι ευκολότερο να είσαι ο παραγωγός μόνο, γιατί τότε μπορείς να σπρώξεις τα όρια των μουσικών, και κατ’ επέκταση τα όρια των τραγουδιών που γράψανε. Οπότε μου είναι δύσκολο να επιλέξω. Ήταν υπέροχο που έκανα το τελευταίο POSSESSED, γιατί το ‘85 – ‘86 είσαι στο δωμάτιο σου κάνεις headbanging ακούγοντας τους, ή στο προβάδικο που έπαιζες κομμάτια τους. Ήταν το κάτι άλλο. Επίσης το τελευταίο CELTIC FROST που ήταν μια πολύ μεγάλη στιγμή. Ακούω HELLHAMMER από το ‘84. Επίσης, και πιο φρέσκιες μπάντες. Έχω πολύ όμορφες αναμνήσεις από τους DIMMU BORGIR να μπαίνουν στο στούντιο για πρώτη φορά, ή τους AMON AMARTH να με παίρνουν τηλέφωνο σε φάση “ε, μπορούμε να ηχογραφήσουμε σε σένα; Ήρθαμε να ηχογραφήσουμε σε αυτό το μέρος και είναι χάλια! Μπορείς να μας βοηθήσεις;” και τους λέω “εντάξει παιδιά” (γέλια). Επίσης κάναμε προπαραγωγή για το τελευταίο AMON AMARTH. Ήρθαν εδώ, οργανώσαμε τα τραγούδια και όλες τις λεπτομέρειες. Οπότε ακόμα βοηθάμε ο ένας τον άλλον.
Ποιο είναι το αγαπημένο σου από τα άλμπουμ που έχεις κάνει παραγωγή (εξαιρουμένων των δουλειών των HYPOCRISY);
Το αγαπημένο μου, ε; Αυτές είναι ερωτήσεις που δεν μπορώ να απαντήσω (γέλια). Σαν να πρέπει να διαλέξεις ανάμεσα στα παιδιά σου, ποιο αγαπάς παραπάνω. Δεν μπορώ να διαλέξω. Απλά κοίτα όλες αυτές τις μπάντες, τόσα καλά άλμπουμ στα οποία έχω παίξει κάποιο ρόλο. Οπότε δεν έχω τι να πω.
Καταλαβαίνω, υπάρχουν και πολλά αγαπημένα μου προσωπικά εκεί μέσα, όπως π.χ. το reunion άλμπουμ των DESTRUCTION και πάει λέγοντας.
Ναι, αυτό ήταν πολύ αγαπημένο άλμπουμ.
Υπάρχει κάτι που θα ήθελες να πετύχεις και δεν έχεις πετύχει ακόμα;
Νομίζω ότι φτάνω εκεί που θα ήθελα να βρίσκομαι τώρα. Έχω πολύ μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση, τόσο ως συνθέτης όσο ως παραγωγός, που δεν είχα εδώ και πολλά χρόνια. Οπότε είμαι πολύ χαρούμενος που με σκληρή δουλειά, χωρίς να έχω τη παραμικρή ιδέα, αλλά βρίσκοντας την άκρη μόνος μου. Γιατί όταν ξεκίνησα, δεν υπήρχε internet. Δεν υπήρχαν άνθρωποι που σου λένε πως να βάλεις ένα μικρόφωνο μπροστά από το ταμπούρο ή τη μπότα. Έπρεπε να τα καταλάβω μόνος μου. Με το internet τώρα, όλοι μπορούν να γίνουν παραγωγοί αμέσως. Συν τοις άλλοις, υπάρχουν τόσα plug-ins που μπορούν να φτιάξουν τον ήχο της κιθάρας για σένα. Οπότε είναι κάτι τελείως διαφορετικό. Και μπορείς να το ακούσεις σε πολλές παραγωγές σήμερα. Τις λέω “laptop παραγωγές”. Για μένα ακούγονται πολύ άκαμπτες, “κόψε-ράψε”.
Ακούγονται σαν την εύκολη λύση, από την οπτική ενός ακροατή.
Ναι, αλλά να θυμάσαι ότι είναι και ζήτημα χρημάτων.
Σαφώς, κοστίζει αρκετά χρήματα να κάνεις μια πραγματική παραγωγή σε στούντιο κλπ. Συμφωνούμε. Υπάρχουν δύο πλευρές σε κάθε ιστορία.
Ακριβώς. Οι εταιρείες δεν έχουν πλέον λεφτά για να δώσουν στις νέες μπάντες ή σε αυτές που είναι στο δεύτερο ή τρίτο δίσκο τους, όπως γινόταν τουλάχιστον στο παρελθόν. Και αυτό γιατί δεν μπαίνουν αρκετά λεφτά σαν έσοδα. Ναι, έχεις έσοδα μέσω ψηφιακών προϊόντων και βινυλίου και πάει λέγοντας. Αλλά από την άλλη το laptop είναι και αυτό ένα εργαλείο. Βοηθάει πολύ, κακά τα ψέματα.
Τι επιφυλάσσει το εγγύς μέλλον για τους HYPOCRISY; Ανέφερες τις περιοδείες και τα λοιπά. Κάτι άλλο;
Να κυκλοφορήσω το άλμπουμ στο κόσμο, με τα singles που ετοιμάζονται να βγουν σύντομα. Θα υπάρξουν κι άλλα video (σ.σ.: βγήκε λίγες μέρες αργότερα ένα από αυτά, το “Dead world”). Και μετά είναι η προετοιμασία για τη περιοδεία. Και ελπίζω να γίνει το συντομότερο δυνατόν.
Αυτό ήταν, Peter. Σε ευχαριστώ πολύ για το χρόνο σου, ήταν τεράστια η τιμή! Επίσης, σε ευχαριστούμε για 30 χρόνια ακρότητας και συνολικής συνέπειας. Ο επίλογος είναι δικός σου!
Εγώ σε ευχαριστώ. Ελλάδα, ας ελπίσουμε ότι θα έρθουμε από εκεί και θα ταρακουνήσουμε το κόσμο σας! (γέλια) Και ελπίζω όλοι να απολαύσετε το νέο άλμπουμ, και να σας δω ή στα νησιά ή στις μεγάλες πόλεις καταστρέφοντας πράγματα, ποτέ δε ξέρεις!
Γιάννης Σαββίδης
photos by Hannah Verbeuren
