“I am… The Emperor…!”
Κάτι ακουστικές κιθάρες, κάτι απόκοσμα synths, κάτι κοράκια να κράζουν μες στη νύχτα, μαυρίλα, σκότος και μια φωνή να λέει κάτι για φεγγάρια, κάτι για ανέμους, κάτι άλλα και στο τέλος (της αρχής…), αυτό. Αυτή ήταν η πρώτη μου επαφή με τον ΚΥΡΙΟ Vegard Sverre Tveitan, κάπου κοντά στα γενέθλιά μου πίσω στο (μακρινό?) 1997, πατώντας το play να παίξει το “Anthems to the Welkin at Dusk”, επενδύοντας άφοβα έπειτα από τους διθυράμβους που είχα διαβάσει στο έντυπο τότε Metal Invader.
Τα άγουρα ακόμα τότε αυτιά μου δεν μπόρεσαν εύκολα να αποκωδικοποιήσουν το μεγαλείο εκείνου του αριστουργήματος. Όταν αυτό έγινε όμως, άνοιξε ένα τόσο μεγάλο μουσικό κεφάλαιο που ακόμα μέχρι και σήμερα, και ελπίζω και για αρκετά χρόνια ακόμα, να μου μαθαίνει πράγματα, να ανακαλύπτω πράγματα, να εκπλήσσομαι, να χαίρομαι, να προβληματίζομαι, να προοδεύω μουσικά και γενικότερα νοητικά.
Πρόοδος λοιπόν. Αυτή είναι η λέξη. Ακούμε και λέμε συνέχεια τον όρο στα Αγγλικά, “progressive metal”, και το έχουμε συνδέσει με περίεργα μέτρα και ρυθμούς, ατελείωτες μπουρμπουλήθρες στα solo κτλ κτλ… Και τελικά είναι τόσο απλό, δηλαδή, πρόοδος. Της μουσικής, της σύνθεσης, των στίχων και τέλος, ημών των ιδίων.
Μια άλλη λεξούλα που μου αρέσει, είναι η Ιδιοφυία. Στην προκειμένη περίπτωση, Μουσική Ιδιοφυία. Στον χώρο του metal, αφήνοντας έξω ιερά τέρατα του παρελθόντος, έχω καταλήξει σε κάποια ονόματα που έχουν αυτόν τον χαρακτηρισμό. Ενδεικτικά αναφέρω τους Devin Townsend, Arjen Anthony Lucassen, Chuck Schuldiner και φυσικά τον ΚΥΡΙΟ Vegard Sverre Tveitan.
Ihsahn… Τι τον κάνει όμως τόσο ξεχωριστό και τόσο σεβαστό σε όλον τον κόσμο, είτε είναι οπαδοί, είτε μουσικοί ή το οτιδήποτε;
O Ihsahn μεγάλωσε σε ένα χωριό της Νορβηγίας, μπαίνοντας στον χώρο του metal και συγκεκριμένα του black metal στην ηλικία των 13, και σαν έφηβος είχε ήδη τους EMPEROR και επίσημες δισκογραφίες, έχοντας την υποστήριξη όλων των “μεγάλων black metal heroes” της εποχής. Αυτό σημαίνει ότι έζησε κανονικά όλα τα ακραία γεγονότα που συνέβαιναν τότε (και αργότερα από τα ίδια τα μέλη των EMPEROR), ωστόσο ο ίδιος ευτυχώς δεν επηρεάστηκε. Για την ακρίβεια, καταδίκασε και κατέκρινε τις πράξεις, δέχτηκε όμως την μεταμέλεια των ανθρώπων, συνεχίζοντας να συνεργάζεται μαζί τους. Αυτό δείχνει πως μπορείς να είσαι black metal hero, χωρίς να έχεις σκοτώσει, πυρπολήσει κτλ.
Οι EMPEROR κυκλοφόρησαν 4 full length δίσκους και 4 ιστορικά ep. Η ποιότητα και η τεχνική της μπάντας έπιασε ταβάνι στο “In the Nightside Eclipse”, ανέβηκε σε δυσθεώρητα ύψη με το “Anthems to the Welkin at Dusk” αλλάζοντας τα δεδομένα και ξεπερνώντας όρια και στεγανά της σκηνής. Και κάπου εκεί είναι που ο βασιλιάς υψώνει το σκήπτρο του και αυτοανακηρύσσεται Αυτοκράτορας. Μετά την κυκλοφορία του “IX Equilibrium” και τις αναταραχές στις προσωπικές ζωές των υπόλοιπων μελών των EMPEROR, σκάει το τεράστιο “Prometheus: The Discipline of Fire & Demise”, το οποίο έγραψε εξ ολοκλήρου ο Ihsahn. Και με αυτό σηματοδοτεί τόσο το τέλος των EMPEROR όσο και την αρχή του δικού του προσωπικού οράματος… Αυτό του “προοδευτικού σκοτεινού metal”.
Η αλήθεια είναι ότι για να οργανωθώ και να συντάξω αυτό το κείμενο, διάβασα αρκετές από τις συνεντεύξεις που έχει δώσει ο Ihsahn κατά καιρούς. Τα βασικά χαρακτηριστικά των απαντήσεών του φανερώνουν έναν άνθρωπο διανοούμενο, διαβασμένο, απελευθερωμένο, συνεπή και με πλήρη επίγνωση των συνεπειών των λεγόμενων του.
Τον έχουν αποκαλέσει “πρωτοπόρο”, γιατί πήρε το black metal και του έδωσε νέα στοιχεία. Καταφέρνει να κρατήσει όλο το dark feeling, δημιουργώντας μια ατμόσφαιρα όπως μόνος αυτός ξέρει να κάνει. Επαναπροσδιορίζει τον εαυτό του και δεν ακολουθεί συγκεκριμένες φόρμες, γεγονός το οποίο τον ωθεί σε άλλα μονοπάτια. Αυτό λέει πάντα στις συνεντεύξεις του. Προσπαθεί να ακούγεται σαν “Ihsahn”, πάντα ψάχνεται και πειραματίζεται, πάντα θέλει ο δίσκος να είναι όσο σκοτεινός γίνεται, και σίγουρα πάντα θέλει όλο αυτό να γίνεται από καρδιά και μεράκι, αλλιώς δεν έχει νόημα και τιμιότητα. Πρώτος βάφτηκε με corpsepaint, πρώτος το ξέβαψε, πρώτος περιόδευσε στην Ευρώπη. Θεωρεί τον εαυτό του δύσκολο συνεργάτη καθώς όλα θέλει να γίνονται όπως τα έχει οραματιστεί. Τον έχουν αποκαλέσει επίσης και “Devin Townsend του black metal”. Βέβαια εκείνος είναι κανονικός τρελός, με τη βούλα και τα όλα του, αλλά ακόμα και το γεγονός ότι έχουν συνεργαστεί οι 2 τους, κάτι λέει.
Στους προσωπικούς του δίσκους, 7 το σύνολο από το 2006 έως και σήμερα, ο Ihsahn πήρε την κιθάρα του (ονόματι Aristides), πήρε τα synths του, πήρε το μικρόφωνο του και έγραψε μουσική που τα έχει όλα. Πάντοτε με κοινό παρονομαστή το black metal υπόβαθρο και παρελθόν του, χωρίς να ξεχνάει τις ρίζες του, αλλά και με το τολμηρό σκεπτικό ότι δεν μπορείς να πεις σε έναν black metal μουσικό πως “αυτό δεν επιτρέπεται να το κάνεις”, διότι χάνει το νόημα του όρου, δεν φοβήθηκε να βάλει ακόμα και κάποια pop στοιχεία, χωρίς αυτό να γίνεται σαχλό όμως, με το ιδιαίτερο απλό στυλάκι του εμφανισιακά χωρίς υπερβολές, μιλώντας για υπαρξιακά ζητήματα, εσωτερικό σκοτάδι, δίνοντας στον όρο άλλη έννοια, όχι αυτή του φόβου, αλλά του ανεξερεύνητου, θρησκευτικά ζητήματα, αναφορές στον παγανισμό, έπαιξε riffs, έπαιξε βιρτουόζικα σόλο, έχτισε ατμόσφαιρες στα πλήκτρα του και τραγούδησε απλά με την κανονική του φωνή. Για μένα, όμως όλα υποσκελίζονται όταν ανοίγει το στόμα του και βρυχάται με αυτή τη παντοδύναμη φωνή που με κάνει να αισθάνομαι ότι έρχεται κατευθείαν από την Κόλαση, σαν να δίνει εντολές ο ίδιος ο Εωσφόρος…
Η εξέλιξη της μουσικής πορείας και καριέρας του Ihsahn, είναι αυτή που αχνοφανερώθηκε στο “Prometheus”. Και φυσικά, αυτή ακριβώς που ήθελε και ο ίδιος ο Ihsahn να έχει. Στους 3 πρώτους προσωπικούς του δίσκους (οι οποίοι είναι κατά κάποιον τρόπο μια τριλογία), παραδέχεται πως προσπάθησε να σχηματίσει την ταυτότητα και τον ήχο του και το κατάφερε, χωρίς περιορισμούς και δίχτυα ασφαλείας. Βασικό σημείο αναφοράς κατά τον ίδιο είναι η κυκλοφορία του album “Das Seelenbrechen” το 2013, δίσκο στον οποίο πιστεύει ότι έγιναν οι μεγαλύτεροι πειραματισμοί.
Καλλιτέχνης με όλη τη σημασία της λέξης, με βραβεία (αν λέει και τίποτα αυτό…) και διακρίσεις για τη δουλειά του, με πολλές guest συμμετοχές και συνεργασίες είτε σαν τραγουδιστής, είτε σαν κιθαρίστας / πληκτράς, είτε ακόμα και σαν παραγωγός, όπως και να το κάνεις και όπως και να το δεις, είναι μια τεράστια και αδιαμφισβήτητα βασιλική περσόνα του metal χώρου.
Δεν ξέρω πως αλλιώς μπορώ να εξηγήσω σε κάποιον ότι η συναυλία του Ihsahn στην Αθήνα τώρα είναι το metal μουσικό γεγονός της χρονιάς, ένα σκαλί παραπάνω από την επίσκεψη του ημίθεου Eric Clayton λίγες μέρες αργότερα. Ξέρω ότι όλο το ’19, αλλά κυρίως ο Σεπτέμβριος είναι μπουκωμένος από συναυλίες, ξέρω όμως επίσης ότι ο ΚΥΡΙΟΣ Vegard Sverre Tveitan είναι ιδιαίτερα αγαπητός και σεβαστός στη χώρα μας, ειδικά για αυτούς (και για εμένα) που θέλουμε να πάρουμε λίγο “άρωμα” EMPEROR.
Δεν ξέρω επίσης πως θα μπορούσα αλλιώς να περιγράψω σε λίγες γραμμές το μεγαλείο, την ποιότητα, την προσφορά, την παρακαταθήκη, την επιβλητικότητα της φιγούρας του Ihsahn. Γιατί το κάνει ο ίδιος ο ΚΥΡΙΟΣ Vegard Sverre Tveitan δημιουργώντας μουσική τόσα χρόνια τώρα κρατώντας τον πήχη ψηλά. Σε υποχρεώνει να μπεις στη μουσική, στην ατμόσφαιρα, να ενοχληθείς, να προβληματιστείς, αλλά στο τέλος, πάντα προσφέρει λύτρωση…
Εσύ είσαι, κύριέ μου, ο αδιαμφισβήτητος Αυτοκράτορας…
Ραντεβού στις 14 του Σεπτέμβρη.
Μίμης Καναβιτσάδος
