Οι DARK ANGEL, έρχονται στην Ελλάδα για πρώτη φορά, στις 11 Ιουλίου στο Gagarin205. Στην πραγματικότητα είναι όχι μόνο το μοναδικό club show στην Ευρώπη για φέτος, αλλά και το πρώτο club show στην ήπειρό μας, από το 1992 (όλες οι υπόλοιπες εμφανίσεις τους, ήταν σε φεστιβάλ)!!! Ο Σάκης Φράγκος, τερμάτισε το χρόνο που είχε με τον Gene Hoglan, ντράμερ των DARK ANGEL κι έναν από τους κορυφαίους ντράμερ όλων των εποχών στον ακραίο ήχο και συζήτησαν για άγνωστες ιστορίες πίσω από τη δημιουργία του “Darkness descends”, ενός θρυλικού thrash metal άλμπουμ, που θα το παίξουν ολόκληρο στην Αθήνα, μαζί με αρκετά ακόμα τραγούδια (μερικά εκ των οποίων για πρώτη φορά, αποκλειστικά για την Ελλάδα), αλλά και για τον Jim Durkin και το τι να περιμένουμε από την επερχόμενη εμφάνισή τους.
Γεια σου Gene, καλωσόρισες στο ROCK HARD! Θα έχουμε μια συναυλία των DARK ANGEL στην Αθήνα στις 11 Ιουλίου, όπου θα παίξετε ολόκληρο το “Darkness descends“. Οπότε, θα ήθελα να συζητήσουμε κάποια πράγματα σχετικά με αυτό το μνημείο του thrash metal. Έχουν περάσει κάποια χρόνια από τη κυκλοφορία του, αλλά η μνήμη σου είναι δυνατή πιστεύω! Θέλω να μου πεις, τι συνέβη μεταξύ του “We have arrived” και του “Darkness descends“, μια και η μπάντα είχε κάποιες αλλαγές στη σύνθεση και εσύ μπήκες σε αυτή. Τι θυμάσαι από το καιρό που σε προσέλαβε η μπάντα;
Γεια σου Σάκη, σε ευχαριστώ που με έχεις εδώ, το εκτιμώ! Λοιπόν, είχα μόλις τελειώσει μια περιοδεία με τους SLAYER. Ήμουν 16 ετών και ήμουν υπεύθυνος φωτισμού για εκείνους. Και βοήθησα εκείνο το καιρό, να δημιουργηθεί μια μπάντα με το όνομα WARGOD. Oπότε ήμουν ήδη χωμένος σε όσα έκανα με τους WARGOD όταν ξεκίνησα να δουλεύω για τους DARK ANGEL. Ξέρεις έκανα φώτα για όλες τις φοβερές τοπικές μπάντες. Εγώ και οι DARK ANGEL ήμασταν φίλοι. Ήμασταν καλοί φίλοι με τον Jim Durkin, καθώς και με τους περισσότερους τύπους στη μπάντα. Αλλά κυρίως τον Jim, γιατί ο Jim ήταν ο άνθρωπος που έβλεπα σε όλες τις συναυλίες, αράζαμε μαζί και ήταν φοβερά. Έτσι έφτασε στο σημείο όπου μου είπε “ξέρεις, ψάχνουμε νέο drummer. Ξέρω ότι ξέρεις να παίζεις. Πως σου φαίνεται να έρθεις να γίνεις μέλος μας;”. Εγώ απάντησα “ΟΚ, ας το κάνουμε”. Έτσι ξεκίνησε αυτό. Και αρχίσαμε να συνθέτουμε το “Darkness descends” πολύ γρήγορα για την ακρίβεια. Η εισαγωγή του ήρθε πολύ νωρίς, το “Hunger of the undead” ενώ είχαν ήδη το “Perish in flames” και το “The burning of Sodom” στο live set τους από το ’84 που μπήκα στη μπάντα. Οπότε αυτά τα κομμάτια γράφτηκαν το καλοκαίρι του ’84 περίπου. Απλά αρχίσαμε να γράφουμε και να παίζουμε συναυλίες. Δεν υπήρχε κάποια γιγαντιαία σκηνή για το thrash metal ακόμα, τέλη ’84 – αρχές ’85. Η thrash σκηνή ξεκινούσε εκείνη τη περίοδο. Έβλεπα τους DARK ANGEL να παίζουν από το ’83 και να παίζουν thrash το ’83, αλλά δεν υπήρχε σκηνή γι’ αυτό. Ακόμα ήταν λίγο ακραίο για τον μέσο rock οπαδό, που άκουγε VAN HALEN, MOTLEY CRUE, QUIET RIOT, JUDAS PRIEST ή IRON MAIDEN. To thrash ήταν λίγο ακραίο για αυτούς τους πιο παραδοσιακούς τύπους. Αυτό όμως δε μας εμπόδισε από το να παίξουμε συναυλίες, να βρίσκουμε ομοϊδεάτες να παίξουμε συναυλίες μαζί τους. Οι DARK ANGEL ταξίδεψαν κάποιες φορές στο Bay Area, παίζοντας με όλες τις ντόπιες μπάντες. Παράλληλα, συνεχίζαμε να γράφουμε για το “Darkness descends”, ενώ τον Απρίλιο του ’86 μπήκαμε να ηχογραφήσουμε το “Darkness descends”.
Μετά τον Jack Schwarz που έπαιξε στο ντεμπούτο “We have arrived“, βλέπω ότι ήταν ο Bob Gourley και ο Lee Rausch. Μάλιστα, με τον Lee Rausch βλέπω ότι έχετε μια κάποια σύνδεση. Έπαιξε κάποιες συναυλίες με τους DARK ANGEL, ενώ μετά σε αντικατέστησε στους WARGOD. Αν δεν απατώμαι επίσης, οι WARGOD ήταν η μπάντα της Michelle Meldrum, γυναίκας του John Norum.
Πολύ σωστά. Για την ακρίβεια, οι WARGOD ήταν μια μπάντα τεχνικών των SLAYER, όπου όλοι συζητούσαμε να φτιάξουμε ένα συγκρότημα. Όταν ο μπασίστας Blake Edwards, με προσέγγισε για να μου πει “ξέρεις έχουμε μια καινούργια κιθαρίστρια την Michelle Meldrum” “Ναι, τη ξέρω τη Michelle. Την γνώρισα σε εκείνη τη περιοδεία που κάναμε με τους SLAYER, όταν εκείνοι παίξανε στο Ruthie’s Inn με τους EXODUS, POSSESSED και VERMIN. Eίχε εμπλακεί σε ντόπια fanzines, επίσης ήταν φοβερή κιθαρίστρια. Τότε οι WARGOD γίνανε WARGOD, όταν πήραμε την Michelle. Και πάντα το λέω, ότι η Michelle με “κλώτσησε έξω από τη φωλιά” όταν οι DARK ANGEL ήρθαν και μου είπαν “Πως σου φαίνεται να έρθεις να γίνεις μέλος μας;”. Και αυτό είναι το 1984, είχες μια μπάντα. Σήμερα, μπορείς να παίζεις για 10 μπάντες. Είμαι παράδειγμα αυτού (γέλια). Τότε, όμως, επέλεγες μια μπάντα και κοίταζες τι μπορούσες να κάνεις με αυτή τη μπάντα. Το καλοκαίρι του ’84, με τον Jack Schwarz δεν προχωρούσε, πήραν τον Lee από τους MEGADETH. O Jim είχε περάσει ένα διάστημα τζαμάροντας με τους MEGADETH. Δε θυμάμαι τον Jim να αναφέρει τον Lee σε αυτά τα τζαμαρίσματα, θυμάμαι να αναφέρει έναν άλλο drummer. Αλλά ξέραμε ότι ο Lee είχε μόλις έρθει από τους MEGADETH. Έπαιξε μερικές συναυλίες με τους DARK ANGEL, ούτε αυτό δούλεψε, οπότε πήραν για λίγο πίσω τον Jack. Παράλληλα, εγώ προχωρούσα με τους WARGOD. Τότε, δεν δούλευε με τον Jack, οπότε προσεγγίζουν εμένα. Για την ακρίβεια, στο “We have arrived”, στο “Welcome to the slaughterhouse”, το αλυσοπρίονο και το μανιακό γέλιο, προέρχεται από τον Lee Rausch. Λίγο DARK ANGEL trivia για εσάς. Και το Δεκέμβριο του ΄84, οριστικοποιήθηκε και αρχίσαμε να πηγαίνουμε μπροστά.
Μια και ανάφερες το να κάνεις φωτισμό για τους SLAYER, υπάρχουν οι φήμες ότι ο Dave Lombardo σου ζήτησε να του δείξεις τη τεχνική με το διπέταλο.
Ναι. Λοιπόν, θυμάμαι ότι το καλοκαίρι του ’83 ο Dave έφερε το διπέταλο στο drum kit του. Γιατί πάντα έπαιζε με μονό πετάλι, οπότε για μια συναυλία έφερε το διπέταλο μαζί του. Δεν ήταν και τόσο καλός ο ήχος, ώστε να καταλάβω κατά πόσο το χρησιμοποιούσε. Αλλά το αφαίρεσε από το kit του και τον Οκτώβριο του ’83 άρχισαν να ηχογραφούν το “Show no mercy”, το οποίο ήταν με μονό πετάλι. Οπότε γύρω στις αρχές του ’84, προβάρανε στο γκαράζ του Tom. Πήγα εκεί και είδα ότι ο Dave είχε σετάρει το διπέταλό του. Και του είπα “Φίλε, είδα πως σέταρες το διπέταλό σου, τέλειο” οπότε μου απάντησε “Ναι, αλλά σου λέω, δεν το νιώθω. Δε το καταλαβαίνω. Παίζω με μονό πετάλι. Δεν ξέρω τι κάνω, αλλά ό,τι κι αν είναι δε δουλεύει για μένα”. Οπότε του λέω “Εντάξει, για να κάτσω εγώ και να δω τι μπορώ να κάνω.”. Οπότε έκατσα πίσω από το kit και άρχισα να “πετάω” πάνω στο kit. Ήξερα ποιο ρυθμό προσπαθούσε να παίξει, αυτό που παίζει στο ρεφρέν του “Angel of death” ή του “War ensemble”. Και άρχιζα να το παίζω, με εκείνον να λέει “Πω, φίλε, τι φάση με αυτό; Έχω έρθει σπίτι σου, έχω παίξει το kit σου. Πότε απέκτησες εσύ διπέταλο; (γιατί και εγώ έπαιζα με μονό πετάλι τότε) Πότε ξεκίνησες να παίζεις διπέταλο;”. Οπότε κοίταξα το ρολόι μου και λέω “τι ώρα είναι; Δεν ξέρω, 3 λεπτά; Είναι η πρώτη φορά που κάθομαι πίσω από drum kit με διπέταλο”. Και μου λέει “ωραία, δείξε μου τι κάνεις”. Και απλά του έδωσα μερικές συμβουλές σε φάση “αυτά κάνω εγώ. Δουλεύουν για μένα, οπότε δοκίμασε τα και ίσως θα δουλέψουν και για σένα”. Οπότε ήμουν ο “δάσκαλός” του κατά την ηχογράφηση του “Haunting the chapel” EP. Στο ομώνυμο κομμάτι του EP, υπάρχει πολύ έντονο διπέταλο. Θυμάμαι μετά τη περιοδεία, ο Dave με ρώτησε “πως θα σου φαινόταν να μείνεις μαζί μας και να γίνεις ο δάσκαλος τυμπάνων μου;” γιατί συνεχώς του έκανα προτάσεις “Dave δοκίμασε εκείνο, Dave δοκίμασε το άλλο”. Ξεκάθαρα δούλεψαν για εκείνον, οπότε μου ζήτησε αυτό και εγώ του είπα “Dave, αυτό είναι μια πολύ δελεαστική προσφορά και σε ευχαριστώ γι’ αυτό. Αλλά θέλω να μπω κι εγώ σε μπάντα (μιας και δεν είχα μπει μέχρι τότε)”. Και ξέρεις ήταν τότε που επέλεγες, να κάνεις ένα πράγμα. Οπότε ήμουν σε φάση “Θέλω να κάνω αυτό που κάνεις και εσύ. Θέλω να παίξω τύμπανα για κάποιον, είναι και μένα το όνειρο μου”. Μου είπε “Φυσικά, κανένα πρόβλημα, σεβαστό”. Μετά φτιάχτηκαν οι WARGOD, το οποίο οδήγησε στους DARK ANGEL και το οποίο οδήγησε με τη σειρά του στο που βρισκόμαστε τώρα.
Μπορείς να μου πεις τι συνέβη με το μπασίστα του “Darkness descends“; O Mike Gonzalez είναι στο οπισθόφυλλο, αλλά στα liner notes λέει ότι παίζει ο Rob Yahn. Ποιος παίζει τελικά;
O Rob έφυγε από τη μπάντα τις αρχές του ’86. Μας είπε “ξέρεις, η μουσική δεν είναι για μένα” και ήταν τρομερά ταλαντούχος μπασίστας. Ήταν πολύ καλός. Αλλά ήταν σε φάση “φίλε δεν είμαι σίγουρος για μουσική καριέρα, οπότε θα προχωρήσω αλλού”. Και εμείς ζητήσαμε από τον Rob να μείνει μέχρι να βρούμε νέο μπασίστα. Και μας πήρε κάμποσο, γιατί ακόμα και στις αρχές του ’86 το thrash metal δεν ήταν αποδεκτό. Ήταν μια δύσκολη μάχη. Δεν χτυπούσαν άνθρωποι τη πόρτα σου λέγοντας “Χρειάζεστε νέο μέλος; Θα παίξω εγώ μπάσο”. Δεν συνέβαινε έτσι. Ήταν πρόκληση να βρούμε κάποιον που δε θεωρούσε τους DARK ANGEL ή το thrash metal γενικά έναν απίστευτο θόρυβο. Και ξέραμε ότι έπρεπε να ηχογραφήσουμε το δίσκο που ερχόταν. Οπότε ζητήσαμε από τον Rob “Φίλε, τα ξέρεις αυτά τα κομμάτια. Μας βοήθησες να τα γράψουμε. Σε πειράζει να έρθεις στο στούντιο και να τα ηχογραφήσεις για εμάς;” και μας είπε “ναι ρε, κανένα πρόβλημα”. Και αυτό ήταν όλο. Ξέρεις, δεν είχαμε κάτι κατά νου, θέλαμε να κάνουμε απλά ένα φοβερό δίσκο DARK ANGEL. Δεν γνωρίζεις ότι ο κόσμος θα μιλάει γι’ αυτό σε 37 χρόνια από τη κυκλοφορία του. Και αφού κάναμε audition για ένα μεγάλο αριθμό ατόμων καταλήξαμε στον Mike Gonzalez και ήταν φοβερό. O Mike είναι μαζί μας από το 1986.
Νομίζω ότι στην αρχή του ’86 δε θα μπορούσατε να φανταστείτε τι θα γινόταν εκείνη τη χρονιά. “Master of puppets” (METALLICA), “Peace sells..but who‘s buying;” (MEGADETH), “Doomsday for the deceiver” (FLOTSAM AND JETSAM), “Beyond the gates” (POSSESSED), “Game over” (NUCLEAR ASSAULT), “Power and pain” (WHIPLASH)…ποιος θα φανταζόταν ότι θα είχαμε σε μια χρονιά τόσα διαχρονικά thrash metal άλμπουμ;
Ακριβώς. Αυτή ήταν μια χρονοκάψουλα που ήταν κρυμμένη για κάποια χρόνια για πολλούς ανθρώπους. Π.χ. S.O.D. – “Speak english or die” ένα από τα πιο επιδραστικά thrash metal άλμπουμ όλων των εποχών, το 1985! Το 1986 δεν έφερε όμως και το “Pleasure to kill” των KREATOR;
Αυτό θα ήταν η επόμενη μου ερώτηση. Είχατε ιδέα τι συνέβαινε στην Ευρώπη; “Obsessed by cruelty” (SODOM), “Pleasure to kill” (KREATOR), “Zombie attack” (TANKARD), “Eternal devastation” (DESTRUCTION)…
Φυσικά και μας άρεσε πολύ! Θυμάμαι, ότι παρακολουθούσα τους DARK ANGEL να ηχογραφούν το “We have arrived”. Δεν ήμουν φυσικά στη μπάντα, αλλά ήμουν παρών εκεί. Θυμάμαι να παίρνω το “Ride the lightning” demo, το οποίο έχει βγει πλέον, εκείνο το demo 4 κομματιών. Νομίζω ο Kerry King το είχε και μου είπε “το πήρα από τον Kirk, μην το δώσεις σε κανέναν!”. Οπότε το κρατήσαμε μυστικό. Ωστόσο, πιστεύω τον ίδιο καιρό έπαιρνα το demo των DESTRUCTION, το demo 6 κομματιών που είχε το “Total desaster”, το “Mad butcher”, το “Frontbeast”, το “Antichrist”, το “Tormentor”…όλα αυτά τα πράγματα. Οι DESTRUCTION ήταν φοβεροί, λατρεύω τους DESTRUCTION! Προφανώς επίσης, όλα τα HELLHAMMER. Ήμασταν γνώστες αυτών και ήμασταν οπαδοί αυτών. Οπότε καταβροχθίζαμε ό,τι μπορούσαμε! Αυτό πριν μπω στους DARK ANGEL. Αλλά και τα πρώτα χρόνια που ήμουν στους DARK ANGEL, ήμουν σε φάση “λατρεύω τους DESTRUCTION, οι KREATOR σκοτώνουν”, οι NUCLEAR ASSAULT, διαχρονικά αγαπημένοι…”Game over” τι φοβερός δίσκος! Ενδιαφέρον κιθαριστικός ήχος σε αυτό το άλμπουμ. Μετά έχεις τους MACABRE με το “Grim reality”, που έσπρωξε το thrash σε ένα νέο επίπεδο ψύχωσης! Τα λατρεύαμε….OVERKILL, με εκείνο το τεράστιο “Power in black” demo, τα EP και τους πρώτους δίσκους τους. Ήμασταν όλοι οπαδοί συνολικά του thrash metal, ειδικά εγώ. Τους θρύλους POSSESSED επίσης!
Πριν μπείτε στο στούντιο για το “Darkness descends” είχατε κάτι κατά νου; Για παράδειγμα ο Tom Angelripper, ήθελε να είναι γρηγορότερος από τους METALLICA και βαρύτερος από τους VENOM. Υπήρχε κάποιο motto για τους DARK ANGEL;
Ναι, επιβραδύναμε δραστικά.
Επιβραδύνατε; (γέλια)
Ναι, επιβραδύναμε πολύ γιατί ήμασταν υπερβολικά γρήγοροι. Το “Darkness descends” ήταν ένα πολύ ήπιο tempo για εμάς. Γιατί σκεφτήκαμε ότι αυτό θα είναι ένας αχταρμάς αν συνεχίσουμε να παίζουμε στις ταχύτητες που παίζουμε. To “Darkness descends” και πάλι βγήκε πολύ γρήγορο. Και αποδέχομαι την ευθύνη γι’ αυτό. Δεν ήξερα, ήταν η πρώτη μου φορά στο στούντιο, ήταν η πρώτη μου πραγματική μπάντα, δεν ήξερα τίποτα. Ήμουν 18 χρονών οπότε ειδικά live απλά έπαιρνα κάποια χάπια καφεΐνης που ήταν σαν να πίνεις 4 κούπες καφέ. Οπότε δεν έπαιζα μόνο γρήγορα, έπρεπε να τα δώσω όλα. Άμα δεν τα έδινα όλα θα ήταν “αργό”, δεν θα κατέβαλλα την απαραίτητη προσπάθεια. Οπότε έπαιζα όσο πιο δυνατά και έντονα μπορούσα. Και βλέπεις βίντεο που τράβαγε κάποιος και σκέφτεσαι πριν το δεις “σίγουρα δεν ακούγεται τόσο γρήγορο”, μετά το βλέπεις και λες “Θεέ μου, είναι μια θολούρα”. Υπάρχουν τόσα πολλά φανταστικά riffs στο “Darkness descends”, που “χάνονται” στην ένταση του drumming. Δεν υπήρχαν ProTools τότε, δεν υπήρχε “κόψε-ράψε”, ήταν ωμό. Ήταν live στην ουσία και έτσι δούλευε αυτό. Η μπάντα δεν υπέφερε από αυτό. Η ένταση του “Darkness descends” ίσως δεν υπήρχε σε πολλές μπάντες της εποχής. Υπάρχει μια μοναδική ένταση σε αυτό το άλμπουμ. Αλλά σου λέω, τα riffs είναι πολύ καλά και πολύ έξυπνα. Ξεκίνησα να γράφω για τη μπάντα τότε. Και νομίζω ότι τότε ο Jim πραγματικά εκτίμησε την ένταξη μου στη μπάντα. Γιατί πριν μπω, υπήρχε μια διχογνωμία, ο καθένας ήθελε κάτι διαφορετικό για τη μπάντα. Είχες 5 τύπους στη μπάντα που δεν ήταν συγκεντρωμένοι στο πως θα έπρεπε να γίνει αυτό. Όταν μπήκα εγώ είπα “Είμαι μέσα για οτιδήποτε έντονο. Είμαι μέσα όσον αφορά το να γίνουμε η βαρύτερη μπάντα που μπορεί να φανταστεί κάποιος” και ο Jim είπε “ΝΑΙ, έχω συμπαίκτη πλέον”. Έτσι προχωρήσαμε εγώ και ο Jim. Γίναμε πολύ καλό συνθετικό δίδυμο, περνάγαμε πολύ καιρό μαζί. Ο Jim με έμαθε να παίζω κιθάρα. Μάθαινα να παίζω κιθάρα σε όλα μου τα χρόνια στους DARK ANGEL, ξεκίνησα 1,5 χρόνο πριν μπω στη μπάντα και έγραφα κομμάτια με 1,5 χρόνο στη πλάτη μου. Έχοντας τον Jim ως την μεγαλύτερη μου επιρροή, δεν είχα στυλ παικτικά, οπότε πήρα επιρροή από το στυλ του Jim Durkin, το οποίο με τη σειρά του έγινε το στυλ των DARK ANGEL. Το οποίο ήταν απλά φοβερό!
Πως ήταν ο Randy Burns ως παραγωγός; Πως σας βοήθησε στο στούντιο;
O Randy ήταν πολύ “hands-off” παραγωγός. Μας είπε “παιδιά, ξέρετε τι κάνετε. Εγώ θα προσπαθήσω να αποτυπώσω ό,τι μπορώ”. Εκεί που ήταν πολύ βοηθητικός ήταν στο συντονισμό όλου του project. Είχε τα στούντιο γιατί ηχογραφήσαμε σε κάποια διαφορετικά μέρη. Επίσης, υπάρχει μια εταιρεία στο Los Angeles που λέγεται Drum Doctors και είναι ένας τύπος που λέγεται Ross Garfield. O Ross υπήρχε και υπάρχει ακόμα στο χώρο. Πολλές μπάντες νοίκιαζαν τύμπανα από εκείνον. Ο Randy τον πήρε τηλέφωνο και του είπε “έχω μια μπάντα αρκετά βαριά εδώ, θέλω έναν γιγαντιαίο ήχο στα τύμπανα, μεγάλο διπέταλο, μεγάλα toms” και ο Ross του είπε “ΟΚ, έχω το kit για εσένα”. Το έφερε, το σέταρε. Το οποίο ήταν πολύ βοηθητικό μια και το kit μου τότε, δεν ήταν κάτι το σπουδαίο. Ο Randy ανέφερε θυμάμαι ότι είχε μόλις τελειώσει τις ηχογραφήσεις του “Peace sells..” πριν μπούμε για το “Darkness…”. Θυμάμαι ότι μου έδωσε και μια κασέτα λέγοντας μου “για την ακρίβεια, το kit που χρησιμοποιείς, το χρησιμοποιήσαμε στο “Peace sells..”!” και του απάντησα “ΟΚ, τέλεια, αυτό μου δίνει μια ιδέα πως θα ακούγεται το kit”. Θυμάμαι πως το “Peace sells…”, είχε μια εκδοχή ενός κομματιού που λεγόταν “Mary Jane Twiliger”. To κυκλοφόρησαν τελικά στο επόμενο άλμπουμ, αλλά αυτή η εκδοχή που κατέληξε εκεί…θα ήθελα να ακούσω την εκδοχή του “Peace sells…” γιατί αυτό ήταν το καλύτερο κομμάτι του δίσκου! Και είμαι τεράστιος οπαδός του “Peace sells…”. Είναι δύσκολο να διαλέξω ανάμεσα σε αυτό και το “Killing is my business…”, αμφότερα είναι ιδιοφυέστατα άλμπουμ. Και όταν είδα ότι το “Mary Jane Twiliger” σκέφτηκα “Τι διάολο; Ήταν τόσο ωραίο κομμάτι”. Και ήταν ελαφρώς διαφορετικό όταν μπήκε στο “So far…so good…so what;”. Τέλος πάντων, θυμάμαι τον Randy να μου δίνει το demo, το advance tape του τι έκανε μόλις με τους MEGADETH. Θυμάμαι επίσης, ο Randy με έδιωξε από το control booth, γιατί τα έχωνα στον τραγουδιστή μας για να βγάλουμε την απόδοση που θέλαμε στο “Darkness descends”. Αυτό ήρθε από μένα και τον Jim, σε φάση “Είσαι χάλια! Κάντο καλύτερα! Δεν είναι το “We have arrived” εδώ! Είναι νέο υλικό, να είσαι έντονος!”. Τέτοια πράγματα. Δεν ήμουν καθόλου οπαδός των φωνητικών του στο “We have arrived” και δεν μπορώ να το αφήσω να ξανασυμβεί αυτό. Είχε τη Γερμανική προσέγγιση φωνητικών, ξέρεις, όπως ο Schmier από DESTRUCTION, ο Mille από KREATOR, αυτή την ουρλιαχτή προσέγγιση των φωνητικών. Ο Randy γυρνάει και μας λέει “ΔΕΝ μπορείτε να μιλάτε στον τραγουδιστή σας έτσι!” και απάντησα “Ναι, μπορείς. Είναι ο μόνος τρόπος που μπορούμε να το κάνουμε. Εμπιστεύσου με!” στο οποίο απλά μας είπε “Περάστε έξω”. Είπα OK και έφυγα, αλλά τουλάχιστον οι βάσεις είχαν ήδη μπει. Ο τραγουδιστής ήξερε τι να κάνει από εκείνο το σημείο και μετά. Εύσημα στον τραγουδιστή γιατί του δόθηκαν στίχοι και φωνητικά καθώς ηχογραφούσαμε το “Darkness descends”, οπότε του το δίνω, έκανε φοβερή δουλειά. Και πολλοί άνθρωποι τον θεωρούν θρύλο.
Επανηχογραφήσατε το “Merciless death” από το ντεμπούτο σας… Τι σας οδήγησε σε αυτή την απόφαση; Δεν σας άρεσε η εκδοχή του “We have arrived“;
Λοιπόν, αυτό ήταν ιδέα του Jim. Έλεγε “έχουμε γίνει τόσο διαφορετική μπάντα από το “We have arrived”, οπότε ήθελα να γεφυρώσω αυτό το κενό ανάμεσα σε αυτή τη προσέγγιση και στην άλλη”. Και εγώ ήμουν σύμφωνος με αυτό. Ήθελαν βασικά να επανηχογραφήσουν όλο το άλμπουμ όταν μπήκα, αλλά εκείνη τη περίοδο κυκλοφορούσε. Και μίλησαν με διάφορες εταιρείες γι’ αυτό και τους είπαν “μα μόλις το τυπώσαμε αυτό!”. Και δεν υπήρχαν τα λεφτά τότε, σε φάση “πάρτε μερικά ακόμα χιλιάδες δολάρια για να επανηχογραφήσετε τα τύμπανα”. Δε δούλευε καθόλου έτσι. Οπότε ο Jim είπε “αφού δεν θα επανηχογραφήσουμε το δίσκο, ας επανηχογραφήσουμε ένα κομμάτι και ας επιλέξουμε το πιο φοβερό από αυτά. Σκέφτομαι το “Merciless death” γιατί αυτό είναι το αγαπημένο μου κομμάτι του δίσκου, τι λες Gene;” “Έγινε, γιατί όχι;”. Επίσης, ηχογραφήσαμε μια εκδοχή του “War pigs”. Θυμάμαι είχα δύο μέρες για τα τύμπανα. Και ηχογράφησα σε μια μέρα την ολότητα του δίσκου, μείον το “Black prophecies”. Οπότε τη δεύτερη μέρα, ήρθα, ηχογράφησα το “Black prophecies” και μου είπαν “ξέρεις, φίλε, έχουμε δύο πλήρεις μέρες γι’ αυτό και ήδη “κάρφωσες” το “Black prophecies” σε μια ώρα. Ας ηχογραφήσουμε κάτι άλλο!”. Και ηχογράφησα το “War pigs” γιατί το τζαμάραμε στις πρόβες και περνούσαμε υπέροχα. Γιατί πάντα έλεγα ότι οι DARK ANGEL ήμασταν σαν BLACK SABBATH στις 78 στροφές. Για όσους θυμούνται, πήγαινες από 33 1/3 σε 45 και από κει στις 78 στροφές. Οπότε κάναμε μια εκδοχή του “War pigs”, ωστόσο, το ηχογράφησα μόνος μου, χωρίς κάποια κιθάρα να παίζει. Και ξέχασα να επιστρέψω για το τρίτο κουπλέ και το “έκοψα” κατά λάθος! Τότε δεν ήμουν συνηθισμένος στο να ηχογραφώ χωρίς κιθάρα να παίζει. Τώρα, μπορώ να το κάνω όλη μέρα, κανένα πρόβλημα! Αλλά τότε, χάθηκα λιγάκι. Και δεν το μάθαμε, μέχρι τη στιγμή που ήρθαν οι κιθαρίστες να ηχογραφήσουν τα μέρη τους και μου είπαν “φίλε, άφησες εκτός το τρίτο κουπλέ!”. Ξανά, πριν από τα ProTools, δεν μπορούσες να κόψεις και να ράψεις και να πεις “τουλάχιστον βγάλαμε ένα κομμάτι από αυτό”, οπότε το “War pigs” δεν κατέληξε στο “Darkness descends”. Και είχαμε αργήσει να κάνουμε διασκευή όταν κάναμε το “Immigrant song” το ’89, όπου ΟΛΟΙ έκαναν διασκευές. Αλλά το ’86, οι BLACK SABBATH δεν ήταν αγαπητοί. Θεωρούνταν “δεινοσαυρικό rock” ή κάτι τέτοιο. Οι BLACK SABBATH φίλε! Το “Born again” ήταν το τελευταίο άλμπουμ που βγήκε 3 χρόνια πριν. Δεν ήταν σε καλή φάση “Διαλύθηκαν; Δε διαλύθηκαν;”. O Tony Iommi δεν είχε κάνει το άλμπουμ με τον Glenn Hughes που δεν ήταν ακριβώς BLACK SABBATH. Οπότε σκεφτόμασταν “ας δώσουμε στους SABBATH λίγη αγάπη, γιατί κανείς δε τους αγαπάει πια!”. Σκεφτόμασταν επίσης το “Motormount” των ANVIL. Ήταν proto-thrash…δε θα υπήρχε thrash χωρίς τους ANVIL, ή τους VENOM και τους MOTORHEAD φυσικά.
Και γιατί αντικαταστήσατε τον Don Doty, μετά τη κυκλοφορία του δίσκου;
Γιατί ο Don Doty άλλαξε ο ίδιος. Αναμείχθηκε με κάποια “εξωσχολικά” πράγματα, δραστηριότητες που δεν θα του επέτρεπαν να συνεχίσει να είναι στη μπάντα. Όταν το “Darkness descends” βγήκε τον Νοέμβριο του ’86, είχαμε μια Αμερικάνικη περιοδεία για τον Ιανουάριο του ’87 με τους POSSESSED. Φυσικά ήταν για το “Beyond the gates” που είχαν βγάλει τότε και η περιοδεία λεγόταν “The gates of darkness”. Και μια βδομάδα πριν ξεκινήσει η περιοδεία, ο Don ήρθε και μας είπε “δεν μπορώ να το κάνω, έχω κάποια άλλα νομικά θέματα που πρέπει να τακτοποιήσω”. Και του είπαμε “γιατί δεν μας το είπες αυτό μήνες πριν όταν μπορούσες;”. Καθόλου σωστό! Ευτυχώς μπορέσαμε και βρήκαμε ένα φίλο μας τον Jim Drabos από τους DEATH FORCE από το Los Angeles. Και μας είπε “σίγουρα, θα κάνω τη περιοδεία μαζί σας”. Ο Jim τα πήγε φοβερά! Φοβερή φωνή, φοβερά όλα. Και όταν τελειώσαμε τη περιοδεία, ήμασταν σε φάση “τα λέγαμε παλιέ τραγουδιστή. Βρήκαμε αυτό το τύπο που έκανε τρομερή δουλειά και είναι φοβερός τραγουδιστής”. Και όταν του είπαμε “πως σου φαίνεται να συνεχίσεις μαζί μας;” ο Jim μας είπε “Παιδιά, σας ευχαριστώ πολύ για την ευκαιρία. Πάντα ήθελα να περιοδεύσω στην Αμερική και να δω το κόσμο. Το έκανα και παραιτούμαι. Το όνειρο μου εκπληρώθηκε, οπότε αφήνω τη μουσική βιομηχανία” και πήγε να γίνει αστυνομικός. Και αυτός ήταν ο στόχος της ζωής του, υποθέτω. Οπότε δοκιμάσαμε πάλι έναν αριθμό τραγουδιστών, δεν έβγαινε κάτι. Τότε, ο παλιός τραγουδιστής γύρισε και είπε “παιδιά, άλλαξα. Είμαι πολύ καλύτερα τώρα”. Και σκεφτήκαμε “ΟΚ, ας σου δώσουμε μια ευκαιρία”. Και σύντομα ξανάγιναν τα ίδια με παλιότερα. Έχανε συναυλίες. Πόσες φορές χρειάστηκε ΕΓΩ να τραγουδήσω επειδή ο τραγουδιστής… Απλά δεν εμφανίστηκε! Σε ήδη δημοσιευμένη συναυλία! Κάναμε μια μικρή περιοδεία στο Texas και πήγαμε να τον πάρουμε από το σπίτι του την ημέρα που φεύγαμε. Και μας είπε “δεν μπορώ να έρθω μαζί σας. Έχω να προλάβω μια πτήση, θα σας δω αύριο”. Και ήμασταν σε φάση “είσαι σίγουρος ότι θα είσαι εκεί;”, στο οποίο απάντησε “Κανένα πρόβλημα, θα είμαι εκεί”. Φυσικά, δεν εμφανίστηκε. Οπότε συνέβαιναν τα ίδια και τα ίδια πράγματα, ήταν σε φάση “πρέπει επιτέλους να προχωρήσουμε παρακάτω”. Εμφανίστηκε στην τελευταία από τις νομίζω 3-4 συναυλίες που κάναμε στο Texas, αλλά για κάποιες έπρεπε να τραγουδήσω εγώ. Ξέρεις, παίζεις τύμπανα και πρέπει και να τραγουδήσεις, τι να κάνεις; Οπότε ήταν προφανές πλέον ότι έπρεπε να προχωρήσουμε μπροστά. Ξεκόψαμε, μας πήρε κάποιο καιρό να βρούμε τον Ron Rinehart, αλλά όταν έγινε ήταν φοβερό! Ο Ron ήταν υπέροχος από την αρχή, τον λατρεύαμε! Είχε τόσο ενθουσιασμό μέσα του, ήταν πρόθυμος να δουλέψει. Και θέλει πολλή δουλειά για να γίνεις ο τραγουδιστής των DARK ANGEL. Πολλοί στίχοι για να θυμάσαι! Ο Ron έκανε φοβερή δουλειά, είχε σπουδαία νοοτροπία. Οι φωνές ήταν διαφορετικές και εγώ ήμουν κομπλέ με αυτό, σε φάση “τουλάχιστον προχωράμε”. Ο Jim πραγματικά αγάπησε τη φωνή του Ron, έλεγε “μακάρι να είχαμε τον Ron από την αρχή”. Και όταν επανασυνδεθήκαμε, ο Jim είπε “ή θα το κάνουμε με τον Ron ή με κανέναν! Ο Ron είναι η φωνή των DARK ANGEL” στο οποίο του είπα “δε θα μπορούσα να συμφωνήσω περισσότερο”.
Και σχετικά με το νέο δίσκο των DARK ANGEL; Τι μπορείς να μας πεις γι’ αυτό; Θα κυκλοφορήσει κάποια στιγμή του χρόνου;
Θα φτάσει πολύ σύντομα μια στιγμή που θα μπορούμε να συζητήσουμε το νέο άλμπουμ περισσότερο. Είμαι πολύ ενθουσιασμένος για αυτή τη στιγμή και ανυπομονώ. Ανυπομονώ να ανακοινώσω κάποια πράγματα για τους DARK ANGEL. Μου είπαν να μη μιλάω πάρα πολύ γι’ αυτό, αλλά είμαι πολύ ενθουσιασμένος. Απλά δεν είμαι σε θέση να μιλήσω πολύ γι’ αυτό τη δεδομένη χρονική στιγμή. Αλλά θα έρθει μια στιγμή σύντομα που θα μπορούμε να πούμε κάποια πράγματα και να προχωρήσουμε. Υπάρχουν κάποια ωραία πράγματα που έχουν γίνει ως τώρα για το δίσκο. Αλλά μέχρι να μπορέσουμε πραγματικά να δώσουμε ημερομηνίες και κατάλληλες προθεσμίες, θα κρατήσω το στόμα μου κλειστό για την ώρα, γιατί έχουν να γίνουν αρκετά πράγματα για τους DARK ANGEL.
Είναι και το θέμα του βινυλίου που δεν ξέρεις πότε θα βγει και πρέπει να περιμένεις 6-9 μήνες.
Είναι πολλά (γέλια). Είναι πολλά γιατί πρέπει να περιμένεις για τη κυκλοφορία του βινυλίου σου. Έχει γίνει μόδα πλέον να περιμένεις στη σειρά.
Μιλούσα με τους JUDAS PRIEST και μου έλεγαν ότι πρέπει να περιμένουμε και εμείς τη σειρά μας όπως όλοι για το βινύλιο.
Ακριβώς! Θα πάω να καλέσω τα παιδιά από τους METALLICA, να τους πω “παιδιά, μπορείτε να μας πάτε στην αρχή της σειράς; Έχετε αγοράσει ένα εργοστάσιο που κόβει βινύλιο. Καβατζώστε τους παλιόφιλους σας εδώ!” (γέλια) Είναι πολλά φίλε, είναι τρελό.
Χάσατε τον Jim Durkin, λίγους μήνες πριν, αλλά δεν ήταν περιοδεύον κομμάτι των DARK ANGEL τα τελευταία 2-3 χρόνια. Είναι προφανές ότι είχε πρόβλημα υγείας και δε μπορούσε να παίξει κιθάρα. Οπότε η γυναίκα σου Laura παίζει για τους DARK ANGEL όλα αυτά τα χρόνια.
Αυτό είναι αλήθεια. Το γεγονός ότι είναι γυναίκα μου δεν μπήκε στην εξίσωση. Το γεγονός είναι, ότι ήταν η αγαπημένη κιθαρίστρια του Jim και εκείνος επέλεξε την Laura. Ήθελε τουλάχιστον η Laura να παίξει στη θέση του. Ήρθε σε μας μετά από μια συναυλία το 2018 στη California. Λέγαμε καληνύχτα στους υπόλοιπους στη μπάντα, εγώ και η Laura μπήκαμε σε ασανσέρ. Ο Jim μπήκε μαζί μας και μας ανακοίνωσε “αυτή ήταν η τελευταία μου συναυλία με τους DARK ANGEL” και ήμασταν και οι δύο σε φάση “ΤΙ;”. Ξέραμε ότι θα φτάσει ένα τέτοιο σημείο γιατί ο Jim μας είχε πει “θα προσπαθήσω να είμαι σε όσες συναυλίες μπορώ, αλλά υπάρχουν φορές που μπορεί να μη τα καταφέρω. Συγκεκριμένες συναυλίες δηλαδή. Από τη στιγμή που εσείς είστε ΟΚ με αυτό, όλα καλά”. Και αυτό δεν είχε αναφερθεί έκτοτε. Απλά ότι “κάποια στιγμή στο μέλλον, μπορεί να μη μπορώ”. Αλλά μέχρι εκείνο το σημείο δεν είχε συμβεί. Οπότε όταν ήρθε ο Jim να μας πει αυτό το πράγμα, ήμουν σε φάση “περίμενε, τι;” και γύρισε στην Laura λέγοντας “…και θέλω ΕΣΥ να με αντικαταστήσεις. Είσαι η αγαπημένη μου κιθαρίστρια και δε μπορώ να σκεφτώ κάποιον άλλο που θα ‘θελα να πάρει τη θέση μου”. Και η Laura μας κοίταξε και τους δύο λέγοντας “το συζητήσατε;”. Εγώ απορημένος της είπα “δεν έχω ιδέα, αλλά είμαι ΟΚ με αυτό”. Και απαντάει εκείνη “Το δέχομαι, είναι τιμή μου, θα το κάνω”. Το οποίο αποδείχθηκε πως δεν θα ήταν η τελευταία του συναυλία, γιατί κάναμε την επόμενη χρονιά μια περιοδεία Αυστραλία καθώς και κάποια φεστιβάλ στο Μεξικό. Ο Jim έπαιξε μαζί μας, οπότε σκεφτήκαμε ότι “ίσως άλλαξε γνώμη”. Η Laura όμως ήταν πάντα εκεί. Και ο Jim επέμενε “δε θέλω να κρατήσω πίσω τη μπάντα. Όλοι οι υπόλοιποι θέλετε να το κάνετε και όλοι θέλουν να δουν τους DARK ANGEL. Επειδή εγώ μπορεί να μη μπορώ, θέλω εσείς να συνεχίσετε. Οπότε Laura σε παρακαλώ κάντο!”. Και η Laura του έλεγε “ακόμα και δύο μέρες πριν τη συναυλία θες να μπεις σε αυτό το αεροπλάνο, όλα καλά. Εγώ απλά σου κρατάω τη θέση. Είναι η συναυλία σου, είσαι ο κιθαρίστας των DARK ANGEL, Jim”. Και μετά ο Jim πέθανε, ήταν αναπάντεχο. Και ήταν και μια πολύ αντισυμβατική αλλαγή μέλους. Τις περισσότερες φορές φεύγει ένα μέλος, έρχεται ένα νέο μέλος, συνεχίζεις, το ανακοινώνεις το κόσμο “ξέρετε, ο τύπος αυτός έφυγε, ήρθε αυτός εδώ, προχωράμε μπροστά”. Οι DARK ANGEL το έχουν κάνει αυτό στο παρελθόν. Είχαμε τον Brett Eriksen, είχαμε τον Cris McCarthy, αλλά αυτό ήταν κάτι άλλο. Πολύ λυπηρό. Και ο Jim έλεγε “μπορεί να μη μπορώ να παίξω πολλές συναυλίες, αλλά θέλω να γράψω”. Οπότε ο Jim κι εγώ προσπαθούσαμε να βρεθούμε όσο συχνά μπορούσαμε. Η πανδημία άλλαξε κάποια πράγματα, αλλά πριν από αυτό ο Jim κι εγώ βρισκόμασταν όσο τακτικά μπορούσα κι εγώ στο Los Angeles (είμαι μερικές ώρες νότια, στο San Diego). Οπότε όσα κι αν έγραψε ο Jim ό,τι κι αν έγραψε για το καινούργιο δίσκο, η παρουσία και το πνεύμα του Jim Durkin θα είναι σε κάθε τι που οι DARK ANGEL θα κυκλοφορήσουν στο μέλλον. Θα έχει το στυλ του, γιατί αυτό είναι το στυλ των DARK ANGEL. Θα ακούγεται πολύ σαν τον Jim Durkin, ειδικά από τη στιγμή που έχεις εμένα που εστιάσει στο να έχει το πνεύμα του στο νέο υλικό. Απόλυτα.
Τι έχουμε να περιμένουμε από την ελληνική συναυλία; Ξέρω ότι ο Χάρης (Κατινάκης), κυνηγάει τους DARK ANGEL για 20 χρόνια. Σίγουρα θα είναι η μεγαλύτερη σε διάρκεια συναυλία της μπάντας.
Η μεγαλύτερη; Μάλιστα, κοίτα, ξέρουμε τα κομμάτια που ξέρουμε και το σετ μας είναι μέσης διάρκειας, εκεί στα 80-90 λεπτά, προσπαθούμε να παίξουμε όσο περισσότερο μπορούμε. Και αυτή η συναυλία ήταν αναπάντεχη, ξέρω ότι ο Χάρης μας κυνηγούσε για πολύ καιρό. Αλλά η προσήλωση της μπάντας ήταν σε κάποια άλλα πράγματα. Θα το θέσω έτσι: αν αυτό το σετ δεν είναι το μεγαλύτερο και πιο συμπεριληπτικό της μπάντας τότε θα έρθει μια μέρα που η επόμενη DARK ANGEL συναυλία θα αξίζει τα 37 σχεδόν 40 χρόνια αναμονής, μια και η Ελλάδα είναι από τις πιο σημαντικές μας αγορές, παρόλο που αυτή θα είναι η πρώτη μας φορά εκεί. Η Ελλάδα μας στηρίζει και μας αγαπάει από το “Darkness descends”, είναι ένας από τους πιο ενθουσιώδεις προορισμούς για να παίξουμε. Έχουμε εισπράξει τόση αγάπη και θα χαρούμε να παίξουμε για τους Έλληνες οπαδούς μας, ξεκάθαρα! (σ.σ. τελικά θα υπάρχουν μεγαλύτερες εκπλήξεις στο setlist, μετά από στενό pressing που δέχτηκε το συγκρότημα!!!)
Σάκης Φράγκος
Απομαγνητοφώνηση: Γιάννης Σαββίδης
