ONOMA ΑΛΜΠΟΥΜ: “13” – BLACK SABBATH
ETOΣ KYKΛΟΦΟΡΙΑΣ: 2013
ΕΤΑΙΡΙΑ: Vertigo
ΠΑΡΑΓΩΓΟΣ: Rick Rubin
ΣΥΝΘΕΣΗ ΜΠΑΝΤΑΣ:
Φωνητικά – Ozzy Osbourne
Κιθάρα – Tony Iommi
Mπάσο – Geezer Butler
Τύμπανα – Brad Wilk
Το κύκνειο άσμα των BLACK SABBATH, με τίτλο “13”, κλείνει αισίως την πρώτη του δεκαετία, αφού κυκλοφόρησε την 10η Ιουνίου 2013. Αποτελεί την τελευταία στούντιο κυκλοφορία του συγκροτήματος το οποίο πρακτικά έβαλε το heavy metal στο μουσικό προσκήνιο του 20ου αιώνα και για αυτόν ακριβώς τον λόγο θα σας συμβούλευα να το δούμε ως προς τον αυτόν τον συμβολισμό, παρά σε σύγκριση με οτιδήποτε κυκλοφόρησε υπό το όνομα BLACK SABBATH, τουλάχιστον μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1990.
Έχοντας κλείσει έναν μεγάλο κύκλο, χρονικό και δισκογραφικό, με τον Tony Martin στα φωνητικά (και με εμβόλιμη παρουσία του Ronnie James Dio στο “Dehumanizer” του 1992) και το ανεπαρκές, από κάθε άποψη, “Forbidden” (1995), οι BLACK SABBATH του Tony Iommi, κιθαρίστα και μοναδικού σταθερού μέλους του συγκροτήματος από την δημιουργία του, επέστρεψαν στην αρχική και κλασική σύνθεση τους, με τους Ozzy Osbourne (φωνητικά), Geezer Butler (μπάσο) και Bill Ward (ντραμς) να τον πλαισιώνουν. Το πρώτο προϊόν αυτής της επανασύνδεσης ήταν το διπλό live άλμπουμ “Reunion” (1998), που τους έμπασε ξανά στο παιχνίδι, μετά τον πάτο του “Forbidden”, φτάνοντας μέχρι το αμερικάνικο νο. 11 και γενόμενο πλατινένιο. Το, δε, single “Psycho Man”, ένα από τα δύο που κυκλοφόρησαν από το άλμπουμ, έφτασε μέχρι το νο. 3 των Mainstream Rock Tracks των ΗΠΑ!
Ακολούθησε παύση εργασιών, με προσωπικές δουλειές των Ozzy και Iommi, πασπαλισμένη με σποραδικές ζωντανές εμφανίσεις των SABBATH, μεταξύ των οποίων και η θρυλική πλέον εμφάνιση τους στην Μαλακάσα, την 25η Ιουνίου 2005. Την επόμενη χρονιά έγιναν δεκτοί και στο Αμερικανικό Rock and Roll Hall of Fame, με τους James Hetfield και Lars Ulrich των METALLICA (οι οποίοι μπήκαν στην ίδια επίλεκτη λίστα τρία χρόνια αργότερα) να προλογίζουν την πρώτη επίσημη ένταξη heavy metal συγκροτήματος. Ο Ozzy αναμφίβολα ήταν ο πιο δραστήριος, κυκλοφορώντας το “Down to Earth” (2001) και πρωταγωνιστώντας στο αμφιλεγόμενο reality “The Osbournes” (2002). Οι συνεχείς υποχρεώσεις του Ozzy, σε συνδυασμό με την διασφάλιση του ελέγχου και του brand name των BLACK SABBATH από το management του (ουσιαστικά, την σύζυγο του, Sharon Osbourne) κρατούσαν στον πάγο τους Iommi, Butler και τον ντράμερ Vinnie Appice, ο οποίος στο μεταξύ είχε αντικαταστήσει τον Ward που αποχώρησε λόγω καλλιτεχνικών και οικονομικών διαφορών.
Οι BLACK SABBATH πλην Ozzy, επανασυνδέθηκαν με τον Ronnie James Dio (ουσιαστικά η σύνθεση του “Mob rules”) υπό το όνομα HEAVEN AND HELL και έγραψαν ιστορία για μία ακόμη φορά, βγαίνοντας σε μία περιοδεία που πολλοί περιμέναμε εναγωνίως και κυκλοφορώντας το live άλμπουμ “Live from Radio City Music Hall” (2007) και το στούντιο “The Devil You Know” (2009). Δυστυχώς αυτό το project δεν κράτησε πολύ. Μετά από πολλές συναυλίες παγκοσμίως, δύο εκ των οποίων στην χώρα μας, το 2007 στην Μαλακάσα και το 2009 στο Κλειστό Γυμναστήριο Φαλήρου και τις προαναφερθείσες κυκλοφορίες, η αυλαία έπεσε με τον θάνατο του τεράστιου Ronnie James Dio. Ήταν Κυριακή 16 Μαΐου 2010.
Αφού ξεκαθάρισε δικαστικά το τοπίο σχετικά με την κυριότητα του εμπορικού ονόματος των BLACK SABBATH, ο Ozzy (που τον Σεπτέμβριο του 2010 είχε εμφανιστεί για πρώτη φορά με το προσωπικό του σχήμα στη Μαλακάσα) βρήκε τους υπόλοιπους, με τον Bill Ward που είχε ξαναβρεθεί εντός συγκροτήματος και επανασυνδέθηκαν, σχεδιάζοντας μία ευρωπαϊκή περιοδεία για τον Μάιο και τον Ιούνιο του 2012. Κάπου εκεί, τα σχέδια ανατράπηκαν για ακόμη μία φορά, με τον Iommi να διαγιγνώσκεται με λέμφωμα σε πρώιμο στάδιο. Και ενώ ξεκίνησε θεραπείες, ο Ward αποφάσισε να αφήσει το συγκρότημα, οριστικά αυτή την φορά, με τον νεαρό ντράμερ του Ozzy, Tommy Clufetos, να παίρνει την θέση του.
Το συγκρότημα είχε συγκεντρώσει αρκετό υλικό όλο το διάστημα μέχρι το 2012, χρονιά που ο Πρίγκηπας του Σκότους (κατά άλλους ο τίτλος αυτός ανήκει δικαιωματικά στον … Alice Cooper) εμφανίστηκε πάλι στην Ελλάδα, στο πλαίσιο αναπλήρωσης της ακυρωθείσας περιοδείας των BLACK SABBATH, με την ονομασία “Ozzy and friends” και με τον «δικό μας» βιρτουόζο κιθαρίστα Gus G. ως μέλος της προσωπικής του μπάντας καθώς και καλεσμένους τους Slash και Zakk Wylde!
Με τον Iommi να ανταποκρίνεται επαρκώς στην θεραπεία του, το συγκρότημα προχώρησε κανονικά σε ηχογραφήσεις για το νέο άλμπουμ. Τον Ιανουάριο του 2013 ανακοινώθηκε ότι ο Αμερικάνος Brad Wilk (πρώην RAGE AGAINST THE MACHINE και AUDIOSLAVE) ήταν ο ντράμερ τους για το νέο άλμπουμ, ενώ παραγωγός θα ήταν ο πασίγνωστος Rick Rubin, που είχε προτείνει και τον Wilk ως αντικαταστάτη του Ward. Μέρος του άλμπουμ ηχογραφήθηκε στα στούντιο Shangri-La του ίδιου του παραγωγού στο Malibu και η δουλειά ολοκληρώθηκε στο Tone Hall, στο αγγλικό χωριό Lapworth. Η συνεργασία των Ozzy, Iommi και Butler με τους Wilk και Rubin κρίνεται αμφιλεγόμενη, μιας και η ήδη επιβαρυμένη διαδικασία ηχογράφησης, λόγω και της ασθένειας της Sharon Osbourne, δεν διευκολύνθηκε από τις ανορθόδοξες μεθόδους και τρόπον τινά “life-coaching”, «ολιστικές» προσεγγίσεις του καταξιωμένου παραγωγού.
Τον ίδιο μήνα, αποκαλύφθηκε ότι ο τελικός τίτλος του άλμπουμ θα ήταν “13”. Αυτό θα ήταν το πρώτο στούντιο άλμπουμ υπό το όνομα BLACK SABBATH από το “Forbidden”, μετά από μόλις … 18 χρόνια! Ο Geezer Butler αποκάλυψε στην μουσική εφημερίδα New Musical Express την έμπνευση για τον τίτλο “13”: «Αρχικά η δισκογραφική εταιρεία ήθελε να κάνουμε 13 τραγούδια για να έχουμε μια επιλογή. Φτάναμε στα δέκα και λέγαμε «Εντάξει, αυτό είναι, δεν γράφουμε άλλο». Έλεγαν «όχι, θέλουμε 13». Έτσι συμφωνήσαμε μεταξύ μας να ονομάσουμε το άλμπουμ ”13” για να τους την σπάσουμε … και τελικά καταλήξαμε με 16!». Σημειώνεται ότι τελικά στο άλμπουμ μπήκαν όλα κι όλα … 8 τραγούδια.
Τον Απρίλιο του 2013 κυκλοφόρησε το πρώτο single από το “13”. Ο τίτλος του ήταν “God is dead?”, Ο Ozzy εξήγησε πώς βρήκε τον τίτλο του τραγουδιού: «Ήμουν σε κάποιο γραφείο και είδα ένα περιοδικό στο τραπέζι με τις λέξεις «Ο Θεός είναι νεκρός» στο εξώφυλλο. Και ξαφνικά σκέφτηκα, με την 11η Σεπτεμβρίου και όλα αυτά τα τρομοκρατικά πράγματα στο όνομα της θρησκείας και πόσοι άνθρωποι έχουν πεθάνει λόγω της θρησκείας, όταν σκέφτεσαι την τραγωδία που συνέβη διαχρονικά, μου ήρθε στο κεφάλι. θα πίστευαν ότι μέχρι τώρα ο Θεός τους θα εμπόδιζε τους ανθρώπους από το να πεθάνουν στο όνομα του. Έτσι απλά σκέφτηκα ότι οι άνθρωποι πρέπει να πιστεύουν ότι δεν υπάρχει Θεός, ο Θεός είναι νεκρός». To artwork του single έχει μια εικόνα του Friedrich Nietzsche μπροστά από μια ατομική έκρηξη. Ο Γερμανός φιλόσοφος (1844-1900) σκέφτηκε για πρώτη φορά τη φράση «Ο Θεός είναι νεκρός» στο βιβλίο του “Η χαρούμενη επιστήμη” (1882) και την επανέλαβε στο διάσημο έργο του «Τάδε έφη Ζαρατούστρα». Ο Νίτσε δεν μιλούσε για τον θάνατο του Θεού με την κυριολεκτική έννοια, αλλά ως κάποιος που δεν πίστευε πλέον σε μια τέτοια κοσμική τάξη. Πίστευε ότι ο χριστιανικός Θεός δεν ήταν πλέον βιώσιμη πηγή οποιωνδήποτε απόλυτων ηθικών αρχών. Το single έφτασε μέχρι το νο. 6 των βρετανικών Rock & Metal singles και στο νο. 26 των Hot Rock & Alternative Songs στο αμερικάνικο Billboard (υποκατηγορίες των γενικών charts). Ακόμα καλύτερα, όμως, το “God is dead?” κέρδισε το βραβείο Grammy το 2014 για την καλύτερη metal ερμηνεία, το πρώτο βραβείο Grammy του συγκροτήματος μετά από 14 χρόνια. Το video clip του τραγουδιού επιμελήθηκε ο σκηνοθέτης και κοινωνικός ακτιβιστής Peter Joseph, γνωστός για την αμφιλεγόμενη σειρά ταινιών για την αντικουλτούρα/κοινωνική επανάσταση, με τίτλο “Zeitgeist”. Το βίντεο βρίθει από συμβολισμούς και αλληγορίες από το εν λόγω ντοκιμαντέρ, σε συνδυασμό με αρχειακές εικόνες των SABBATH.
Μάιος 2013 και κυκλοφορεί το δεύτερο single, με τίτλο “End of the Beginning”. Το τραγούδι έκανε πρεμιέρα στο φινάλε της 13ης σεζόν της τηλεοπτικής σειράς “CSI: Crime Scene Investigation”. Το συγκρότημα έπαιζε ζωντανά το τραγούδι όταν οι ηθοποιοί που υποδύονταν τους ντετέκτιβ πήγαν σε μια συναυλία των BLACK SABBATH για να ερευνήσουν κάποιες δολοφονίες που σχετίζονταν με την ιστορία της «Κόλασης» του Δάντη. «Δεν είμαι ηθοποιός», είπε ο πιο έμπειρος τηλεοπτικά Ozzy Osbourne. Στιχουργικά ο Butler εικάζει το πως η τεχνολογία πρόκειται να κυριεύσει πλήρως την ανθρώπινη φυλή, με ιδιαίτερη έμφαση στην κλωνοποίηση. Ηχητικά ίσως να παραπέμπει στην “Master of reality” εποχή. Στα αμερικάνικα charts έφτασε στο νο. 38 του Mainstream Rock chart.
Το τρίτο single “Loner” έχει αρκετές ομοιότητες στο riff με το “N.I.B.” από το πρώτο τους άλμπουμ και στην μελωδία με το “Air dance” από το “Never say die!”. Συνέχεια με το εξαιρετικά χαλαρό “Zeitgeist”, το οποίο αντηχεί αρκετά το “Planet Caravan”. Το “Age of Reason” που ακολουθεί έχει κοινά μουσικά χαρακτηριστικά με το “Supertzar” (από το “Sabotage” του 1975) ή ακόμα και το “ Seventh Star” από το 1987!
Στο “Live forever” μπαίνουμε στην τελική ευθεία, με το καλπάζον riff του (τύπου “Children of the grave”) να μας οδηγεί στο προτελευταίο “Damaged soul” με τον πρωτόγονο SABBATH ήχο και την blues αισθητική από τα δύο πρώτα χρόνια τους, που ήθελε να καταγράψει ο Rubin. Το “13” τελειώνει με το “Dear Father”, μια έκφραση θυμού και αηδίας κόντρα στην κακοποίηση παιδιών στους κόλπους της Καθολικής Εκκλησίας. Ο τρόπος που τελειώνει το τραγούδι, που στο άλμπουμ μπήκε τελευταίο στην λίστα, έχει συμβολική σημασία, ειδικά με τον τρόπο που τελειώνει, με καμπάνες και βροχή να πέφτει, όπως στο ομώνυμο “Black Sabbath” που ανοίγει το πρώτο τους άλμπουμ. Ο Butler είπε ότι αυτή ήταν ιδέα του Rubin. Και αυτό το τραγούδι ακούστηκε στο επεισόδιο “Passed Pawns” του “CSI: Crime Scene Investigation”.
To “13”, ένα από τα πιο πολυαναμενόμενα άλμπουμ στην καριέρα των BLACK SABBATH, κυκλοφόρησε την 10η Ιουνίου 2013 και γνώρισε άμεση επιτυχία. Πήγε στο νο. 1 Ηνωμένου Βασιλείου, ΗΠΑ, Καναδά, Γερμανίας και Δανίας, μπήκε στο top-10 των περισσότερων ευρωπαϊκών charts, ενώ έφτασε στο top-15 Σουηδίας, Ελβετίας και Γαλλίας. Στην χώρα μας έφτασε στο εξαιρετικό νο. 3. Έγινε πλατινένιο σε Γερμανία, Καναδά, Βραζιλία και Πολωνία, ενώ έγινε χρυσό σε Αυστρία και Ηνωμένο Βασίλειο. Ειδικά για τις ΗΠΑ, πούλησε πάνω από 150.000 αντίτυπα την πρώτη εβδομάδα της κυκλοφορίας του, που το έστειλε στην κορυφή των charts και έγινε ο πρώτος δίσκος των SABBATH που πέτυχε αυτή την διάκριση και ο δεύτερος που μπήκε στο top-10, μετά το “Master Of Reality” (1971, νο. 8). Παρά τις μοιρασμένες κριτικές, το γενικότερο πρόσημο ήταν καλό και αυτό φάνηκε στην εμπορική απόδοση του “13”.
Η κυκλοφορία του “13” στην πλατφόρμα του Spotify περιλαμβάνει άλλα 4 bonus τραγούδια. Αυτά είναι τα “Methademic”, “Peace of mind”, “Pariah” και μία live εκτέλεση του “Dirty women” από την μίνι περιοδεία σε Αυστραλία και Νέα Ζηλανδία που προηγήθηκε της κυκλοφορίας του άλμπουμ, η πρώτη μετά το 1974! Το “Methademic” μιλάει για τον εθισμό στην ναρκωτική ουσία μεθαμφεταμίνη (γνωστή και από την υπερ-επιτυχημένη σειρά “Breaking bad”), με στίχους από τον Ozzy, ο οποίος πολλάκις παραδέχτηκε ότι δεν έπαιρνε μόνο μεθαμφεταμίνη, αλλά και ιλιγγιώδεις ποσότητες κοκαΐνης, αλκοόλ, συνταγογραφούμενων φαρμάκων, ακόμη και σιρόπι για τον βήχα (μερικές φορές την ίδια στιγμή). Σημειώνεται ότι νωρίτερα τον Απρίλιο, ο Ozzy παραδέχτηκε ότι είχε υποτροπιάσει και κατανάλωνε ναρκωτικά και αλκοόλ τον προηγούμενο ενάμιση χρόνο. Επίσης, η ειδική έκδοση του “13” για την γερμανική εμπορική αλυσίδα “Saturn” περιέχει το γρήγορο και αρκετά κοντά στο ύφος των προσωπικών του Ozzy, “Naïveté in black”.
Για την προώθηση του άλμπουμ το συγκρότημα είχε ξεκινήσει συναυλίες πριν ακόμα την κυκλοφορία του “13”. Oι SABBATH ξεκίνησαν στη Νέα Ζηλανδία και την Αυστραλία όπως προαναφέρθηκε, τον Απρίλιο και τον Μάιο του 2013. Έπαιξαν στο Ozzfest Japan στις 12 Μαΐου 2013. Γνώμονας για τις ημερομηνίες ήταν οι εκάστοτε ανάγκες του Iommi να επιστρέφει στην Αγγλία για θεραπεία του λεμφώματος μία φορά κάθε έξι εβδομάδες. Από τα τέλη Ιουλίου έως τις αρχές Σεπτεμβρίου 2013, οι SABBATH ξεκίνησαν την πρώτη τους βορειοαμερικανική περιοδεία μετά από οκτώ χρόνια. Ακολούθησε η Λατινική Αμερική τον Οκτώβριο και έπειτα η Ευρώπη, τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο.
Στα τέλη Σεπτεμβρίου 2014, ο Ozzy σε συνέντευξη του δήλωσε ότι το συγκρότημα θα ξεκινούσε να δουλεύει πάνω στο εικοστό στούντιο άλμπουμ τους στις αρχές του 2015, ξανά με τον Rick Rubin, ακολουθούμενη από μια τελευταία περιοδεία το 2016. Μετά από λίγους μήνες, ωστόσο, ο Ozzy είπε ότι αυτά τα σχέδια «θα μπορούσαν να αλλάξουν» και πρόσθεσε ότι μία εκ νέου στούντιο συνεργασία ίσως να μην ήταν και τόσο εύκολη τελικά, αφού όλοι ζούσαν σε διαφορετικές χώρες και δεν είχαν όλοι την ίδια διάθεση για δουλειά. Το σίγουρο πάντως ήταν πως θα έκαναν μία τελευταία περιοδεία μαζί.
Ένα χρόνο αργότερα, οι BLACK SABBATH ανακοίνωσαν ότι θα ξεκινούσαν την τελευταία τους περιοδεία, με τίτλο “The End”, από τον Ιανουάριο του 2016 έως τον Φεβρουάριο του 2017. Ανακοινώθηκαν πολυάριθμες ημερομηνίες και τοποθεσίες σε ΗΠΑ, Καναδά, Ευρώπη, Αυστραλία και Νέα Ζηλανδία. Έπαιξαν με τον Tommy Clufetos στα ντραμς, καθώς και με τον πληκτρά και κιθαρίστα Adam Wakeman, γιο του μεγάλου Rick Wakeman. Η περιοδεία ήταν το κλείσιμο της πάνω από τέσσερις δεκαετίες καριέρας τους και συνοδεύτηκε από την κυκλοφορία ενός αποκλειστικού EP (“The End”), το οποίο περιέχει κομμάτια που είχαν ξεμείνει από τα sessions του “13”, καθώς και live από τις συναυλίες μεταξύ 2012-2014. H περιοδεία “The End” περιλάμβανε 81 συναυλίες σε όλη τη Βόρεια Αμερική, την Ευρώπη, την Ωκεανία και τη Νότια Αμερική και απέφερε συνολικά 84,8 εκατομμύρια δολάρια, με πάνω από 1.000.000 εισιτήρια! Η θρυλική και συγκινητική τελευταία συναυλία έλαβε χώρα στις 4 Φεβρουαρίου 2017, στην πατρίδα του συγκροτήματος, το Birmingham στην Αγγλία (είχε προηγηθεί μία ακόμη στις 2 του μηνός). Αυτή η εμφάνιση αποτυπώθηκε και στη βιντεοσκοπημένο live “Black Sabbath: The End of the End”, ενώ τα τραγούδια κυκλοφόρησαν ως ένα ακόμη live άλμπουμ με τίτλο “The End: Live in Birmingham”.
Σάκης Φράγκος
