A day to remember… 19/3 [JETHRO TULL]

OΝΟΜΑ ALBUM: ”Aqualung” – JETHRO TULL
ΕΤΟΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: 1971
ΕΤΑΙΡΙΑ: Chrysalis
ΠΑΡΑΓΩΓΟΣ: Ian Anderson – Terry Ellis
ΣΥΝΘΕΣΗ ΜΠΑΝΤΑΣ:
Φωνητικά, Φλάουτο, ακουστική και ηλεκτρική κιθάρα – Ian Anderson
Κιθάρες, Lute – Martin Barre
Πιάνο, organ, mellotron – John Evan
Πιάνο, synthesizers, pipes – David Palmer
Μπάσο, φωνητικά, Lute – Jeffrey Hammond – Hammond
Τύμπανα, κρουστά  – Clive Bunker

Τι μεγάλη βουτιά στο παρελθόν η σημερινή! Όχι επειδή είμαι σε ηλικία που να έχω ζήσει την εποχή εκείνη (σ. Σάκη Φράγκου, αν ήσουν, θα έπρεπε να είχες εμβολιαστεί εδώ και καιρό!!!), αλλά γιατί, τόσο το σχήμα όσο κι ο δίσκος συγκαταλέγονται μέσα στα 2-3 πρώτα συγκροτήματα και άλμπουμ σχετιζόμενα με τον σκληρό ήχο που άκουσα ποτέ στην ζωή μου. Όπως έχω αναφέρει και σε παλιότερα κείμενα μου, οι JETHRO TULL  ήταν ένα γκρουπ που με μύησε στον χώρο του rock. Το ίδιο συμβαίνει και με το άλμπουμ που έχει την τιμητική του σήμερα, το υπέροχο όσο και ιστορικό από πολλές απόψεις ”Aqualung”, που σήμερα συμπληρώνει τα 50 χρόνια κυκλοφορίας του. Ιστορικό από πολλές πλευρές γιατί, έχει μνημονευτεί από πολλά σχήματα και καλλιτέχνες του heavy metal ως ένας δίσκος που τους επηρέασε άμεσα στην πορεία τους. Επίσης, γιατί ήταν η πρώτη μεγάλη παγκόσμια επιτυχία των JETHRO TULL, καθώς πέραν της επιτυχίας που είχαν ήδη κάνει στην Ευρώπη, το ”Aqualung” έφτασε μέχρι το νούμερο 7 του billboard εκεί στο μακρινό 1971 κάνοντας και την άλλη πλευρά του Ατλαντικού να μάθει το όνομά τους. Ένας ακόμα λόγος είναι το γεγονός πως η τετράδα των ”Aqualung”, ”Locomotive breath”, ”Cross-eyed Mary” και ”Mother goose” έχουν κατορθώσει να ακουστούν με πάρα πολλούς τρόπους, είτε σε διαφημίσεις, είτε ως διασκευές, είτε ως μέρος soundtrack ταινιών ή video games. Συν, φυσικά, το ότι πολλοί κριτικοί της εποχής χαρακτήρισαν το ”Aqualung” ως ένα από τα πρώτα και πιο σημαντικά concept άλμπουμ στην ιστορία. Κάτι όμως που δεν ίσχυε, και τσάντισαν τόσο τον Ian Anderson, ο οποίος τους εξηγούσε πως μόνο τέσσερα τραγούδια του δίσκου είχαν ενιαία θεματολογία, ώστε έγραψε αμέσως μετά ένα από τα κορυφαία concept άλμπουμ όλων των εποχών το οποίο και συνεχίζει να επηρεάζει κόσμο μέχρι και τις μέρες μας, το ”Thick as a brick” που διαδέχθηκε το ”Aqualung” ένα χρόνο μετά.

Ας περάσουμε όμως τώρα στα του δίσκου που, όπως εύκολα μπορεί να καταλάβει κανείς, θεωρείται μέχρι και σήμερα ένα από τα κορυφαία άλμπουμ της τεράστιας πορείας που έχουν διαγράψει στην καριέρα τους ο Ian Anderson και οι JETHRO TULL του. Τα τρία μάλιστα από τα τέσσερα τραγούδια που αναφέραμε πιο πάνω είναι γνωστά σχεδόν σε όποιον έχει ασχοληθεί με οποιοδήποτε ηχητικό παρακλάδι του σκληρού ήχου, είτε μιλάμε για το rock είτε μιλάμε για το metal. Πολλοί τα έχουν διασκευάσει, ακόμη περισσότεροι έχουν πατήσει στα χνάρια τους για να φτιάξουν τον ήχο τους, καθώς στην ουσία θα μπορούσε κανείς να πει πως η τριάδα των ”Aqualung”, ”Locomotive breath”, ”Crossed-eyed Mary”, συν τα ”My god”, ”Hymn 43” και ”Wind-up” είναι τραγούδια που, για τα δεδομένα πάντα της εποχής, θα μπορούσαν να έχουν τον άτυπο τίτλο του proto-metal, καθώς σίγουρα ακόμα και για τα σημερινά δεδομένα χαρακτηρίζονται ως hard rock, πέραν φυσικά των folk και progressive στοιχείων που ήταν βασικό συστατικό του ήχου των TULL. Ο ηγέτης άλλωστε του τεράστιου αυτού Βρετανικού γκρουπ, που συχνά ξεχνάμε πόσο σημαντικό ρόλο έχει παίξει στην μετέπειτα ηχητική εξέλιξη του σκληρού ήχου, ήταν ανέκαθεν ο ιθύνων νους και η κινητήριος δύναμη, οπότε οι στίχοι αλλά και το μεγαλύτερο μέρος των συνθέσεων είναι ευθύνη δική του. Η δυνατότητα του δε να γράφει εξαιρετικούς στίχους και η διάθεση του να πειραματίζεται και να εξερευνά καινούργιους μουσικούς δρόμους, επιτυχημένα ή μη, μικρή σημασία έχει νομίζω, ήταν αυτά που του έχουν δώσει την δυνατότητα να συγκαταλέγεται ανάμεσα στους καλύτερους και πιο σημαντικούς και επιδραστικούς μουσικούς της γενιάς του και όχι μόνο. Το άλλο που τον έχει κατατάξει στο πάνθεον είναι η τρομακτικά χαρακτηριστική φωνή του και φυσικά το εκπληκτικό του στυλ και η δεξιοτεχνία του στο φλάουτο, το οποίο, κατά την κόρη του, παίζει και με λάθος τρόπο όπως του είχε πει κάποτε. Οι στίχοι του επί του προκειμένου, που όπως είπαμε χαρακτηρίστηκαν λανθασμένα ως concept, είχαν κατά κύριο λόγο ως θέμα την διάκριση της θρησκείας με τον Θεό και το κατά πόσο αυτές είναι διαφορετικές έννοιες μεταξύ τους, είπαμε έτρεχε πολύ μπροστά και θεματικά ο νους του Anderson.

Η μουσική του άλμπουμ είναι hard rock κατά βάση, με τον κιθαρίστα Martin Barre να είναι σημείο αναφοράς μετά τον Anderson, καθώς τα βαριά riff της κιθάρας του είναι αυτά που του έχουν δώσει και εκείνου μια θέση στο πάνθεον του σκληρού ήχου. Ταυτόχρονα υπάρχουν πολλές δόσεις από progressive και folk στοιχεία, καθώς και αρκετές ακουστικές στιγμές, κάτι που επίσης ήταν πολύ χαρακτηριστικό κομμάτι της μουσικής των TULL. Εξαίρετοι, φυσικά, και οι υπόλοιποι μουσικοί που πλαισιώνουν το προαναφερθέν δίδυμο, καθώς σίγουρα κανένας τους δεν ήταν αμελητέα ποσότητα. Όμως η αλήθεια είναι πως όλοι οι μουσικοί που πέρασαν από τις τάξεις της μπάντας επισκιάζονταν από εκείνους.

Το ”Aqualung” νομίζω ότι είναι μέχρι και σήμερα από εκείνους τους δίσκους των 70s που κατορθώνουν να αντέξουν στο πέρασμα του χρόνου, αν όχι στην ολότητα, τουλάχιστον στο μεγαλύτερο μέρος του, κατορθώνοντας να ακούγεται αρκετά φρέσκο ακόμα και για τα σημερινά δεδομένα. Πέραν της κλασικότητας και της ιστορικότητας των κορυφαίων συνθέσεων του δίσκου, σε αυτό κατά την γνώμη μου συμβάλλει και η πολύ καλή παραγωγή του Ian Anderson και του Terry Ellis. Αν λοιπόν έχετε την διάθεση να θυμηθείτε ή να μάθετε από πού άρχισαν όλα για την μουσική που αγαπάμε και ακολουθούμε μέχρι σήμερα, το ”Aqualung” θα είναι εδώ για πάντα ως ένα πολύ χαρακτηριστικό δείγμα αυτού. Εγώ γράφοντας το κείμενο πάντως ξαναγύρισα καμιά τριανταριά χρόνια πίσω και το χάρηκα δεόντως.

Did you know that:

• Τα δυο single του δίσκου ήταν το ”Hymn 43” και φυσικά το ”Locomotive breath”. Και τα δυο έχουν διασκευαστεί από πολύ γνωστά ονόματα του rock και του metal, μεταξύ αυτών να αναφέρουμε τους HELLOWEEN, WASP, STYX και Morse/Portnoy/George.
• Το ”Aqualung” με τα χρόνια έχει επανακυκλοφορήσει αρκετές φορές. Η πιο σημαντική είναι η έκδοση του 1996 στην οποία συμπεριλαμβάνονται το κομμένο από το άλμπουμ ”Lick your fingers clean”, τα b-sides ”Song for Jeffrey” και ”Fat Man” ηχογραφημένα για το BBC. Στην έκδοση του πρώτου συμμετείχε το 1968 και ο Tony Iommi. Περιλαμβάνεται επίσης μια εναλλακτική εκδοχή του ”Wind up”, μια συνέντευξη του Ian Anderson στο Mojo magazine και η έκδοση της ηχογράφησης για το BBC σε ένα από τα πιο γνωστά τραγούδια των JETHRO TULL το ”Bouree”, σύνθεση του Johann Sebastian Bach με τις προσθήκες του Ian Anderson.
• Στις επανεκδόσεις για τα 40 χρόνια του ”Aqualung” την παραγωγή ανέλαβε ο γνωστός και μη εξαιρετέος Steven Wilson.
• Ξεφεύγοντας λίγο από τις προηγούμενες δουλειές τους, στο album αυτό υπάρχουν περισσότερα ακουστικά στοιχεία από τις προηγούμενες κυκλοφορίες. Θεματολογικά, εμπνεόμενος από τις φωτογραφίες αστέγων που είχε τραβήξει η γυναίκα του, οι στίχοι του Anderson ασχολούνται με τη θρησκεία και τις προσωπικές του εμπειρίες.
• Μεγάλο μυστήριο υπάρχει ως προς το εξώφυλλο του δίσκου όσον αφορά την πηγή έμπνευσής του κι όχι μόνο. Το εξώφυλλο είναι ένας πίνακας του Burton Silverman, που απεικονίζει έναν άνδρα με γένια, μακριά μαλλιά και φθαρμένα ρούχα. Ο ζωγράφος ισχυρίζεται ότι πήρε την έμπνευση από τις φωτογραφίες που τράβηξε η γυναίκα του με τον ίδιο ως μοντέλο στους δρόμους του Λονδίνου. Ο Anderson, από την άλλην, ισχυρίζεται ότι πηγή έμπνευσης ήταν οι φωτογραφίες αστέγων που είχε τραβήξει η δική του γυναίκα και πίστευε ότι έπρεπε να είχε μπει η αρχική φωτογραφία κι όχι ο κατά παραγγελία πίνακας. Σε μια άλλη στιγμή, ο Anderson λέει ότι η έμπνευση του Silverman προέκυψε από τις φωτογραφίες των μελών του συγκροτήματος, και κυρίως μιας δικιάς του. Οι ισχυρισμοί αυτοί, όμως, μάλλον δεν ισχύουν, καθώς ο Anderson δεν πήγε ποτέ σε αυτήν την φωτογράφιση. Ο Silverman δέχτηκε το 1971 παραγγελία για τρεις πίνακες από τον Terry Ellis, πρόεδρο της Chrysalis Records, οι οποίοι αγοράστηκαν έναντι 1500 δολαρίων, χωρίς όμως γραπτό συμβόλαιο. Σύμφωνα με τον καλλιτέχνη, είχαν συμφωνήσει τα έργα του να υπάρχουν μόνο στο εξώφυλλο του δίσκου και πουθενά αλλού. Όταν όμως τα έργα του τυπώθηκαν σε t-shirts, κούπες κτλ., ο Silverman πλησίασε τον Anderson ζητώντας του να τον υποστηρίξει στο αίτημά του για επιπλέον αμοιβή, αλλά ο Anderson με επιστολή του αρνήθηκε. Τα αυθεντικά έργα που χρησιμοποιήθηκαν για το εξώφυλλο και το οπισθόφυλλο αγνοούνται κι εικάζεται ότι κλάπηκαν είτε από κάποιο δωμάτιο ξενοδοχείου είτε από τα γραφεία της Chrysalis Records. Το αυθεντικό έργο που κοσμεί το εσωτερικό το έχει ακόμη στην κατοχή του ο Terry Ellis.

Παναγιώτης ”The Unknown Force” Γιώτας