Δεν με ενδιαφέρει (με την καλή έννοια) ποια περίοδο των AMORPHIS θεωρεί κάποιος την καλύτερη, την πιο εμπορική, την πιο κοντά στα γούστα του, την πιο ουσιαστική, την πιο ώριμη, την πιο ότι θέλετε βάλτε, εκτός μίας λέξης: ΜΑΓΕΙΑ. Η πιο μαγική εποχή των AMORPHIS, είναι αδιαμφισβήτητα η πρώτη, της πρώτης τριάδας δίσκων τους, με τα “Karelian…”, “Tales…” και “Elegy”. Και ειδικά το δίπολο “Tales” και “Elegy”, όπου είχαν πλέον απόλυτα τον ήχο τους και τον εξέλισσαν, είναι ο ορισμός της μαγείας αυτής της μπάντας.
Δισκάρες είχαν πολλές και μετά. “Tuonela”, “Am universum”, “Eclipse” και “Under the red cloud” είναι άλμπουμ που το καθένα μπορεί κάποιος να ισχυριστεί ότι είναι το αγαπημένο του από το σχήμα. Και θα έχει το δίκιο του. Αλλά σε επίπεδα μαγείας, sorry, αλλά πάμε εκεί στα τιμημένα mid 90s.
Το έχω ξαναπεί, ότι αυτό που λάτρευα πάντα στους AMORPHIS ήταν ο συνεχής πειραματισμός στον ήχο τους. Κάτι το οποίο μέχρι ένα σημείο το έκαναν όχι απλά με μικρά βήματα, αλλά με τεράστια άλματα. Η πρώτη τετράδα δίσκων τους ειδικά, αποτελείται από τέσσερα παντελώς διαφορετικά μουσικά μνημεία της Φινλανδικής metal σκηνής, το κάθε ένα με το δικό του χαρακτήρα, το κάθε ένα να πατάει σε διαφορετικά παρακλάδια, αλλά όλα μαζί να έχουν μία κοινή ταυτότητα, που όρισε και ορίζει αυτό το σχήμα μέχρι και σήμερα: την τόσο ιδιαίτερη κιθαριστική δουλειά των διόσκουρων Esa Holopainen και Tomi Koivusaari.
Έχοντας λοιπόν κάνει το πρώτο μικρό μπαμ με το “Tales from the thousand lakes”, θεωρούσε κάποιος ότι αυτός θα ήταν ο ήχος που θα ακολουθούσαν και στο διάδοχό του. Άλλωστε, όταν μία μπάντα τραβάει για πρώτη ουσιαστικά φορά τα φώτα πάνω της, σε όποιο βαθμό, η λογική λέει ότι πατάει πάνω στη συνταγή αυτή και είτε κάνει κάτι αντίστοιχο, είτε το εμπλουτίζει λίγο με κάποια στοιχεία. Σωστά; Γενικά ναι. Ειδικά, όχι! Και βασικός λόγος για αυτό, πέραν του έμφυτου πειραματισμού και καλλιτεχνικής ανησυχίας που είχαν και έχουν οι διόσκουροι, η αλλαγή σημαντικών μελών του σχήματος, έφερε αυτό που ακούμε τελικά στο “Elegy”. Ο Kasper Martenson, με την χαρακτηριστικότατη χρήση των πλήκτρων αποχωρεί και έρχεται στη θέση του ο Kim Rantala. O Jan Rechberger αποχωρεί (για να επιστρέψει αργότερα) πίσω από τα τύμπανα και έρχεται στη θέση του ο Pekka Kasari, με ένα διαφορετικό επίσης παίξιμο. Και τέλος, αλλά για κανένα λόγο λιγότερο σημαντικό, από πεντάδα γίνονται εξάδα με την είσοδο του Pasi Koskinen στα φωνητικά, ο οποίος αρχικά αναλαμβάνει μόνο τα καθαρά φωνητικά, αφήνοντας στον «παλιό» Tomi τα brutal. Παντελώς άλλου τύπου πληκτράς, με ιδιαίτερη συνθετική συμμετοχή, άλλου τύπου drummer και νέος, μόνιμος τραγουδιστής καθαρών φωνητικών. Βάζετε μαζί τον πειραματισμό των διόσκουρων και την αγάπη τους για το psychedelic/progressive rock και ιδού το “Elegy”. Λατρεία με το πρώτο άκουσμα, παρόλη την τεράστια ηχητική διαφορά από το “Tales…” που ήδη είχα λιώσει, λατρεία ακόμα και σήμερα. Όπως και ο διάδοχός του, το “Tuonela”, που πήγε επίσης χιλιόμετρα πιο πέρα τον πειραματισμό του “Elegy”. Αλλά όπως και το EP “My kantele” που κυκλοφόρησε ένα χρόνο μετά το “Elegy” και έδειξε ακόμα περισσότερο την αγάπη προς την ψυχεδέλεια που έχει αυτή η μπάντα, διασκευάζοντας εκεί HAWKWIND και KINGSTON WALL (psychedelic/prog rock μπάντα από το Ελσίνκι).
Είπαμε, η συνεχής εξέλιξη χωρίς κολλήματα, χωρίς εμπορικά πρέπει και ταμπού, ήταν αυτό που έκανε τότε τους AMORPHIS τόσο θελκτικούς. Τουλάχιστον για εμένα και τους όσους ακόμα τους ακούγαμε.
Πάμε να βγει η ψυχή που είναι να βγει όμως…
The “Elegy” countdown
10. “Relief”
Κάπως πρέπει να αρχίσει όλο αυτό το πανηγύρι, ΜΠΑΣ και καταφέρει και μπει σε μία σειρά και καταλήξει κάπου. Και ο κλήρος πέφτει στο “Relief”. Όχι επειδή είναι instrumental αποκλειστικά. Άλλωστε είναι από εκείνα τα «γεμάτα» τα instrumental τραγούδια, που ξεχειλίζουν από μελωδίες, από ωραία παιξίματα, από σχεδιασμό, από μουσικότητα. Άνετα θα μπορούσε να έχει και φωνητικά, αφού είναι τέτοιου τύπου instrumental. Και είναι ως ένα βαθμό και κάτι σαν ρεζουμέ που λέμε του δίσκου και της ταυτότητάς του. Αλλά αγαπητό μου “Relief”, παίρνεις αυτή τη θέση εδώ, χωρίς να σημαίνει κάτι αυτό στο μεταξύ μας. Εντάξει;
- “Wheeper on the shore”
Να πω την αμαρτία μου εδώ. Αν αντί για το “Wheeper on the shore” είχαμε το “Brother slayer I & II” από το EP του “My kantele” που βγήκε ένα χρόνο μετά από το “Elegy”, όχι μόνο δεν θα έλεγα τίποτα, αλλά θα ήταν και το τραγούδι/τραγούδια ψηλότερα στη λίστα. Αδυναμίες και κολλήματα λέγεται, δεν είναι τίποτα, περνάει με μία μικρή θεραπεία, ξέρω. Όχι φυσικά πως δεν γουστάρω το “Wheeper on the shore”. Πολύ είναι η αλήθεια. Και ειδικά το μεσαίο σημείο του, αλλά και το ψιλο-“Tales” τελείωμά του. Απλά επειδή είναι και τύπου προπομπός για το “Brother slayer” και σχετικά παραμφερή σε μουσική νοοτροπία και vibe και το άλλο είναι ΚΟΛΛΗΜΑ, για αυτό το αναφέρω. Ωραίο τραγούδι φυσικά. Κλικ κατώτερο όμως από άλλα έπη του δίσκου.
- “The orphan”
Υπερβολικός ή όχι, από τώρα είμαι σε προβληματισμό και το εννοώ. Αλλά you had one job to do που λένε και πρέπει να γίνει. Οπότε το “The orphan” πάει κάπου εδώ στη λίστα. Ξεκινάει ήρεμα, ατμοσφαιρικά, έρχεται μετά το “Against widows” και τα δίκασα για να σε καλμάρει. Αλλά όσο προχωράει απλά γίνεται κομματάρα. Γιατί μετά τα μισά εκτοξεύεται με αυτά τα τόσο χαρακτηριστικά και κολλητικά leads των παιδιών, για να φτάσουμε στο up tempo τελευταίο lead που απλά σε σκαλώνει αν αγαπάς αυτό το σχήμα. Πφφφφ….
- “Better unborn”
Ναι, ξεκινήστε το «κράξιμο». Το δέχομαι και θα το καταλάβω. Αλλά είπα από το εισαγωγικό κείμενο ότι είμαι πολύ «ανώμαλος» με αυτό το δίσκο και τα προσωπικά κολλήματα που έχω από αυτόν. Αντικειμενικά, είναι για παραπάνω. Και υποκειμενικά ίσως. Άλλωστε, μιλάμε για το εναρκτήριο κομμάτι του. Αυτό που σου προκάλεσε τότε το πρώτο σοκ μετά το “Tales” και τη νέα στροφή στον ήχο του σχήματος. Καθαρά φωνητικά ως επί το πλείστον, απόλυτη παρουσίαση του «νέου», τότε, Pasi Koskinen, mid tempo άσμα, δεν χρειάζεται να πούμε πολλά για την κιθαριστική δουλειά και ένα κλασικό lead πληκτροκίθαρο (sic) να οδηγεί το τραγούδι και αυτό το Ανατολίτικο άρωμα που παρουσιάζουν για πρώτη φορά ουσιαστικά. Είναι κόμματος το άτιμο! Δεν είναι τυχαίο ότι ακόμα βρίσκει θέση στα setlists τους live.
- “Cares”
Το δίδυμο που ακολουθεί αποτελείται από δύο προσωπικά τεράστια κολλήματα και τραγούδια που τα θεωρώ «φούστα-μπλούζα» για κάποιο λόγο. Μάλλον δεν είναι τυχαίο που και η μπάντα τα έβαλε μαζί στο track listing του δίσκου, αφού είναι σαν να συμπληρώνει το ένα το άλλο και πολύ κοντά σε νοοτροπία. Για αυτό το λόγο θα τα βάλω και με τη σειρά του δίσκου να ησυχάσω λιγάκι. Σήμερα έτσι, αύριο γιουβέτσι για αυτά τα δύο, πραγματικά.
Επίσης κομμάτι που ακόμα βρίσκει θέση που και που σε setlist του σχήματος. Κυρίως όταν έπαιζαν (παίζουν;;) medley κομματιών από αυτόν το δίσκο. Λιγότερες φορές και αυτούσιο. Ωραίο groove, αλλά ακόμα πιο ωραίο αυτό το «άκυρο» θεωρητικά, αλλά τόσο ταιριαστό πρακτικά πέρασμα με τα πλήκτρα πριν το πρώτο ρεφρέν. Εναλλαγές, ηχητική ελευθερία, brutal και καθαρά φωνητικά, ψυχεδέλεια, progressive, metal, beat-ια, τα πάντα όλα. Μα είσαι δισκάρα όταν έχεις τέτοια κομμάτια σε τέτοια θέση στη λίστα. Μακράν το πιο ποικιλόμορφο τραγούδι του δίσκου, με ετερόκλητα στοιχεία που δένουν με έναν μαγικό τρόπο. “Drag my cares away, carry off my griefs”… μωρή μπαντάρα!
- “Song of the troubled one”
Τα είπα και στο προηγούμενο. “Song of the troubled one” λοιπόν, up tempo, groove-άτο, super μελωδίες άλλοτε από τα πλήκτρα, άλλοτε από τις κιθάρες, εναλλαγές, τίγκα μουσικότητα και πάλι, φανταστικό άδειασμα ελαχίστων δευτερολέπτων πριν το τελείωμα, όλο brutal φωνητικά, μία ομορφιά! Αυτό και το “Cares” πάνε μαζί και όποια θέση αν μπει το ένα ή το άλλο, το ίδιο δίκαιο είναι. Τόσο απλά. Ένα από τα κομμάτια που επαναηχογράφησαν στο “Magic & Mayhem – Tales from the early years”, μαζί με επόμενα φυσικά της λίστας. Κάτι λέει και αυτό.
- “Against widows”
Θα το πω και ας σταυρωθώ που λέμε. Θα το έβαζα και πίσω από “Cares” / “Song of the troubled one”, αλλά θέλω να πιστεύω ότι έχω χρόνια ζωής μπροστά μου ακόμα, οπότε κρίμα είναι να προκαλέσω την τύχη μου τόσο πολύ. Όχι ότι στη θέση που είναι δεν θα αρχίσουν τα «κουφέ» κλπ όμορφα και γεμάτα αλληλεγγύη και κατανόηση επίθετα. Ναι, ναι, ναι. Είναι η χιτάρα του δίσκου. Ναι, είναι βίντεο. Ναι, είναι ΚΟΜΜΑΤΑΡΑ. Ναι στα πάντα και ότι θέλετε. Φυσικά και το λατρεύω. Απλά είναι αυτές οι λίστες. Μεγάλο πρόβλημα. Επικίνδυνες. Γιατί έχεις να βάλεις σε σειρά πράγματα σαν να λέμε καρμπονάρα, τορτελίνια αλα κρεμ ή μακαρόνια φούρνου. Φωτιά θα πέσει να μας κάψει στο τέλος αν είμαστε και απόλυτοι και ξεκάθαροι στην επιλογή. Το μόνο σίγουρο είναι ότι θα πάρουμε έξτρα (άξια όμως) κιλά. Επομένως, “Against widows” εδώ, με το κλασικό του βίντεο με ψαρωτικό πιτσιρικά Pasi. Ωραίες αναμνήσεις, τόσο live, όσο και της εποχής εκείνης που πρωτοβγήκε ο δίσκος!
- “Elegy”
Το μεγαλύτερο σε διάρκεια που έγραψαν ποτέ τα παιδιά. Και ένα από τα πιο ιδιαίτερα τραγούδια τους. Στοιχειωτικό, πολυαγαπημένο, που παρά τα 7:22 που κρατάει, δεν σε αφήνει να κουραστείς ή να βαρεθείς. Η αγάπη τους για μπάντες σαν τους PINK FLOYD είναι εμφανέστατη σε σημεία, το ψυχεδελικό κομμάτι τους κάνει επίσης (ξανά σε αυτό το δίσκο) την εμφάνισή του και το κομμάτι κυλάει υπέροχα με τα lead του και τα φανταστικά σε χρήση πλήκτρα του. Σύνθεση εξ ολοκλήρου του επίσης «νέου» τότε (όπως ο Pasi) Kim Rantala (ο οποίος έχει μεγάλη συμμετοχή στο δίσκο), που δείχνει την τελείως διαφορετική προσέγγισή του από αυτήν του Kasper Martenson. Δεν περιγράφω άλλο. Grande Amorphis!
- “On rich and poor”
Θα μπορούσε να είναι το Νο 1. Είναι τύπου ΠΑΣΟΚ (που είναι το ΠΑΣΟΚ; Στην καρδιά). Ήταν από όταν βγήκε το άλμπουμ και το πρωτάκουσα και παραμένει μέχρι και σήμερα, το απόλυτα λατρεμένο lead από αυτό το άλμπουμ. Σίγουρα το γούσταραν άπειρα και τα παιδιά, για αυτό άλλωστε και παίζει τόσα μέτρα μέσα στο τραγούδι. Up tempo κομματάρα, groove-α (εννοείται), εναλλαγές brutal και καθαρών φωνητικών, δίκασα, lead, τα πάντα όλα σε αυτό το ΑΣΜΑ. Κόλλημα τέτοιων διαστάσεων, που αν σε εκείνη την αξέχαστη (και κορυφαία μακράν της δεύτερης) πραγματικά εμφάνισή τους στο «Ρόδον» το 2002, όπου για την περιοδεία του “Am universum” κατέληξαν να παίζουν 5 κομμάτια “Tales…”, 3 “Elegy” και 4 “Tuonela”, είχαν παίξει και αυτό (εκτός αν δεν το θυμάμαι από το μίνι εγκεφαλικό που είχα πάθει τότε, αλλά δεν νομίζω) θα είχα χρόνια προβλήματα από τότε. Άσχετο, αλλά νομίζω την επόμενη ακριβώς μέρα είδαμε και COVENANT εκεί, σωστά; Πίσω στο άσμα, δεν έχω να πω κάτι παραπάνω, πέραν μίας βαρύγδουπης δήλωσης: Τουρου-ρουρου, τουρου-τουρουρου-τουρουρου…
- “My kantele”
Ω, τι έκπληξις! Εντάξει. Δεν ξέρω αν είναι το καλύτερο κομμάτι του δίσκου. Αλλά αν είχες ΕΝΑ μόνο τραγούδι να περιγράψεις τη μαγεία των AMORPHIS εκείνης της πρώτης ειδικά περιόδου (για να μην σου πω γενικότερα της δισκογραφίας τους, αλλά ας μείνουμε στην πρώτη περίοδο), δεν θα ήταν αυτό; Και η κανονική έκδοση, όχι η ακουστική, ασχέτως αν και εκείνη είναι απλά επική. Μπάντα που αγαπάει την παράδοση του τόπου της, ειδικά στιχουργικά, αλλά και σε μελωδικές εδώ κι εκεί, εδώ την τιμάει με το παραπάνω, δίνοντας τη δική της ΑΠΙΘΑΝΗ εκδοχή ενός παραδοσιακού Φινλανδικού τραγουδιού του 1840. Διασκευή δεν το λες επί της ουσίας, γιατί του έχουν αλλάξει τα φώτα (με την καλή έννοια), αλλά βάση στην ουσία. Και ο Esa έκανε τα μαγικά του και μας έδωσε αυτό το άσμα. Δεν είναι τυχαίο ότι η ακουστική του έκδοση οδήγησε σε ένα (υπέροχο) ΕΡ ένα χρόνο μετά την κυκλοφορία του “Elegy” και σε βίντεο. Δεν είναι τυχαία κομμάτι που καθηλώνει στα live τους. Τίποτα δεν είναι τυχαίο στα παιδιά και κάτι τέτοια τραγούδια και δίσκοι γενικότερα είναι που τους έχουν κάνει λατρευτούς σε μικρή μεν (συγκριτικά με άλλη θηρία) αλλά ορκισμένη ποσότητα οπαδών. Ειδικά τότε, πριν κάνουν το πολύ μεγάλο μπαμ μετά το “Eclipse”. Αχ αυτή η πρώτη τριάδα, αυτή η πρώτη εποχή τους!!!
Φραγκίσκος Σαμοΐλης
