Γύρω από έναν μουσικό ή συγκρότημα υπάρχουν άνθρωποι που αναλαμβάνουν να υποστηρίξουν το καλλιτεχνικό έργο που παράγεται κάτω από το όνομα τους. Αυτό μεταφράζεται σε ένα ολόκληρο σύστημα που διαμορφώνει αυτό που λέμε μουσική βιομηχανία. Σε αυτό το πλαίσιο αλληλεπιδρούν τα περιοδικά με τις δισκογραφικές εταιρίες και με τους ανθρώπους που αναλαμβάνουν πόστα υποστήριξης του έργου των μουσικών. Πώς προκύπτουν, όμως, γεγονότα που έχουν ανακύψει τις τελευταίες μέρες μεταξύ του φωτογράφου J. Salmeron και τους ARCH ENEMY;
Αυτό που καλείται να υπηρετήσει ένας συνεργάτης μιας μπάντας είναι να διαφυλάξει την ακεραιότητα της εικόνας της στον έξω κόσμο. Τι συμβαίνει σήμερα που τα social media παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο στην αξιολόγηση αυτής της εργασίας που επιτελούν; Τι είναι εκείνο που χαρακτηρίζει τους εμπλεκόμενους με το μη καλλιτεχνικό κομμάτι ενός μουσικού μορφώματος που έχει ένα status τόσο δυνατού όσο αυτό των ARCH ENEMY του 2018;
Η διαμάχη που ξέσπασε ανάμεσα στον φωτογράφο του περιοδικού Metal Blast και την πρώην και νυν τραγουδίστρια του group, καθώς και της Marta Gabriel, που φτιάχνει ιδιότυπα ρούχα, αναδεικνύει πολλές από τις παθογένειες που χαρακτηρίζουν τις σχέσεις των ανθρώπων που δραστηριοποιούνται επαγγελματικά στη μουσική βιομηχανία στην εποχή μας. Ο φωτογράφος στα μάτια τους έκανε το μεγάλο λάθος να υπερασπιστεί το δικαίωμα του να διαφυλάξει τα, κατοχυρωμένα από νόμου, πνευματικά δικαιώματα που έχει πάνω στη δουλειά του, η οποία είναι να φωτογραφίζει μουσικούς σε συναυλίες. Όντας κι εγώ φωτογράφος για λογαριασμό του Rock Hard, μπόρεσα από την αρχή να συνειδητοποιήσω την ανάγκη του να μην γίνει η δουλειά του αντικείμενο εκμετάλλευσης από κανέναν με ιδιοτέλεια, όποιος κι αν είναι αυτός. Κανείς δε θα ήθελε κάτι που εκθέτει από τη δουλειά του να γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης. Και αυτό δεν ισχύει μόνο για τους φωτογράφους, αλλά για οποιονδήποτε παράγει έργο που δημοσιοποιείται και κατ’ επέκταση εκτίθεται στο κοινό. Στον κόσμο των φωτογράφων υπάρχει η κατοχύρωση των πνευματικών δικαιωμάτων μιας λήψης ακόμα κι αν δεν υπάρχει διακριτικό ή υδατογράφημα που να ταυτοποιεί εκείνον που τράβηξε τη φωτογραφία. Στην προκειμένη περίπτωση δεν προέκυψε τέτοιο ζήτημα. Πρόεκυψε κάτι πολύ πιο ακραίο, που είναι δυστυχώς πρακτική διαδεδομένη στον κόσμο των social media και λέγεται κοινοποίηση.
Ο φωτογράφος ανέβασε στο Instagram μια φωτογραφία της τραγουδίστριας των ARCH ENEMY με τα διακριτικά του. Προφανώς η φωτογραφία άρεσε στην Alissa και έκανε κάτι σύνηθες στα social media, δηλαδή να την κοινοποιήσει. Αυτό το γεγονός δίνει μεγάλη αξία στο έργο του φωτογράφου, μιας και θεωρεί ο ίδιος ο καλλιτέχνης ότι η φωτογραφία αυτή τον αντιπροσωπεύει πλήρως για να παρουσιάσει την εικόνα του στο κοινό. Είμαι κι εγώ ένας από τους τυχερούς φωτογράφους που το έχουν βιώσει αυτό το συναίσθημα ικανοποίησης. Ευτυχώς δεν έχει προκύψει ακόμα προφανής περίπτωση αξιοποίησης φωτογραφίας μου για εμπορικό σκοπό χωρίς την άδεια μου, κάτι σύνηθες στον χώρο.
Εκεί ακριβώς ξεκίνησε το πρόβλημα και στην προκειμένη περίπτωση. Η Marta, υπεύθυνη για τον ρουχισμό της τραγουδίστριας των ARCH ENEMY έκανε κι εκείνη κοινοποίηση τη φωτογραφία αυτή, προφανώς γιατί είδε μια πελάτη της να επιλέγει μια φωτογραφία που θεωρεί ότι την αναδεικνύει. Tην ανάρτησή της, όμως, την έκανε από τον λογαριασμό της εταιρίας της, της Thunderball Clothing. Εκεί ακριβώς ξεκίνησε και το πρόβλημα: Είχε στοιχεία εμπορικής εκμετάλλευσης το έργο του φωτογράφου! Όντας και δικηγόρος ο φωτογράφος, γνώριζε πολύ καλά τα δικαιώματα του πάνω στη φωτογραφία του: Έστειλε εσωτερικό μήνυμα κατευθείαν στη Marta, ζητώντας της τον λόγο που αξιοποιήθηκε η φωτογραφία του για εμπορικό σκοπό χωρίς καν να του ζητηθεί η άδεια! Και σε αυτό το σημείο υπεισέρχεται ο όρος ευγένεια και παιδεία, μιας και μιλάμε για χειρισμό ανθρώπων που είναι υπεύθυνοι σε πόστα. Όσο δίκιο κι αν είχε ο φωτογράφος, δεν γίνεται να απαιτεί αποζημίωση κατευθείαν για μια ανάρτηση στα social media, χωρίς να ζητά αρχικά το λόγο. Κι αυτό γιατί τέτοιου είδους «λάθη» είναι συχνά για να μην πω καθημερινά! Πόσες φορές έχουν έρθει στη δημοσιότητα ανάλογες ιστορίες; Προσωπικά, πρώτη φορά έρχομαι αντιμέτωπος με μια κατάσταση-μύλος, στην οποία όλες οι εμπλεκόμενες πλευρές έχασαν το δίκιο τους με τη συμπεριφορά τους, η οποία είναι για εμένα άκρως αντιεπαγγελματική! Δεν γίνεται ο φωτογράφος να ανασύρει το θέμα 6 μήνες μετά! Κάποιο λόγο θα είχε και σίγουρα για να αποκτήσει φήμη και δημοσιότητα η δουλειά του και κατ’ επέκταση το περιοδικό για το οποίο φωτογραφίζει! Απέναντι του έχουμε τη Marta, που εκτός των άλλων είναι κι εκείνη τραγουδίστρια σε μπάντα (στους CRYSTAL VIPER) κι ο άντρας της, Bart Gabriel, κάνει management σε μπάντες! Για να «πουλήσει» τη δουλειά της αξιοποίησε το έργο του φωτογράφου χωρίς καν να μπει στη διαδικασία του να αντιληφθεί ότι παραβαίνει τη νομοθεσία της κατοχύρωσης πνευματικών δικαιωμάτων μιας φωτογραφίας! Όχι, δεν αφαίρεσε ούτε αλλοίωσε τη φωτογραφία, αλλά έκανε κάτι χειρότερο κατά τη γνώμη μου: Συμπεριφέρθηκε σαν ένας κακός επιχειρηματίας, που δεν πληρώνει έναν φωτογράφο που προβάλει τη δουλειά του. Για να το θέσω απλοϊκά και να γίνει κατανοητό, θα το παραλλήλιζα με την πρακτική ενός επιχειρηματία που παράγει ένα προϊόν και εκμεταλλεύεται κάποια φωτογραφία που βρήκε στο Internet για να «πουλήσει» , αδιαφορώντας πλήρως για πνευματικά δικαιώματα κατοχυρωμένα δια νόμου. Το ερώτημα, λοιπόν, που γεννάται είναι άκρως απλοϊκό: Γιατί το κάνει;
Θαρρώ ότι η έλλειψη ψηφιακής κουλτούρας σε συνδυασμό με την παντελή έλλειψη γνώσης πάνω στο αντικείμενο που υπηρετεί ένας συνεργαζόμενος με μια μπάντα, πυροδότησε ένα σίριαλ που θα είχε αποφευχθεί και δε θα είχε βγει προς τα έξω ποτέ, γιατί είναι κάτι σύνηθες. Ο λόγος που ξέφυγε η κατάσταση και πυροδότησε αντιδράσεις είναι η έλλειψη γνώσης από πλευράς της Alissa και της Marta για να χειριστούν την κατάσταση με τρόπο τέτοιο που να μη δημιουργηθεί ζήτημα. Κι έγινε το ακριβώς το αντίθετο! Μπήκε στη μέση και η Angela Gossow, πρώην τραγουδίστρια της μπάντας, που πλέον είναι manager τους! Και αντί να κατευνάσει τα πνεύματα, προχώρησε σε μια άνευ προηγουμένου επίθεση εναντίον του φωτογράφου, κατηγορώντας τον ότι εκβιάζει το group και απαιτεί 500 ευρώ για τη φωτογραφία του. Αντί λοιπόν να κατευνάσει τα πνεύματα, κατάφερε με τη στάση της να δείξει τι ακριβώς ΔΕΝ πρέπει να κάνει ένας άνθρωπος που έχει αναλάβει το πόστο του manager ενός group: Να μην το εκθέσει στα μάτια των οπαδών του! Κάνοντας το ακριβώς αντίθετο ξεκίνησε μια λυσσαλέα επίθεση στα social media από όλες τις πλευρές προς όλες τις πλευρές! Άλλοι βρίζουν τους ARCH ENEMY ότι δεν υπηρετούν τις αξίες που προστάζουν με όσα έκαναν και άλλοι τον φωτογράφο που θέλει να εκμεταλλευτεί το γεγονός για δημοσιότητα. Αυτός είναι ο κόσμος των social media σήμερα, που όλοι κρίνονται από την κοινή γνώμη σε τέτοιο βαθμό που μπορεί να οδηγήσει ακόμα και ένα επαγγελματία όπως η Marta, να κλείσει την εταιρία της σε μόλις δύο μέρες! Όλα αυτά λοιπόν δείχνουν ένα γεγονός: Λάθος χειρισμοί και άσεμνη αντιμετώπιση απέναντι στον φωτογράφο, οδήγησε την κατάσταση να βγει εκτός ελέγχου και να εκτεθεί ανεπανόρθωτα το όνομα του συγκροτήματος που υποτίθεται καλούνται να διαφυλάξουν! Μα είναι δυνατόν να απαγορέψεις σε ένα ολόκληρο περιοδικό να μην σε φωτογραφήσει ξανά; Λέγονται αυτά τα πράγματα από κάποιον που δουλειά του είναι να υποστηρίζει το έργο ενός μουσικού;
Όλο αυτό το σίριαλ ανέδειξε σε μεγάλο βαθμό τον ευτελισμό που έχουν υποστεί καίριες θέσεις στη δομή της μουσικής βιομηχανίας στην ιντερνετική εποχή που ζούμε. Άνθρωποι χωρίς παιδεία και γνώση πάνω στο αντικείμενο, έρχονται αντιμέτωποι με καταστάσεις σαν κι αυτές και καταφέρνουν τα εντελώς αντίθετα αποτελέσματα από τα επιθυμητά! Με προσεκτικούς χειρισμούς δεν θα γινόταν τίποτα και όλοι θα ήταν ευχαριστημένοι, με πρώτο και καλύτερο τον φωτογράφο που θα φούσκωνε από περηφάνια που επιλέχτηκε η φωτογραφία του από τον καλλιτέχνη που απαθανάτισε. Αντιθέτως έγινε προσπάθεια σπίλωσης της προσωπικότητας του γιατί πολύ απλά η Marta, η Alissa και η Angela παρουσίασαν μια αφελή συμπεριφορά, που δεν δικαιολογεί σε κανένα βαθμό τον πολλαπλό ρόλο που έχουν στην καθημερινότητα τους ως καλλιτέχνες! Μήπως, λοιπόν, ζούμε σε μια εποχή που το «ό,τι δηλώσεις είσαι» έχει ισοπεδώσει την αξία των συνεργατών που έχουν οι καλλιτέχνες, ευτελίζοντας σε υπέρμετρο βαθμό τις αρμονικές σχέσεις που οφείλουν να έχουν με όλους τους εμπλεκόμενους της μουσικής βιομηχανίας;
Θαρρώ πως ζούμε σε μια εποχή που η εκμετάλλευση της δουλειάς είναι πολλαπλή. Ειδικά στο Internet η κατάσταση έχει ξεφύγει τελείως με τα social media, που αναπαράγουν κάθε είδους πληροφορία χωρίς να ασχολείται κανείς ποιος έχει δημιουργήσει αυτό που αναπαράγεται. Καταναλώνουμε, κοινώς , τόνους πληροφοριών και βομβαρδιζόμαστε από απόψεις που μόνο στόχο έχουν τη στοχοποίηση εκείνων που αποζητούν το αυτονόητο: Να μην γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης το έργο της εργασίας τους! Αφού φτάσαμε λοιπόν να διαπραγματευόμαστε αυτά τα αυτονόητα, είναι για εμένα απολύτως φυσιολογικό γιατί δημιουργείται θέμα σε καίρια πόστα όπως ο υπεύθυνος λειτουργίας των social media μιας μπάντας – της εικόνας προς τα έξω δηλαδή! Κι εκεί εστιάσαμε τις μακροσκελείς συζητήσεις που κάναμε με την επαγγελματία φωτογράφο του Rock Hard, Έλενα Βασιλάκη.
Το ακόμα πιο σημαντικό, όμως, στο οποίο εστίασε ο Σάκης Φράγκος στις συζητήσεις μας για το θέμα αυτό, είναι το γεγονός ότι η Μάρτα αναγκάστηκε να κλείσει την εταιρεία της μετά από τις επιθέσεις που δέχτηκε στα social media. Μπορούμε να μιλάμε για μια ψηφιακή ρωμαϊκή αρένα, στην οποία αντικατοπτρίζεται σε μεγάλο βαθμό η τοποθέτηση της κοινής γνώμης, που δεν είναι βέβαια κάτι παραπάνω από μια «κοινή, μια πόρνη» όπως έλεγε ο Τζίμης Πανούσης! Μπαίνει ο καθένας και βγάζει τα απωθημένα του στον φωτογράφο γιατί τους εκβίασε με 500 ευρώ ως αμοιβή για την αξιοποίηση της φωτογραφίας, στην Μάρτα γιατί εκμεταλλεύτηκε την κατάσταση προς ίδιον όφελος και τις πρώην και νυν τραγουδίστριες των ARCH ENEMY για ανάρμοστη και αντιεπαγγελματική συμπεριφορά! Μήπως ζούμε μια εποχή που πληρώνουμε όλοι μας σε αντίκτυπο στα social media; Αν ναι, τότε δεν υπάρχει περιθώριο λάθους! Θα ορμάνε σαν λυσσασμένα σκυλιά όσοι ενδιαφέρονται και θα γινόμαστε έρμαιο της επιθετικής τους στάσης! Αυτό δεν είναι απλώς ανάρμοστο και ανήθικο, αλλά και επικίνδυνο, γιατί μπορεί να οδηγήσει έναν άνθρωπο πέρα και από την απόγνωση…
Λευτέρης Τσουρέας
