“Enemies of the norm”
Οι ENEMY OF REALITY γιορτάζουν τα 11 χρόνια τους, με μία μεγάλη επετειακή συναυλία το Σάββατο 29 Μαρτίου στο Fuzz, μία κίνηση πολύ τολμηρή και ταυτόχρονα σπουδαία, που αξίζει τη στήριξή μας. Ο Σάκης Φράγκος μίλησε με τον κιθαρίστα του σχήματος, Steelianos, για την καριέρα του γκρουπ αλλά και για τις ωραίες εκπλήξεις που μας ετοιμάζουν!
Χαίρομαι πολύ που ξαναμίλαμε, ειδικά με αφορμή ένα μεγάλο επετειακό live που κάνετε. Πρέπει να σου πω, ότι μια δύο μέρες πριν βγει η ανακοίνωση της συναυλίας σας, έκανα συζητήσεις με φίλους. Και έλεγα ότι “πολλά ελληνικά συγκροτήματα, κάνουν skip τη διαδικασία του να κάνουν δικό τους live, ή κάνουν live σε μικρούς χώρους και προτιμάνε την εύκολη λύση του ξένου support. Φυσικά κι αυτό θεμιτό είναι, δεν το συζητάω. Απλά κάνουν skip το δικό τους live. Προτιμάνε να παίζουν support και να τους βλέπει φυσικά και περισσότερος κόσμος. Και σκάει φυσικά η ανακοίνωση του live των ENEMY OF REALITY. Για πες μας καταρχάς τις λεπτομέρειες.
Το live θα γίνει περίπου σε ένα μήνα από τη στιγμή που μιλάμε, 29 Μαρτίου, Σάββατο, θα είναι στο Fuzz. Είχαμε να κάνουμε headline δικό μας show εδώ στην Αθήνα από το 2018 ή 2019, αν δε κάνω λάθος, δεν είμαι σίγουρος ποιο από τα δύο.
Άμα βάλεις κορωνοϊούς κι αυτά μέσα….
Όλα αυτά, εντάξει. Έχουμε παίξει shows, έχουν τύχει shows τα οποία ήταν support. Έχουν μεσολαβήσει όπως είπες κορωνοϊοί, η διαδικασία προετοιμασίας του προηγούμενου δίσκου μας και τα λοιπά. Και η αλήθεια είναι ότι θέλαμε να το είχαμε κάνει πέρυσι αυτό το live. Στα 10 χρόνια, αντί για 11 που είναι τώρα να γίνει το επετειακό. Απλώς πέρυσι, είχαμε κάποια θεματάκια υγείας και εγώ και η Ηλιάνα. Ήμουνα για ένα καιρό με πατερίτσες ας πούμε από ένα οστικό οίδημα στο πόδι, η Ηλιάνα είχε κάτι άλλα. Ήμασταν για πολλούς μήνες, σχετικά ανενεργοί, με κάποια ενδιάμεσα live όταν ήμασταν κάπως καλύτερα εγώ και η Ηλιάνα, στην επαρχία εδώ που είχαμε πάει, σε διάφορες πόλεις. Και τελικά, δεν καθόταν ο προγραμματισμός όπως θα ‘πρεπε και να γίνει έτσι όπως θέλαμε να γίνει. Τώρα το συγκεκριμένο το συζητάγαμε εδώ και κάποιους μήνες και έπρεπε να γίνει ας πούμε ένα τέτοιο live.
To σημείο λοιπόν, που εμένα μου κάνει τρομερή εντύπωση, είναι ότι επιλέξατε έναν πολύ μεγάλο χώρο, το Fuzz για να κάνετε τη συναυλία σας. Μαζί σας παίζουνε οι LAZY MAN’S LOAD και οι DEUS CULPA, σωστά;
Πολύ σωστά, είναι και οι δύο φίλοι τα παιδιά, έχουμε παίξει και με τους LAZY MAN’S LOAD στη Θεσσαλονίκη. Ήμαστε και στην ίδια εταιρεία στο Vinylstore. Και οι DEUS CULPA είναι φίλοι.
Πως πήρατε την απόφαση να παίξετε σε έναν τόσο μεγάλο χώρο; Είναι πολύ τολμηρό το εγχείρημα, δεν το δοκιμάζουν πάρα πολλοί.
Κοίταξε, έχω βρεθεί στο Fuzz σε συναυλίες που από κάτω μπορεί να είχε και 200 άτομα και να φαινόταν ΟΚ. Να μην ήταν ας πούμε τραγικά άδειος ο χώρος. Εμείς προφανώς, έχουμε κάποιες βλέψεις ότι θα έχει αρκετό κόσμο. Είναι σίγουρα ένα ρίσκο. Δεν μπορούμε να ξέρουμε ακριβώς ποια θα είναι η δυναμική μετά από τόσα χρόνια που έχει να γίνει headline show. Ξέρουμε ότι σίγουρα, αυξήθηκε ο κόσμος που μας ακούει μετά και την εμφάνιση μας στο Release το 2022, τότε με SABATON, BLIND GUARDIAN και EPICA.
Αυτό που μένει να δούμε, είναι και το πόσοι από τους παλιότερους οπαδούς θα έρθουν, πόσοι από τους καινούργιους το έχουν ακούσει και θα μας τιμήσουν κι αυτοί με την παρουσία τους. Θεωρήσαμε ότι είναι ένα επόμενο βήμα. Τελευταία φορά που κάναμε headline στην Αθήνα, ήταν στο Temple. To οποίο ήταν, πολύ γεμάτο, ασφυκτικά γεμάτο. Και αυτό ήτανε σου λέω, το 2019, νομίζω. Από τότε μέχρι τώρα είναι 6 χρόνια, έχουμε κάνει αρκετά πράγματα. Θέλω να ελπίζω ότι θα υπάρχει αρκετός κόσμος στο live.
Όχι, εγώ σας το δίνω, το θεωρώ πολύ σπουδαίο βήμα για το συγκρότημα. Και για το status του. Δηλαδή, δείχνει το συγκρότημα, ότι έχει ένα status του ότι “εμάς δεν μας φοβίζει να πάμε να παίξουμε σε έναν μεγάλο χώρο”.
Και κάτι πολύ σημαντικό επίσης, όπως σου είπα αυτό το live θα είναι επετειακό για τα 11 χρόνια από το 2014 που βγήκε ο πρώτος δίσκος. Και επειδή θέλαμε να το κάνουμε, όσο πιο special γίνεται, θα υπάρχουν στη διάρκεια του live και visuals που θα παίζουν στην οθόνη πίσω μας και διάφορες άλλες εκπλήξεις, με ηθοποιούς που θα διαδραματίζουν κάποιο ρόλο σε σχέση με κάποια κομμάτια. Όπως επίσης θα υπάρχουν κομμάτια κι από το τελευταίο δίσκο, που είναι concept και θα προσπαθήσουμε αυτό να το αποδώσουμε όσο καλύτερα γίνεται.
Και με το image, και με τους ηθοποιούς και τα σχετικά. Αλλά και κομμάτια από τη προηγούμενη πορεία, τους προηγούμενους δύο δίσκους μας, σημαντικά σημεία, σημαντικές διασκευές με κάποιες εκπλήξεις. Οπότε θα είναι αρκετά μεγάλο το show, στη σκηνή θα χρειάζεται να χωράνε πολλοί άνθρωποι. Σε ένα μικρότερο μαγαζί με μικρότερη σκηνή, δεν νομίζω να χωρούσαμε για να παρουσιάσουμε αυτό το αποτέλεσμα. Δηλαδή, έπρεπε να μεταφερθούμε σε μια μεγαλύτερη σκηνή, ακόμα και για καθαρά πρακτικούς λόγους. Να δείξουμε δηλαδή ένα show, αντάξιο του οράματος μας.
Πολύ ωραία, αυτή ήταν και η επόμενη ερώτηση μου. Αλλά προφανώς δεν μπορείς να αποκαλύψεις αυτή τι στιγμή, κάτι άλλο. Και δεν χρειάζεται κιόλας.
Ναι, μα είναι να ‘ρθει να το δει κάποιος από κοντά. Θέλω να πω, με όλες τις λεπτομέρειες, ακριβώς πως το σκεφτόμαστε, δεν νομίζω ότι έχει νόημα. Πιστεύω ότι όποιος έρθει, θα βλέπει αρκετά πράγματα να συμβαίνουνε παράλληλα με εμάς που θα παίζουμε, σε διάφορα σημεία της συναυλίας.
Τι προετοιμασία είχατε για μια τέτοια συναυλία, σε σκηνικά, σε ενδυμασίες, σε παραγωγή; Γιατί από ότι καταλαβαίνω, δεν θα βγεις τώρα με το t-shirt και τα λοιπά, σε βλέπω να φοράς αυτά τα κέρατα που φοράς συνήθως.
Σίγουρα. Σε ότι αφορά τον τελευταίο μας δίσκο, θα είμαστε με το image που είχαμε και στη φωτογράφηση, γιατί εξυπηρετεί καλύτερα το concept που είχαμε παρουσιάσει. Σε άλλα κομμάτια του show, που είναι από προηγούμενους δίσκους, πιθανόν να έχουμε διαφορετικό image. Σίγουρα, η παραγωγή και ο σχεδιασμός, είναι πάρα πολύ σημαντικό και αγχωτικό κομμάτι. Ευτυχώς, δεν είναι πάνω μου ακριβώς αυτό το μερίδιο, το έχουν επωμιστεί άλλοι. Εγώ έχω άλλα μερίδια ευθύνης ας πούμε σε σχέση με την επερχόμενη συναυλία.
Αλλά όλο, από τις πρόβες, μέχρι το να φανταστείς ποια θα είναι η τελική εικόνα, θέλει μια σκηνοθεσία, θέλει μια δημιουργική σκέψη και προσπάθεια αυτό το πράγμα για να στηθεί. Δεν μπορεί να το αφήσεις στη τύχη του. Η Ηλιάνα έχει αναλάβει μεγάλο κομμάτι αυτού. Μένει να το δούμε, σου λέω και για μας είναι άλλο πράγμα. Είναι ένα πάρτι γενεθλίων ας πούμε, το οποίο θέλουμε να το κάνουμε όσο πιο αξέχαστο γίνεται. Και για μας και για αυτούς τους ανθρώπους που μας αγαπάνε.
Πολύ ωραία. Μιας και είναι επετειακό το live, πες μου ποιες είναι οι μεγαλύτερες αλλαγές που έχετε βιώσει ως μπάντα μουσικά από το “Rejected Gods” μέχρι και το “Where truth may lie”;
Κοίταξε, ξεκινώντας, προφανώς, φτιάχνεις έναν πρώτο δίσκο μαζί με ανθρώπους που μόλις γνώρισες στη πραγματικότητα, γιατί με μας κάπως έτσι έγινε. Δηλαδή με πλησίασε η Ηλιάνα, λίγο καιρό πριν, που ήταν ήδη με το Φίλιππο, από προηγούμενη της μπάντα μαζί και είχαν ένα δέσιμο. Έτσι κι αλλιώς είναι και ζευγάρι. Και μου είχανε πει “γεια σου, είμαστε αυτοί, κάνουμε αυτό, θέλουμε να δημιουργήσουμε ένα καινούργιο σχήμα. Κάπου τσεκάραμε το παίξιμο από κάποιο κοινό φίλο” – από τον Φραγκίσκο. Ο Φραγκίσκος είχε μεσολαβήσει και έγινε το κονέ. Εγώ τότε, έπαιζα σε μια άλλη δικιά μου μπάντα, με την Μαριάνθη που έπαιζε πλήκτρα σε εμάς.
Και κάπως έτσι έγινε το πρώτο κονέ. Με το που βάλαμε ένα post ότι ψάχνουμε μπασίστα, ο πρώτος που απάντησε και μπαμ-μπαμ, ήταν ο Θάνος με μια διασκευή SYMPHONY X, κάτι τέτοιο. Και ξεκινήσαμε να γράφουμε, βρεθήκαμε μια φορά όλοι μαζί και μέσα στις πρώτες ξέρω ‘γω δέκα μέρες και ξεκινήσαμε να γράφουμε. Και κράτησε κάπου ένα χρόνο με κάποια ενδιάμεσα διαλείμματα, γιατί κάναμε και άλλα πράγματα. Και τέλος πάντων, για να μην μακρυγορώ, η πρώτη σύνθεση, είχε ένα εύρος επιρροών που κυμαινόταν από prog, power, heavy και προφανώς symphonic και τέτοια στοιχεία. Αλλά είχε λίγο πιο prog/power κατεύθυνση όλο το πράγμα. Μπορώ να πω ότι είχε και αρκετά φορτωμένα με τη καλή έννοια πλήκτρα και θέματα.
Στο δεύτερο δίσκο, επειδή αλλάξαμε πληκτρά, γνωριστήκαμε τότε με τον Λεωνίδα, ο οποίος είχε άλλο στυλ, τα κομμάτια είχαν ένα λίγο πιο σαφές στυλ, τη ταυτότητα ας πούμε της μπάντας. Πλέον είχαμε αποκτήσει μια αίσθηση του τι μας πάει, να στο πω έτσι. Και κινούμασταν προς τα εκεί, πάλι σκαλίζοντας βέβαια, προσπαθώντας να βρούμε καινούργια μονοπάτια. Στο τρίτο δίσκο, μην έχοντας πληκτρά, συνεργαστήκαμε με έναν παραγωγό, γι’ αυτό το κομμάτι το συμφωνικό, το οποίο έπεσε σε ένα βαθμό. Δηλαδή ο τρίτος δίσκος, δεν θεωρώ ότι είναι αμιγώς συμφωνικό metal, o δεύτερος ήταν περισσότερο. Ο τρίτος είναι πιο heavy και “in your face”, πάλι με κάποια καινούργια στοιχεία πειραματισμού, τα οποία θα ενταθούν πολύ περισσότερο στον επόμενο.
Δηλαδή, η πορεία είναι άμα έπρεπε να το συνοψίσω, από prog/power σε symphonic/heavy/power, ακόμα πιο heavy και σιγά σιγά θα δούμε ότι κάποια παραδοσιακά στοιχεία που υπήρχαν ήδη από το δεύτερο δίσκο στη φωνή και στο τρίτο δίσκο με τα παραδοσιακά όργανα, πάντα με βάση το concept έτσι; Γιατί αυτό μας εμπνέει κιόλας, για το πως θα αποδώσουμε το ύφος στο δίσκο. Αυτά ίσως να ενταθούν περισσότερο στον επόμενο.
Το “Την Πατρίδα Μου Έχασα” που το είχατε βγάλει πριν τον τελευταίο δίσκο σας, ήταν αυτό που σας έδωσε την ώθηση να πείτε “μας ταιριάζει αυτό, έχει ανταπόκριση στον κόσμο, μας ταιριάζει με το concept, πάμε να κάνουμε λίγο περισσότερο”;
Όχι, γιατί αυτό γράφτηκε τις ίδιες μέρες ηχογραφήσεων με τον δίσκο. Δηλαδή τα γράψαμε μαζί. Απλώς δεν παρουσιάστηκε ο δίσκος ταυτόχρονα, γιατί θέλαμε να παρουσιάσουμε αν θυμάσαι στον πρώτο covid, την διασκευή και μετά κοιτάγαμε να δούμε τι θα κάνουμε με το θέμα εταιρείας. Οπότε τον δίσκο τον κρατήσαμε καβάτζα. Δεν τον παρουσιάσαμε άμεσα. Αλλά οι ηχογραφήσεις είναι ακριβώς από την ίδια περίοδο. Τα ίδια όργανα, δηλαδή λύρες και τα σχετικά, υπήρχανε και στο δίσκο, υπήρχανε και στη διασκευή. Ήταν δηλαδή, προβλεπόμενο, ότι αυτά τα δύο πάνε μαζί. Δεν μας τράβηξε η διασκευή προς τα εκεί. Θέλαμε να πάμε προς τα εκεί και κάπως έτσι ήρθε και η ιδέα μαζί και κούμπωσε η διασκευή με αυτό.
Βλέποντας αυτή την ανταπόκριση που έχει αυτή η διασκευή, γιατί αγκαλιάστηκε από τον κόσμο, έχετε σκοπό να κάνετε κάτι παρόμοιο, ίσως ξεχωριστά σε single, ίσως μέρος του δίσκου του επόμενου;
Ναι, αυτό είναι αλήθεια. Δεν έχει να κάνει με την ανταπόκριση τόσο πολύ, όσο με μας. Η ανταπόκριση, θεωρώ στο προηγούμενο υπήρχε και μεγάλη συναισθηματική επιρροή στον άνθρωπο που θα το άκουγε. Γιατί το θέμα ήταν πολύ ευαίσθητο, η γενοκτονία των Ποντίων. Υπήρχε μια πολύ όμορφη, ειλικρινής αφήγηση από την ηθοποιό που έπαιξε στο video clip, τη Μάγδα Λέκκα, σχετικά με την δική της εμπειρία. Και τα μηνύματα που είχε να περάσει, ξέφευγαν από το απλά “είναι μια διασκευή”. Δεν νομίζω ότι αυτό ακριβώς μας ενέπνευσε, αλλά το γεγονός ότι είδαμε πως μπορούμε να το κάνουμε καλά και περνώντας τα χρόνια και ωριμάζοντας, μπορούμε να το κάνουμε και καλύτερα, αυτό μας οδηγεί σε αυτό που ρώτησες.
Είναι μια δουλίτσα που θα παρουσιάσουμε άμεσα, μέσα στον επόμενο μήνα, λογικά πριν από το live μας. Το οποίο θα είναι μια νέα διασκευή. Πάλι σε ένα από τα πιο γνωστά, αν όχι το πιο γνωστό ελληνοϊταλικό κομμάτι αρχών 1900, τέλη 1800. Σμυρνέικο, πρώτα απ’ όλα γιατί μας αρέσει το κομμάτι. Δεύτερον, επειδή ήταν μια πάρα πολύ ωραία ιδέα, που αρμονικά και ρυθμικά έδεσε. Και στο δικό μου μυαλό και στης μπάντας, γιατί εγώ ανέλαβα την ενορχήστρωση σε αυτό. Και παντρεύτηκε πάρα πολύ όμορφα, αισθητικά, το παραδοσιακό στοιχείο το Σμυρνέικο, με άλλα στοιχεία από τα Βαλκάνια θα πω, (πνευστά, έγχορδα και άλλα) με το στοιχείο μας που είναι το metal.
Και όπως ακριβώς κάνανε και οι άνθρωποι εκείνης της εποχής, αυτό το κομμάτι (δεν θα πω τώρα τον τίτλο) ήταν μια διασκευή σε Ιταλικό κομμάτι, τέλη του 1800. Που υπήρχαν τότε προσμίξεις μεταξύ των λαών στη λεκάνη της Μεσογείου. Οι Έλληνες με τους Ιταλούς, είχαν πάρα πολλές τέτοιες προσμίξεις, ειδικά στην Νάπολη, κυριαρχούσε το canzo napoletano, το τραγούδι το Ναπολιτάνικο, που είχε στοιχεία αλληλεπίδρασης ανάμεσα στους δύο λαούς. Οι Σμυρναίοι, όταν πήραν αυτό το κομμάτι και το μετέφρασαν, χρησιμοποιήσαν τα δικά τους όργανα, υπήρχε άλλη ενορχήστρωση.
Και παίρνοντας έτσι, την ιδέα, από ένα Ιταλικό κομμάτι, που δεν το είχε ακούσει ακόμα κανείς πως ήταν το αυθεντικό και πως μετατράπηκε με άλλη ενορχήστρωση, κάτι αντίστοιχο, κάναμε κι εμείς τώρα, με τις δικές μας ρίζες και καταβολές και DNA, που είναι το metal στοιχείο, με άπλετο σεβασμό κι αγάπη σε αυτό το πράγμα. Οπότε, ανυπομονώ να το βγάλουμε αυτό, να το ακούσει ο κόσμος. Θα το ακούσει και στο live μας, εννοείται, όποιος έρθει.
Πολύ ωραία. Στα δύο πρώτα άλμπουμ σας, είχατε αρκετούς special guests. Όχι παραφορτωμένα πράγματα, αλλά είχατε. Την Ailyn Jimenez από τους SIRENIA, τον Fabio Leone, τον Jeff Waters, την Ανδρονίκη, την Μάχη…είχατε μέσα κόσμο. Τι άλλαξε μετά και αλλάξατε την θεώρηση σας περί guest και είπατε “στον τρίτο δίσκο, ας πορευτούμε μόνοι μας”; Δεν ταίριαζε στο concept;
Κοίταξε, να σου πω την αλήθεια, ο τρίτος δίσκος γράφτηκε σε συνθήκες καραντίνας. Δεν το λέω συνειδητοποιημένα αυτό, το είπαμε μάλλον συνειδητά, αφού οι ίδιοι μέσα μας το είχαμε προαποφασίσει, χωρίς να το συζητήσουμε, ότι ο τρίτος δίσκος δεν θα έχει guests, παρά μόνο τους μουσικούς, που θα παίξουν παραδοσιακά όργανα, γιατί ηχογραφήθηκαν φυσικά όλα στο δίσκο. Νομίζω ότι έπαιξε λίγο ρόλο και το θέμα της καραντίνας, εσωτερικά, σε εμάς. Δεν ξέρω γιατί. Επίσης, η εμπειρία όλων των προηγούμενων ετών, που εντάξει είχαμε τη τύχη να κάνουμε και live με κάποιους από τους guests. Δηλαδή είχαμε τη τύχη να παίξουμε και με την Kiara από τους THERION και με τον Mike LePonde και με την Μάχη και με διάφορους guests που παίξαμε μαζί στον δίσκο.
Σταδιακά, τι να πω, δεν ξέρω, νιώσαμε πιο βέβαιοι για τον εαυτό μας; Δεν έχω κάποιο επιχείρημα.
Αν μπορούσες όμως να διαλέξεις έναν καλλιτέχνη, να παίξει στον επόμενο δίσκο σου, ποιον θα διάλεγες;
Κοίταξε, τώρα, υπάρχουν πολλές απαντήσεις σε αυτό. Αλλά ρεαλιστικά, ξέρουμε ότι δεν θα γίνουν ποτέ. Υπάρχουν πάρα πολλοί καλλιτέχνες και τραγουδιστές και τραγουδίστριες και όχι μόνο από τον metal χώρο, που θα μου άρεσε να τους έχουμε στο δίσκο να τραγουδήσουνε, σαν ιδέα, ή σε ένα live ή οτιδήποτε. Εγώ θα πω σαν κιθαρίστας, κάποιον κιθαρίστα, δεν θα πω στα μονοπάτια των τραγουδιστών, παρόλο που μπορώ να σου πω, πολύ μεγάλες μου λατρείες. Αλλά σαν κιθαρίστες, θα πω τον Marty Friedman ή τον Petrucci ας πούμε. Ένας από τους δύο αν έπαιζε ένα guest σολάκι θα ήταν….μετά δεν θες κάτι άλλο. Ή εγώ τον Waters που ήταν η πρώτη μου μεγάλη λατρεία στο “Arakhne”. Το επόμενο στάδιο είναι ο Petrucci, μετά τερματίζει, γεια σας. (γέλια) Δεν έχει κάποιον, ποιον να πω; (γέλια)
Περνάς το τελικό boss, την τελευταία πίστα (γέλια). Πολύ ωραία. Μιας και είναι η ατμόσφαιρα πιο επετειακή ας πούμε, έχετε παίξει και πάρα πολλά live με πολλούς καλλιτέχνες, είτε περιοδεύοντας μαζί τους, όπως με τους THERION, είτε παίζοντας σε διάφορα festival. Είχατε παίξει με την Tarja, με τους EPICA, με τους SABATON εδώ πέρα, με τους BLIND GUARDIAN και τα λοιπά. Ποια ήταν η πιο αξέχαστη εμπειρία, για οποιονδήποτε λόγο;
Δεν μπορώ να θυμηθώ ποια ήταν η πρώτη φορά που παίξαμε support. Βασική η πρώτη φορά που παίξαμε γενικά ήταν δύο shows στην επαρχία, Τρίκαλα και Λάρισα, το 2014, μια βδομάδα πριν πάμε στο Βέλγιο, στο Metal Female Voices fest. Όπου, αν θυμάμαι καλά το line-up εκείνης της χρονιάς, είχε μέσα πολύ πράγμα. Από REVAMP, LACUNA COIL, TRISTANIA, SIRENIA και τέτοια. Αυτό ήταν ας πούμε το πρώτο live μας στο εξωτερικό με άλλες μπάντες. Τα προηγούμενα δύο, ήταν test δικά μας live, για να μη πάμε σαν ψάρια, ξέρεις, στη μεγάλη σκηνή. Σαν εμπειρία, η πιο μεγάλη για μένα και η πιο αξέχαστη, σίγουρα είναι τα μεγάλα festival, σίγουρα είναι το Release ας πούμε. Πρώτη φορά που παίξαμε σε τόσο μεγάλο κοινό στην Ελλάδα.
Αυτό γράφεται στην μνήμη σου και στο πετσί σου και είναι φοβερό παράσημο ας πούμε, τουλάχιστον εγώ το θυμάμαι με πολλή αγάπη και νοσταλγία το Release. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Υπάρχουν και festival όπως ας πούμε το Metal Female Voices fest, οποιαδήποτε από τις δύο φορές που παίξαμε, ήταν το ίδιο ξεχωριστές για μένα. Η μια μάλιστα, η πρώτη, υπάρχει και σε DVD, το είχαμε γυρίσει αυτό. Πολύ όμορφη στιγμή ήταν η εμφάνιση στο ARTMania στην Ρουμανία, ένα πολύ μεγάλο ανοιχτό festival, με ANATHEMA και SATURNUS ήταν αυτό. Βέβαια, δεν είναι μόνο τα μεγάλα live, είναι και τα μικρά που γίνονται πράγματα. Ας πούμε δεν θα ξεχάσω πολύ ωραίο live, στο Ροδανθό, στην Καλαμάτα, πριν από 7 χρόνια, κάτι τέτοιο, με SEPTICFLESH.
Που ο Ροδανθός είναι ένα μικρό, στενό μπαράκι που χωράει με το ζόρι 50-60 άτομα. Παρόλα αυτά ήταν γεμάτο μέχρι έξω. Και είχε τόσο χαβαλέ, ήταν τόσο ωραία η εμπειρία. Θέλω να πω, απολαμβάνω και τα δύο show. Και τα πολύ μικρά και τα πολύ μεγάλα και τα ενδιάμεσα. Είναι δύσκολο να ξεχωρίσω κάτι, σου είπα το Release σίγουρα, αλλά δεν μπορώ να σου πω μια στιγμή.
Δεν μου λες, αν θυμάμαι καλά και στους δύο πρώτους δίσκους σας είχατε κάνει crowdfunding. Θα ξανακάνατε τώρα crowdfunding το 2025;
Δεν ξέρω, δεν το έχουμε συζητήσει μεταξύ μας νομίζω. Το crowdfunding βοήθησε στο να επισπευστούν κάποια πράγματα στους πρώτους δύο δίσκους. Και το crowdfunding δεν ήταν ακριβώς crowdfunding με την έννοια του “παιδιά, βοηθήστε με, ελεήστε μας” ας πούμε ή κάτι τέτοιο. Γιατί υπήρχαν κάτι τέτοιες φωνές που λέγανε τέτοια για καλλιτέχνες που το κάνανε αυτό. Κάποιοι, το εκμεταλλευτήκανε το crowdfunding “αεριτζίδικα”. Δεν θα πω ονόματα, υπάρχουν περιπτώσεις που χτίσανε σπίτια με crowdfunding.
Στην δικιά μας την περίπτωση, ήταν ότι προπωλούμε τον δίσκο μας, προπωλούμε τα μπλουζάκια μας, προπωλούμε κάποια πράγματα που βγάζουμε μόνο γι’ αυτή τη φάση. Από σουβέρ, μέχρι κρεμαστά ή δαχτυλίδια ή ό,τι μπορείς να φανταστείς. Και είχε πάρα πολλή επιτυχία. Και το πρώτο και το δεύτερο, με μικρό πυρήνα ανθρώπων που το στήριξαν, κατάφεραν και μας έβγαλαν πάρα πολύ σημαντικά ποσά για να τελειώσουμε με όλα όσα κάναμε. Γιατί προφανώς, όταν κάνεις τους δίσκους σχετικά μόνος σου, χωρίς κάποια μεγάλη εταιρεία από πίσω να σου πει “πάρε παιδί μου 5 χιλιάρικα” (που πλέον αυτό σπάνια γίνεται).
Κοπές, εξώφυλλα, ηχογραφήσεις, μίξη, mastering, video clips, outfit, τα πάντα, μιλάμε για πολλές χιλιάδες ευρώ. Δεν μπορώ να σου περιγράψω πόσα πρέπει να δίνει μια metal μπάντα αν θέλει να είναι σοβαρή ας πούμε τα τελευταία 11 χρόνια που είμαστε μαζί. Οπότε έδινε μια ανάσα. Δεν σου λέω ότι έδινε το μεγαλύτερο κομμάτι, αλλά έδινε μια ανάσα αυτό. Γιατί, ξαναλέω, ήταν προπώληση σε έναν πυρήνα 100-200 οπαδών που ξέρουμε ότι έχουμε και είναι πολύ φανατικοί ας πούμε. Στο αν θα το ξανακάναμε ή όχι…εγώ προσωπικά δεν θα χα κανένα πρόβλημα. Αλλά είναι κάτι που δεν μπορώ να το αποφασίσω για τους άλλους.
Και επειδή δεν το έχουμε κουβεντιάσει ποτέ, δεν ξέρω τι να σου πω αν θα το κάνουμε σαν μπάντα. Το λέω από την άποψη ότι εάν είναι κάτι που θα μας βοηθήσει να κάνουμε κάτι ακόμα πιο grande, έχει καλώς. Εμείς έτσι κι αλλιώς κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε, θα δώσουμε με πολύ αγάπη, μεράκι και κόπο τα λεφτά μας.
Μα φαίνεται αυτό, Στέλιο γιατί μόνο τα ρούχα, τα video clip που φτιάχνετε, είναι όλα πάρα πολύ προσεγμένα είναι όλα με μεράκι. Δεν είναι τίποτα, αρπακολατζίδικο να πεις “πήγαμε τώρα, ό,τι βρήκαμε φορέσαμε, όποιον βρήκαμε πήραμε”. Φαίνεται ότι είναι αποτέλεσμα δουλειάς.
Έτσι και το κάνουμε χωρίς να περιμένουμε ξέρεις κάποιο φοβερό αποτέλεσμα. Γιατί είμαστε οραματικοί μέχρι βλακείας σε αυτό το κομμάτι, αφού αποφασίζουμε ότι θέλουμε να κάνουμε αυτό, ε, θα το κάνουμε. Ό,τι γίνει από κει και πέρα. Θέλω να πω, ξέρεις, λίγο – πολύ, δεν είμαστε παιδάκια, εγώ είμαι 37 χρονών, η Ηλιάνα είναι λίγο μικρότερη από μένα, ο Θάνος λίγο μεγαλύτερος. Είμαστε κοντά ηλικιακά. Αλλά συμμετέχοντας στη σκηνή, 16-17 χρόνια πέρα από τη μπάντα μας ας πούμε, καταλαβαίνουμε μέχρι που μπορεί να φτάσει αυτό το πράγμα. Παρόλα αυτά εμείς θέλουμε να το υπηρετούμε όσο πιο σοβαρά μπορούμε. Και είναι και η εικόνα μέρος αυτού.
Ε, βέβαια, βέβαια. Για τη πάρτη σας, να λες ότι κάνω κάτι που με γεμίζει, με ικανοποιεί ως καλλιτέχνη. Είναι πολύ σημαντικό αυτό το πράγμα. Πως φαντάζεσαι τους ENEMY OF REALITY, τα επόμενα δέκα χρόνια;
Πως φαντάζομαι τους ENEMY OF REALITY….να έχουν αρχίσει να ασπρίζουν οι τρίχες μας, τι να σου πω τώρα (γέλια). Φαντάζομαι σίγουρα θα κάνουμε ακόμα μια πάρα πολύ καλή παρέα. Όλοι στις ζωές τους, θα έχουν κάνει παραπέρα βήματα. Η αγάπη που μας ενώνει για το μεταξύ μας, γιατί αυτό είναι το πιο σημαντικό, η παρέα που έχουμε φτιάξει μέσα από την συνύπαρξη στη μπάντα. Μουσικά, θέλω να πιστεύω, παρακολουθώντας την εξέλιξη μας τα τελευταία 11 χρόνια, σε κάθε δίσκο βελτιωνόμαστε κι άλλο. Και είμαι πάντα περήφανος, εκείνη τη στιγμή γι’ αυτό που κάνουμε όλοι μαζί, γιατί ξέρω ότι έχουμε πιέσει τις δυνατότητες μας λίγο παραπάνω από το 100% εκείνη τη στιγμή.
Και έτσι γίνεσαι και καλύτερος προφανώς. Καλύτερος, τώρα, αυτό είναι υποκειμενικό. Αλλά καταλαβαίνεις τι θέλω να πω. Ελπίζω με περισσότερους δίσκους, με περισσότερες συναυλίες, ακόμα περισσότερο κόσμο που να μας αγαπάει και να μας ακούει. Αυτά, δεν θέλω να κάνω πολύ μεγάλα σχέδια. Γενικά σαν άνθρωπος, είμαι λίγο χαμηλών τόνων. Οπότε δεν μου αρέσει να κάνω σχέδια για κάτι υπερβολικό ή υπερφυσικό. Φαντάζομαι, θα ‘μαστε εδώ στην Ελλάδα όλοι και θα συνεχίζουμε να το παλεύουμε όσο καλύτερα μπορούμε.
Έχετε έτοιμα τραγούδια για νέα δουλειά;
Έχουμε ξεκινήσει και έχουμε δουλέψει κάποια. Εγώ έχω τελειώσει από τη πλευρά μου κιόλας κάποια κομμάτια. Μένει να δουλευτούνε, προφανώς, όλα. Γιατί πάντα γράφουμε και λίγο περισσότερα από όσα θα υπάρξουν στο δίσκο, κάποια δεν τα κρατάμε απλώς. Επίσης, θα πέσει πάρα πάρα πολύ δουλειά και έχει ήδη αρχίσει αυτό, γιατί ένα μεγάλο κομμάτι των ενορχηστρώσεων θα το αναλάβω εξ ολοκλήρου. Σε αντίθεση με τους προηγούμενους δίσκους, πέρα από το κιθαριστικό και το συνθετικό σε δομές.
Οπότε εγώ πρέπει βρω το χρόνο να παρουσιάσω στα παιδιά, ολοκληρωμένα κάποια κομμάτια. Όσο καλύτερα γίνεται και προφανώς μετά, να συζητήσουμε για το τι διαφορετικό θέλουνε και τα σχετικά. Ήδη έχουνε γίνει κάποιες κουβέντες για το επόμενο concept, με τον μπασίστα μας τον Θάνο, που αυτός είναι ο βασικός στιχουργός στους τελευταίους δυόμισι δίσκους, στον μισό πρώτο δηλαδή. Οπότε έχει ξεκινήσει να δουλεύεται το επόμενο υλικό, ήδη. Ένα δείγμα του πως ακούγεται η μπάντα αυτή τη στιγμή, με την εμπειρία που έχει, πιστεύω ότι είναι πολύ καλό σαν δείγμα, η διασκευή που θα παρουσιάσουμε τώρα άμεσα.
Και πολλά στοιχεία από αυτό το στυλ μπορεί να υπάρξουν στον επόμενο δίσκο.
Και τι μήνυμα θα ‘θελες να στείλεις στους φίλους των ENEMY OF REALITY, σε όσους περίεργους ή μη τέλος πάντων που θα έρθουν στη συναυλία σας στις 29 Μαρτίου;
Ότι μας έχει λείψει πολύ να παίξουμε ένα show δικό μας, χωρίς άγχος χρόνου, να μπορούμε να παρουσιάσουμε όσο πιο άνετα και όμορφα γίνεται, ένα πρόγραμμα που να νιώθουμε περήφανοι γι’ αυτό. Ξέρεις, να μην είναι στριμωγμένα τα κομμάτια το ένα με το άλλο και χωρίς ανάσα. Προφανώς και θα υπάρχει συνεχής ροή. Αλλά θέλουμε την άνεση του χρόνου, για να περάσουμε από τις διαφορετικές μας εποχές, να θυμηθούμε παλιότερες στιγμές που αγαπάμε και έχουμε καιρό να παίξουμε. Προφανώς, κάθε φορά που προωθείς έναν δίσκο, πρόσφατα κάναμε με τον τρίτο, παίζεις κατά κύριο λόγο κομμάτια από αυτόν το δίσκο. Ε, σε αυτό το live θέλουμε να θυμηθούμε και λίγο τα παλιά. Μας έχουνε λείψει πολύ. Επίσης, μας έχει λείψει πολύ ο κόσμος, ο οποίος ξέρουμε ότι μας αγαπάει και περιμένει να μας δει στην Αθήνα εδώ και πολύ καιρό, μας το έχουνε πει, επανειλημμένα. Ελπίζουμε να μαζευτούνε, να έχουν όλη τους την καλή ενέργεια και την διάθεση και να έρθουν στο Fuzz στις 29 του μηνός.
Σάκης Φράγκος
Απομαγνητοφώνηση: Γιάννης Σαββίδης
