“The end of the beginning”
Εκείνες οι μέρες του Δεκεμβρίου, όπου έγινε η συνέντευξη με τον Ray Luzier, ντράμερ των KORN, για τον πολύ πρόσφατο δίσκο τους, “Requiem”, ήταν πάρα πολύ δύσκολες, αφού, όπως θα διαπιστώσετε και στο video της συνέντευξης που ακολουθεί, είχα ένα πρησμένο δόντι που μου είχε κάνει το μάγουλο διπλό και τρίδιπλο σε μέγεθος. Δεν θα έχανα όμως την ευκαιρία να μιλήσω μ’ έναν από τους κορυφαίους ντράμερ εκεί έξω και μάλιστα για έναν ακόμη πραγματικά ωραίο δίσκο των KORN. Ο Ray Luzier, μίλησε ανοιχτά για τα προβλήματα με τον κορωνοϊό, το νέο άλμπουμ, τα προβλήματα του Field, ακόμα και την απόσυρση του David Lee Roth, με τον οποίο είχε παίξει για πολλά χρόνια. Τι λέτε; Προχωράμε στο παρασύνθημα;
Πρέπει να πω πως απόλαυσα το καινούργιο σας δίσκο “Requiem”. Περιέχει 9 πολύ δυνατά κομμάτια, είναι ένα πολύ συμπαγές άλμπουμ και σχετικά μικρό σε διάρκεια, κάτι το οποίο εκτιμώ. Πρώτα από όλα, το να ονομάζετε το άλμπουμ σας “Requiem”, από μόνο του εγείρει ερωτήματα. Είναι το τελευταίο σας άλμπουμ ή απλά ένας τίτλος;
Πιθανότατα μπορώ να δω αυτά τα ερωτήματα να έρχονται. Αλλά όχι. Για την ακρίβεια, κατά τη γνώμη μου, είμαστε μακριά από το τέλος του δρόμου. Πριν 2 μήνες ξεκίνησα το 15ο μου χρόνο με τη μπάντα, η οποία πηγαίνει για 27 χρόνια. Και αυτό είναι πολύ μεγάλο διάστημα για μια μπάντα που έχει το επίπεδο επιτυχίας που έχουν οι KORN. Και είναι πολύ ξεχωριστό για εμάς, δεν το θεωρούμε δεδομένο. Αντιθέτως το εκτιμούμε πολύ, ότι έχουμε ακόμα αυτή την επιτυχία που έχουμε, να μπορούμε να παίξουμε για το κόσμο. Οι οπαδοί είναι φοβεροί, υπάρχουν οπαδοί μιας ζωής ανάμεσα που έχουν δει τη μπάντα 50-60-70 φορές, είναι τρελό! Δεν βλέπω σύντομα κάποιο τέλος. Για την ακρίβεια, νομίζω ότι εξαιτίας της πανδημίας είμαστε δυνατότεροι τώρα από πριν, γιατί μας πήραν τις συναυλίες, και δε φανταζόμουν ποτέ ότι θα συμβεί αυτό. Κάναμε φέτος τη καλοκαιρινή μας περιοδεία (σ.σ.: η συνέντευξη έγινε 8 Δεκεμβρίου), υπήρχε ένα άλλο επίπεδο εκτίμησης του να είμαστε επί σκηνής. Να βλέπουμε τους οπαδούς να αντιδρούν, τα χαμόγελα στα πρόσωπα τους, τη ζωντανή μουσική. Ο κόσμος το χρειάζεται πάρα πολύ. Είναι θεραπεία, είναι τροφή για τη ψυχή. Υπάρχει υπερβολική ανάγκη για αυτό για να μη παίξουμε live. Νομίζω με το “Requiem”, ήμασταν σε φάση “ας μπούμε στο στούντιο”, γιατί αν δε μπορεί κανένας να μας αφαιρέσει κάτι, αυτό είναι το να δημιουργούμε και να γράφουμε μουσική. Όλοι έχουμε στούντιο στο σπίτι μας και τα κύρια στη California και στο Nashville. Όταν βρεθήκαμε για να γράψουμε, δεν υπήρχε το “ας κάνουμε εκείνο, ας κάνουμε το άλλο”. Απλά ας δημιουργήσουμε και να δούμε τι θα βγει από όλους μας στο δωμάτιο. Κι έγιναν κάποια πολύ ξεχωριστά πράγματα εκεί μέσα. Γράψαμε 16-17-18 τραγούδια, τα ηχογραφήσαμε και θέλαμε να κρατήσουμε τα καλύτερα γι’ αυτό το άλμπουμ. Και υπάρχουν και τραγούδια που ήμουν σε φάση “ωω το γουστάρω αυτό, γιατί δεν μπήκε στο δίσκο;” Ωστόσο, όταν το ακούς στην ολότητά του, βγάζει νόημα επειδή αυτά ήταν το δυνατότερο υλικό από όσα είχαμε γράψει. Ανυπομονώ να παίξω αυτά τα κομμάτια για τους οπαδούς. Νομίζω ότι είμαστε σε ένα άλλο επίπεδο σαν μπάντα όσον αφορά την δύναμη της.
Μερικούς μήνες/βδομάδες πριν, αντιμετωπίσατε στη μπάντα σας, διάφορα περιστατικά κορωνοϊού: πρώτα ο Jonathan, μετά ο Munky και τέλος εσύ. Νομίζω πως από όλη τη μπάντα εκείνος που είχε τα πιο σοβαρά προβλήματα, ήταν ο Jonathan. Μπορείς να μας περιγράψεις τη κατάσταση;
Ήμασταν εκεί έξω, σαν πάπιες που κάθονταν και είχαμε 12.000 – 15.000 κόσμο κάθε βράδυ. Πολλές βραδιές ήταν και sold-out, σε ανοιχτό χώρο. Είμαστε αρκετά τυχεροί που επιστρέψαμε στο δρόμο. Οπότε είχαμε τη πολυτέλεια του “ΟΚ, τώρα μπορούμε να ξαναπαίξουμε για το κόσμο”. Ήμασταν πολύ προσεκτικοί backstage, όλοι είχαν μάσκες, δεν υπήρχαν meet n’ greets, δεν υπήρχαν επαφές, δεν υπήρχαν καλεσμένοι. Δυστυχώς, συμβαίνουν κάποια πράγματα. Δεν ξέρεις από που μπορείς να κολλήσεις αυτή την ασθένεια. Μπορεί στο αεροπλάνο, μπορεί από κάποιο περαστικό στο δρόμο. Ήμασταν πολύ προσεκτικοί ως προς το να μείνουμε στο ξενοδοχείο και να μη πάμε πουθενά. Είμαι από αυτούς τους τύπους που όταν βρίσκονται σε περιοδεία θα πάω στη τοπική καφετέρια, στο τοπικό δισκάδικο. Μου αρέσει να κάνω βόλτα έξω. Αυτή τη φορά ήμασταν κλειδαμπαρωμένοι. Τώρα, πως το κολλήσαμε, δεν ξέρω. Είναι διαφορετικό όταν ο Munky, o Head, o Fieldy, και εγώ κολλήσαμε, γιατί είχαμε αντικαταστάτες. Αλλά δεν μπορείς να αντικαταστήσεις τον Jonathan Davis, δεν πρόκειται να συμβεί. Έπρεπε να γυρίσουμε σπίτι για 12 μέρες, και ευτυχώς, όλοι ανέκαμψαν. Είμαστε υγιείς τώρα, ευτυχώς.
Είδα video του Jonathan, να ζορίζεται, πραγματικά να παλεύει να τραγουδήσει στη πρώτη συναυλία. Ισχύει ότι είχε μια δεξαμενή οξυγόνου κοντά στο θρόνο του, κάτι που τον ανάγκαζε να καθίσει, γιατί δεν μπορούσε καν να περπατήσει; Αυτό πρέπει να ήταν πολύ σκληρό.
Ναι, έχει πάντα δεξαμενή οξυγόνου, δεν ήταν μόνο για να ξεπεράσει τον κορωνοϊό. Μπήκα στην μπάντα και το είχε πάντα δίπλα στα τύμπανα μου. Απλά είναι κάτι που κάνει μεταξύ των κομματιών, τον βοηθάει κατά τη διάρκεια της συναυλίας. Πήρε θρόνο για να κάτσει, γιατί φυσικά καταπονείσαι και κουράζεσαι από αυτή την ασθένεια. Σε κάποιους ανθρώπους κρατάει αυτό για πολύ, άλλοι το ξεπερνάνε γρήγορα. Αλλά πιστεύω ότι τα πήγε πολύ καλά, δεδομένου ότι είναι κάτι που έχει να κάνει με τους πνεύμονές σου. Ο θρόνος έφυγε εν τέλει και του δίνω τα εύσημα που επέστρεψε από κάτι τέτοιο. Νομίζω ότι εκείνος και εγώ έχουμε τις πιο βάναυσες θέσεις στη μπάντα. Πρέπει να χρησιμοποιώ το σώμα μου κι εκείνος τραγουδάει και ψυχαγωγεί. Όλοι μας το κάνουμε, αλλά ο Jonathan έχει να δώσει το μεγαλύτερο show. Εντυπωσιάστηκα πραγματικά που γυρίσαμε και το κάναμε αυτό.
Μετά τις ηχογραφήσεις του άλμπουμ, καθώς και τη περιοδεία που ακολούθησε, έπρεπε να αντιμετωπίσετε την αποχώρηση του Fieldy, λόγω προσωπικών θεμάτων και των κακών του συνηθειών. Πόσο καιρό το αντιμετωπίζατε αυτό; Γιατί είστε μπάντα που περιοδεύει πολύ, οπότε αν κάποιος έχει πρόβλημα όλοι πρέπει να το αντιμετωπίσετε. Ήταν ο μόνος άνθρωπος στη μπάντα που πάλευε με τους δαίμονές του και τις κακές του συνήθειες;
Ξέρεις, οι μπάντες είναι σαν τους γάμους. Ειδικά μια μπάντα από αδέρφια που είναι για τόσο καιρό μαζί όπως οι KORN, υπάρχουν πολλά πράγματα τα οποία αντιμετωπίζεις. Προσωπικά θέματα με την οικογένεια, δηλαδή πράγματα που έχεις στο σπίτι, με αγαπημένους σου ανθρώπους που αρρωσταίνουν… Όλοι έχουμε τα ίδια προβλήματα, από αυτή την άποψη. Αλλά όταν έχεις ανθρώπους που είναι μαζί όσο είναι οι KORN, θα δεις μια ζωή από προβλήματα και διαφορετικά θέματα που λαμβάνουν χώρα εντός της μπάντας. Όσον αφορά το να τα πηγαίνουμε καλά μεταξύ μας, είμαστε ένα τσούρμο αδέρφια. Όλοι θέλουμε τη παρέα του άλλου. Ξέρω φίλους μου που είναι σε μεγάλες μπάντες, και δεν μπορούν να βρεθούν στο ίδιο δωμάτιο με τον άλλο, δεν μπορούν να αντέξουν τη παρουσία του καν. Δεν είμαστε έτσι. Βρισκόμαστε κάποιες φορές σε ένα καμαρίνι, κάνουμε πλάκα, γελάμε. Αλλά όταν τα προσωπικά θέματα, αρχίζουν να παρεμβάλλονται στη μπάντα, τότε είναι η στιγμή να εξετάσουμε τη κατάσταση, και να πούμε “ας βρούμε ένα τρόπο να αντιμετωπίζουμε αυτή τη κατάσταση, και να επιστρέψουμε σαν σύνολο και να βγούμε δυνατότεροι από αυτό”. Φτάσαμε σε αυτό το σημείο όπου περνούσε πολλά προσωπικά θέματα, και επηρέαζε τα πάντα. Τον αγαπάμε, είναι αδερφός μας, νοιαζόμαστε πολύ για εκείνον. Και ήταν πολύ παράξενο να μην τον έχουμε σε αυτή τη περιοδεία. Όσο φοβερά κι αν παίζει μπάσο ο Ra Diaz, ο Fieldy είναι τεράστιο κομμάτι του ήχου και της προσωπικότητας των KORN. Του ευχόμαστε τα καλύτερα.
Ελπίζουμε να τα λύσει όλα, και να επιστρέψει. Είδα τα σχόλια σας, και φαίνεται πως ανυπομονείτε να επιστρέψει. Τον αντικαταστήσατε με τον Ra Diaz από τους SUICIDAL TENDENCIES. Ωστόσο το 2017, παίξατε κάποιες συναυλίες στην Νότια Αμερική με τον γιο του Rob Trujillo που ήταν 12 χρονών. Και νομίζω, πως είσαι ο κατάλληλος άνθρωπος για να τον ρωτήσω κάτι τέτοιο: πως ήταν η εμπειρία του να παίζεις live με ένα 12χρονο, ανεξάρτητα του πόσο καλός ήταν;
Θα είμαι ειλικρινής, ποτέ δεν αμφισβήτησα. Ήξερα τις ικανότητές του. Λόγω του πατέρα του, το έχει στο αίμα του! Και έχω δει ηχογραφήσεις και ξέρω πόσο καλός παίκτης είναι. Αλλά οι KORN είναι ένα διαφορετικό “ζώο”. Δεν έχει σημασία πόσο καλός είσαι σε κάποια πράγματα, όταν μπαίνεις σε αυτή τη μπάντα, υπάρχει ένα συγκεκριμένο χαρακτηριστικό. Έχω αντικαταστήσει κόσμο σε πολλές μπάντες. Π.χ. στους STONE TEMPLE PILOTS ήθελα να παίξω σαν τον Eric Kretz. Κανέναν δεν ένοιαζε το ποιος ήμουν, απλά γέμιζα τη θέση. Οπότε όταν το κάνει κάποιος αυτό, είναι μεγάλο βάρος πάνω του. Και θα σου πω το εξής: όταν πήραμε αυτή η πτήση για την Μπογκοτά και μάθαμε πως ο Robert θα είναι μαζί μας, εγώ και ο Rob είμαστε φίλοι από τις αρχές του ‘90. Έχουμε τζαμάρει παρέα και πάντα σε audition θα πρότεινε το όνομα μου, τον αγαπάω τον τύπο! Και ήταν φοβερό ότι ήρθε με τον Ty, ήταν ο τεχνικός του. Του άλλαζε τη μπλούζα, τις χορδές στο μπάσο. Φυσικά οι οπαδοί των METALLICA το έμαθαν και μαζεύτηκε πολύς κόσμος έξω από το ξενοδοχείο. Αλλά σου λέω, ο Ty έπαιζε φοβερά! Μας έστειλε κανονικά, γιατί όχι μόνο έβγαλε τα μέρη, αλλά κάναμε και αυτοσχεδιασμούς, με ένα ιντερλούδιο BLACK SABBATH σε λούπα με το wah – wah! Είναι ένα απίστευτο ταλέντο ο μικρός. Η οικογένεια Trujillo είναι φοβερή γενικότερα, τους έχουμε γνωρίσει όλους. Ήταν μια φοβερή εμπειρία. Αλλά ξύναμε το κεφάλι μας σε απορία “μια στιγμή, πόσο είναι;” (γέλια)
Σαν να παίζεις με το παιδί σου, νομίζω έχεις και ένα παιδί δέκα χρονών σωστά;
Ναι, ναι, σωστά.
Όσο και ο δικός μου. Ποια κομμάτια από το νέο άλμπουμ, πιστεύεις ότι θα αντέξουν στο χρόνο και θα γίνουν κλασικά; Αν όχι κλασικά, τουλάχιστον κομμάτι του setlist για χρόνια. Αν έπρεπε να διαλέξω προσωπικά θα ήταν το “Penance to sorrow”. Αυτό το κομμάτι, ανεξάρτητα του πόσες φορές άκουσα το δίσκο, νομίζω ότι ξεχωρίζει.
Έχει πλάκα που το λες αυτό, γιατί όταν μιλούσαμε για τα singles, ανέφερα συχνά αυτό το κομμάτι, επειδή μου αρέσει τόσο πολύ. Οπότε συμφωνώ σε αυτό. Αγαπάω το “Start the healing”…υπάρχει ένα κομμάτι που λέγεται “Disconnect”, είναι παράξενο, δε ξέρω αν θα αντέξει στο χρόνο, αλλά είναι δυνατό κομμάτι. To “Forgotten” που ανοίγει το δίσκο, είναι πολύ δυνατό για μένα. Αλλά αυτό είναι προσωπική ερώτηση, δεν ξέρω γιατί θα πρέπει να μαζέψεις τις γνώμες πολλών ατόμων στις μάζες. Είναι αυτό το κομμάτι ένα “Blind” ή ένα “Freak on a leash”, ή “Here to stay” ή “Falling away”; Ξέρεις, όλα αυτά τα κομμάτια που είναι αγαπημένα.
Είστε ένα συγκρότημα που δε φοβήθηκε ποτέ το πειραματισμό. Έχοντας ένα πολύ μοναδικό ήχο, δοκιμάσατε να κάνετε κάτι πραγματικά ξεχωριστό πριν γράψετε και ηχογραφήσετε το νέο σας άλμπουμ ή απλά το σκεπτικό ήταν να γράψετε 9 καλά κομμάτια και να τα πετάξετε μέσα στο δίσκο;
Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, η μόνη πολυτέλεια που είχαμε είναι να βρεθούμε μαζί στο στούντιο. Ήταν μια διαφορετική αίσθηση, γιατί είχαμε ο ένας τον άλλο σαν μπάντα. Φυσικά είχαμε και τις οικογένειές μας, που είναι το πιο σημαντικό. Αλλά όταν μπαίνουμε σε ένα δωμάτιο, κάτι πολύ όμορφο συμβαίνει. Δεν έχουμε βρεθεί σε κατάσταση που κανένας μας δεν έχει τίποτα σαν ιδέα. Αυτό δε συμβαίνει, πάντα υπάρχει κάτι που γίνεται και θα αρχίζουμε από ένα ρυθμό ή ένα riff. Αυτό είναι κάτι πολύ ξεχωριστό. Και νομίζω ότι είναι πιο ξεχωριστό λόγω της πανδημίας. Συνήθως είμαστε σε φάση “ΟΚ, ας γράψουμε, αλλά έχουμε συναυλίες σε δύο βδομάδες” ή “ας γράψουμε, έχουμε ένα διάλειμμα 1,5 μήνα, αλλά έχουμε συναυλίες”. Τώρα δεν ξέραμε πότε θα ξαναπαίξουμε. Απλά σκεφτήκαμε “ξέρεις, ας μη βιαστούμε. Ας πάρουμε το χρόνο μας και να κάνουμε ένα ποιοτικό δίσκο”. Θα γράφαμε κάποια riffs θα τα ηχογραφούσαμε και μετά θα επιστρέφαμε σε αυτά μετά από μερικές εβδομάδες, για να τα ακούσουμε. “ΟΚ αυτό δεν είναι δυνατό, αυτό είναι δυνατό” και πάει λέγοντας, και έτσι να φτιάξουμε το καλύτερο που μπορούσαμε. Και ήταν διαφορετικό γιατί ήταν πιο χαλαρό αυτή τη φορά. Ο Jonathan ήταν σε διαφορετική κατάσταση στιχουργικά και νοητικά, το οποίο είναι φοβερό. Έχει πολύ δυνατές μελωδίες και αρμονίες σε αυτό το δίσκο, που δεν τον έχω ξανακούσει να κάνει. Οι κιθάρες είναι δυνατές. Για μένα, είναι μια σπουδαία προσπάθεια.
Το να μην ξέρεις αν και πότε θα ξαναδείς τους συμπαίκτες σου, αν θα υπάρξει άλλο lockdown. Τα πράγματα ήταν δύσκολα. Πέρα από τους KORN παρόλα αυτά, έπαιζες με τον David Lee Roth για πολλά χρόνια. Πως είναι όταν ακούς ότι αποσύρεται από την ενεργό δράση και τι έμαθες από το καιρό που πέρασες μαζί του, με έναν πραγματικό rockstar;
Δεν υπάρχει κανένας σαν τον Diamond Dave στο πλανήτη, και δε νομίζω να υπάρξει. Είχε αυτό το κομμάτι της ψυχαγωγίας που δε το έχουν πολλοί frontmen. Ποτέ δεν είπε ότι είναι ο καλύτερος τραγουδιστής στο πλανήτη. Απλά κάνει αυτό που κάνει και αυτό τον κάνει τόσο μοναδικό. Άκουσα πολλές ηχογραφήσεις του σε στυλ Sinatra, είναι φοβερός και σε αυτό. Όσον αφορά το κομμάτι του rock frontman, είμαι τυχερός να έχω παίξει 8 χρόνια με έναν από τους ήρωές μου. Από το 1997 ως το 2005. Έμαθα τόσα πολλά από αυτόν τον τύπο. Με έμαθε να είμαι ψυχαγωγικός, όχι απλά να είμαι ο drummer που κάθεται πίσω από το kit. Ψυχαγώγησε το κόσμο, αυτή είναι η δουλειά μας. Και γι’ αυτό όταν βλέπω ένα drummer που περιμένει απλά να τον κοιτάξουν, είμαι σε φάση “είμαι σε συναυλία, ψυχαγώγησε με, δώσε μου κάτι! Δείξε μου τα συναισθήματα σου, για να μπορέσω και εγώ να τα νιώσω.”. Όσον αφορά την απόσυρσή του, απλά αποσύρεται από τον Diamond Dave. Θα έπρεπε να συνεχίσει αλλιώς, όπως ο Robert Plant με την Alison Krauss, που κάνει αυτή τη χαμηλόφωνη, πιο μελαγχολική μουσική. Θα ήθελα να τον δω να κάνει πράγματα ala Frank Sinatra, γιατί είναι τόσο καλός σε αυτό. Οπότε ίσως να έπρεπε ήδη να αποσύρει τον Diamond Dave κάποια χρόνια νωρίτερα, γιατί δεν είναι 25 πια, κανένας μας δε γίνεται νεότερος, πρέπει να το αντιμετωπίσουμε. Αλλά είναι ένας πολύ ξεχωριστός τύπος και πολλοί στεναχωρήθηκαν με αυτό. Αλλά για μένα θα πρέπει να συνεχίσει να κάνει δίσκους στους οποίους να μπορεί να τραγουδήσει.
Ποια από τα άλμπουμ στα οποία έπαιξες με τους KORN θεωρείς ότι είναι κομβικής σημασίας για τη μπάντα;
Είμαι θετικά προκατειλημμένος με το “Korn III: Remember who you are” γιατί ήταν ο πρώτος μου δίσκος με τη μπάντα. Επέστρεψε ο Ross Robinson που έκανε παραγωγή στο “Korn” και στο “Life is peachy”. Και παρόλο που ήταν μια πολύ δύσκολη κατάσταση για μένα και τον Jonathan, αυτός ο δίσκος είναι πολύ ξεχωριστός για μένα, γιατί δουλέψαμε σαν ομάδα. Ο Head δεν ήταν ακόμα στη μπάντα. Αλλά δεν ξέρω, ο καθένας από το “Paradigm shift” στο “Serenity…”, στο ”Requiem”, όλοι έχουν κάτι ξεχωριστό. Αλλά νομίζω το “The nothing” ήταν κομβικό σημείο, φυσικά επειδή ο Jonathan έχασε τη γυναίκα του. Υπάρχει μια διαφορετική ενέργεια σε αυτό το άλμπουμ. Και είναι το σημείο για μένα στη μπάντα όπου είπα “δεν πηγαίνουμε πίσω, πηγαίνουμε μόνο μπροστά”. Ξέρεις κάποιες μπάντες κουράζονται ή δεν θέλουν να το κάνουν αυτό πια. Αυτό έδειξε σε όλους πως “είμαστε εδώ και το κάνουμε”. Θα είμαστε εδώ για πολλά χρόνια ακόμα.
Ευχαριστώ πολύ για το χρόνο σου Ray. Εύχομαι τα καλύτερα, και εύχομαι να μπορέσετε να περιοδεύσετε ξανά το συντομότερο δυνατόν.
Σε ευχαριστώ πολύ, χάρηκα που σε είδα.
Σάκης Φράγκος
(απομαγνητοφώνηση: Γιάννης Σαββίδης)
Photos: Tim Saccenti
