“By their prog throne”

Οι Νορβηγοί LEPROUS, είναι τακτικότατοι επισκέπτες μας για συναυλίες από την στιγμή της ίδρυσής τους. Δεν είναι τυχαίο, βέβαια, γιατί το ελληνικό κοινό τους λατρεύει και πώς να μην συμβαίνει αυτό, όταν μιλάμε για την πιο σημαντική prog rock/metal μπάντα της τελευταίας δεκαετίας. Ο Σάκης Φράγκος, στα 15’ που είχε στη διάθεσή του, προσπάθησε να σταχυολογήσει με τη βοήθεια του ηγέτη του σχήματος, Einar Solberg στα σημαντικότερα σημεία της μέχρι τώρα καριέρας τους, μιλώντας για κάθε άλμπουμ χωριστά.

Πριν μιλήσουμε, συνειδητοποίησα ότι έχετε έρθει στην Ελλάδα για συναυλία ήδη πέντε φορές!!!
Δεν είναι τέσσερις;

Μία με τους THERION, μία με τους AMORPHIS, δύο headline shows κι ένα φεστιβάλ!
Ω, ναι, έχεις δίκιο!!! Φοβερό!

Θα ήθελα να μιλούσαμε για τη δισκογραφία σας, δίσκο με δίσκο, εν όψει της συναυλίας σας στις 15 του μηνός. Αρχικά να σου πω για μία ακόμη φορά, ότι θεωρώ τους LEPROUS ως την πιο σημαντική μπάντα στον προοδευτικό rock/metal ήχο, για την περασμένη δεκαετία.
Ευχαριστώ πολύ. Είναι πολύ σπουδαίο κομπλιμέντο.

Ξεκινήσατε λοιπόν με το “Tall poppy syndrome”, ένα δίσκο που κυκλοφόρησε από τη Sensory Records. Θεωρώ ότι ο Ken Golden, που έχει την εταιρία και τον γνωρίζω καμία 25αριά χρόνια, έχει τρομερό ταλέντο στο scouting και αναγνωρίζει τα ταλέντα από πολύ νωρίς. 
Έχεις απόλυτο δίκιο. Θυμάμαι σαν τώρα, που είχα στείλει το demo μας, το “Aeolia” στον Ken, του άρεσε το υλικό μας και περίμενε να ακούσει κι άλλα τραγούδια μας. Θυμάμαι πολύ καλά ότι κατάφερα να καταστρέψω τις πιθανότητές μας για ένα συμβόλαιο. Πίεζα πολύ και με άσχημο τρόπο την εταιρία, που τον φτάσαμε σε σημείο να μας πει ότι δεν ήθελε να δεσμευτεί για κάτι εκείνη τη χρονική περίοδο. Πώς να μη γίνει αυτό, αφού του είχα στείλει μία πάρα πολύ κακή ζωντανή εκτέλεση του “White” από το “Tall poppy syndrome”, ώστε αρνήθηκε να μας δώσει συμβόλαιο εκείνη τη στιγμή. Μόλις είχα καταφέρει να καταστρέψω το πρώτο πιθανό μας δισκογραφικό συμβόλαιο!!! (γέλια) Σχεδόν δύο χρόνια αργότερα, στείλαμε ολόκληρο το “Tall poppy syndrome” στον Ken, αφού το είχαμε ηχογραφήσει κανονικά σε στούντιο και μόλις το άκουσε, μας ρώτησε που να στείλει το συμβόλαιο! Βασικά ήταν η μοναδική μας επιλογή, αν και υπήρχε ένα ενδιαφέρον από τη Roadrunner, αλλά τελικά δεν προχώρησε κάτι!!! Έχει πλάκα, γιατί πριν λίγες μέρες διάβαζα τα e-mail που είχαμε ανταλλάξει με τη Sensory εκείνον τον καιρό και δεν μπορούσα να πιστέψω πόσο πιεστικός ήμουν, άσχετα αν ήμουν μόλις 20 ετών. Δεν είχαμε την παραμικρή ιδέα πως δουλεύουν τα πράγματα, ήμασταν εντελώς φρέσκοι στη φάση. Όταν είσαι νεαρός, είσαι ανυπόμονος και βλέπεις τα πάντα βραχυπρόθεσμα. Όσο μεγαλώνεις, θα διαπιστώσεις πως αν δουλεύεις πολύ και σωστά, όλα αυτά που θέλεις, έρχονται σταδιακά.

Όταν ψάχνατε για εταιρία, είχες εκφράσει κανείς την απορία, πως συνδυάζετε το όνομά σας με το είδος μουσικής που παίζετε;
(γέλια) Ναι, φυσικά. Ο Ken Golden μισούσε το όνομά μας και το θεωρούσε απαίσιο για την μουσική που παίζουμε. Πίστευε ότι ταίριαζε σε death metal συγκρότημα. Κάποια στιγμή, φτάσαμε στα όριά μας και πιστέψαμε ότι θα μπορούσαμε να χάναμε το συμβόλαιο από το όνομα και είπαμε «ΟΚ, το αλλάζουμε αν θέλεις». Όμως, εκείνος είπε κάτι πάρα πολύ ωραίο που το θυμάμαι μέχρι σήμερα. «Πρέπει να ακολουθείτε το δικό σας καλλιτεχνικό όραμα κι όχι αυτό που σας λένε οι άλλοι» και μείναμε με το όνομα που είχαμε. Ήμασταν όμως πολύ απελπισμένοι να βρούμε συμβόλαιο. Θα κάναμε τα πάντα (γέλια). Ξέρεις, στο περιβάλλον μου, όλοι είχαν δισκογραφικά συμβόλαια. Η αδερφή μου, ο άντρας της και κουνιάδος μου, ο Ihsahn από τους EMPEROR κι έμενα μονάχα εγώ!!! Για να επιστρέψω όμως, σ’ αυτό που είπες στην αρχή, όντως ο Ken είχε πολύ καλό «μάτι» αφού πέρα από εμάς, απ’ αυτόν είχαν ξεκινήσει οι HAKEN, οι RIVERSIDE και άλλοι.

Επειδή ο χρόνος μας είναι πολύ περιορισμένος, παρότι οι ιστορίες είναι πολύ ενδιαφέρουσες, περνάμε στο αγαπημένο μου “Bilateral”, αφού πλέον είχατε υπογράψει στην Inside Out. Από εκείνο τον δίσκο, είχατε τη βοήθεια του κουνιάδου σου, Ihsahn, ο οποίος συμμετείχες κιόλας. Πλάκα στην πλάκα, έχεις υπολογίσει πόσα άτομα που έπαιξαν στους LEPROUS, είχαν παίξει και στο προσωπικό σχήμα του Ihsahn;
Χμμμ… Είναι τόσοι πολλοί. Ο Robin Ognedal, ο τωρινός μας κιθαρίστας έχει παίξει παλιότερα, ο Øystein Landsverk, ο παλιός μας κιθαρίστας που παίζει μαζί του τώρα, ο Tobias Ørnes Andersen, ο προηγούμενος ντράμερ μας που παίζει ακόμα με τον Ihsahn, εγώ έχω παίξει, ο άλλος μας κιθαρίστας, ο Tor Oddmund Suhrke, έχει παίξει, ο τωρινός μας ντράμερ, Baard Kolstad, έχει παίξει, ένας παλιός μας μπασίστας, ο Martin Skrebergene και ο Rein Blomquist, άλλος παλιότερος μπασίστας μας. Αν μέτρησα καλά, 8 μέλη!!!

Πρέπει να σου πω ότι το “Bilateral”, όταν είχε κυκλοφορήσει, για εμένα ήταν ο δίσκος της χρονιάς. Πόσο σας βοήθησε αυτό το πάρε-δώσε με τον Ihsahn όταν ξεκινούσατε;
Απίστευτα πολύ. Ήταν η πρώτη μας επαφή με «κανονικό» μουσικό και σε πολύ νεαρή ηλικία, παίζοντας μαζί του, είχαμε εμφανιστεί σε μεγάλα φεστιβάλ που ούτε που το φανταζόμασταν. Είχα παίξει και παλαιότερα και με τους EMPEROR σε κάποια φεστιβάλ, βέβαια. Όντας οι μουσικοί του Ihsahn, λοιπόν, γνωρίζαμε ότι έπρεπε να είμαστε σούπερ προετοιμασμένοι και προβαρισμένοι όσο δεν πάει κι αυτό μας βοήθησε επιπλέον στην καριέρα μας.

Πάμε στο “Coal”, που είναι ο μοναδικός δίσκος για τον οποίο δεν περάσατε από την Ελλάδα για την προώθησή του… Είναι πιο σκοτεινός, αλλά ταυτόχρονα και πιο ευθύς από τους προηγούμενους. Τι πιστεύεις τώρα για το “Coal”;
Κατά τη γνώμη μου, αυτός είναι ο πρώτος δίσκος που έχουμε πραγματικό δικό μας ήχο. Οι προηγούμενοι δίσκο μας ήταν μία μίξη των επιρροών μας, με το “Coal” όμως καταφέραμε να πετύχουμε τον δικό μας ήχο. Ήταν το ξεκίνημα του ήχου των LEPROUS. Δεν έχει να κάνει με επίδειξη τεχνικής, αλλά με τα συναισθήματα και χρειάζεται πολλές ακροάσεις για να καταλάβεις το νόημά του. Το έχω πολύ ψηλά στην εκτίμησή μου και ακόμα παίζουμε πολλά τραγούδια απ’ αυτό στις συναυλίες μας.

Πιστεύεις ότι το “Congregation” ήταν το breakthrough άλμπουμ σας;
Σίγουρα όχι. Όταν κυκλοφόρησε, δεν έκανε το breakthrough που λες, αλλά ο κόσμος το εκτίμησε όσο περνούσε ο καιρός και παίζαμε ακόμα σε μικρά club. Τώρα που ανέφερες την έννοια αυτή, θα έλεγα ότι δεν έχει υπάρξει breakthrough δίσκος για εμάς, αλλά η καριέρα μας έχει τη μορφή της χιονόμπαλας. Δίσκο με τον δίσκο καθυστερούμε περισσότερο στο ενδιάμεσο διάστημα, παίζουμε περισσότερες και μεγαλύτερες συναυλίες… Θα έλεγα ότι μετά το “Malina”, αρχίσαμε να συνειδητοποιούμε ότι είχαμε μεγαλώσει.

Η απόφαση να κυκλοφορήσετε το “Live at Rockefeller Music Hall”, ήταν απόφαση της εταιρίας σας;
Όχι, ήταν δική μας, καθαρά. Νιώσαμε ότι είχαμε φτάσει σ’ ένα σημείο που έπρεπε να κυκλοφορήσουμε έναν live δίσκο, όσο το σκέφτομαι όμως, μετανιώνω, αφού κάτι τέτοιο έπρεπε να γίνει τώρα.

Νομίζω ότι απλά δεν περιμένατε ότι τα πράγματα θα εξελίσσονταν τόσο ευνοϊκά για εσάς, απλά…
Ακριβώς έτσι είναι. Τότε τα show μας ήταν προσανατολισμένα σ’ ένα μόνο πράγμα, τώρα είναι πιο ποικίλα και σαφώς ανώτερα από πλευράς παραγωγής. Κατά τη γνώμη μου, το “The congregation” είναι πιο progressive άλμπουμ από το “Bilateral”, το πιο τεχνικό και πιο δύσκολο να το αποδώσεις live. Τότε είχαμε και αρκετά καινούργια μέλη κι έπρεπε όλα να είναι εντελώς υπολογισμένα, αφού δεν μπορούσαμε να βασιστούμε στην εμπειρία και το γεγονός ότι γνωριζόμασταν καλά μεταξύ μας. Αυτό, νομίζω ότι είναι το δυνατό και ταυτόχρονα το αδύνατο σημείο του δίσκου, κατά τη γνώμη μου. Νιώθω ότι δεν υπάρχει αυτό το «χαλαρό» κλίμα που υπάρχει στους υπόλοιπους δίσκος από το “Coal” και μετά. Από την άλλη, πολλοί οπαδοί μας το χαρακτηρίζουν ως το αγαπημένο τους!

Πιστεύεις ότι το “Malina” είναι ο δίσκος που αντιπροσωπεύει πιο πολύ τους LEPROUS;
Σίγουρα όχι. Αλλάζουμε κάθε φορά και το “Malina” αντιπροσώπευε τους LEPROUS το 2017, το “Pitfalls” το 2019 και τώρα και ο επόμενος δίσκος θα αντιπροσωπεύει τους LEPROUS για τη χρονιά και την περίοδο που θα κυκλοφορήσει. Δεν παίζουμε τόσα πολλά κομμάτια από το “Malina”, σε σχέση με αυτά από το “Coal” ή το “Congregation”, για παράδειγμα.

Γιατί κυκλοφορήσατε το “Golden prayers” και το “Angel” των MASSIVE ATTACK, ως single;
Ουσιαστικά ήταν έξτρα υλικό που είχαμε ηχογραφήσει για το “Malina” και δεν βρήκαμε χώρο να το κυκλοφορήσουμε. Μας άρεσε πολύ και θέλαμε να βγει με κάποια μορφή προς τα έξω. Άλλωστε, πάντα γράφουμε περισσότερα κομμάτια, απ’ όσα τελικά βάζουμε στους δίσκους μας. Κάθε δίσκος δεν περιέχει τα καλύτερα κομμάτια σε ότι αφορά την ποιότητα του καθενός ξεχωριστά, αλλά προορίζεται για μία συνολική εμπειρία και μπαίνουν αυτά που ταιριάζουν καλύτερα στο σύνολο.

Το “Pitfalls” είναι ένας δίσκος που γράφτηκε για την περιπέτειά σου με την κατάθλιψη. Το έκανες αυτό ως μία μορφή κάθαρσης; Πόσο δύσκολο είναι να παίζεις ζωντανά αυτά τα κομμάτια;
Το “Pitfalls”, ήταν ο πιο «φυσικός» δίσκος που έχουμε κυκλοφορήσει. Γράφαμε ότι είδους τραγούδια μας έρχονταν στο κεφάλι, χωρίς να δίνουμε οποιαδήποτε σημασία στο τι περίμενε ο κόσμος από εμάς. Τα τραγούδια γράφτηκαν την περίοδο που πάλευα με αυτό που ανέφερες (σ.σ. απέφυγε να το κατονομάσει, είναι η αλήθεια), οπότε ήταν απολύτως φυσιολογικό για εμένα να γράψω γι’ αυτό.

Πως αντέδρασαν οι οπαδοί σας που το πρώτο μέρος του δίσκου είναι πιο pop απ’ ότι άλλο έχετε κάνει στο παρελθόν;
Να σου πω την αλήθεια, πολύ πιο θετικά απ’ ότι περίμενα. Κοιτάζοντας τα πράγματα πιο γενικά, μάλλον με το “Malina” φάγαμε περισσότερο κράξιμο, με το “From the flame” αλλά κυρίως με το radio edit του “Stuck”, όπου υπήρχε κόσμος που αναρωτιόταν τι στο διάολο είχε απογίνει η μπάντα που αγάπησε (γέλια). Δεν τους κατηγορώ, απεναντίας, τους καταλαβαίνω, διότι αγαπάς έναν συγκεκριμένο ήχο από ένα συγκρότημα κι αυτό αλλάζει. Έτσι είναι όμως τα πράγματα. Για εμένα, είναι αδύνατο να υποκριθώ ως μουσικός. Το ίδιο είχε συμβεί και με το “Congregation” και με το “Coal”…

…μόνο που τότε γνώριζε σαφώς λιγότερος  κόσμος τους LEPROUS και είχε περάσει σχετικά απαρατήρητο αυτό. Ενώ με το “Pitfalls”, έγινε ένας σχετικός χαμός. 
Ξέρεις κάτι όμως; Η στιγμή που θα σταματήσουμε να κάνουμε αυτό, θα είναι και η στιγμή που θα απογοητευθεί ακόμα περισσότερο ο κόσμος. Ακόμα γελάω με τα σχόλια για το “Golden prayers”, για παράδειγμα, όπου υπήρχε πολύς κόσμος που έλεγε ότι είναι «οι παλιοί, καλοί LEPROUS». Φυσικά, αφού είχε ηχογραφηθεί αρκετά χρόνια πριν! (γέλια) Ότι και να κάνεις, θα υπάρχει ο κόσμος που θα παρουσιάσει τη γνώμη του ως πραγματικό γεγονός. Δεν τη γλυτώνεις. Κι εγώ το κάνω αυτό μερικές φορές, δεν βγάζω τον εαυτό μου απ’ έξω. Όλα είναι θέμα γούστου, τι να κάνουμε;

Τι να περιμένουμε από τη συναυλία σας;
Θα είναι αρκετά διαφορετικά από την προηγούμενη. Θα έλεγα ότι είναι πιο «κοντινό» το show στον ακροατή, υπάρχει αλληλόδραση, μία πιο προσγειωμένη ατμόσφαιρα, πιο πολλές δυναμικές και περισσότερες αλλαγές διάθεσης στο set. Και φυσικά, η παραγωγή είναι πιο μεγάλη.

Πολύ ωραία. Ανυπομονώ να σας δούμε και πάλι.
Ευχαριστώ πολύ για τη συζήτηση. Θα τα πούμε από κοντά.

Σάκης Φράγκος