a
Να εξηγούμαστε για να μην παρεξηγούμαστε. Το metal και οι καλλιτέχνες του είναι η ζωή μας, είναι η έκφρασή μας, το πάθος, η αγάπη μας, είναι τα πάντα όλα μας. Καλλιτέχνες όμως σαν τη Loreena McKennitt, που είναι larger than life (που λέμε και στο Γουδί), είναι τα όνειρά μας. Ή ακόμα καλύτερα, αυτοί που μελωποιούν τα όνειρά μας και μας ταξιδεύουν σε αυτά, αλλά και σε τόπους και χρόνους που είτε δεν έχουμε πάει, είτε δεν τους έχουμε δει με αυτή τη «ματιά».
Άπειρα τα metal lives φέτος το καλοκαίρι, τεράστια ονόματα, υπέροχες συναυλίες που έγιναν και άλλες που θα γίνουν, όμως, προσωπικά, το event του καλοκαιριού ήταν (πριν την πραγματοποίησή του), η εμφάνιση της Καναδής νεράιδας Loreena McKennitt στο Ηρώδειο. Τέλος. Μετά την πραγματοποίησή του και τη χθεσινή βραδιά, εδραιώθηκε πλέον και «επίσημα» σαν το event του καλοκαιριού. Τουλάχιστον του καλοκαιριού. Άλλωστε πόσες φορές στη ζωή σου θα έχεις τη δυνατότητα να δεις τον αγαπημένο σου καλλιτέχνη ανεξαρτήτως μουσικού ύφους και μάλιστα σε έναν τόπο τόσο ιερό και σαγηνευτικό μα και απολύτως ταιριαστό για αυτήν, όπως το Ηρώδειο; Λογικά ήταν η πρώτη και η τελευταία, με την ελπίδα να υπάρξει και επόμενη!
Να συζητήσουμε αν έχει χώρο σε ένα rock/metal site η Loreena; Η παρουσία τόσων πολλών μεταλλόφατσων, γνωστών και μη, στη χθεσινή συναυλία, αποδεικνύει πως έχει. Άλλωστε το folk στοιχείο δεν το έχουμε και το αγαπάμε στο metal; Ή μήπως δεν έχουμε και αγαπάμε το επικό; Και τα δύο στα προσφέρει η Loreena, σε συνδυασμό με κάτι άλλο που αγαπάμε: την κορυφαία μουσικότητα και τους κορυφαίους μουσικούς.
Στις 9:10, τα φώτα σβήνουν και το ταξίδι στο χώρο και το χρόνο ξεκινάει. Τι και αν είχαν περάσει 10 χρόνια από την τελευταία φορά που την απολαύσαμε στο Θέατρο Βράχων εμείς οι Αθηναίοι; Πραγματικά, αυτό που είδαμε, ακούσαμε και βιώσαμε, ήταν από αυτά για τα οποία λέμε το «σαν να σταμάτησε ο χρόνος» ή το «σαν να μην πέρασε μια μέρα». Ότι προτιμάει ο καθένας. Από τις πρώτες νότες του “Mystic’s dreams”, ο ήχος, το στήσιμο, το σκηνικό, τα πάντα όλα, σε έκαναν να είσαι σίγουρος ότι η βραδιά θα ήταν ονειρική. Και αυτό ήταν. Και το καλό με καλλιτέχνες αυτού του βεληνεκούς και του επιπέδου είναι ότι έτσι είναι οι βραδιές τους και οι «κακές βραδιές» ή οι «μέτριες» είναι απειροελάχιστες και απλά υπάρχουν για να κάνουν το κλασικό, να επιβεβαιώνουν τον κανόνα.
Πέραν της σταθερής εδώ και χρόνια μπάντας της, αποτελούμενη από τους απίθανους μουσικούς Robert Brian (drums), Brian Hughes (ούτι, κιθάρα και Κέλτικο μπουζούκι), Dudley Philips (μπάσο), Hugh Marsh (βιολί) και την αγαπημένη του ελληνικού κοινού (όπως φάνηκε και από το χειροκρότημα στην παρουσίαση των μελών) Caroline Lavelle (cello, φλάουτο, ακορντεόν κ.α.), στη σκηνή ανέβηκαν σε επιλεγμένα τραγούδια και οι Έλληνες εξαίρετοι συνοδοιπόροι της σε albums της, Σωκράτης Σινόπουλος (λίρα), Haig Yazdjian (ούτι και πιάνεται δικός μας πλέον ο άνθρωπος) και Πάνος Δημητρακόπουλος (κανονάκι). Ειδικά οι στιγμές που στη σκηνή ήταν και οι 3 έξτρα μουσικοί, ήταν μία οπτικοακουστική πανδαισία, στην οποία χανόσουν. Λίγο τα φώτα, λίγο η ατμόσφαιρα του ίδιου του χώρου, λίγο αυτά που άκουγες και ο τρόπος που τα άκουγες με τον κρυστάλλινο ήχο που επέτρεπε να ακούς και την τελευταία λεπτομέρεια του κάθε οργάνου, λίγο η υποδειγματική απόδοση όλων των μουσικών, λίγο οι ίδιες οι συνθέσεις και οι μελωδίες τους και λίγο η αέναη φωνή της Loreena, ε, άνθρωπος είσαι, έφευγες. Ταξίδευες. Τόσο απλά.
Το πρώτο set της Loreena κράτησε ακριβώς μία ώρα, έτσι στις 22:10 είχαμε το απαραίτητο διάλειμα. Για να πω την αμαρτία μου, καταλαβαίνω την ανάγκη της ύπαρξής του ως ένα βαθμό. Όμως κάπου λίγο σου χαλάει τη μυσταγωγία, καθώς σε αυτήν την ώρα έχεις ήδη μπει στο κλίμα αυτού που βλέπεις, το ζεις και για ένα εικοσάλεπτο, ανοίγοντας τα φώτα κλπ, στο κόβει και χρειάζεσαι ένα μικρό «ζέσταμα» στην έναρξη του δεύτερου μέρους για να ξαναμπεις. Λεπτομέρεια ίσως, καθώς δεν ήθελε παρά κάτι δευτερόλεπτα από όταν ξεκίνησε το δεύτερο μέρος για να επανέλθουμε στην πραγματικότητα της Καναδής. Ένα δεύτερο μέρος που κράτησε για ακόμη μία ώρα, με 2 encore στην ουσία και highlight την παρουσία στη σκηνή της κυρίας Ευανθίας Ρεμπούτσικα με το βιολί της και του κυρίου Pavlo Simtikidis (Καστοριανός που γεννήθηκε και ζει στο Τορόντο) στην κιθάρα, για μία απίθανη εκτέλεση του “Tango to Evora” από συνολικά 10 υπέροχους μουσικούς, που ήρθε αμέσως πριν το κλείσιμο της βραδιάς και να την κάνει ακόμα πιο μοναδική. Ένα κλείσιμο που ανήκε στο “Dante’s prayer”, αλλά για να καταλάβετε όσοι δεν ήσασταν εκεί για τι ταξίδι μιλάμε, ο γράφων ήταν σε τέτοια κατάσταση εκτός τόπου και χρόνου (με την καλή προφανώς έννοια) που απορρούσε μετά αν το έπαιξε!!! Τόσο μας συνεπήρε και πάλι αυτή η τεράστια γυναίκα σε μία βραδιά που ήταν όλη δική της.
Μία βραδιά που στη διάρκειά της ακούσαμε τραγούδια τόσο από το τελευταίο της άλμπουμ, “Lost souls”, όσο φυσικά και μία επιλογή τύπου best of από τη δισκογραφία της. Κορυφαίες ίσως στιγμές του live, ήταν η τρομερή εκτέλεση του “Bonny swans” (ίσως και να έκλεψε σε ένα βαθμό τις εντυπώσεις) με την εναλλαγή βιολιού-κιθάρας να είναι σεμιναριακή, το “The old ways” φυσικά, που αποτελεί άλλωστε από τα πιο γνωστά και αγαπημένα κομμάτια της Loreena (top-3 προσωπικά), το “Santiago”, που πάντα μα πάντα σε καθηλώνει, η ονειρική εκτέλεση του “The Lady of Shalott” , το “Tango to Evora” φυσικά, αλλά και το «νεούδι» “Spanish guitars and night plazas” που ηχεί ακόμα πιο ωραίο live από ότι στο άλμπουμ. Στο setlist ήταν κανονικά και τα “The Mummer’s dance” και “A hundred wishes”, τα οποία δεν ξέρω γιατί δεν παίκτηκαν τελικά. Ίσως λόγω χρόνου; Πραγματικά, μικρή σημασία έχει σε live 2 καθαρών ωρών. Όπως μικρή σημασία έχει που όλο και κάποιο κομμάτι ή και κομμάτια έλειψαν από τον καθένα μας. Ένα “Caravanserai” (η αγάπη) και ένα “Kecharitomene” για εμένα παρακαλώ, ένα “Skellig” για τον Τσέλλο, ένα “Night ride across the Caucasus” για τον ένα, ένα “Highwayman”, ένα “La serenissima”, ένα “Huron ‘Beltane’ fire dance”, ένα από εδώ, ένα από εκεί, ούτε 3 ώρες δε θα μας έφταναν! Πόσο ευλογία για έναν καλλιτέχνη να μην ξέρει τι να αφήσει έξω από setlist δύο ωρών.
Βασικά το όλο θέαμα που σου προσφέρει η Loreena με τη μπάντα της live, σε κάνει να αναθεωρείς ατάκες τύπου “ακουγόντουσαν σαν σε CD” και να τις μεταφράζεις σε “ακούγεται καλύτερα από το CD”. Και είναι πέρα για πέρα αληθινό. Και για αυτό δεν ευθύνονται μόνο οι υπέροχοι (δε θα σταματήσω να το λέω) μουσικοί της, αλλά προφανώς το Α και το Ω είναι η ίδια. Αυτή η γυναίκα που είναι πλέον 62 ετών και τη βλέπεις στη σκηνή να κινείται, να χορεύει, να χαμογελάει, να αλλάζει τα όργανα λες και απλά ψάχνει τι να βάλει για να βγει το βράδυ για ποτάκι, να τραγουδάει και να λες ότι πραγματικά ο χρόνος δεν έχει ακουμπήσει καν τη φωνή της και φυσικά να μιλάει και να σε κάνει να την ακούς καθηλωμένος. Και να μιλάει για ιστορία με τέτοιο σεβασμό για κάθε λαό και να σου ακούγεται σαν όαση μέσα στον ορυμαγδό της εποχής μας. Και δεν είναι ότι απλά μιλάει για αυτήν. Ξέρει και τι λέει. Άλλωστε, έχει ασχοληθεί και μάλιστα πολύ και με τη δική μας ιστορία, όπως παραδέχθηκε και η ίδια και χθες. Και μάλιστα χθες αναφέρθηκε και σε μία επιδρομή των Κελτών στους Δελφούς το 279 π.Χ. (πλήρως αποτυχημένης μάλιστα όπως είπε), πράγμα που είμαι σίγουρος ότι το μεγαλύτερο ποσοστό του κοινού αγνοούσε πλήρως. Ή όταν μίλησε με τέτοιο δέος και θαυμασμό για το Ηρώδειο και πόσο τεράστιο είναι για εκείνους που ζούνε στην άλλη μεριά του Ατλαντικού όπως είπε. Ή για το πόσο ευγνώμων νιώθει για την τεράστια ιστορία και παρακαταθήκη μας σαν χώρα. Δεν είναι ούτε η πρώτη φορά ούτε η τελευταία που ξένος καλλιτέχνης, άνθρωπος, θα μιλήσει με τόσο σεβασμό και δέος για τη χώρα μας και την παρακαταθήκη της. Είναι όμως λυπηρό που εμείς πλέον απαξιώνουμε τα πάντα και έχουμε μείνει να θυμόμαστε (όσο δεν το έχουμε διαλύσει και αυτό, αν και προς τα εκεί οδεύουμε) μόνο ότι κάναμε πριν 2000 χρόνια. Τέλος πάντων.
Οι συναυλίες της Loreena McKennitt είναι εμπειρίες ζωής. Κυριολεκτικά. Είναι η ευκαιρία του καθενός μας που τις βιώνει να αφήσει για δύο ώρες όλη την πλέμπα του σήμερα και να ταξιδέψει στον χωροχρόνο, σε μέρη και ιστορίες από άλλες εποχές και να αφήσει το κουστούμι με τα προβλήματα και τα άγχη έξω από το συναυλιακό χώρο και ας το ξαναφορέσει κάποιες στιγμές/ώρες μετά την έξοδό του από αυτόν. Αν ποτέ ξαναέρθει στη χώρα μας, πράγμα που το ελπίζει και η ίδια, μην κάνετε το λάθος και το χάσετε όσοι δεν το έχετε βιώσει ακόμα, γιατί είναι κάτι το διαφορετικό, κάτι το οποίο αξίζει να «θυσιάσεις» πολλά άλλα πράγματα για να το ζήσεις. Μπορεί να μην είναι Ηρώδειο, αλλά πραγματικά, δε θα έχει και τεράστια διαφορά για εσάς στο τέλος της βραδιάς. Άλλωστε έχει έρθει και στο Λυκαβηττό και στο Θέατρο Βράχων. Και αν στο Λυκαβηττό δεν είχα πάει λόγω ηλικίας, στο Θέατρο Βράχων ένιωσα το ίδιο. Ένα κλικ φυσικά παραπάνω δίνουμε στο Ηρώδειο για όλα αυτά τα έξτρα που σου προσφέρει από μόνος του ο χώρος. H Loreena McKennitt είναι προσωπικά η απόλυτη καλλιτέχνιδα που υπάρχει στην εποχή μας. Και ο συνδυασμός όλων όσων προσφέρει την κάνουν αυτό το μοναδικό που είναι. Και χθες το βράδυ, για ακόμη μία φορά, μας προσέφερε τη μοναδικότητά της απλόχερα και στο μέγιστο βαθμό. Και για όσους είναι πραγματικά οπαδοί, το μόνο εύκολο για αυτήν είναι να κάνει να κυλήσουν και κάποια δάκρυα, έτσι για το καλό. Ευχαριστώ που υπάρχεις και ευχαριστούμε για ακόμη μία εμπειρία ζωής! Τίποτα άλλο…
Φραγκίσκος Σαμοΐλης
Υ.Γ. Βασίλη, ευχαριστώ πολύ και πάλι! Όχι σε 10 χρόνια πάλι ε!
Φωτογραφίες: Μάνος Καλαφατέλης
