Τετάρτη βράδυ, και κατηφορίζουμε προς το Fuzz Club. Γιορτή για τους απανταχού black metal οπαδούς, και αυτό διότι εκείνη τη νύχτα θα είχαμε την επιστροφή των Νορβηγών θρύλων του είδους, MAYHEM επί Αθηναικού εδάφους. Οι πληροφορίες από Θεσσαλονίκη και το Principal που είχαν παίξει το προηγούμενο βράδυ, έκαναν λόγο για πρωτοφανή όλεθρο κι αυτό μας έκανε να περιμένουμε πράγματα από την απόδοση τους. Ειδικά αν αναλογιστούμε την αρπαχτή ολκής που ήταν το “επετειακό” live για το “De mysteriis dom sathanas” το 2017. Στο πλευρό τους οι/o MORTIIS (γνωστός στους blacksters από τη θητεία του στους EMPEROR το ‘91 – ‘92), και τα δικά μας παιδιά, DIABLERY (διαβάσατε πρόσφατα τη συνέντευξη μαζί τους). Αλλά ας τα πάρουμε από την αρχή τα πράγματα.
Βρισκόμαστε λίγο μετά τις 8, είναι ώρα να εμφανιστούν κατά το οι DIABLERY. Στο σανίδι, εμφανίζεται με ένα θυμιατό μια μυστηριώδης παρουσία. Καλυμμένο πρόσωπο, κουκούλα-μανδύας και μουσική τελετουργικού τύπου στο βάθος. Ανεβαίνουν σιγά σιγά στη σκηνή τα μέλη της μπάντας και σαν να παίρνουν την ευλογία αυτής της παρουσίας (η οποία ήταν πανταχού παρούσα καθ’ όλη τη διάρκεια της εμφάνισης τους), ξεκινούν τη συναυλία. Το συγκεκριμένο συγκρότημα το θυμόμουν αμυδρά στις πρώτες-πρώτες του εμφανίσεις από το 2008 – 2009 (τότε που είχε πιο καθαρά Νορβηγική προσέγγιση στον ήχο του). Βρέθηκαν έκτοτε άλλη μια φορά στο δρόμο μου, το 2015 με τους NEGURA BUNGET, όπου ένιωθα σαν να βλέπω άλλη μπάντα. Η βελτίωση με τα χρόνια είναι θεαματική στο συνθετικό κομμάτι, με αποκορύφωμα το εξαίσιο δεύτερο τους άλμπουμ “Candles” που βγήκε στο τέλος της προηγούμενης χρονιάς!
Το ύφος τους, πλέον, θα έλεγα ότι αντλεί επιρροές από Σουηδικές μπάντες όπως οι τιτάνες DISSECTION, οι SACRAMENTUM, οι UNANIMATED, με ορισμένα στοιχεία παρμένα από τους τεράστιους EMPEROR. Η μπάντα έπαιξε τρομερά ψυχωμένα, χωρίς να λέει πολλά (δεν είθισται η πολυλογία άλλωστε σε τέτοια live), απλά προλογίζοντας τα κομμάτια. Τη μερίδα του λέοντος και για την ακρίβεια όλο το σετ αποτέλεσαν κομμάτια του “Candles”, τα οποία έδειξαν πόσο όμορφα ταιριάζουν σε ένα ζωντανό σκηνικό παρά τη μεγάλη τους διάρκεια (μεγάλο κερδισμένο στοίχημα για τη μπάντα). Ο κόσμος ζεστάθηκε, και ανταποκρίθηκε στη μπάντα, παρότι ενδεχομένως δεν ήξερε ποιοι είναι αυτοί οι τύποι και τι ρόλο βαράνε, αλλά μετά από αυτή την εξαιρετική εμφάνιση, σίγουρα το έμαθε! Εκ μέρους μας, καλοτάξιδο το άλμπουμ και πάντα τέτοια!
Γιάννης Σαββίδης
Αρχικά να δώσω κι εγώ τα θερμά μου συγχαρητήρια τους DIABLERY για μια κορυφαία εμφάνιση και με πάρα πολύ ωραίο ήχο, όχι ότι δεν το περίμενα αλλά με τέτοια φόρμα, είναι έτοιμοι για μεγάλες στιγμές προσεχώς. Στη συνέχεια είχαμε την παρουσία της βραδιάς που δεν «κολλούσε» τόσο με το black metal υπόβαθρο, ωστόσο μην ξεχνάμε ότι ο κύριος Håvard Ellefsen, κυρίως γνωστός ως MORTIIS, υπηρέτησε το είδος από τα σπάργανά του, σχεδόν 30 χρόνια πριν όντας μέλος των EMPEROR. O MORTIIS πολύ γρήγορα, μόλις στα 19 του –απίστευτο ότι πήγε 46 πλέον- πρόλαβε να «ξενερώσει» με τη black metal φάση καλλιτεχνικά και αφιερώθηκε σε ένα darkwave/synth/industrial στυλ το οποίο εξέλιξε με τα χρόνια μέσα από 10 άλμπουμ και στο οποίο ότι και να λέμε, ο τύπος είναι αυθεντία. Το τονίζω διότι έμαθα τα καθέκαστα της παλιάς του εμφάνισης με τους OBITUARY όπου ο κόσμος τον χλεύασε και μάλιστα αν ισχύουν όσα άκουσα χθες, χόρευαν λέει… τσιφτετέλι ενώ έπαιζε κι έφαγε πρωτοφανή γιούχα τότε. Σκληρό. Ωστόσο ευτυχώς κάτι τέτοιο δεν συνέβη στη βραδιά αυτή, μια και ο… Μόρτης βγήκε κι έκανε το κομμάτι του για περίπου 45-50’ και μάλιστα κέρδισε και το χειροκρότημα του κόσμου, κάτι που έδειξε να τον χαροποιεί.
Αν και παρουσίασε το “Spirit of rebellion” αυτούσιο σχεδόν (εκτός πια αν μου ξέφυγε κάτι τόσο πολύ), και η αλήθεια είναι ότι στην αρχή αρκετοί ήταν σε φάση «τι κάνει αυτός εδώ πέρα τώρα;», εντούτοις η συνέχεια ήταν καλύτερη καθώς ανέβηκε μαζί του στη σκηνή ο τύπος που βάραγε τα κρουστά και έγινε πολύ πιο προσβάσιμη η μουσική του. Δεν γνωρίζω αν ήταν ο Tim Van Horn που έπαιξε στα άλμπουμ του, σίγουρα όμως ο κόσμος γούσταρε περισσότερο με τα σημεία των τυμπάνων να συνοδεύουν τις ηλεκτρονικές του συνθέσεις. Η παρουσία του MORTIIS κατ’ εμέ ήταν το τέλειο… διάλειμμα από τον καταιγισμό των DIABLERY στον αντίστοιχο των ΜΑΥΗΕΜ όπου έγινε Ο χαμός όπως θα διαβάσετε παρακάτω. Μου άρεσε σαν εμπειρία, παρότι ακούω πάντα μια φορά τα άλμπουμ του και να σας πω την αμαρτία μου δεν τα ξαναπιάνω, το παράδοξο είναι ότι μου απέβαλλε την κούραση η οποία ήταν σφοδρή καθότι ήρθα στη συναυλία καπάκι από δουλειά και με μαγικό τρόπο, με «έφτιαξε» για τη συνέχεια. Ξέρω ότι πολλοί βαρέθηκαν τη ζωή τους, άλλοι γελούσαν μαζί του και γενικώς δεν το πήραν και πολύ ζεστά το όλο σκηνικό, ωστόσο καθαρά καλλιτεχνικά, μπράβο του που τραβάει δικό του μονοπάτι επί δεκαετίες και που συνεχίζει ακάθεκτος χωρίς να τον νοιάζει οτιδήποτε. Φεύγοντας μετά, τον πέτυχα μπροστά μου όπου χαιρετηθήκαμε και θεωρώ ότι πρέπει να τονίσω την ευγένεια του όπως και το γλυκό του χαμόγελο με όποιον αντίστοιχα έσπευσε να του σφίξει το χέρι. Μόρτης όνομα και πράγμα ο MORTIIS, έχει το σεβασμό μου.
Άγγελος Κατσούρας
Οι πιστοί οπαδοί των Νορβηγών θρύλων του black metal δήλωσαν το παρόν στην πρώτη συναυλία που δεν ήταν απαιτούμενο το πιστοποιητικό εμβολιασμού για τον κορονοϊό. Μπορεί να μην κατέκλυσαν τον ίδιο χώρο που έγινε το αδιαχώρητο πριν 5 χρόνια, αλλά η ατμόσφαιρα ήταν τέτοια, που η συναυλία βιώθηκε από όλους με μοναδικό τρόπο.
Το έξυπνο που έκαναν ήταν να χωρίσουν το, σχεδόν, 90λεπτο set τους σε τρία μέρη, τα οποία είχαν κομμάτια στο πρώτο από την ύστερη περίοδό τους (1997 έως και σήμερα), στο δεύτερο μόνο από το πασίγνωστο “De mysteriis dom. Sathanas” και στο τρίτο από την πρώτη τους περίοδο (1984-1987). Αυτή η κίνηση έδειξε σε μεγάλο βαθμό πόσο έχουν αντιληφθεί ότι πλέον δεν απευθύνονται μόνο σε όσους τους ξέρουν σαν συγκρότημα, αλλά και σε αυτούς που έρχονται να δουν την πιο ιστορική black metal μπάντα, χωρίς απαραίτητα να ξέρουν τίποτα άλλο εκτός από το “De mysteriis…”. Κι αυτό οφείλεται λόγω και της ταινίας “Lords of chaos”, αλλά και των συνεχών αναφορών στο όνομα τους από περιοδικά, τα οποία δεν είχαν ιδιαίτερες αναφορές σε αυτούς. Πλέον το black metal είναι συνυφασμένο με το όνομα τους αρέσει δεν αρέσει σε κάποιους ελιτιστές οπαδούς τους. Όσοι από αυτούς δεν ήρθαν απλά έχασαν την ευκαιρία να τους δουν στην καλύτερή τους εμφάνιση με το κιθαριστικό δίδυμο Teloch/Ghul! Σύγκριση με τις συναυλίες με τον Blasphemer στην κιθάρα δεν υπάρχει, γιατί ήταν απλά όλες αξεπέραστες, με λιγότερο καλή την πρώτη τους το 1999 στο Woodstock, που στιγματίστηκε από την παρουσία των μπράβων πάνω στο stage!
Στο πρώτο μέρος φάνηκε ξεκάθαρα το πόσο πίσω ηχητικά έχουν γυρίσει με το τελευταίο τους album, “Daemon” και το περσινό EP “Atavistic black disorder / kommando”. Αμφότερα ηχητικά και συνθετικά προσεγγίζουν το “De mysteriis…”, κίνηση στρατηγικής για να ικανοποιήσουν τους νεόκοπους οπαδούς τους, που τους έχουν ταυτίσει με αυτό το album. Προσωπικά δεν με έπεισε για την όποια αξία τους ούτε στο απειροελάχιστο η live απόδοση των 4 κομματιών που επέλεξαν από αυτές τις δύο πρόσφατες κυκλοφορίες (“Bad blood”, “Voces ab alta”, “Falsified and hated”, “Malum”).
Από την περίοδο με τον Blasphemer επέλεξαν μόλις τρία, αφήνοντας έξω από τις επιλογές τους το μνημειώδες “Ordo ad chao”, το μοναδικό album που ήταν στις τάξεις τους ο Attila και ο Blasphemer. Στο “To daimonion” θαυμάσαμε τα καθαρά φωνητικά του Attila και το νευρικό παίξιμο στις κιθάρες. Τα σκάτωσαν, όμως, στο “My death”, που δύσκολα αναγνώριζε κανείς ότι είναι αυτό το κομμάτι! Μεγάλο πλήγμα ήταν και το γεγονός ότι στο τέλος δεν αποδοθήκαν με μεγαλοπρέπεια οι τελευταίοι στίχοι του τραγουδιού από τον frontman τους. Ευτυχώς το “Symbols of bloodswords” ήταν καταιγιστικό, αν και εκεί φάνηκε ότι το κιθαριστικό δίδυμο δεν μπορεί να αποδώσει πειστικά απαιτητικά μέρη από τη δισκογραφία τους με τον Blasphemer.
Απορία επίσης προξένησε γιατί δεν επέλεξαν κάτι από το “Esoteric warfare”, το πρώτο album τους με τους Teloch/Ghul στις κιθάρες, γεγονός που δείχνει πόσο το εκτιμούν πλέον! Ίσως κάπου εδώ γίνεται αντιληπτό γιατί μετά από έναν μόλις χρόνο κυκλοφορίας του, βγήκαν το 2015 σε, χρονικά, εκτεταμένο tour, παρουσιάζοντας το “De mysteriis dom. Sathanas”.
Πριν 5 χρόνια ήταν ένα από τα σημαντικότερα live η παρουσίαση του “De mysteriis….” στην ολότητά του στο ίδιο συναυλιακό χώρο. Οπότε οι συγκρίσεις είναι αναπόφευκτες όταν στο δεύτερο μέρος θα παρουσίαζαν τα μισά του κομμάτια. Ακόμα αναρωτιέμαι πως κατάφερε ο ηχολήπτης να απόδωσε σε live τον φοβερό ήχο των drums του Hellhammer στα γυρίσματα στα toms. Το ίδιο ισχύει και για τα solos που είχαν την ίδια ηχητική με τον δίσκο, ένδειξη ότι μελέτησαν πάρα πολύ αυτή την παράμετρο στον ηχητικό τους σχεδιασμό! Αν είχαν αυτόν τον ήχο πριν 5 χρόνια και την απόδοση που είχαν τώρα, θα παραμιλούσαμε ακόμα! Δυστυχώς τότε ούτε σαν απόδοση, ούτε σαν ήχος έπεισαν, αφήνοντας τους ορκισμένους οπαδούς με το παράπονο ότι δεν βίωσαν τον πιο ιστορικό black metal δίσκο όπως του άξιζε.
Η έναρξη του δεύτερου μέρους έφερε αλλαγή του σκηνικού στο πίσω μέρος της σκηνής με εικόνα μέσα από εκκλησία. Τα μέλη τους φόρεσαν ράσα με τα φώτα πίσω τους να τους οπτικοποιούν σαν φιγούρες, δημιουργώντας μια πρωτότυπη, αλλά και ταιριαστή ατμόσφαιρα. Στην αναγγελία του “Freezing moon”, o Attila μιμήθηκε τον Dead, που έχει στιγματίσει με την ερμηνεία του τους αρχετυπικούς στίχους του πιο διάσημου black metal τραγουδιού. Τα πήγε περίφημα σε αυτό το μέρος, το οποίο αναμφίβολα θα ήταν πιο πειστικό αν επέλεγαν να παρουσιάσουν το ομότιτλο κομμάτι, που έχει γίνει θρυλικό για τα μοναστηριακά του φωνητικά. Όσο κι αν ακούγεται απίστευτο μέχρι και ο Necrobutcher ακούστηκε έστω και λίγο, ακολουθώντας πιστά τις ευφυείς μπασογραμμές του Vikernes στα “Pagan fears” και “Life eternal” – όσοι τον έβλεπαν τι έπαιζε το αντιλήφθηκαν. Στο “Buried by time and dust” το θεματικό κιθαριστικό, αλλά το σοκ ήταν ένα εκκωφαντικό σκάσιμο στo ταμπούρο από τον Hellhammer στη μέση του θεματικού σόλο, το οποίο δεν ακούστηκε στην ένταση που θα έπρεπε για να είναι εξίσου πειστικό με τα υπόλοιπα τρία μέρη που επέλεξαν από αυτό το δίσκο.
Στο τρίτο μέρος έκαναν βουτιά στα 80s, μετά το προηχογραφημένο intro “Silvester anfang” να δίνει το έναυσμα για τον χαμό του “Deathcrush”, το οποίο προκάλεσε τέτοιο ντελίριο σε τέτοιο βαθμό που ο κόσμος ξέσπασε φωνάζοντας το όνομα τους. Ήταν η μοναδική φορά που συμμετείχε ο κόσμος μαζικά μετά τις υψωμένες γροθιές στο “Freezing moon”. Χωρίς να καλύπτουν τα ρούχα τους με αμφίεση, ο Attila να είναι «γήινος» χωρίς το κοστούμι του, συνέχισαν με τα “Chainsaw gutsfuck” και “Carnage”, το οποίο δεν απέδωσαν τόσο πειστικά. Με το σκηνικό να είναι αποφορτισμένο από τον έντονο φωτισμό, το πανό με το λογότυπό τους να δεσπόζει μας αποχαιρέτισαν αναμενόμενα με το “Pure fucking Armageddon”.
Η παρουσία του Attila που μας αποχαιρετούσε στο τέλος για τόση πολύ ώρα, είναι μια ένδειξη ότι κι εκείνοι χαρήκαν την παρουσία τους στη σκηνή. Θεατρικός όπως πάντα, με έναν τεράστιο ανάποδο σταυρό στο λαιμό του και πότε με έναν κοκάλινο σταυρό στα χέρια και με σχοινί από κρεμάλα, απέδειξε για ακόμη μια φορά γιατί είναι ο καλύτερος frontman στο μαυρομεταλλικό ήχο. Χρωμάτισε μοναδικά το μεγαλύτερο μέρος της συναυλίας και η άμεση εναλλαγή ακραίων και καθαρών φωνητικών στο πρώτο μέρος της συναυλίας ήταν υποδειγματική.
Αναμφίβολα ήταν η καλύτερη εμφάνιση τους με το κιθαριστικό δίδυμο στη σύνθεσή τους. Ήταν μια συνολική παρουσίαση του τι είναι οι MAYHEM στην πορεία του χρόνου με έναν προσεγμένο τρόπο τόσο ηχητικά, όσο και οπτικά, γεγονός που δεν αμφισβήτησαν ούτε και οι πιο ελιτιστές οπαδοί τους. Είμαι πραγματικά περίεργος αν σε δύο χρόνια επιλέξουν να δώσουν επετειακές συναυλίες για τα 40 χρόνια πορείας τους. Θα είχε εξαιρετικό ενδιαφέρον αν παρουσιάσουν ολόκληρο το “De mysteriis…” με ανάλογη ηχητική όπως έγινε εκείνο το βράδυ.
Λευτέρης Τσουρέας
Φωτογραφίες: Έλενα Βασιλάκη
