Για ένατη φορά το Ελληνικό κοινό ήρθε αντιμέτωπο με τον υπέρμετρο ψυχισμό και την αβίαστη αλήθεια των PRIMORDIAL. Ένα συγκρότημα το οποίο με τη στάση του μέσα στα χρόνια έχει κερδίσει τον κόσμο και που φροντίζουν να ανταποδίδουν την εμπιστοσύνη των Ελλήνων μέσα στα χρόνια και με το παραπάνω. Αυτό που κάνουν οι πέντε Ιρλανδοί επί σκηνής σκοτώνει όλα τα ψέματα εκεί έξω, παραμερίζει την υποκρισία, καταθέτει ψυχή (αν και ο όρος είναι φτωχός να περιγράψει την όλη διαδικασία) και φέρνει το φως στο σκοτάδι μέσα από μουσική και στίχους που μόνο αισιοδοξία δεν προσάπτουν. Από την άλλη πώς να αρνηθείς την υπεροχή και τη διαφάνεια σε αυτό που βλέπεις; Πώς να εξηγήσεις ότι η καρδιά σου πηγαίνει πάνω-κάτω στο σώμα σου αλλά εσύ δεν κλαίς γιατί η συμπεριφορά τους σε κάνει μέσα σου να λες «Κλαίνε ωρέ τα παλικάρια;» (ακόμα κι αν είσαι γυναίκα θα το πεις, καθώς πάμπολλες το έζησαν ακριβώς έτσι). Αυτό που έχει σημασία είναι ότι το αγαπημένο αυτό συγκρότημα μπόρεσε για άλλη μία φορά να αποδώσει ανώτερα από τα άλμπουμ το υλικό τους, και η όλη εμπειρία σε κάνει να μπορείς να εξαπολύσεις μεταλλικούς διθυράμβους σε βαθμό άκρατου οπαδισμού κι ενδεχομένως γραφικής αφέλειας, αλλά τα πάντα δικαιολογούνται.
Οι NEFARIOUS SPIRIT ήταν οι πρώτοι που ανέβηκαν στη σκηνή ένα τέταρτο μετά το προγραμματισμένο, δηλαδή στις 20:45. Παίξανε μισή ώρα ένα black metal το οποίο έχει μουσικότητα μέσα στην όλη βαβούρα συγκεκριμένων στιγμών. Ο ήχος τους έχει πάει σερπαντίνα, καθώς δεν είναι στο πλευρό τους, ενώ και ο τραγουδιστής είναι πολύ πίσω σε σχέση με όλους. Παίζουν με όρεξη και με άκρατο κοπάνημα, δεν κοροϊδεύουν και έχουν προετοιμαστεί κατάλληλα για να αρπάξουν την ευκαιρία που τους δόθηκε. Το κοινό τους ανταμείβει με χειροκρότημα στο τέλος και θα αφήσουν τη σκηνή ξέροντας ότι κάνανε ότι καλύτερο μπορούσαν. Ο τραγουδιστής σε κάποια φάση παίρνει ένα ξυράφι και κόβεται μπροστά στον κόσμο, δεν ξέρω αν είναι μέρος της όλης εμφάνισης ή έτσι βιώνει μία προσωπική κάθαρση, να τονίσω πάντως ότι πριν ξεκινήσουν ήταν ξαπλωμένος σαν πτώμα στη σκηνή με ένα λευκό σεντόνι να τον καλύπτει και να φαίνονται μόνο τα παπούτσια του και σηκώθηκε σαν φάντασμα όταν ξεκίνησαν την εμφάνιση τους. Παικτικά δεν μπορώ να βρω κάτι το λάθος, αλλά ηχητικά υπήρχαν πάρα πολλά θέματα με το μόνιμο εκνευριστικό echo που έχει στο Temple και παρουσιάζεται κατά βάση στις κάφρικες μπάντες, κάτι το οποίο οι υπεύθυνοι του χώρου οφείλουν επιτέλους να φτιάξουν.
Οι EMBRACE OF THORNS ανεβαίνουν κι αυτοί στη σκηνή μία ώρα μετά και θα παίξουν λίγο παραπάνω, συγκεκριμένα 45’, στα οποία βγάζουν μεγαλύτερη εμπειρία και ξεκάθαρα δείχνουν πιο δεμένοι. Ο ήχος δε θα τους κάνει κι αυτούς το χατίρι, όχι στον ίδιο βαθμό με τους NEFARIOUS SPIRIT αλλά αρκετά για να με κάνει να θεωρήσω ότι αδικήθηκε συνολικά η εμφάνισή τους, καθώς την προηγούμενη φορά στον ίδιο χώρο ήταν απείρως καλύτεροι σαν παρουσία (όχι απαραίτητα παικτικά πάλι, καθώς δεν υπήρξε το παραμικρό λάθος από πλευράς τους). Για νιοστή φορά στη ζωή μου χάζευα πάλι τον Γιάννη Βότση στα τύμπανα, σε βαθμό που δεν ξέρω τι καινούργιο πρέπει να γράψω κάθε φορά σε κάθε μία από τις 100 μπάντες που παίζει, οπότε αυτή τη φορά θα γράψω απλά το όνομα του και όχι το ιερό προσωνύμιο που τον συνοδεύει, οδοστρωτήρας ως συνήθως, παίρνει όλους τους υπόλοιπους από το χέρι και τους οδηγεί εκ του ασφαλούς σε φρενήρεις τσίτες. Τα παιδιά έχουν το υλικό για πολύ καλύτερες εμφανίσεις, δεν μπορώ να τους ψέξω για τη συγκεκριμένη εμφάνιση σε καμία περίπτωση, κρίνω ότι δεν χρειάζονται όμως αμιγώς black metal μπάντες με τους PRIMORDIAL και μάλιστα δύο, ενώ γενικά πρέπει κάτι να γίνει να αρχίζουν και να τελειώνουν νωρίτερα οι συναυλίες.
H ώρα είναι λίγο πριν τις 11… ο Alan Averill ακούγεται να ζεσταίνει τη φωνή του με το “Heaven and hell” των BLACK SABBATH και το “In my dreams” των DOKKEN. Οι υπόλοιποι ανεβαίνουν στη σκηνή και σιγά-σιγά ξεκινάει το Ιρλανδικό τελετουργικό. Διάβολε, μέχρι και τον καλό καιρό φέρανε, καθώς για πρώτη φορά φέτος φύσηξε λιγάκι κι αποχαιρετίσαμε το !~$~@%καλόκαιρο με τον καλύτερο τρόπο. Το “Where greater men have fallen” είναι το πρώτο βέλος στο στέρνο των οπαδών, δημιουργεί την πληγή που θα ανοίξει στα επόμενα 130’, με τον ίδιο τον Alan πλήρως σαρκαστικά να λέει σε κάποια φάση προς το τέλος «ξέρετε ότι υπάρχουν μπάντες που παίζουν μια ώρα και φεύγουν, έτσι;»… αλλά όχι, όχι αυτοί, όχι οι PRIMORDIAL οι οποίοι στην Ελλάδα νιώθουν σαν το σπίτι τους όπως λένε, καθώς ξέρουν το συναίσθημα του πως είναι να ζεις σε μία χώρα στην άκρη του κόσμου και να έχεις υποφέρει στο παρελθόν. Στα 130’ παρακολουθούμε μία μπάντα η οποία δε χάνει νότα αλλά κακά τα ψέματα, τα βλέμματα όλων πέφτουν στον θηριώδη Nemtheanga. Όχι γιατί στη σκηνή φαίνεται τεράστιος και παίζει με το κοινό κι έχει εξελιχθεί σε απίστευτο frontman, αλλά γιατί ζει κάθε δευτερόλεπτο στο μεδούλι.
To νέο “Nail their tongues” προετοιμάζει το έδαφος για την πρώτη τεράστια στιγμή της βραδιάς με το “Gods to the godless”. Το κομμάτι-σήμα κατατεθέν του καλύτερου δίσκου της ύπαρξης τους (“Spirit the earth aflame”) απλώνει το μεγαλείο του και θα είναι ΠΑΝΤΑ η στιγμή που άλλαξε τις ζωές τους προς το καλύτερο, που θεμελίωσε την πορεία της μουσικής τους και που θα προκαλεί αυτό το σφίξιμο στο στομάχι, του χρόνου κλείνουν 20 χρόνια από την κυκλοφορία του κι ακόμα να πιστέψουμε πως γράφτηκε τέτοιο κομμάτι και άλμπουμ τότε. Συνέχεια με παλίρροια συναισθημάτων που μόνο το “No grave deep enough” μπορεί να προσφέρει και στοιχηματίζω τον πισινό μου ότι δεν είμαι ο μόνος που σκέφτεται «αν έτσι είναι στον τάφο, ποιος τη θέλει τη ζωή», καθώς το συναίσθημα πληρότητας ξεπερνάει κατά πολύ την μέση έκφραση που μπορεί να το αποτυπώσει. Μία πολύ ωραία έκπληξη είναι το “Babel’s tower” ελάχιστα πριν καούμε όλοι στη φωτιά του εξαγνισμού και της μουσικής τους Κάθαρσης. «Ένα παλιό τραγούδι από τον προηγούμενο αιώνα» λέει ο Alan ότι θα παιχτεί, και ο ορυμαγδός του “The burning season” κάνει τον υποφαινόμενο αλλά και πολλούς να ξεφύγουν σε βαθμό που υπάρχει κενό μνήμης για τη συνέχεια όλης της συναυλίας.
Μία ΚΑΤΑΠΛΗΚΤΙΚΗ και μεγαλειώδης εκτέλεση του παλιότερου κομματιού τους που ακούστηκε, καθώς δεν ακούσαμε κάτι από τα δύο πρώτα Κέλτικα αριστουργήματα “Imrama” και “A journey’s end”. Ακούς την κραυγή του Nemtheanga σε ελεύθερη μετάφραση να προστάζει «Φέρε τα παιδιά και τις γυναίκες μπροστά μου, αφήστε μας να φτιάξουμε ποτάμια από το αίμα τους»… Και μετά θέλετε να μη μου γυρίσει το μάτι χωρίς κόρη και να μείνουν ήρεμοι οι ούγκανοι (κατά το heathens) μέσα στο Temple. Ο ψηλός frontman ο οποίος εκείνη τη στιγμή θα απλώσει και το χέρι για ένα παιδί που κάνει crowd surfing για να τον ανεβάσει στη σκηνή, προκαλεί γενικό θαυμασμό μπροστά σε 450 άτομα, καθώς κρατάει το παιδί σφιχτά, ενώ το παλικάρι τον έχει σφιχταγκαλιασμένο και δεν τον κοιτάει, συγκινημένος από τη συναισθηματική φόρτιση της στιγμής. Μέγας frontman αλλά και άνθρωπος ο Alan, κάτι που πολλοί έχουν ζήσει τόσες φορές που μας έχει έρθει. Μετά από αυτή την πύρινη λαίλαπα το “Stolen years” από το νέο δίσκο –ένα από τα πλέον ιδιαίτερα τους κομμάτια- είναι αυτό που μας φέρνει λίγο στα συγκαλά μας και μας κάνει να ξεχάσουμε για λίγο την τσίτα που έχει προηγηθεί. Συναυλιακά λειτουργεί πολύ πιο άψογα απ’ ότι στο δίσκο, ενώ στη συνέχεια προτρεπόμαστε να τραγουδήσουμε όλοι στο “As Rome burns”. «Τραγουδήστε, τραγουδήστε για τους σκλάβους, τραγουδήστε για τους σκλάβους που καίει η Ρώμη», πάλι αυτός ο κόμπος στην καρδιά, πάλι αυτό το αέναο χειροκρότημα, πάλι η μορφή του Nemtheanga που ανοίγει τα χέρια σαν σταυρωμένος, κοιτάει ψηλά στον εξώστη και πίσω στο βάθος, σηκώνει τα χέρια του με τις γροθιές του και παρασύρει ακόμα και τον πιο ανέκφραστο σε ένα συνολικό θρίαμβο μπάντας-κοινού, πίνει το κρασί του ενδιάμεσα αβίαστα κι όσο πίνει τόσο καλύτερος γίνεται (ο άνθρωπος ξέρετε όλοι ότι δεν τον πιάνει ΤΙΠΟΤΑ). Η ώρα περνάει και το παρελθόν γίνεται ένα με το παρόν στο τελευταίο καινούργιο που ακούμε, το “To hell or the hangman”, με τον Nemtheanga να σφίγγει την θηλιά που έχει περασμένη στο λαιμό του, η θεατρικότητα του συναγωνίζεται την πώρωση του, παίζουν καπάκι το “Lain with the wolf” γιατί όπως λέει πάντα πρέπει να υπάρχει ένα καλό κομμάτι για λύκους, ενώ συνεχίζουν με το κομμάτι που κλείνει το “Where greater men have fallen”. Ο λόγος για το συγκλονιστικό “Wield lightning to split the sun”, όπου τον βλέπουμε όλοι να μοιάζει ακόμα πιο τεράστιος στη σκηνή λες και όντως έγινε κάποιος Θεός που κουβαλάει αστραπές.
Στο δικό τους σύμπαν, οι PRIMORDIAL όντως κρύβουν ή σκίζουν τον ήλιο στα δύο, καθώς αποδεικνύονται οι ίδιοι αυτόφωτοι ζωοδότες, φέρνουν τους πλανήτες σε πλήρη συζυγία σαν άξονας αρμονίας και δημιουργούν μία Ιρλανδική αρχαία παγανιστική supernova σε πλήρη έκρηξη αδρεναλίνης και αποσυμφόρηση της όποιας καταπίεσης μπορεί να νιώθει ο οποιοσδήποτε μέσα του. «Ένα κομμάτι για τον Quorthon των BATHORY θα παίξουμε» μας λέει, ξέρουμε όλοι ότι αναφέρετε στο δικό τους “One road to Asa Bay” όπως γράψαμε εγώ κι ο Τσέλλος στο αφιέρωμα και θα το γράφουμε μέχρι να πεθάνουμε, γιατί δεν είναι Ύβρις αλλά πραγματικότητα. Το “The coffin ships” είναι όλη η Ιρλανδία σε 10’, ο λιμός που έπνιξε το νησί, η μαζική μετανάστευση, μία καταπράσινη χώρα που έγινε κόκκινη από το αίμα του λαού της και που γέμισε πτώματα με γενιές που χάθηκαν και γενιές που έφυγαν για να κρατήσουν αυτό το ακαταμάχητο πνεύμα ζωντανό και που άντεξαν στο χρόνο και τις κακουχίες. Θαυμασμός σ’ αυτό το μέρος και τους ανθρώπους του, τους οποίους οι PRIMORDIAL πολύ υπερήφανα εκπροσωπούν. Για τη συνέχεια ένα κομμάτι που δεν ήταν στο σετ, αλλά όπως λέει ο Alan, «Είμαστε στην Ελλάδα, οπότε είπαμε δε γ@μιέται, ας το παίξουμε» και μπαίνει η καταιγίδα του “Sons of the Morrigan”.
Όντας το μοναδικό κομμάτι που θα εκπροσωπήσει το παρεξηγημένο κι από την ίδια τη μπάντα “Storm before calm”, καλωσορίζεται με θέρμη και σούτια μεταξύ των οπαδών και φυσικά αποτελεί ύψιστη στιγμή κάθε σετ. «Είσαστε μαζί μας από την αρχή και σας αγαπάμε πάρα πολύ» θα πει ο Nemtheanga, «αυτό σύμφωνα με το σετ είναι το τελευταίο κομμάτι, εκτός αν ευχαριστήσετε αυτόν τον ξανθό τύπο δίπλα μου» λέει δείχνοντας τον Ciaran MacUiliam και συνεχίζει λέγοντας «να ξέρετε ότι κάθε αυτοκρατορία στον κόσμο πέφτει, γι’αυτό μην αφήσετε ότι χτίσατε με κόπο να πέσει». Το “Empire falls” είναι η σπίθα που έμενε να βάλει ταφόπλακα στους οπαδούς και όλοι γίνονται μία άμορφη μάζα πάνω στην πώρωσή τους, τεράστιο κομμάτι για κλείσιμο, αλλά όχι ακριβώς, καθώς όπως λέει ο Alan «φωνάξτε, να σας ακούσει αυτός που παίρνει όλες τις αποφάσεις» δείχνοντας πάλι τον MacUiliam. Έτσι αφού ήδη έχει συμπληρωθεί το ασάλιωτο δίωρο, παίζουν στο τέλος το “Heathen tries” για να κλείσουν τον θρίαμβο τους στη χώρα μας και να μας κάνουν να λέμε ότι τους θέλουμε εδώ κάθε βδομάδα για να παίρνουμε τα πάνω μας. Δεν τους βαρέθηκε ψυχή, ο κόσμος εκστασιασμένος φώναζε μήπως ξαναβγούν αλλά δυστυχώς μάταια.
Παρά τον όχι ιδανικό ήχο (που από ένα σημείο έφτιαξε αλλά με τον Alan να υποδεικνύει στον ηχολήπτη ότι θέλει το μικρόφωνο του πιο πάνω και να δέχεται μπάσο και κιθάρα), οι PRIMORDIAL έδειξαν ότι ΜΕΓΑΛΟ δεν είναι το συγκρότημα που πουλάει εκατομμύρια κι έχει views στο Youtube, αλλά ΤΕΡΑΣΤΙΟ είναι το συγκρότημα που προτάσσει το στήθος του για να καλύψει τους οπαδούς τους αν χρειαστεί, που ο καθένας που τους ακολουθεί είναι και νιώθει σημαντικός, που ξέρουν και ξέρουμε ότι θα είναι πάντα εδώ να κάνουν το κομμάτι τους μέχρι το (πικρό) τέλος και που έχουν προκαλέσει Άβυσσο και Παράδεισο μαζί στις ψυχές που τους ακολουθούν, πρώτα ρίχνοντας μας στα Τάρταρα και στη συνέχεια σηκώνοντας τις ψυχές μας σε ύψη που ποτέ δεν είχαμε φανταστεί. Αν το συναίσθημα είναι η πεμπτουσία της μουσικής, οι PRIMORDIAL είναι η πεμπτουσία της ειλικρίνειας, της συνέπειας και ο λόγος που ο μέσος μεταλλάς μπορεί να νιώθει περήφανος που αποτελούν μέρος της κοινότητας μας. Οποιαδήποτε υπερβολή και να χρησιμοποιούταν θα έστεκε, αλλά εδώ απλά λέμε το τι πραγματικά έγινε, θα μπορούσα να γράφω και να διαβάζετε για 130’, όσο έπαιξαν δηλαδή για να σας δώσω να καταλάβετε πως και πόσο έντονα το έζησε ο καθένας μας.
Αντ’ αυτού, έχω να πω μόνο ότι η μπάντα αυτή πρέπει κάθε φορά να παίζει σε μεγαλύτερο χώρο από κάθε προηγούμενη φορά, όχι για το θεαθήναι αλλά για το γ@μώτο της υπόθεσης. Κι όταν κάθε φορά ο Alan θα ρωτάει το περίφημο “Are you with us?” θα πρέπει η φωνή όλων μας να είναι τόσο δυνατή που να νιώσει κι ο ίδιος και οι υπόλοιποι PRIMORDIAL ότι δε θα τους εγκαταλείψουμε ποτέ, ακόμα κι όταν όλα γίνουν στάχτη. Γιατί παίξανε και παίζουν κάτι που κανείς δε θα τολμούσε να σκεφτεί και κανείς δεν τόλμησε μέχρι σήμερα να αντιγράψει. Τα πάντα γίνονται copy/paste σ’ αυτό τον κόσμο, η καρδιά που πάλλεται με φλόγα μέσα της… ΠΟΤΕ!
Άγγελος Κατσούρας
Photo: Έλενα Βασιλάκη
