Την Παρασκευή 14 Οκτωβρίου, στο Gagarin205, στην Αθήνα και την επόμενη μέρα, στο Principal στη Θεσσαλονίκη, ο Geoff Tate, έρχεται να μας χαρίσει μαγικές στιγμές, παίζοντας ολόκληρα δύο από τα πιο εμβληματικά άλμπουμ των QUEENSRYCHE. Το “Empire” και το “Rage for order”. Ο Σάκης Φράγκος, μετά από πολύ κόπο και αγώνα, έστω και μετ’ εμποδίων, κατάφερε, βρήκε τον χαρισματικό αυτόν τραγουδιστή και παρά τις δυσκολίες κατά τη διάρκεια της συζήτησης, κατάφερε να αποσπάσει μερικές ωραίες, ζουμερές λεπτομέρειες πίσω από τη δημιουργία του “Empire”.
Κατ’ αρχάς, θα πρέπει να πω ότι είμαι ιδιαίτερα χαρούμενος που θα σε δούμε να ερμηνεύεις ολόκληρο το “Rage for order”, που είναι ένας από τους 5 αγαπημένους μου δίσκους όλων των εποχών.
Κι εμένα μου αρέσει πάρα πολύ, εδώ και μερικές μήνες, που παίζουμε ολόκληρο αυτό το άλμπουμ. Περνάμε υπέροχα.
Έχει να κάνει στιχουργικά με θέματα με βρικόλακες;
Όχι, θα έλεγα ότι είχε να κάνει με την αλλαγή της τεχνολογίας, που είχε επηρεάσει εμένα και τη γενιά μου και μας έκανε να γράψουμε τραγούδια γι’ αυτό.
Είναι γνωστό ότι το “Operation: mindcrime” έκανε επιτυχία εξαιτίας του video clip του “Eyes of the stranger”, το οποίο απογείωσε τις πωλήσεις του. Ο δίσκος είχε σαφείς εμπορικές δυνατότητες, αλλά του έλειπε εκείνη η σπίθα που θα το εκτόξευε, ώσπου τελικά βρέθηκε. Αυτός ήταν και ο λόγος που μπήκατε κατευθείαν στο στούντιο μετά την περιοδεία για το “Operation: mindcrime”; Για να εκμεταλλευτείτε το momentum;
Αυτό είχε να κάνει με τον Chris DeGarmo. Ήθελε να μπούμε στο στούντιο και να γράψουμε μια σειρά από τραγούδια που θα στέκονταν από μόνα τους, αυτόνομα, χωρίς να χρειάζεται να γράψουμε κάποια ιστορία, όπως συνέβη με το “Mindcrime”. Και ήταν πραγματικά, πάρα πολύ καλός σ’ αυτό. Ήθελε να πάει τη μουσική σε μία διαφορετική κατεύθυνση, κάτι που ουσιαστικά κάναμε σε κάθε δίσκο μας. Όταν θέλω να περιγράψω το “Empire”, λέω ότι είναι ένας δίσκος που τα τραγούδια στέκονται από μόνα τους, χωρίς να χρειάζονται κάποια κοινή ιστορία να τα ενώνει. Αυτό είναι το “Empire”. Μία συλλογή από πολύ ωραία τραγούδια, που μπορεί ο κόσμος να κάνει sing along. Στιχουργικά, είχε θέματα που μας φαίνονταν ενδιαφέροντα, που είχαν να κάνουν με τις αλλαγές που συντελούνταν στην κοινωνία, δηλαδή το πρόβλημα των αστέγων, την κλιματική αλλαγή…
Μιλώντας για τους στίχους, κυρίως εξαιτίας τους, οι QUEENSRYCHE ονομάστηκαν “Thinking man’s metal band”. Αποδέχεσαι αυτόν τον όρο;
Ναι, νομίζω ότι είναι ένας ωραίος, ένας έξυπνος τρόπος να περιγράψεις το συγκρότημα.
Ιδιαίτερα εκείνα τα χρόνια, δεν υπήρχαν πολλά metal συγκροτήματα που να έθιγαν τόσο σοβαρά ζητήματα στους δίσκους τους.
Σίγουρα, είχαμε στο μυαλό μας να γράφουμε για σοβαρά κοινωνικά ζητήματα. Σίγουρα.
Στο παρελθόν μου έλεγες ότι υπάρχουν πολλοί μηχανικοί ήχου που τεστάρουν τα PA τους βάζοντας το “Empire”, ακόμα και πολλοί παραγωγοί το χρησιμοποιούν ως οδηγό για να δουλέψουν πάνω σ’ ένα δίσκο. Δεν είναι τυχαίο ότι την ίδια χρονιά, βγήκε και το “Black album” και οι δύο αυτοί δίσκοι, λειτούργησαν ως σεμινάρια για τέτοιου είδους δουλειές. Τι, κατά τη γνώμη σου, έγινε τόσο διαφορετικά και τόσο καλά, που καταλήξατε σ’ αυτό το απίστευτο, ηχητικό αποτέλεσμα;
Νομίζω ότι τα τραγούδια ηχογραφήθηκαν πολύ καλά από τον James “Jimbo” Burton και η παραγωγή του ήταν εξαιρετική, όπως και στο “Operation: mindcrime”. Σε αυτό όμως, συνετέλεσαν και τα ίδια τα τραγούδια, με τον τρόπο που γράφτηκαν. Σχεδόν όλα είναι mid tempo, για παράδειγμα, κι ένα τέτοιο κομμάτι, μπορείς να το κάνεις να ακούγεται τεράστιο. Είναι πιο εύκολο να το κάνεις σ’ ένα τέτοιο τραγούδι, παρά σ’ ένα πιο γρήγορο. Ο λόγος είναι επειδή υπάρχει πολύ περισσότερος χώρος όταν παίζεις ένα mid tempo τραγούδι. Στα δυόμιση χρόνια που μεσολάβησαν, επίσης, ανάμεσα στους δύο δίσκους, η τεχνολογία άλλαξε πολύ. Αν δεν κάνω λάθος, το “Operation…” ήταν ένας από τους πρώτους δίσκους που ηχογραφήθηκε ψηφιακά. Στα δύο και κάτι χρόνια που μεσολάβησαν, η τεχνολογία άλλαξε πολύ και προς το καλύτερο. Κοίτα που έχουμε φτάσει σήμερα και πόσο πιο εύκολα μπορούμε να ηχογραφήσουμε.
Εκείνη την εποχή, θυμάσαι οι old school οπαδοί σας να είχαν απογοητευθεί από την πιο «εμπορική» χροιά του δίσκου και να σας κατηγόρησαν ότι ξεπουληθήκατε; Εκείνα τα χρόνια, να σου πω, αυτό είχα νιώσει.
Με ο,τιδήποτε κι αν κάνεις, δεν μπορείς να τους ικανοποιήσεις όλους. Σε κάποιους θα αρέσει αυτό που κάνεις, σε κάποιους άλλους, όχι. Δεν θα έλεγα ότι έκατσα ποτέ να αναλογιστώ αν συνέβαινε κάτι τέτοιο. Εκείνο που με ενδιέφερε ήταν αν άρεσε σε μένα και στο υπόλοιπο συγκρότημα, οπότε σίγουρα θα αρέσει και σε κάποιους άλλους.
Εντάξει, βέβαια στην περίπτωσή σας, ήταν μερικά εκατομμύρια παραπάνω στους οποίους άρεσε ο δίσκος, σε σχέση με τους παλιούς οπαδούς σας!
Χαχαχαχα! Έχεις απόλυτο δίκιο!
Μπορείς να μας πεις πώς τελικά κατέληξε το “Silent lucidity” στο δίσκο; Είχα ακούσει ότι ο Chris DeGarmo, φοβόταν να σας το παρουσιάσει, επειδή ήταν ακουστικό και φοβόταν ότι δεν θα ταίριαζε με το κλίμα του δίσκου.
Όχι, το λάτρευε το τραγούδι. Ο παραγωγός δεν ήταν σίγουρος για το τραγούδι, επειδή δεν είχε τελειώσει ακόμα. Όταν τελείωσε, άρεσε και σε εκείνον πάρα πολύ και το θεωρούσε πάρα πολύ δυνατό.
Πιστεύεις ότι οι συγκρίσεις με το “Comfortably numb” των PINK FLOYD, είχαν να κάνουν με το ότι συνεργαστήκατε με τον Michael Kamen;
Ω… Περάσαμε ΥΠΕΡΟΧΑ όταν δουλεύαμε με τον Michael Kamen. Έδινε τόση έμπνευση σε όσους δουλεύουν μαζί του… Είχαμε συνεργαστεί και στο “The warning” το 1984, επειδή λατρεύαμε τις δουλειές του με τους PINK FLOYD στο “The wall” ή το “Final cut”. Σε ότι αφορά στη σύγκριση των δύο τραγουδιών, ίσως το ρεφρέν του “Silent lucidity” να είναι «εμπνευσμένο» από το “Comfortably numb”; Δεν ξέρω. Αν τα ακούσεις το ένα μετά το άλλο, δεν μοιάζουν και τόσο πολύ μεταξύ τους.
Με τον Michael Kamen δουλέψατε και λίγο αργότερα, για το τραγούδι “Real world”, που ήταν στο soundtrack της ταινίας “Last action hero” και είναι ένα από τα αγαπημένα μου τραγούδια των ‘RYCHE. Θέλατε να δουλέψετε μαζί του λόγω της επιτυχίας του “Silent lucidity” ή επειδή σας άρεσε να είστε μαζί στο στούντιο;
Ω, ήταν υπέροχες οι στιγμές που περάσαμε στο στούντιο μαζί του, Αλλά σ’ αυτήν την περίπτωση, η αλήθεια είναι ότι εκείνος μας ζήτησε να δουλέψουμε πάνω σ’ αυτό το τραγούδι κι όχι εμείς. Ήταν αντίστροφα τα πράγματα!
Το τραγούδι “Real world”, πάντως, δεν ήταν η μόνη σας συμμετοχή σε soundtrack, αφού νωρίτερα, είχατε το “Last time in Paris” στην ταινία “The adventures of Ford Fairlane”. Ήταν μέρος της στρατηγικής της προώθησης του δίσκου, να μπείτε αρχικά σ’ ένα soundtrack και μετά να ξεκινήσετε να κυκλοφορείτε single;
Δεν ήταν μέρος της καμπάνιας για τον δίσκο. Υπήρχε αυτή η ταινία και μας ζήτησαν ένα τραγούδι, οπότε ουσιαστικά, όμως, έγινε μέρος της καμπάνιας αυτή η συμμετοχή. Το “Last time in Paris” βγήκε στη μορφή single, λίγο πριν την κυκλοφορία του “Empire”, οπότε βοήθησε πάρα πολύ το γεγονός ότι συνέπεσαν οι ημερομηνίες. Η εταιρία μας φρόντισε κι έπαιξε το τραγούδι στο ραδιόφωνο και πήγε πραγματικά πολύ καλά, ενώ παράλληλα βοήθησε πολύ και το δίσκο.
Αν δεν κάνω λάθος, οι άνθρωποι της ταινίας είχαν να διαλέξουν ανάμεσα σ’ αυτό και στο “Empire”. Για ποιον λόγο επέλεξαν το “Last time in Paris”; Το γνωρίζεις;
Χμ, νομίζω ότι το “Empire” δεν είχε γραφτεί ακόμα. Ή είχε γραφτεί; Μάλλον τους άρεσε περισσότερο, δεν ξέρω.
Αυτό που έχω διαβάσει, είναι ότι το “Empire”, φάνηκε στους ανθρώπους της ταινίας πολύ σοβαρό στη θεματολογία του και πήγαν με το “Last time in Paris”.
Μπορεί, δεν ξέρω να σου πω, αλήθεια. Ξέρεις, έχουν περάσει τόσα χρόνια κι έχω ακούσει κι εγώ τόσες ιστορίες, που δεν ξέρω ούτε εγώ ο ίδιος. Άσε που υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να μην ξέρει κανείς! Χαχαχαχα!
Σίγουρα, πάντως, μεγάλο μέρος της επιτυχίας του δίσκου, πρέπει να πιστωθεί στην εταιρία σας και τις κινήσεις που έκανε για την προώθησή του.
Σίγουρα, ναι. Πρέπει να ξέρεις ότι ξόδεψαν εκατομμύρια δολάρια για την προώθηση του “Empire”, πήραν πίσω, όμως, και εκατομμύρια πωλήσεις, οπότε ήταν μία κατάσταση που κέρδισαν όλοι.
Για ποιον λόγο αποφασίσατε να ηχογραφήσετε το δίσκο και στο Seattle και στο Vancouver;
Νομίζω ότι είχε να κάνει με τις ώρες που ήταν διαθέσιμα τα στούντιο. Υπήρχαν αρκετά στούντιο υψηλής ποιότητας, αλλά είχαν πολύ μεγάλη ζήτηση. Επιπλέον δεν ήμασταν μόνοι, αλλά έπρεπε να συμπίπτουν οι ημερομηνίες και με το πότε ήταν ελεύθεροι όλοι οι υπόλοιποι που εμπλέκονταν στη διαδικασία, όπως ο παραγωγός κι ένα σωρό άλλοι άνθρωποι, ενώ έπρεπε να ληφθεί υπόψη και το πρόγραμμα των περιοδειών μας. Πραγματικά περίπλοκη κατάσταση. Μην ξεχνάμε και την εταιρία, βέβαια, έτσι;
Είναι αλήθεια ότι κάποια στιγμή πέρασε από το στούντιο και ο Alex Lifeson των RUSH;
Ναι, είχε περάσει μία μέρα. Είχαμε ένα δείπνο στο στούντιο, με μπόλικο κρασί, τραγούδια και ιστορίες από τον δρόμο (γέλια)
Ας πάμε στα bonus tracks τώρα. Η διασκευή στο “Scarborough fair”, είχε ηχογραφηθεί την περίοδο του “Rage for order”;
Ναι, νομίζω ότι τότε ηχογραφήθηκε.
Η μόνιμη απορία που έχω, είναι για το “Dirty lil’ secret”. Μπήκε ως bonus track στην επανακυκλοφορία του “Empire”, αλλά εγώ θυμάμαι να το έχω στο single του “I am I’ από το “Promised land”. Τελικά είναι ένα τραγούδι από τα sessions του “Empire” ή του “Promised land”;
Δεν θυμάμαι να σου πω ακριβώς. Σίγουρα είναι στις αρχές των 90s, μέχρι το 1994. Κάπου εκεί μέσα.
Έχουν διαρρεύσει τα demo του “Empire” και το τραγούδι που ξεχωρίζει απ’ όλα αυτά, είναι το “The thin line”, που περιέχει ένα σόλο σαξόφωνο από εσένα. Είναι η πρώτη φορά που έπαιζες σαξόφωνο στους QUEENSRYCHE;
Ήταν η πρώτη φορά, ναι.
Σκέφτεσαι να το παρουσιάσεις ποτέ live με αυτόν τον τρόπο;
Δεν θυμάμαι καν πως ακούγεται με το σαξόφωνο. Χαχαχαχαχα!
Καλά, δεν είναι δύσκολο. Σου στέλνω τώρα το link! Χαχαχα! Υπήρχε κάποιος συγκεκριμένος λόγος που μπήκε η εκδοχή με την κιθάρα, αντί γι’ αυτή με το σαξόφωνο; Θυμάσαι;
Μπα, δεν θυμάμαι. Η πιο πιθανή εκδοχή, είναι επειδή μας άρεσε καλύτερα με την κιθάρα.
Κάνατε μία μακροσκελή όσο κι επιτυχημένη περιοδεία. Ποια είναι η πιο περίεργη ή αστεία ιστορία που θυμάσαι;
Κράτησε 18 μήνες η περιοδεία. Για τα σημερινά δεδομένα είναι σχετικά οκ, αλλά για τότε, ήταν πολύ μακροσκελής. Κατά τη διάρκεια των συναυλιών, κάναμε διάφορες πλάκες on stage. Σ’ ένα τραγούδι, αν θυμάμαι καλά, στο “Best I can”, έριχνα σουτ με μία μπάλα του μπάσκετ και μπορώ να σου πω ότι ήμουν αρκετά καλός! Η πλάκα ήταν ότι το crew κάθε βράδυ, άλλαζε το ύψος της μπασκέτας, για να το κάνουν πιο δύσκολο για μένα! Ποτέ δεν ήξερα, σε ποιο ύψος θα είναι η μπασκέτα, μέχρι την ώρα που σούταρα και μία βραδιά, την είχαν βάλει στο ύψος των γονάτων μου! Χαχαχαχα! Ήταν πάντα ένα σημείο που γελούσαμε πολύ κι εγώ και το κοινό. (σ.σ. κρατήστε το αυτό!!!)
Τα αγαπημένα μου τραγούδια των QUEENSRYCHE, είναι σχεδόν αποκλειστικά αυτά που κλείνουν τους δίσκους σας. Στην περίπτωσή μας, είναι το “Anybody listening?”. Είχατε κάποιο συγκεκριμένο πλάνο για να κλείνετε τους δίσκους σας;
Όχι. Κατά τη διάρκεια της δημιουργίας κάθε δίσκου, γινόταν μία κατάσταση όπου αποφασίζαμε γι’ αυτό. Κάποιες φορές είχαμε αρκετές διαφορετικές επιλογές, όπου έπρεπε να διαλέξουμε μία κι αυτό είχε την πλάκα του. Από την εποχή του “The warning”, όμως, είχαμε διάφορες συζητήσεις για να κλείνουμε τους δίσκους μας μ’ έναν περίεργο ή ασυνήθιστο τρόπο. Στο “Empire”, είναι το αγαπημένο μου. Στο τέλος του “Anybody listening?” ακούς τα κύματα και μετά μία φωνή με αγγλική προφορά, να λέει κάποια πράγματα που δεν μπορείς να καταλάβεις και μετά να υπάρχει ένας ήχος σαν σφαλιάρα. (γέλια) Αυτή η φωνή είναι του James Burton, του μηχανικού ήχου που είχαμε. Παραμιλούσε κι εμείς τον ηχογραφήσαμε και το βάλαμε στο δίσκο. Δεν του είχαμε πει τίποτα και το άκουσε μόλις είχε τελειώσει και η μίξη και ο δίσκος ήταν έτοιμος! Χαχαχα! Έπαθε σοκ!
Άλλη φωνή όμως, πιο «διάσημη», είναι αυτή του Randy Gane, με τον οποίο συνεργάστηκες πάρα πολύ, αφού έπαιζε μέχρι και στους OPERATION MINDCRIME, ο οποίος έμεινε στην ιστορία ως ο τύπος που λέει: “It sort of hit me like a two ton heavy thing”, στο “Empire”. Τι σας έκανε να ηχογραφήσετε τη φωνή του να λέει αυτά τα λόγια στο συγκεκριμένο τραγούδι;
Απλά πίστευα ότι είχε πλάκα! Χαχαχαχα!
Η πλάκα σου πάντως, του έδωσε ένα cult status ανάμεσα στους οπαδούς των QUEENSRYCHE.
Ω, ναι! Αυτό είναι αλήθεια! Ο κόσμος τον ξέρει πιο πολύ ως τον “it sort of hit me like a two ton heavy thing” τύπο, παρά ως τον πληκτρά μας!
Πόσο σας άλλαξε ως άτομα και ως συγκρότημα, το γεγονός ότι κάνατε μεγάλη επιτυχία και βγάλατε αρκετά χρήματα; Πως οδηγηθήκατε στο “Promised land”;
Όταν κάνεις επιτυχία σε τόσο μεγάλο επίπεδο, σαφώς και σε αλλάζει. Ιδιαίτερα όταν αλλάζουν τόσο δραστικά τα οικονομικά δεδομένα. Παρά, όμως, τη φήμη και τα χρήματα, παραμένεις ο εαυτός σου και το νόημα του δίσκου ήταν ότι εγώ κι ο Chris DeGarmo εξετάζαμε τη θέση μας στον κόσμο, τι μας λέει η κοινωνία, ότι δηλαδή είσαι χαρούμενος αν πετύχεις τον στόχο σου. Εμείς, είχαμε φήμη και χρήμα, αλλά τελικά ήμασταν και χαρούμενοι, επειδή η χαρά έβγαινε από μέσα μας. Δεν είναι απαραίτητο να είσαι χαρούμενος επειδή είσαι επιτυχημένος. Πρέπει να ψάξεις πολύ βαθιά για να βρεις τη χαρά και την ικανοποίηση.
Τι να περιμένουμε από τις συναυλίες σου στην Ελλάδα;
Θα είναι πολύ special κατάσταση να ακούσετε το “Rage for order” και το “Empire” back to back, στο εγγυώμαι. Μου αρέσει ΠΑΡΑ πολύ να παίζω αυτούς τους δίσκους. Το διασκεδάζω αφάνταστα. Ανυπομονώ για τις συναυλίες. Είναι πάντα πολύ ωραίο να έρχομαι στην Ελλάδα. Πέρα από το εξαιρετικό φαγητό, λατρεύω τις αντιδράσεις του κόσμου, που είναι μοναδικές, ξεχωριστές. Μου αρέσει πολύ να παίζω στην Ελλάδα.
Κι εμάς μας αρέσει πολύ να σε βλέπουμε! Είναι αμοιβαίο. Περιμένουμε να έρθεις, λοιπόν!
Κι εγώ περιμένω να τα πούμε και από κοντά στη συναυλία! Ευχαριστώ πολύ
Σάκης Φράγκος
