“O θρίαμβος της καθημερινής νίκης έναντι όλων αυτών που σε σκοτώνουν”
Οι συστάσεις είναι περιττές για τους βετεράνους του ελληνικού Heavy Metal, REFLECTION. Μετά από 8 χρόνια ξεθηκαρώνουν τις λεπίδες τους και μας επιτίθενται με έναν καταιγιστικό δίσκο ο οποίος έχει προκαλέσει αίσθηση στους οπαδούς του παραδοσιακού ήχου τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Το Rock Hard μίλησε με τον κιθαρίστα παραγωγό και βασικό συνθέτη της μπάντας Στάθη Παυλάντη για το πως “σφυρηλατήθηκε” το “The battles I have won“. Σηκώστε τις ασπίδες σας γιατί μόνο οι δυνατοί θα επιβιώσουν.
Στάθη, ακόμα μαζεύουμε με το κουταλάκι τα μυαλά μας μετά το νέο σας δίσκο. “The battles I have won” λοιπόν. Ένας τίτλος με πολύ νόημα κατά την άποψή μου για ένα συγκρότημα – εργάτη, από τα 90s ακόμα, που έρχεται να κάνει ιδιαίτερα αισθητή την παρουσία του σε μια εποχή που το ιδίωμα γνωρίζει άνθιση. Ποιο είναι το στίγμα που θέλατε να δώσετε με αυτή τη φράση;
Σε ευχαριστούμε πάρα πολύ! Είναι για τις καθημερινές μεγάλες αλλά και μικρές μάχες που δίνει ο καθένας καθημερινά, οι οποίες είναι αφανείς στον υπόλοιπο κόσμο, αλλά ζήτημα ζωής και θανάτου πολλές φορές για τον ίδιο. Μάχη για επιβίωση, για τη ζωή των γονιών του, για τη δουλειά του, για την υγεία του, για τον “Άρτο τον Επιούσιο”, για την κατάθλιψη που παλεύει, για τους Δαίμονες που τον βασανίζουν, για το σπίτι του που το παίρνει η τράπεζα, για την επιμέλεια των παιδιών του στο δικαστήριο, για για για για…Είναι για τον θρίαμβο της καθημερινής νίκης έναντι όλων αυτών που σε σκοτώνουν, αλλά δεν τα παρατάς…Σκύβεις το κεφάλι, υψώνεις τη γροθιά σου και κερδίζεις…Κάθε μέρα και από λίγο…Ή και χάνεις…Αλλά ξανασηκώνεσαι και συνεχίζεις…Είναι το πεπρωμένο του ανθρώπου από τη φτιάξη του…
Η φωνή του Κώστα Τόκα ταιριάζει απολύτως με το νέο υλικό. Δίνει ένα λυρισμό και βάζει πιο έντονα το “epic” στο metal των REFLECTION. Θα θέλαμε να μάθουμε όλα τα μυστικά αυτής της συνεργασίας.
Με τον Κώστα γνωριζόμαστε καμιά 20αριά χρόνια!! Χαχαχαχαχα! Έχουμε συνεργαστεί πάρα πολλές φορές στο στούντιο για διάφορα project και έχει τύχει να γράψει και οδηγούς για τραγούδια των REFLECTION πολλά χρόνια πριν, αλλά και να τραγουδήσει την εισαγωγή του “Stormbringer” στο προηγούμενο άλμπουμ. Όταν “μπήκαμε στη διαδικασία” να βρούμε τραγουδιστή (γιατί ουσιαστικά δεν μπήκαμε!), ήταν ο πρώτος που σκεφτήκαμε. Χωρίς να του έχουμε πει τίποτα, του στείλαμε 2-3 τραγούδια από την προπαραγωγή, να τραγουδήσει τους οδηγούς για να μας βοηθήσει!!! Σε 3 μέρες μας έστειλε τα τραγούδια και ήταν απίθανα. Μιλώντας στο τηλέφωνο μας είπε ότι του άρεσαν πάρα πολύ, οπότε τα υπόλοιπα είναι ιστορία!
Η ηχογράφηση ενός άλμπουμ είναι δημιουργική διαδικασία αλλά επίπονη και κοστοβόρα. Υπήρξαν δύσκολες στιγμές που είπατε “δεν ξέρω αν θα βγει” .
Υπήρξαν, υπάρχουν και πάντα θα υπάρχουν. Το studio είναι ένας αστάθμητος παράγοντας. Θέλει σωστή προετοιμασία και σωστή καθοδήγηση. Παρότι η μπάντα είναι πολύ έμπειρη στουντιακά και έχει δουλέψει πραγματικά άπειρες ώρες, ωστόσο υπήρξαν αρκετοί τσακωμοί και διαφωνίες (συνήθως με τον αδερφό μου!!! Χααχαχααχα!)! Το δημιουργικό κομμάτι όμως ήταν αυτό που κέρδισε αυτή τη φορά, οπότε κοιτάξαμε όλοι να το ευχαριστηθούμε! Οι μπάντες, ΠΑΝΤΑ τσακώνονται και διαφωνούν στο studio! Είναι και αυτό κομμάτι της διαδικασίας!
Αντίστοιχα θέλω να μάθω για την πιο ωραία ή αστεία στιγμή της όλης διαδικασίας.
Γενικά περνάμε καλά στο στούντιο. Υπάρχει αρκετό χιούμορ και αυτοσαρκασμός! Το τελευταίο ίσως και σε περίσσεμα!!! Η πιο ωραία στιγμή του άλμπουμ ήταν όταν ακούσαμε μιξαρισμένο το “Lord of The wind”. Ήταν το πρώτο τραγούδι που μιξάραμε – ένα από τα δυσκολότερα γενικότερα απ’ όλες τις απόψεις – και ουσιαστικά αυτό θα καθόριζε και τον τρόπο που θα ακουστούν και τα υπόλοιπα τραγούδια του άλμπουμ. Ήταν τέτοια η χαρά και η ανακούφιση που νιώσαμε όταν πλέον το τραγούδι “έφυγε” από τη φάση του “χύμα” και πέρασε στη φάση του “άλμπουμ”. Έφυγε ένα τεράστιο βάρος, ότι ουσιαστικά “όλα έγιναν σωστά!”. Και το κυριότερο…Έτσι ακούγεται η μπάντα 8 ολόκληρα χρόνια από τον προηγούμενο δίσκο. Είχαμε ξεχάσει και εμείς πώς ακουγόμασταν…Τεράστια συγκίνηση!
Ακούμε μία παραγωγή πολύ καθαρή και κατασταλαγμένη και όλα τα όργανα έχουν το χώρο τους. Περιγράψτε μας πως εργαστήκατε.
Είμαι παιδί των 90s. Δεν το αρνούμαι. Παίζω και ακούω 90s μουσική και με αυτό τον ήχο δουλεύω. Ωστόσο σε αυτό το δίσκο, είπαμε όλοι να εμβαθύνουμε ακόμα πιο πολύ σε αυτή την εποχή. Οπότε σε πείσμα των καιρών, δεν χρησιμοποιήσαμε καθόλου drum triggers και replacers, επιμείναμε πολύ σε φυσικά παιξίματα και ΚΑΘΟΛΟΥ COPY PASTE. Κάθε στιγμή του δίσκου είναι μοναδική. Δεν επαναλαμβάνεται πουθενά. Κάθε λέξη του Κώστα είναι μοναδική. Κάθε νότα του μπάσου και της κιθάρας το ίδιο. Προφανώς και παίζουμε με κανονικούς ενισχυτές κτλ κτλ. Γενικά γράψαμε πολύ κοντά στο φυσικό μας ήχο, με τα όργανα και τα μηχανήματα που παίζουμε. Η μίξη έγινε “με το χέρι” εννοείται σε μια MIDAS XL250 αναλογική κονσόλα και με φουλ outboard εξοπλισμό! Προφανώς και στο δίσκο για να μην παρεξηγούμαστε, έχει και πάρα πολλά ψηφιακά καλούδια της εποχής, που δεν γίνεται να αποφύγουμε. Τουναντίον μας βοηθάνε! Αλλά η κεντρική ιδέα πάνω στην οποία δουλέψαμε, ήταν αυτή!
Πως έγινε η σύνθεση των κομματιών. Ερχόταν μια ιδέα και τζαμάρατε στο στούντιο ή τα κομμάτια “έβγαιναν” από “ένα” μυαλό και οι άλλοι συμπλήρωναν;
Είναι λίγο περίεργος ο τρόπος που φτιάχνονται τα τραγούδια. Ουσιαστικά φτιάχνονται πάνω σε μια ωραία μελωδική γραμμή των φωνητικών. Υπάρχουν και εμβόλιμα riff προφανώς που οδηγούν σε ένα τραγούδι, αλλά και συνδυασμός και των δύο. Δεν τζαμάρουμε σχεδόν ποτέ ιδέες. Δεν τον έχουμε “μάθει” αυτόν τον τρόπο. Γράφουμε πάντα “οδηγούς”, τους οποίους εμπλουτίζουμε ή αλλάζουμε ή τροποποιούμε μέσα σε ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Δεν έχει τύχει ποτέ να γραφτεί π. χ ένα τραγούδι σε 1 ή 2 μήνες. Πάντα θέλω να δίνω χρόνο στα τραγούδια , να τα χωνεύω, να τα ακούω σε διαφορετικές στιγμές μέχρι να καταλήξω στην τελική τους μορφή. Γράφουμε τα πάντα σε μια πολύ rough μορφή και όταν τελικά καταλήξουμε, πατάμε εκεί πάνω ακριβώς και ηχογραφούμε κανονικά. Ουσιαστικά επιμένουμε πάρα πολύ στην προπαραγωγή. Η ηχογράφηση είναι το τελευταίο που μας απασχολεί και μας παίρνει και λίγες σχετικά ώρες.
Το artwork του Αλέξανδρου Βασιλόπουλου είναι μοναδικό και αποτυπώνει το ύφος του δίσκου. Το ρεπορτάζ λέει ότι το έφτιαξε όλο με τον παραδοσιακό τρόπο. Δηλαδή στο χέρι με λάδια σε καμβά χωρίς ίχνος ψηφιακής επεξεργασίας. Θέλουμε λεπτομέρειες. Πως καταλήξατε στην ιδέα; Έγινε brainstorming ή το αφήσατε όλο πάνω του; Α, και αν κάποιος προσπαθεί να αρπάξει τον καμβά και να τον πάρει σπίτι του. (γέλια)
Θέλαμε πάρα πολύ να κάνουμε ένα ζωγραφιστό old school εξώφυλλο. Της παλιάς καλής εποχής. Όταν μιλήσαμε με τον Alex, δεν ξέραμε τί να του πούμε. Και η αλήθεια είναι ότι η μπάντα δεν πρέπει να έχει άποψη για όλα. Δεν είναι η δουλειά της. Δεν μπορώ εγώ να πω σε ένα καλλιτέχνη του μεγέθους του Alex τί να κάνει. Του είπαμε δυο τρείς βλακείες και ο ίδιος ζήτησε να του στείλουμε τους στίχους και το ομώνυμο τραγούδι του δίσκου. Σε 3 μέρες με πήρε τηλέφωνο ενθουσιασμένος ότι “το έχει”! Δεν ξέραμε τί διάολο έχει !!! Χααχαχαχααχα! Απλά τον εμπιστευθήκαμε! Όταν σε μια εβδομάδα έστειλε το draft, πάθαμε εγκεφαλικό όλοι (και ο Φοίβος από την εταιρεία μας!!!). Δεν είχαμε διορθώσεις και τέτοια. Καθόλου. Άλλωστε στο σκίτσο στο χέρι, δεν υπάρχει undo! Όταν είδαμε τους καμβάδες, κάναμε όλοι σαν 17 χρονών! Απίστευτο συναίσθημα! Τα original σχέδια, συμφωνήθηκε ομόφωνα να μείνουν στο Dark Water Audio και να μπουν σε κορνίζες, να τα κρεμάσουμε να τα βλέπουμε !
Σκεφτήκατε καθόλου να χρησιμοποιήσετε τεχνητή νοημοσύνη όπως κάνουν κάποια άλλα σχήματα;
Κοίταξε, δεν τα πάμε καλά με την τεχνολογία γενικότερα. Προσωπικά θεωρώ ότι περισσότερο περιπλέκει τα πράγματα, παρά τα απλοποιεί. Δεν ξέρω ακριβώς με ποιο τρόπο τη χρησιμοποιούν οι μπάντες. Αυτά πάντως που έχω ακούσει, μου ακούγονται ανέμπνευστα και κάτω του μετρίου. Ίσως βέβαια να μην έχω ακούσει και αυτά που πρέπει για να την εκτιμήσω! Μέχρι στιγμής πάντως δεν έχει χρειαστεί να προστρέξω στη βοήθειά της! Και νομίζω ότι θα αργήσω -όσο αφορά το μουσικό τουλάχιστον κομμάτι! Έχω άλλους δύο δίσκους έτοιμους τουλάχιστον!!!
Ακούσαμε ύμνους για τους Αργοναύτες για τις σειρήνες και πολλά άλλα θέματα. Ο δίσκος προφανώς δεν είναι concept. Πως επιλέγετε τα θέματα από τα οποία αντλείτε έμπνευση; Χωράνε τα προσωπικά βιώματα και οι προσωπικές δυσκολίες σε τραγούδια με κυρίως “μυθολογικό” ή φανταστικό concept? Υπάρχει κάποιο τέτοιο κομμάτι στο δίσκο;
Όσο περνάνε τα χρόνια και αποβάλλουμε από πάνω μας -επειδή δεν έχουμε πλέον να αποδείξουμε τίποτα – τα “αρχέτυπα” του epic metal (Μάχες – Ιππότες – Μυθολογία), τόσο οι στίχοι θα αναφέρονται σε προσωπικά βιώματα κεκαλυμμένα ή και όχι. Προφανώς και υπάρχουν τέτοια τραγούδια στο άλμπουμ, όπως το ομώνυμο, το “Lady in the Water”, αλλά και το “Once Again”, που είναι ένα τραγούδι που δεν πιστεύαμε ποτέ ότι θα γράψουμε (και μουσικά και στιχουργικά), αλλά ΕΠΡΕΠΕ να το κάνουμε, γιατί ΕΤΣΙ ΓΟΥΣΤΑΡΑΜΕ! Αντλούμε έμπνευση από τα πάντα. Πράγματα που μας συγκινούν, ιστορίες που μας κεντρίζουν το ενδιαφέρον, ανθρώπους και καταστάσεις που θαυμάζουμε!
Κάπου εδώ έχω μια ειδική ερώτηση για ένα από τα προσωπικά μου αγαπημένα κομμάτια στο δίσκο. Το “City Walls of Malta – The Great Siege”. Eίναι μία από τις πιο επικές στιγμές της ευρωπαϊκής ιστορίας. Λίγοι όμως έχουν ασχοληθεί με το θέμα. Πως προέκυψε η ιδέα;
Βαθιά επηρεασμένος από την κουλτούρα και τον πολιτισμό του νησιού, έχοντας “αδερφικές” σχέσεις με ανθρώπους εκεί, πάντα ήθελα να γράψω κάτι για το πώς νιώθω κάθε φορά που βρίσκομαι εκεί. Η ιδέα δεν άργησε να έρθει. Η πολιορκία της Μάλτας, είναι μια από τις μεγαλύτερες – αν όχι η μεγαλύτερη-μάχες στην Ευρωπαϊκή ιστορία και μάλιστα εάν δεν είχαν ηττηθεί οι Οθωμανοί, η Ευρώπη ΔΕΝ θα υπήρχε… Ή τουλάχιστον έτσι όπως την γνωρίζουμε σήμερα. Μια τεράστια μάχη, που ουσιαστικά καθόρισε το μέλλον της νεότερης Ευρώπης. Λογικό να γίνει πηγή έμπνευσης για ένα από τα ωραιότερα (για εμένα) τραγούδια του δίσκου!
Θα δούμε άραγε ποτέ τους REFLECTION να το αποδίδουν ζωντανά από το φρούριο St Elmo στη Βαλέτα; Η χώρα έχει κάποια δυνατά ονόματα άλλωστε.
Έχε υπ’ όψιν ότι με τις ίδιες παπάτζες αυτοβαυκαλίζομαι και εγώ! Χαχαχαχαχαχα! Για το St Elmo δεν ξέρω, αλλά τη Μάλτα την αγαπάμε και μας αγαπάει κι αυτή!
Επειδή η Μάλτα πέφτει λίγο μακριά πείτε μας αν θα δούμε τους REFLECTION σύντομα στην Αθήνα ή σε κάποια άλλη πόλη της Ελλάδας. Ο κόσμος θέλει να τραγουδήσει το “March of the Argonauts”.
Προφανώς και θα μας δείτε!!! Όλα θα ανακοινωθούν στην ώρα τους! Ήδη το πρώτο live έγινε στο υπέροχο Golden R στο Βόλο κι έπεται συνέχεια!
Αν είχατε το ραβδί του Γκάνταλφ να κάνετε ένα ξόρκι, με ποιο μεγάλο συγκρότημα θα παίζατε ζωντανά «αύριο»;
Εύκολη ερώτηση, αλλά θα απαντήσω για εμένα και τον αδερφό μου! Χαχαχα!MEMENTO MORI, CANDLEMASS, TAD MOROSE. Θα έβαζα και SOLITUDE AETURNUS, αλλά έχω παίξει μαζί τους, οπότε έχει βγει απο το Bucket list! Οι μπάντες που μας αρέσουν και λατρεύουμε και γουστάρουμε, είναι “μικρότερου” βεληνεκούς. Για εμένα και το Γιώργο, άπιαστες και όνειρο ζωής!
Υπάρχουν σκέψεις για κάποιο βίντεο κλιπ;
Κοίταξε…Είναι πολύ μακριά από την ιδιοσυγκρασία μας όλα αυτά. Άλλωστε πάνε ΠΟΛΛΑ χρόνια από την τελευταία φορά που μπόρεσα να δω κάποιο… Προσωπικά μιλώντας – απολαμβάνω τη μουσική ακούγοντάς την και όχι “βλέποντάς” την. Είναι το ίδιο σαν να λέμε “ακούω τσόντα στο ραδιόφωνο…” Νομίζω τα Lyric video μας υπερκαλύπτουν προς το παρόν! Όπως όμως είπε ο τεράστιος Bertrand Russell… “Δεν θα πέθαινα ποτέ για τις ιδέες μου. Μπορεί να αποδειχθούν λάθος στο τέλος”!
Τι είναι αυτό που κρατάει ζωντανούς τους REFLECTION τόσα χρόνια;
Η εσωτερική ανάγκη για μουσική και τίποτε παραπάνω. Παίζουμε καθαρά για προσωπικούς ψυχολογικούς λόγους, γιατί εάν δεν το κάναμε θα είμασταν σαν την πληθώρα των ανισόρροπων ενηλίκων γύρω μας, παντελώς αλλοτριωμένοι και παραδομένοι στα δελτία ειδήσεων και τις ξεβράκωτες χαζογκόμενες του Instagram. Το στούντιο λειτουργεί σαν μια χρονοκάψουλα. Όσο είμαστε απ’ έξω, είμαστε οι γνωστοί ενήλικες -μεσήλικες πλέον!-με τα προβλήματα μας και τις αδυναμίες μας. Μόλις κλείσει η πόρτα του στούντιο, κατά κάποιο μαγικό τρόπο, γινόμαστε όλοι 17 χρονών. Η μυρωδιά των ενισχυτών, των μικροφώνων, λειτουργούν ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΑ πάνω μας. Ξαφνικά ξεχνιούνται τα πάντα γι’ αυτές τις 2, 3, 4 ώρες. Δεν υπάρχει καθρέφτης να κοιταχτείς και να θυμηθείς πόσο χρονών είσαι ή ποιος είσαι… Ο καθένας μπαίνει στο ρόλο του, στο προσωπικό του ΖΕΝ. Δεν νομίζω να καταφέρω/ουμε να ξεπεράσουμε ποτέ αυτό το συναίσθημα…
Σε ποια ταινία θα βάζατε soundtrackj τη μουσική σας;
Δύσκολο! Στο “Napoleon Dynamite”, στο “Nacho Libre”, στο “American Pie” (το 1), ή στο “Talatega Nights”!
Για κλείσιμο θέλω να αφιερώσετε έναν στίχο από το νέο δίσκο στο κοινό του Rock hard και σε όσους ακούσανε ή θα ακούσουν το “The Battles I Have won”.
Δεν μπορεί να είναι άλλος απο ρεφραίν το ομότιτλου “The Battles I have won”! “To Kill to Destroy but to never cry! To Fight To Survive and to Reach the Sky!”
Άρης Λάμπος
