Το νέο άλμπουμ των ROTTING CHRIST, με τίτλο “Pro Xristou”, μόλις κυκλοφόρησε και η συντακτική ομάδα του Rock Hard, γράφει την άποψή της για το δίσκο.
ROTTING CHRIST. Αν όχι το πιο σημαντικό, σίγουρα ένα από τα πιο σημαντικά κεφάλαια για το εγχώριο heavy metal. Ένα από τα σχήματα που έχουν κερδίσει με το σπαθί τους τον παγκόσμιο θαυμασμό. Που πειραματίστηκαν, πέρασαν από διάφορά στάδια, για να φτάσουν από το “Theogonia” και μετά, να δημιουργήσουν αυτό που ονομάζω “ROTTING CHRIST metal”, δηλαδή έναν καθαρά δικό τους ήχο, έναν ήχο που δύσκολα μπορεί να πετύχει άλλο συγκρότημα. Σκοτεινό, ακραίο, με πολλά παραδοσιακά στοιχεία, cult (με την καλή έννοια).
Αυτό είναι κάτι που μπορούν να καυχιούνται ότι είναι ένα από τα ελάχιστα συγκροτήματα που το έχουν πετύχει στη σύγχρονη μουσική (όχι δηλαδή έχοντας βρει άγονη γη όπως στα 70s και τα 80s), εκεί που λέμε ότι έχουν «παιχτεί όλα». Σας έρχονται πολλά γκρουπ στο μυαλό που να τα ακούτε και να λέτε «αυτοί είναι οι τάδε»; Κι όμως, το κάνουμε με τους ROTTING CHRIST. Έχοντας δημιουργήσει μία πολύ ισχυρή βάση οπαδών που τους ακούει τα τελευταία 10 και κάτι χρόνια, που λατρεύουν τις τελευταίες 3-4 δουλειές του συγκροτήματος (κάτι που πάντα θα πειράζει τους ολντσκουλάδες, αλλά έλα μου, που υπάρχουν και νεότερες γενιές που ακούνε αυτή τη μουσική, κάτι που πάντα ξεχνάνε!!!), νομίζω ότι άρχισε να εγκλωβίζεται στον ήχο του και να πρέπει να προσπαθήσει πολύ, το πλεονέκτημα που έχει, να μη γυρίσει σε μειονέκτημα.
Θεωρώ ότι ήταν πολύ σοφή η κίνηση του σόλο άλμπουμ, ως Sakis Tolis, να «ξεμπουκώσει» και να παίξει κάτι διαφορετικό, κάτι που ίσως πλέον να μην μπορεί να κάνει με τους ROTTING CHRIST, το κύριο άρμα του. Διότι το “Pro Xristou”, είναι ένας δίσκος που είναι βέβαιο ότι θα ικανοποιήσει ιδιαίτερα τη διευρυμένη βάση οπαδών των Ελλήνων metallers. Έχει ακριβώς αυτά τα στοιχεία που θέλουν να ακούσουν. Τους mid-tempo ρυθμούς, τις χαρακτηριστικές μελωδίες, τη «νταρκίλα», ό,τι έκαναν trademark μετά το “Theogonia”, σε τελική ανάλυση. Αν μου άρεσε εμένα; Δεν θα έλεγα ότι είναι από τα αγαπημένα μου, σε καμία περίπτωση. Θα ήθελα 2-3 τραγούδια να «σπάσουν» αυτήν την «ασφάλεια» που μου βγάζει το “Pro Xristou”. Να νιώσω ότι δεν είναι ένας δίσκος με αυτόματο πιλότο.
Αν ήμουν Σάκης Τόλης, βέβαια, ίσως κι εγώ να έβγαζα ακριβώς αυτόν το δίσκο, τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή, για πολλούς και διάφορους λόγους. Τώρα όμως, είμαι υποχρεωμένος να πω την άποψή μου για το δίσκο, που είναι μία από τα ίδια, σαφώς. Το “The Apostate”, το “Pretty world, pretty dies”, είναι τραγούδια πχ, που θα μείνουν –πιθανώς- στο setlist των CHRIST, αλλά, επειδή θέλω το συγκρότημα πιο ανήσυχο (όντας στην απ’ έξω και μιλώντας ως μουσικόφιλος), δεν αρκούμαι μόνο από την ασφάλεια που τους παρέχει ο ήχος τους. Από την άλλη, να επαναλάβω ότι η βάση των οπαδών τους, θεωρώ ότι θα το αγαπήσει πολύ, οπότε ο βαθμός που βάζω, είναι κάπου στη μέση του προσωπικού μου γούστου και της γενικότερης θεώρησης. Αναλόγως βάλτε ένα βαθμό πάνω ή ένα βαθμό κάτω.
7 / 10
Σάκης Φράγκος
Νέο άλμπουμ από τους πολυαγαπημένους μου ROTTING CHRIST με τίτλο “Προ Χριστού” (προτιμώ την ελληνική απόδοση του τίτλου) και η αλήθεια είναι ότι ήμουν ταυτόχρονα περίεργος και επιφυλακτικός για το τελικό αποτέλεσμα. Βλέπετε, για μένα τουλάχιστον, και με κίνδυνο να χαρακτηριστώ ως…. Αποστάτης (για να μπαίνουμε στο κλίμα του δίσκου!) οι τελευταίες δουλειές των CHRIST, δεν με ικανοποίησαν, όσο ηχητικά, αλλά κυρίως συνθετικά, δίνοντας μου την εντύπωση ότι η μπάντα βρίσκεται, τρόπον τινά, σε ένα τέλμα. Υπό αυτήν την έννοια, ήταν μια πάρα πολύ ευχάριστη έκπληξη το νέο άλμπουμ.
Προφανώς και δεν περίμενα θεαματικές αλλαγές ή κάποια επιστροφή στον ήχο παλαιότερων δίσκων, εξάλλου, οι ROTTING CHRIST τα τελευταία χρόνια έχουν βρει τον ήχο που θεωρούν ότι τους ταιριάζει. Το “Προ Χριστού” ακούγεται ως ένας πιο, ας πούμε, «απελευθερωμένος» δίσκος σε σύγκριση με το πνιγηρό “The heretics”, και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να δώσει βαθιές πνοές ανάσας, τόσο στους CHRIST, όσο και στον ακροατή. Σύμφωνοι, η μπάντα ακολουθεί την πεπατημένη. Αυτή τη φορά όμως, οι συνθέσεις ακούγονται πιο επικές, πιο στρωτές. Και αν, το “Like father, like son” που κυκλοφόρησε ως προπομπός του άλμπουμ, δεν μπορώ να πω ότι με ενθουσίασε, η συνολική ακρόαση του δίσκου με άφησε απόλυτα ικανοποιημένο. Προσωπική μου αδυναμία το φοβερό εναρκτήριο “The apostate”, τα “La letra del Diavolo” με αυτήν την black metal ατμόσφαιρα και “Pix Lax Dax “ με το άκρως κολοσσιαίο και πωρωτικό riff που προορίζεται να πάρει κεφάλια ιδίως στις ζωντανές εμφανίσεις των CHRIST, και το επικό, μελαγχολικό “Yggdrasil”.
Σε γενικές γραμμές μιλάμε για ένα πολύ δυνατό άλμπουμ, υποβλητικό, με εξαιρετική θεματολογία (τσεκάρετε οπωσδήποτε τους στίχους!), φοβερή παραγωγή και φυσικά με μια απίστευτη απόδοση της μπάντας που ακούγεται στιβαρή και απόλυτα προσηλωμένη. Ψεγάδια, προφανώς και υπάρχουν, δεν είναι όμως ικανά να αλλοιώσουν την συνολική εικόνα.
Οι ROTTING CHRIST είναι εδώ και δεν χρειάζονται να αποδείξουν τίποτα και σε κανένα. Η ιστορία τους και η προσφορά τους μιλούν από μόνα τους. Παρόλα αυτά, το “Προ Χριστού”, έχω την εντύπωση ότι είναι το άλμπουμ που χρειαζόταν ο κόσμος αλλά και η ίδια η μπάντα ακριβώς αυτή τη δεδομένη χρονική στιγμή. Ναι, δεν είναι “Non serviam” ή “Triarchy of the lost lovers”. Ναι, δεν παρουσιάζει τις τρομερές εκπλήξεις στον ήχο τους. Και ναι, προσωπικά θεωρώ ότι είναι το καλύτερο άλμπουμ των CHRIST εδώ και χρόνια και θα σηματοδοτήσει την αρχή ενός νέου κεφαλαίου στην ένδοξη καριέρα τους.
7,5 / 10
Θοδωρής Κλώνης
Στη χώρα μας διστάζεις να εξυμνήσεις ντόπιο συγκρότημα, διότι θα θεωρηθείς υπερβολικός, γλύφτης, γραφικός και δεν ξέρω τι άλλο. Σε άλλες χώρες, υπάρχει δυνατό σπρώξιμο των συμπατριωτών τους ακόμα και όταν δεν το αξίζουν. Τα παραδείγματα που έχουμε δει, είναι πάρα πολλά.
Άντε τώρα να έρθουν όλοι οι μάγκες του πληκτρολογίου, να μας πουν ότι δεν έχουν τεράστια αξία οι ROTTING CHRIST. Το συγκρότημα που οδήγησε ολόκληρη την Ελληνική σκηνή εδώ και 35 χρόνια, από την αφάνεια στην καταξίωση. Χαμογελάω διαβάζοντας διθυραμβικές κριτικές για τα τελευταία τους άλμπουμ και νιώθω περήφανος. Δεν είναι η Black metal δύναμη του παρελθόντος. Οι ROTTING CHRIST συνεχίζουν την μοντέρνα τους εκδοχή και όποιος ευχαριστήθηκε την μετά-“Aealo” εποχή, θα λατρέψει και το “Pro Xristou”.
Τα κλισέ τους είναι εδώ και γουστάρω. Μέσοι ρυθμοί, ατμόσφαιρα και μελωδίες, με στίχους που μπλέκουν διάφορες εποχές, στίχους σε διάφορες γλώσσες και έντονη Ελληνική προφορά συντελούν, στο να γίνει και αυτό το άλμπουμ απαραίτητο για την δισκοθήκη μας.
Κομματάρες όπως το “The apostate” και το “The sixth day” (τολμώ να πω ότι θυμίζει PARADISE LOST) με έφτιαξαν. Το “La lettera del Diavolo” έρχεται σαν απρόσμενη καταιγίδα. Πιο επιθετικό κι απρόβλεπτο. Folk; Ναι. Αλλά και ROTTING CHRIST. Αυτοί είναι οι Έλληνες εδώ και αρκετά χρόνια. Περισσότερη έμφαση στην ατμόσφαιρα και τους στίχους, σε σημείο που τους αναγνωρίζεις ακόμα κι αν δεν ξέρεις ότι αυτοί παίζουν.
Το έχω πει επανειλημμένα, πως δεν χρειάζομαι να ακούσω συνεχώς κάτι νέο και διαφορετικό από ένα συγκρότημα που μου αρέσει. Αρκεί τα τραγούδια που κυκλοφόρησαν είναι καλογραμμένα. Και το “Pro Xristou” είναι ακριβώς αυτό.
Τα υπόλοιπα είναι τσιχλόφουσκες.
8,5 / 10
Γιώργος “Kay” Κουκουλάκης
Το 14ο άλμπουμ των ROTTING CHRIST είναι αυτό που θα προκαλέσει τις περισσότερες συζητήσεις, καθιστώντας το ως το πιο αμφιλεγόμενο της, μέχρι τώρα, δισκογραφίας τους. Από την μέρα της αναγγελίας του, όπου και αποκαλύφθηκε ο τίτλος, το εξώφυλλο και το tracklisting ξεκίνησε ένας κύκλος συζητήσεων που έθρεψε τόσο τους πολέμιους όσο και τους φανατικούς υποστηρικτές του. Ναι, το εξώφυλλο δεν συνδέεται άρρηκτα με το concept του δίσκου όπως συνέβαινε μέχρι τώρα και ναι, ο τίτλος που είναι γραμμένος στα ερασμιακά δημιουργεί πρόβλημα στην προφορά του. Όλα αυτά όμως οφείλουμε όλοι να τα αφήσουμε στην άκρη και να επικεντρωθούμε στην ουσία μιας κυκλοφορίας, που δεν είναι άλλη από την μουσική πρόταση ενός σχήματος που έχει αδιάλειπτη πορεία 35 χρόνων.
Από την πρώτη ακρόαση είναι ευθέως αντιληπτό ότι ο ηγέτης τους, Σάκης Τόλης, επέλεξε πιο mid tempo ρυθμούς με μελωδίες που επαναλαμβάνονται, δημιουργώντας μια επική διάσταση που εντείνεται από τον ηχητικό σχεδιασμό του δίσκου. Ακόμα και στα κομμάτια που επιλέγει το κοφτό ρυθμικό παίξιμο στις κιθάρες, το οποίο είναι σήμα κατατεθέν τους μετά το “Aealo”, η ένταση είναι συγκρατημένη. Η επιλογή αυτή δημιουργεί ένα σύνολο τραγουδιών στο οποίο κανένα κομμάτι δεν ξεφεύγει σε ταχύτητες, ένταση και πολυπλοκότητα. Η επιλογή αυτή είναι σίγουρα συνειδητή, αφήνοντας χώρο στα χορωδιακά και υμνικά φωνητικά που δημιουργούν επική και υποβλητική όποτε εμφανίζονται.
Ηχητικά το άλμπουμ θα μπορούσε να πει κανείς ότι είναι μια πιο μεστή και ώριμη προσέγγιση στον ήχο της ύστερης περιόδου του που τους γιγάντωσε. Τραχύτητα στις κιθάρες δεν υπάρχει! Αντίθετα οι κιθάρες είναι gloomy, δημιουργώντας την αίσθηση ότι αν είχε αυτόν τον ήχο το “A dead poem”, θα ήταν σαφώς ανώτερος δίσκος.
Φαίνεται ότι ο Σάκης Τόλης στην περίοδο της καραντίνας διοχέτευσε το αρνητικό βίωμα του εγκλεισμού που ζήσαμε όλοι με αυτόν τον τρόπο. Οι συγγένειες με το solo άλμπουμ είναι πέρα για πέρα εμφανείς και δείχνουν ότι διαμορφώθηκαν σε παρόμοιες συνθήκες την, ίδια τραυματική για όλους μας, περίοδο. Το προσωπικό project ΧΞΣ χρησιμοποιήθηκε μόνο για να παρουσιαστεί δωρεάν μέσω του bandcamp. Σε αυτό ήταν πέρα για πέρα εμφανές ότι πλέον δεν μπορεί να διαχειριστεί δημιουργικά τον ήχο που επανασύστησε και γιγάντωσε τους ROTTING CHRIST.
Σε όσους σας άρεσε το “Among the fires of hell” πιστεύω ότι το “Pro Xristou” θα σας αποζημιώσει και θα σας ταξιδέψει με την μεστότητα και την υποβλητική του ατμόσφαιρα. Φοβάμαι, όμως, ότι μετά από αλλεπάλληλες ακροάσεις θα σας παγιδεύσει σε συνειρμούς με συγγενικά riffs και μελωδίες από το πρόσφατο ή απώτερο παρελθόν τους. Είναι ο πρώτος δίσκος τους που μου δημιούργησε την αίσθηση της παράθεσης ιδεών που έχουν ευθεία αναφορά σε αντίστοιχα του παρελθόντος. Μήπως είναι παλιές ιδέες και riff που έμειναν ανολοκλήρωτα και τώρα μπήκε στη διαδικασία να τα ολοκληρώσει; Ο ίδιος πλέον παραδέχεται ότι έκανε τον κύκλο του ως συνθέτης και του είναι αδύνατο να εξελίξει τους ROTTING CHRIST όπως έκανε αριστοτεχνικά μέχρι και το “Rituals”. Ακόμα και οι πολέμιοι του “The heretics” αναγνωρίζουν τις συνθέσεις του και το ξεχωριστό “The raven”! Θαρρώ ότι σε αυτό το δίσκο δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο, φτάνοντας με σε σημείο να μη νιώθω τη λαχτάρα να τον ακούσω ξανά και ξανά όπως συνέβαινε μέχρι τώρα. Και αυτό το γεγονός με αποκαρδιώνει όσο κι αν θέλω να επισημάνω την ταιριαστή παραγωγή που πέτυχαν στα Deva Sound studios του Φώτη Benardo.
Η επιλογή παλιών συναδέλφων του όπως ο The Magus ή ο Mutilator να αφεθούν στα χέρια νέων και ταλαντούχων μουσικών όπως ο Γιώργος Εμμανουήλ, έφερε ιδανικά αποτελέσματα όπως τα άλμπουμ των YOTH IRIA και NECROMANTIA. Θαρρώ πως ήρθε η ώρα να διαμορφώσει τις ιδέες του μαζί με τα τωρινά μέλη της μπάντας για να ξεφύγει από την παραδοχή του ότι πλέον δεν μπορεί να προχωρήσει τον ήχο τους. Και το black metal δεν έχει την ίδια νοοτροπία με κλασικές μπάντες που είναι συνώνυμες με τον ήχο τους σε κάθε δίσκο. Η πορεία τους έδειξε ότι είναι ανήσυχοι και διαφορετικοί από δίσκο σε δίσκο. Όλα αυτά μέχρι τώρα και το γεγονός αυτό είναι αποδεκτό από τον Σάκη Τόλη, αναγκάζοντας με να το θεωρήσω ως το λιγότερο εμπνευσμένο άλμπουμ τους μέχρι τώρα. Ανυπομονώ να δω πως θα λειτουργήσουν οι επιλογές από αυτό το album στη συναυλία – γιορτή που θα δώσουν στο Λυκαβηττό αυτό το καλοκαίρι. Φοβάμαι πως οι συγγένειες θα είναι προκλητικά εμφανείς.
6 / 10
Λευτέρης Τσουρέας
Τι εισαγωγή να γράψεις για τους ROTTING CHRIST σε αυτό το σημείο άραγε; Υπάρχει κάποιος που δεν ξέρει την ιστορική και καλλιτεχνική τους σημασία για την εγχώρια metal σκηνή; Θέλω να πιστεύω πως όχι. Αν ναι, σταματάει εδώ το διάβασμα αυτού του κειμένου. Όλα τα άλλα, μπορούμε να τα συζητήσουμε: ποια περίοδο προτιμάμε, ποια είναι η άποψη μας για τη τωρινή φάση της μπάντας και πάει λέγοντας. Αυτό το τελευταίο, όντας στη φουρνιά που τους έμαθε με το “Theogonia” (2007) (από τις “πόρτες” μου στο black metal μαζί με το “Nymphetamine” (2004) των CRADLE OF FILTH), μπορώ να το αναπτύξω λίγο παραπάνω. Ενώ τα “Theogonia” (2007) και “Aealo” (2010) γούσταρα όσο τίποτα, στο “Κατά τον δαίμονα εαυτού” (2013) συγκεκριμένα, που επίσης γούσταρα πολύ, φάνηκαν σημάδια συνθετικής στασιμότητας.
Σημάδια που έγιναν φανερά προβλήματα στα “Rituals” (2016) και “The heretics” (2019) που η μπάντα όσο με εντυπωσίαζε στιχουργικά, άλλο τόσο με έκανε να βαριέμαι συνθετικά. Βαρετά, κοφτά mid-tempo riffs ακόμα και σε ανεβασμένες ταχύτητες των τυμπάνων, που αντί να χτίζουν ένταση, λειτουργούσαν οριακά σαν μουσικό Ζάναξ, με πραγματικά λίγες καλές στιγμές μουσικά. Λέξεις που δεν ήθελα να γράψω ποτέ για την διαχρονικά αγαπημένη μου ελληνική μπάντα αλλά να που τις γράφω. Ήταν δηλαδή καιρός για συνθετική ανασύνταξη. Το παράδοξο (για εμένα) είναι πως από το 2013 και πέρα, η μπάντα εμπορικά, γιγαντώθηκε για κάποιο (ανεξήγητο, πάλι για εμένα) λόγο. “Έπιασε” τρομερά το στυλ αυτό, ειδικά στη νεολαία. Πάρε Αμερική, πάρε Λατινική Αμερική, πάρε το ένα πάρε το άλλο, ουδέν χαμπάρι για τους αφούς Τόλη και σια.
Και εκεί, σκάει η πανδημία, ο Σάκης φτιάχνει solo project, κάνοντας ένα ελαφρύ διάλειμμα από τους ROTTING CHRIST, βγάζοντας μια πιο “Sleep of the angels” πλευρά (γούσταρα φουλ, άλλωστε, λατρεύω τη πειραματική περίοδο ‘97 – ‘00 – τέτοιος είμαι!). Πλέον, βρισκόμαστε προ των πυλών της καινούργιας, 14ης στούντιο δουλειάς τους. Το όνομα αυτής, “Pro Xristou” (ορθότερα “Προ Χριστού”), αφιερωμένη στους αρχαίους πολιτισμούς που καταστράφηκαν με την έλευση του Χριστιανισμού. Χαμηλότερων ταχυτήτων δίσκος, με τα δύο από τα singles “The apostate” και “Like father like son” να δείχνουν σαφώς πιο εμπνευσμένα από τα τελευταία δύο άλμπουμ των ROTTING CHRIST συνθετικά. Και κυρίως, πιο απελευθερωμένα από το ύφος στο οποίο είχαν εγκλωβιστεί. Π.χ. το “The sixth day” ή το “The farewell” έχει μια riff-άτη “A dead poem”/”Sleep of the angels” αύρα που είχα πολύ καιρό να ακούσω.
To δε “La letra del diavolo” έχει την Ανδρονίκη Σκουλά (CHAOSTAR), είναι πιο λυσσασμένο, αλλά γουστόζικο φουλ, με την Ανδρονίκη φυσικά να δίνει ρέστα! Το “Pix lax dax” είναι ορθόδοξοι mid-tempo ROTTING CHRIST (όταν τους ακούω να κατεβάζουν riffs με αρμονικές κάτι παθαίνω!) που πολύ μου είχαν λείψει. Το δε κομμάτι, δοκιμάστηκε και επί σκηνής, με επιτυχία. Το τρίτο single “Pretty world, pretty dies”, δείχνει μια πιο ατμοσφαιρική πλευρά της μπάντας, βασισμένο στο ύφος των πρόσφατων ROTTING CHRIST, ενώ το “Yggdrasil” στο ίδιο πνεύμα, ανεβάζει ελαφρώς τις ταχύτητες. Κάπως έτσι το δεύτερο από τα singles “Saoirse” κλείνει τον δίσκο με μια όμορφη, επική διάθεση, λίγο πέρα από τα 45 λεπτά, σε μια πολύ συμπαγή διάρκεια δίσκου. Ούτε θέλεις κι άλλο, ούτε θέλεις λιγότερο, είναι τόσο όσο.
Ή τουλάχιστον, εκεί τελειώνει η κανονική διάρκεια, μια και οι “καθυστερήσεις του ημιχρόνου”, περιέχουν άλλα δύο κομμάτια. Το “Primal resurrection” και το “All for one”, που έρχονται αμφότερα “καρφί” από εποχές “Triarchy of the lost lovers” με δομή που στο πρώτο κλείνει το μάτι στις αντίστοιχες του “King of a stellar war” και του “Non serviam” και στο δεύτερο σε κομμάτια τύπου “The fourth knight of revelation”. Θεωρώ ορθώς μπήκαν ως bonus, γιατί είναι πιο “old school” υφής κομμάτια, σαν απότιση φόρου τιμής στο παρελθόν τους. Το τεράστιο ατού του δίσκου ωστόσο, είναι ότι πραγματικά κυλάει χωρίς τη παραμικρή κούραση, με διαφορετικά μεταξύ τους κομμάτια. Ναι, ακόμα κι αν συνυπολογίσεις τα bonus tracks.
Εν κατακλείδι, τι είναι το “Pro xristou”; Θα σας πω για μένα τι είναι. Είναι ένας πραγματικά ορεξάτος και φιλότιμος δίσκος από τους ROTTING CHRIST, που στην τέταρτη δεκαετία της ζωής τους, επιμένουν να κάνουν αυτό που τους λέει η καρδιά τους. Και αυτή τη φορά τους βγαίνει καλύτερα από οποιαδήποτε άλλη φορά μετά το “Κατά τον δαίμονα εαυτού”. Τα σέβη μου κύριοι!
7,5 / 10
Γιάννης Σαββίδης
