Πάντα απολαμβάνω τις συζητήσεις με τον Σάκη Τόλη, mastermind των ROTTING CHRIST. Όχι μόνο επειδή μου αρέσει ως καλλιτέχνης, αλλά επειδή είναι τόσο αυθόρμητος και αληθινός, που με κάνει να ξεχνώ ότι μιλάω μ’ έναν μουσικό και να θεωρώ ότι μιλάω μ’ έναν φίλο μου. Στη στήλη μας αυτή, το “Fly on the wall”, γνωρίζετε ότι μιλάμε για την ιστορία πίσω από κάποιον δίσκο. Ένας από τους αγαπημένους μου δίσκους των ROTTING CHRIST, είναι σίγουρα το “Aealo”, που σήμερα κλείνουν 12 χρόνια από την κυκλοφορία του. Πετύχαμε τον Σάκη, λίγο αφότου επέστρεψε από την Αμερική και μιλήσαμε με κάθε λεπτομέρεια για το άλμπουμ αυτό και τον αντίκτυπο που έχει τόσα χρόνια μετά, με μεγάλη λεπτομέρεια, όπως πάντα. Όπως γίνεται σε κάθε παρόμοια περίπτωση… sit back and enjoy!
Είχατε κάνει ένα νέο ξεκίνημα με το “Theogonia”, με άλλη εταιρία, άλλη λογική, άλλο ήχο, θα έλεγα, μα και πολύ ευρεία αποδοχή από τον κόσμο. Πες μου σε παρακαλώ, ποια είναι η πιο σημαντική διαφορά όταν είσαι στη Season Of Mist από το να είσαι στη Century Media.
Πρώτα απ’ όλα, ο χρόνος τρέχει… 12 χρόνια… Μάλιστα, προχωράμε! Το “Aealo” ήταν ένας δίσκος που είχε πολύ έντονο το ελληνικό στοιχεία, ελληνικούς στίχους, πολυφωνικά και είχα την ελευθερία που ήθελα από την εταιρία. Η Century Media ήταν μία λίγο πιο παλαιάς κοπής εταιρία, με πολλά deadline. Πλέον με τη Season Of Mist, είχα μπει σε μία διαφορετική εποχή. Οι εταιρίες όμως, πάντα κοιτούν το συμφέρον τους, τις εισπράξεις κτλ. Μετά από τόσα χρόνια, είχα τη δυνατότητα να υπογράψω ένα συμβόλαιο που δεν θα ήταν «πάμε να υπογράψουμε όπου να ‘ναι», αλλά ήθελα να είχα την ελευθερία να κάνω ότι θέλω εγώ. Έτσι ένιωσα εκείνο τον καιρό, έτσι έγραψα.
Αν ήσουν στη Century Media, σιγά μην σε άφηναν να έχεις κενό 3-4 χρόνια ανάμεσα στους δίσκους σου…
Ο επόμενος δίσκος των ROTTING CHRIST, θα βγει χοντρικά 4 χρόνια μετά τον τελευταίο μας, αλλά δεν με νοιάζει καθόλου. Πλέον, βάζω εγώ τους όρους μου. Δεν ένιωσα να γράψω κάτι εκείνο τον καιρό και δεν έγραψα, κατάλαβες; Μην ξεχνάς όμως ότι ήταν και άλλες εποχές εκείνες, όταν ήμασταν στη Century Media, όπου πούλαγε μόνο το φυσικό προϊόν και λογικό ήταν να θέλουν να βγάζεις δίσκο κάθε 1-1,5 χρόνο. Αυτό είναι και καλό και κακό, μόνο που καίγεσαι ως συνθέτης από ένα σημείο και μετά. Οπότε, πλέον, γράφω όταν νιώθω και ότι νιώθω. Έχω αυτή την άνεση. Μετά από 32 χρόνια, νομίζω ότι κάτι έπρεπε να κερδίσουμε κι εμείς.
Ποιος είναι ο λιγότερο επιτυχημένος δίσκος σου;
Θα έλεγα το “Genesis” ή το “Khronos”.
Πότε, λοιπόν, είναι πιο δύσκολο να βγάλεις ένα δίσκο: Μετά το “Theogonia” που έκανε πολύ μεγάλη επιτυχία ή μετά από το “Genesis” για παράδειγμα, που δεν πήγε όσο καλά μπορεί να ήθελες εσύ ή η εταιρία σου;
Σίγουρα μετά το “Genesis”. Αλλά και η άλλη περίπτωση είναι μία μεγάλη πρόκληση. Είναι πολύ δύσκολο να κρατηθεί κανείς στο σημείο που για εκείνον είναι η κορύφωσή του, γιατί πρέπει να αλλάξεις τρόπο ζωής, να ασχολείσαι παραπάνω χρόνο με αυτό, να θυσιάσεις πράγματα. Το “Aealo” θα ήταν πολύ πιο εύκολο να το έβγαζα μετά το “Genesis”, αλλά ήταν κάτι αυθεντικό, που μπορεί να μην ήταν “Theogonia”, αλλά έφερε καινούργιο κόσμο.
Το πρώτο πράγμα που μου είχε κάνει εντύπωση όταν άκουσα το “Aealo” και χωρίς να γνωρίζω το concept όπου μιλούσες για τα συναισθήματα ενός στρατιώτη μέσα από τη δική του ματιά, ήταν ο ήχος των τυμπάνων που με έκανε να πιστεύω ότι ακούω ήχο καρδιάς κι ένιωθα την αγωνία.
Ναι, ήταν πολύ ξερός ο ήχος. Αυτός ήταν και ο λόγος που απομονώθηκα στον Όλυμπο, κάπου στην Κατερίνη μαζί με το φίλο μου τον Γιώργο Ντουβρά, που έκανε τον ήχο κι έμεινα εκεί για σχεδόν 4 μήνες μόνος μου, για να πιάσω και το vibe. Αυτό ήταν που έκανε το “Aealo” τόσο διαφορετικό. Δεν ξέρω αν ήταν καλύτερο, σίγουρα όμως ήταν διαφορετικό. Δεν είναι εύκολο να το κάνεις αυτό στην Αθήνα, ούτε να το κάνεις στη Σουηδία, που πρέπει κάθε μέρα που περνά, να δίνεις το νεφρό σου!!! Πήγα σ’ ένα χωριό, στον Όλυμπο, λοιπόν, που ταίριαζε και με το concept, θέλω να πιστεύω ότι «ταξίδεψα» και το αποτέλεσμα βγήκε αυτό που βγήκε.
Ο τρόπος που έπαιζε ντραμς ο Θέμης σ’ αυτόν το δίσκο, ήταν ό,τι πιο διαφορετικό είχε κάνει μέχρι τότε και όπως έβλεπα από τα video των ηχογραφήσεων, πρέπει να είχατε φτάσει στα όριά σας στις ηχογραφήσεις.
Είχαμε φασαρίες!!! (γέλια) Έτσι είναι όταν συνεργάζονται δύο αδέρφια στο στούντιο, πίστεψέ με, πέφτει ξύλο. Αλλά το αποτέλεσμα είναι καλό και τίμιο, επειδή είμαστε ο εαυτός μας. Θέλουμε πάντα να βγαίνει κάτι αληθινό και γι’ αυτό διαλέξαμε να απομονωθούμε. Δηλαδή εγώ, γιατί ο Θέμης, ήρθε, έγραψε τα τύμπανα κ έφυγε. Το ίδιο και ο Αντρέας με το μπάσο. Δεν μπορώ να υποχρεώσω τον άλλο να ακολουθεί την τρέλα μου για τόσους μήνες και δεν χρειάζεται. Μου αρέσει η μοναξιά όταν δημιουργώ.
Αυτό που μου έκανε εντύπωση, βλέποντας πάλι χθες τα video από την special edition του δίσκου, ήταν που έλεγες πως σου άρεσε πολύ που το booth στο οποίο ηχογραφούσες τα φωνητικά, δεν είχε καθρέφτη και μπορούσες να είσαι πιο συγκεντρωμένος σ’ αυτό που έκανες.
Ναι, δεν είχε καθρέφτη κι έβλεπα μόνο έναν τοίχο. Μιλούσα μόνο με ήχο με τον ηχολήπτη, οπότε φανταζόμουν και ήμουν εκεί που ήθελα, έμπαινα στο ρόλο. Μέχρι και γυμνός μπορούσα να ήμουν εκεί μέσα. Το να μπεις στο ρόλο, είναι το πιο δύσκολο πράγμα για έναν καλλιτέχνη, ιδιαίτερα στις επίπεδες και ανούσιες εποχές που ζούμε.
Μου έχεις πει πως όταν κάνεις ηχογραφήσεις, παίρνεις βιταμίνες, προσέχεις πολύ τον εαυτό σου και τη διατροφή σου, όμως στο “Aealo”, έκανες και το κάτι παραπάνω. Έκοψες και το κάπνισμα για δύο εβδομάδες.
Υπέφερα! Χαχαχαχα! Ένιωσα λες και είχα πάει στο Άγιο Όρος! Απομονώθηκα εντελώς κι αυτό με έκανε πιο δυνατό και για τις περιοδείες και διάφορες καταστάσεις που ακολούθησαν. Όταν απαρνείσαι τους πειρασμούς και σκοτώνεις τους δαίμονές σου, δυναμώνεις σαν άνθρωπος και πηγαίνεις στο επόμενο βήμα. Ως καλλιτέχνης θέλω πάντα να παλεύω να γίνω καλύτερος κι αυτό δεν χαρίζεται, θέλεις στερήσεις.
Το “A” μπροστά από το “Aealo”, γιατί το έβαλες;
Για να το κάνω λίγο tricky.
Και να κάθομαι να σε ρωτάω εγώ. Χαχαχαχα! Προφανώς με την ίδια λογική που έβαζαν τα umlaut οι QUEENSRYCHE, οι MOTLEY CRUE ή οι MOTORHEAD και ακόμα με δυσκολεύουν να τα γράψω σωστά στο ελληνικό πληκτρολόγιο.
Ακριβώς αυτό. Ξέρεις, οι καλλιτέχνες πολλές φορές βάζουμε πράγματα που δεν υπάρχουν. Εμείς, βέβαια, βάλαμε απλά το “A”. Εύκολο!
Σ’ αυτό το δίσκο, επίσης, έγραψες ένα τραγούδι με ελληνικό τίτλο, για πρώτη φορά, άσχετα αν το έβαλες και σε παρένθεση με τους λατινικούς χαρακτήρες. Ο λόγος για το «Δαιμόνων βρώσις».
Ναι, για να μπορεί να το διαβάζει κάποιος. Ξέρεις, υπάρχουν πολλές πλατφόρμες που δεν αναγνωρίζουν τα ελληνικά και δεν διαβάζονται ούτε από αλγόριθμους, ούτε από τίποτα. Όντως, λοιπόν, έβαλα για πρώτη φορά ελληνικά. Ελληνικό συγκρότημα είμαστε, ήθελα να βάλουμε ελληνικό τίτλο. Δεν το έκανα για εμπορικό λόγο, δεν με ενδιαφέρει η εμπορική επιτυχία. Πιστεύω πως όσο περισσότερο την κυνηγάς, τόσο πιο δύσκολα τη βρίσκεις. Όσο πιο αληθινός είσαι, ο κόσμος το εκτιμάει. Υπήρχε πάρα πολύς κόσμος από τη Γερμανία, από την Αμερική, που με ρώταγε τι σημαίνει το “Athanatoi este”. Όλο αυτό, βάζει τον κόσμο σε μία κατάσταση να ακολουθήσει τη συγκεκριμένη πορεία. Θα μου πεις ποιοι το κάνουν αυτό στην εποχή μας. Υπάρχουν ακόμα μουσικόφιλοι, που εμβαθύνουν στη μουσική που ακούνε. Επίσης ήθελα και τη «σφραγίδα», ότι οι ROTTING CHRIST είναι ελληνική μπάντα. Δεν πρέπει να ξεχνάμε επίσης, ότι υπάρχει προσωπικότητα στην ελληνική γλώσσα…
Σκέφτομαι πολλές φορές συγκροτήματα όπως οι ORPHANED LAND, πχ, που χρησιμοποιούν στοιχεία της δικής τους γλώσσας και κουλτούρας, αλλά και πολλά λατινοαμερικάνικα συγκροτήματα και τα επικροτούμε, ενώ όταν ένα ελληνικό σχήμα βάλει κάτι παραδοσιακό μέσα στη μουσική του, το κατακρίνουμε.
Εδώ μας είπαν και φασίστες επειδή βάλαμε ελληνικά και η αλήθεια είναι ότι σ’ αυτό το σημείο στεναχωρήθηκα λίγο…
Δεν ήθελαν και πολύ αυτοί που σας αποκάλεσαν φασίστες. Είδαν ελληνικούς τίτλους, περικεφαλαία στο εξώφυλλο, βούτυρο στο ψωμί τους.
Έχεις δει την ταινία “Apocalypto” που μιλάνε οι Ίνκας στη γλώσσα τους και δεν καταλαβαίνεις τίποτα; Αυτό σε βάζει στο πετσί του ρόλου. Αυτό που θα κάνουν οι MANOWAR στον επόμενο δίσκο τους, που κάνω μετάφραση από τα αμερικάνικα στα αρχαία ελληνικά για την εκδίκηση του Οδυσσέα. Βλέπεις ότι μεγάλες μπάντες, όπως οι MANOWAR, βάζουν την τοπική γλώσσα μέσα και ας μην σου αρέσει. Δεν τους ενδιαφέρει. Ενδιαφέρει να πιάσεις την ατμόσφαιρα. Και νομίζω πως όταν γράφεις έναν τέτοιο δίσκο, χρειάζεται η ελληνική γλώσσα. Αυτή ομιλούνταν.
Τώρα που το λέμε αυτό, για μία μικρή μερίδα ανθρώπων που σας είπαν φασίστες, κοιτάζοντας το booklet, είδα ότι κατέληγες στα special thanks σου, να γράφεις: “Keep on left”. Το έγραψες επειδή είχες προβλέψει ότι μπορεί κάποιοι να σας κατηγορήσουν για κάτι τέτοιο;
Δεν θυμάμαι γιατί το είχα γράψει, αλλά μάλλον θα είχε να κάνει με το “left hand path”. Δεν νομίζω να είχα πάρει κάποια πολιτική θέση.
Το είχες σκεφτεί όμως αυτό το πράγμα όταν έγραφες το δίσκο;
Ναι, μπορεί. Αλλά να σου πω την αλήθεια; Αν άκουγα όλους αυτούς, δεν θα είχα κάνει τίποτα στη ζωή μου. Νομίζω ότι σε βάθος χρόνου, μπορεί να καταλάβει ο κόσμος τι πρεσβεύουμε. Δε νομίζω ότι η χρήση ελληνικών σε κάνει φασίστα, αλλά σου δίνει προσωπικότητα και θα συνιστούσα και σε άλλα συγκροτήματα να κάνουν αυτό.
Ξέρεις, αν το έγραφες αυτό στο “Theogonia”, για παράδειγμα, δεν θα του έδινα καν σημασία, αλλά τώρα, πήγε αλλού το μυαλό μου.
Καταλαβαίνω πως το λες, δεν παίρνω όμως ποτέ πολιτικές απόψεις στη μουσική μας. Πίστεψέ με, δεν θέλω να γίνω ένα με το σύστημα, με αυτούς που συνεχόμενα κράζουν, με τους «δικαστές», σημεία των καιρών, δηλαδή. Καλώς ή κακώς, ζούμε σ’ αυτές τις εποχές, με λαϊκά δικαστήρια παντού, με ανθρώπους που κρίνουν οτιδήποτε και προσπαθώ να κρατηθώ μακριά και να δίνω αυτό που μπορώ. Δηλαδή τη μουσική μου, δεν έχω και κάτι άλλο.
Το πιο χαρακτηριστικό σημείο του δίσκου, είναι η συμμετοχή της χορωδίας «Πλειάδες», από την Ήπειρο, που κάνουν τα πολυφωνικά μέρη. Θα ήθελα να έβλεπα τα πρόσωπά τους από μία γωνία, όταν τους πρότεινε ένα γκρουπ με το όνομα ROTTING CHRIST να τραγουδήσουν στο δίσκο τους!!!
(γέλια) Ναι, έχεις δίκιο! Στην αρχή είχαν κάποιους ενδοιασμούς, είναι η αλήθεια, αλλά μας έψαξαν και είδαν ότι κολλάνε. Έψαξα κι εγώ πάρα πολύ μέχρι να βρω τα ιδανικά άτομα, επειδή αυτά τα πολυφωνικά στοιχεία, ήταν πολύ συνηθισμένα στην αρχαία Ελλάδα, κάτι σαν μοιρολόι για τους νεκρούς. Συνεργαστήκαμε με τα κορίτσια πάρα πολύ καλά και μάλιστα είχαν και πολύ πλάκα, πρέπει να σου πω.
Θα μπορούσες να έβαζες πλήκτρα, αλλά ήθελες να το κάνεις “real”.
Ναι, το ζωντανό, μπορεί να μην σου πετυχαίνει πάντα, αλλά σου δίνει πάντα το κάτι παραπάνω. Είναι η φυσική επαφή του ανθρώπου που κάνει τη διαφορά και γι’ αυτό έβαλα ολόκληρη πολυφωνική χορωδία.
Σ’ αυτό το δίσκο, είχατε και τη συνεργασία με τη Diamanda Galas στο “Orders from the dead”. Είμαι σίγουρος πως ήταν πολύ σημαντική στιγμή σας και πρέπει το τραγούδι να ήταν πολύ δύσκολο για σένα να το γράψεις και για όλους εμάς, πολύ δύσκολο να το χωνέψουμε. Όλα δύσκολα. Πες μας πως προέκυψε η συνεργασία και πως αποφάσισες να μετατρέψεις μία απαγγελία σ’ ένα τραγούδι.
Δύσκολα φίλε, ναι. Όταν είχα πρωτακούσει αυτό το τραγούδι, πραγματικά μου είχε σηκωθεί η τρίχα. Η Diamanda είναι από τους αγαπημένους μου καλλιτέχνες, μία καλλιτέχνιδα με κεφαλαία γράμματα για μένα, επικοινώνησα μαζί της για να συνεργαστούμε για το συγκεκριμένο τραγούδι, χωρίς να ελπίζω, ούτε να περιμένω τίποτα. Προς μεγάλη μου έκπληξη, εκείνη απάντησε ότι παρακολουθούσε την πορεία μου, ότι είχε ρίζες ελληνικές και θα ήθελε πάρα πολύ να δουλέψουμε μαζί.
Να φανταστώ ότι από την εταιρία, δεν είχες καμία βοήθεια γι’ αυτό…
Όχι, όχι. Εγώ, Σάκη, αρχίζω και δουλεύω μόνος μου, από τη στιγμή που ξέρω τι θέλω εγώ. Σίγουρα οι εταιρίες, θα μπορούσαν να με βοηθήσουν περισσότερο, αλλά το να το κάνω εγώ αυτό που θέλω, να επικοινωνώ εγώ, μου δίνει μία καλλιτεχνική ελευθερία, που την χρειάζομαι πάρα πολύ, ειδικά αυτόν τον καιρό. Ό,τι βλέπεις από ROTTING CHRIST, τα έχω κάνει μόνος μου. Οι εταιρίες, δεν με βοηθάνε πολύ. Πλέον, σχεδόν όλες οι εταιρίες, απλά σου δίνουν ένα δάνειο να γράψεις ένα δίσκο.
Και πάλι καλά να σου δίνουν δάνειο, γιατί πλέον, υπάρχουν πολλές εταιρίες, όπου πληρώνεις για να βγάλεις το δίσκο σου.
Δάνειο σου δίνουν, δεν σου δίνουν κάτι τζάμπα. Πιστεύει και ο κόσμος ότι βγάζουμε λεφτά από τους δίσκους. Αν περιμέναμε να βγάλουμε λεφτά από τους δίσκους, άστο καλύτερα… Σου δίνουν κάποια χρήματα για τις ηχογραφήσεις, τα video clip κτλ και τα παίρνουν πίσω από τις πωλήσεις… Όλη αυτή η ιστορία με έχει κουράσει πάρα πολύ. Από την άλλη, ενστερνίζομαι και την αγωνία των νέων παιδιών να βγάλουν δίσκο και είναι δύσκολο να τους πει κανείς να μην το κάνουν. Με τον καιρό, όλες τις συνεργασίες, ακόμα και τις συναυλίες, τις κλείνω εγώ, διότι είναι κάτι δικό μου, το αγαπάω και ασχολούμαι “with full force” που λένε. Το ίδιο έγινε και με τη Diamanda Galas.
Πιστεύεις ότι είχε επίδραση στον κόσμο;
Ναι, είχε, διότι δεν μιλά για κάποια ιστορία με καλό ή κακό, αλλά μιλά για έναν άνθρωπο που διώχτηκε από την πατρίδα του, μ’ έναν άσχημο τρόπο. Νομίζω ότι κόλλαγε πολύ καλά με το όλο concept.
Ο κόσμος πιστεύεις ότι το εκτίμησε αυτό;
Πολλοί ναι, πολλοί όχι. Δεν μπορείς να τους ευχαριστήσεις όλους σ’ αυτή τη ζωή. Μουσική κάνουμε και ξυπνάμε συναισθήματα και πιστεύω ότι κάποια στιγμή πρέπει τα συναισθήματα να είναι λίγο πιο ακραία. Δεν ξέρω, όμως, αν οι εποχές μας πλέον ενθαρρύνουν τέτοιες καταστάσεις. Δεν ξέρω αν ο κόσμος έχει το χρόνο να εμβαθύνει.
Αν μπεις στη διαδικασία να κάνεις τον άλλο να σκεφτεί, είναι ακραίο για τον μέσο ακροατή…
Ναι, είναι ακραίο, έχεις δίκιο. Δεν τον κατηγορώ, δεν έχει χρόνο. Δεν θέλω να το παίξω «εμείς οι παλιοί, είμαστε καλύτεροι». Κι εμείς αν γεννιόμασταν τώρα, κάπως έτσι θα κάναμε.
Μην σου πω ότι έτσι έχουμε αρχίσει να γινόμαστε…
«Να γινόμαστε»… Τραγικό, αλλά είναι αλήθεια. Αρχίζουμε κι εμείς να γινόμαστε επιφανειακοί και είναι δύσκολο να δώσεις μία παιδεία που να είναι ουσιώδης πια. Με λίγα λόγια, το “Aealo”, ήταν ένας δίσκος που εμβαθύνει και γι’ αυτό δεν ήταν και ο πιο εμπορικός μας. Έχει όμως πολλούς die-hard οπαδούς, που το θεωρούν από τα καλύτερα που έχουμε βγάλει. Αυτή όμως είναι η κατάσταση που υπάρχει τώρα. Ένας δίσκος που εμβαθύνει, είναι δύσκολο να αγγίξει κάποιον.
Στο τέλος της ημέρας, τώρα που έχουν περάσει 12 χρόνια, έχεις περιοδεύσει για το άλμπουμ, έχεις μιλήσει με τόσον κόσμο, στην Ελλάδα έχει περάσει μία εικόνα ότι το “Aealo”, είναι από τα πιο επιτυχημένα άλμπουμ σας και λατρεύεται όσο λίγα…
Αυτό είναι αλήθεια, ναι.
Στην Ελλάδα, οι ROTING CHRIST με το “Theogonia” εκτοξεύτηκαν και με το “Aealo”, ήρθε η ολοκληρωτική αναγνώριση. Κοιτάζοντας όμως δεξιά-αριστερά, είδα ότι στο εξωτερικό, δεν υπήρχε αυτή η άποψη σε γενικές γραμμές. Ιδιαίτερα στην Αμερική δεν πήγε καθόλου καλά…
Μα οι Αμερικάνοι, δεν ακούνε κάτι άλλο εκτός από τη γλώσσα τους. Έτσι έχουν μεγαλώσει. Εκεί που ακούν συνεχώς τη γλώσσα του, ερχόμαστε εμείς και του λέμε «Νεκρών ιαχές»… Δεν πήγε καλά στο εξωτερικό, είναι αλήθεια. Ιδιαίτερα στις χώρες που μιλάνε αγγλικά.
Ο λόγος που σου έκανα αυτήν την ερώτηση, δεν είναι φυσικά για να σε φέρω σε δύσκολη θέση, αλλά για να συνειδητοποιήσει ο κόσμος, ότι τα πράγματα δεν είναι έτσι όπως φαίνονται…
Υπάρχουν αγορές. Άλλοι δίσκοι πάνε καλά στη χώρα μας, άλλοι στο εξωτερικό. Μην ξεχνάς ότι έχουμε ήδη 14 δίσκους πίσω μας, δεν μπορεί να πάνε όλοι, παντού καλά. Δεν παίζουμε country! (γέλια) Πάντως, ο δίσκος πήγε πολύ καλά στα Βαλκάνια, στη Ρωσία και γενικότερα στην Ανατολική Ευρώπη, αλλά δεν πήγε καλά στην Αμερική. Και ξέρεις κάτι; Δεν δίνω πια καμία σημασία. Κουράστηκα πολύ για να φτάσω στο σημείο να μη δίνω σημασία πώς θα πάει ένας δίσκος μου. Γράφω μουσική και σε όποιον αρέσει. Και το εννοώ. Γιατί πολλοί το λένε, από μέσα τους όμως είναι διαφορετικά τα πράγματα. Εγώ γράφω μουσική, λοιπόν. Αν αρέσει στον κόσμο κιόλας, είναι πολύ μεγάλη τιμή για εμένα.
Πως προέκυψε σ’ έναν «ελληνικό» δίσκο, ο ισπανικός τίτλος «Άγιος του Θανάτου», δηλαδή “Santa Muerte”;
Ήθελα να γράψω κάτι στα ισπανικά. “Santa Muerte” είναι μία μεξικάνικη γιορτή για τους νεκρούς και ήθελα να γράψω και σ’ αυτή τη γλώσσα σ’ αυτόν το δίσκο. Στην ουσία είναι κάτι σαν το «Νεκρών ιαχές», αλλά το έγραψα σε άλλη γλώσσα.
Σ’ αυτόν το δίσκο, είχαμε και την επιστροφή του Γιώργου, του Magus, μετά από πάρα πολλά χρόνια σε δίσκο των ROTTING CHRIST. Είχατε συνεργαστεί και στο ενδιάμεσο με τους THOU ART LORD, βέβαια…
Εντάξει, πολύ λίγο έπαιξε ο Γιώργος, να λέμε την αλήθεια, αλλά είχε σημασία η συμμετοχή του.
Συμμετείχε και ο Σταύρος ο Μητρόπουλος από τους HORRIFIED, που είναι τώρα στους DIRTY GRANNY TALES και για όσους δεν γνωρίζουν, είχε παίξει δεύτερη κιθάρα στους ROTTING CHRIST στη “Fuck Christ Tour”.
Ήθελα να συνεργαστώ με ανθρώπους που είχαμε συνεργαστεί και στο παρελθόν κι έχουμε καλές και φιλικές σχέσεις.
Όπως και με τον Alan Nemtheanga των PRIMORDIAL, δηλαδή…
Ακριβώς, είναι όλοι φίλοι μου. Δεν πλησίασα κάποιον να τον ρωτήσω πόσα θέλει για να πάρει μέρος στο “Aealo”.
Ισχύει ότι εκείνη την περίοδο, ο Alan σου είχε προτείνει να παίξετε μαζί στους TWILIGHT OF THE GODS;
Ναι, μου είχε προτείνει να παίξουμε μαζί, αλλά δεν είχα χρόνο. Κάναμε περιοδεία σαν ROTTING CHRIST όμως, με τους TWILIGHT OF THE GODS. Μου άρεσε πάρα πολύ σαν project, αλλά δυστυχώς δεν είχα καθόλου χρόνο.
Περιοδεία για το δίσκο, κάνατε όμως με τους BOLT THROWER. Πως ήταν να παίζετε μαζί τους κάθε βράδυ;
Ήταν ένα μάθημα ζωής, πώς να είσαι προσγειωμένος. Μουσική κάνουμε και όσο σημαντική είναι η δική μας η ζωή, το ίδιο είναι και η δική σου και όλων. Έχω πάρει και μαθήματα από μπάντες που πρεσβεύουν το αντίθετο, βέβαια, δηλαδή ότι είναι υπεράνω επειδή παίζουν μουσική. Ευτυχώς όμως, σ’ εκείνα τα μαθήματα, έκανα κοπάνα!!! Πρέπει να καταλάβουμε ότι η μουσική πρέπει να βγαίνει αυθόρμητα. Αν μπορέσεις να ζήσεις απ’ αυτό, πάρα πολύ καλά. Αν περιμένεις να γίνεις rockstar, πίστεψέ με, δεν αξίζει τον κόπο. Εγώ δεν είμαι αυτής της σχολής. Οι BOLT THROWER, με λίγα λόγια, μ’ έχουν διδάξει πάρα πολλά.
Τελικά, πετύχατε τον ήχο που θέλατε στο “Aealo”;
Ναι, διότι ήταν τελείως ακατέργαστος, δυνατός, προσωπικός και δεν είχαμε ξαναβγάλει κάτι παρόμοιο. Πολλοί λένε ότι θα μπορούσε να είχε βγει με άλλη τεχνολογία, αλλά εγώ δεν το ήθελα έτσι. Μπορεί κάποια στιγμή στο μέλλον να γίνει remix ή κάτι τέτοιο, σε κάθε περίπτωση όμως, αντιπροσωπεύει τα συναισθήματά μας εκείνη την περίοδο.
Εκείνη την περιόδο είχε βγει και η ταινία “300”.
Μπράβο, ναι! Σίγουρα θα είχαμε επηρεαστεί και απ’ αυτό. Ήταν εκείνη η περίοδος γεμάτη Ελλάδα. Ολυμπιακοί Αγώνες, Euro, χρυσά μετάλλια παντού, η ταινία “300”, ίσως να μας επηρέασε αυτό υποσυνείδητα.
Αυτός είναι και ο λόγος που κάνουμε αυτού του είδους τις συνεντεύξεις τόσα χρόνια αργότερα, για να δούμε ποιος ήταν ο λόγος που έκανε τον καλλιτέχνη να βγάλει αυτόν το δίσκο;
Ακριβώς, Σάκη. Μπορεί ένα μέρος του να είναι κι αυτό. Έχεις δίκιο. Τώρα που μου το λες, υποσυνείδητα, μπορεί να έπαιξε κι αυτό ρόλο.
Ήταν κι αυτό το εξώφυλλο με την περικεφαλαία, αλλά και το όλο booklet που ήταν πραγματικά πολύ ωραίο. Το είχε κάνει ο Jerome Cros, που αν δεν κάνω κάποιο φριχτό λάθος, δούλευε γραφίστας στη Season Of Mist, τότε, έτσι δεν είναι;
Ναι, έτσι είναι, όντως. Του είχα δώσει την ιδέα κι εκείνος έφτιαξε το εξώφυλλο.
Νομίζω ότι καλύψαμε το άλμπουμ αυτό…
Χαίρομαι που 12 χρόνια αργότερα, υπάρχει πολύς κόσμος που το αγαπάει και θέλω να πιστεύω ότι είναι ένας από τους δίσκους με τη μεγαλύτερη προσωπικότητα που έχουμε κυκλοφορήσει σαν μπάντα. Ευχαριστούμε όλον τον κόσμο κι ελπίζουμε να έχει διάρκεια αυτός ο δίσκος και μέσα στο χρόνο, διότι αυτή είναι η μεγαλύτερη επιβράβευση για έναν καλλιτέχνη.
Πάντως αν με ρωτάς, έχει παλιώσει αρκετά καλά, μιλώντας τόσα χρόνια μετά την κυκλοφορία του.
Ναι, αυτό πιστεύω κι εγώ. Και πολλά άτομα που αγαπούν αυτόν το δίσκο, τον αγαπούν με πάθος. Επειδή έχει προσωπικότητα. Έχει κάτι το διαφορετικό.
Εντάξει, δεν μπορώ να μην σε ρωτήσω και για το σόλο άλμπουμ σου που είναι να κυκλοφορήσεις αυτόν τον καιρό… Τι να περιμένουμε;
Μετά από αυτή τη σφαλιάρα που έφαγε η ανθρωπότητα, ξεκινάω και πάλι από την αρχή και θα διαθέσω το δίσκο μου από το Bandcamp και τα κανάλια μου. Υπάρχουν, φυσικά, οι ROTTING CHRIST, αλλά όπως και όλα τα σχήματα, είμαστε ανενεργοί σχεδόν τρία χρόνια, οπότε έγραψα νέα μουσική και τη διαθέτω μέσα από τα κανάλια μου στον κόσμο. Εγώ τη ζωή μου, το οικονομικό που λέμε, το κερδίζω στο δρόμο, παίζοντας συναυλίες. Βγάζω μουσική παίζοντας στο ύφος του “A dead poem” και του “Sleep of the angels”, mid tempo καταστάσεις ROTTING CHRIST δηλαδή και τα διαθέτω στα κανάλια μου, στο Spotify και οπουδήποτε να τα ακούσει ελεύθερα ο κόσμος. Αυτά τα τραγούδια, ένιωθα ότι δεν ταίριαζαν στους ROTTING CHRIST και αργότερα, ίσως κάνω και φυσική κοπή για να το ακούσει ο κόσμος ολόκληρο.
Σάκης Φράγκος
