Χάζευα στο internet ένα βράδυ στις αρχές Ιουνίου κι έπεσε το μάτι μου στο όνομα του Roy Z. Αναλογιζόμενος τι κάνει, θυμήθηκα κάποιες συνεντεύξεις που είχαμε κάνει παλιά και την αλληλογραφία που ανταλλάσσαμε, οπότε σκέφτηκα γιατί να μην κάνω μία συνέντευξη μαζί του και να μιλήσουμε για το “Accident of birth” στα πλαίσια της στήλης “Fly on the wall”. Το τηλεφωνικό ραντεβού κλείστηκε. Θα ήταν μεσάνυχτα δική του ώρα. Καθυστερούσε. Με πήρε τηλέφωνο να μου πει ότι είχε ένα ατύχημα στο δρόμο με το αυτοκίνητο και θα με έπαιρνε 3-4 ώρες αργότερα. Ήταν πλέον 3 μετά τα μεσάνυχτα δική του ώρα και με παίρνει στο Skype. Κανείς μας δεν φανταζόταν ότι θα μιλούσαμε για σχεδόν δύο ώρες, αφού αναλύσαμε το πρωτάθλημα το NBA που μόλις είχε τελειώσει, ακολούθησε η συνέντευξη. Ειλικρινά, όταν σταματήσαμε να μιλάμε, δεν μπορούσα να διανοηθώ τι είχα ακούσει από το στόμα του (μακάρι να μπορούσα να αποκαλύψω πολλά περισσότερα). Μία από τις κορυφαίες συνεντεύξεις που έχουν δημοσιευτεί στο Rock Hard (κι όχι μόνο), είναι μπροστά σας. Σχεδόν 5,5 χιλιάδες λέξεις, αφού έκοψα σχεδόν 45’ κουβέντας!!! Σε όρους περιοδικού, θα ήταν σίγουρα έξι σελίδες. Δεν είναι όμως μόνο ο όγκος. Είναι και το τι είπαμε… Θα τρίβετε τα μάτια σας. Αλήθεια…
Υπενθυμίζουμε, στις 4 Νοεμβρίου, ο Bruce Dickinson έρχεται στην Αθήνα και συγκεκριμένα στο Παλλάς, για να μιλήσει για την αυτοβιογραφία του!
Η πρώτη φορά που δούλεψες με τον Bruce Dickinson ήταν στο “Balls to Picasso”. Πως είχε προκύψει αυτή η συνεργασία;
Δουλεύαμε στο ίδιο στούντιο, ο Bruce το πρωί κι εγώ το βράδυ. Στο στούντιο του Keith Olsen, που ονομαζόταν Goodnight L.A. Για να στα πω με συντομία, κάποια στιγμή μου είπαν ότι μπορούσα να πάω και το πρωί στο στούντιο, επειδή ο Bruce είχε ρεπό κι εγώ ήμουν πάρα πολύ πιεσμένος από τα deadline των TRIBE OF GYPSIES. Τους είπα λοιπόν, ότι θα επέστρεφα εκεί που έμενα για ύπνο και θα πήγαινα στο στούντιο μετά από 2-3 ώρες. Είχα δώσει ρητή εντολή να μην παίξουν τα τραγούδια μου σε κανέναν, απειλώντας τους μάλιστα ότι θα τους κάνω μήνυση. Μπαίνω κάποια στιγμή μέσα λοιπόν και ακούω να παίζει, αρκετά δυνατά μάλιστα, το τραγούδι μου, “Fire dance”!!! Κοιτάζω μέσα και βλέπω έναν τύπο να χτυπιέται και περιμένω μέχρι να τελειώσει το τραγούδι. Μπαίνω και ήταν ο Bruce και ο ηχολήπτης με συνέστησε και του είπε ότι ήταν δικό μου τραγούδι. Ο Dickinson, άρχισε να φωνάζει πόσο του άρεσε η μπάντα και το τραγούδι και μου είπε ότι θέλει να μας βοηθήσει. Έτσι γνώρισα τον Bruce Dickinson.
Τι πράγματα ήθελε ο Bruce, λοιπόν, να αλλάξεις στον δίσκο του, από την εκδοχή που είχε ετοιμάσει ο Keith Olsen;
Να σου πω την αλήθεια, θεωρούσα ότι η δουλειά που είχε κάνει ο Keith Olsen ήταν καλή και είχε ένα Peter Gabriel συναίσθημα. Νομίζω ότι κάτι τέτοιο είχαν συμφωνήσει κιόλας. Η μπάντα μου είχε ένα συναίσθημα πιο κοντά στον Santana, στους DEEP PURPLE, ήταν πιο οργανική, είχε μία κιθάρα κτλ. Έχω την εντύπωση ότι ο Dickinson, όταν άκουσε τους TRIBE OF GYPSIES, συνειδητοποίησε ότι είχε ξοδέψει πάρα πολλά χρήματα. Τα αγαπημένα του γκρουπ ήταν στα τέλη της δεκαετίας του ’60 και τις αρχές της δεκαετίας του ’70.
Ήθελε λοιπόν, τελικά, να παίξει στο ύφος των TRIBE OF GYPSIES κι όχι σ’ αυτό το Peter Gabriel που τον ωθούσε ο Keith Olsen…
Ακριβώς. Κι αυτός ήταν ο λόγος που με κάλεσε στην Αγγλία να γράψουμε τραγούδια, σε αντίθεση με όσα λέει στο βιβλίο του. Υπάρχουν πολλά σημεία στο βιβλίο του που είναι ανακριβή, αλλά εγώ τα θυμάμαι σαν να συνέβησαν χθες. Ήταν η πρώτη φορά που θα πήγαινα στην Αγγλία και μου άρεσε πολύ η ιδέα. Βρεθήκαμε για μία εβδομάδα και γράψαμε κάποια τραγούδια που του άρεσαν. Όταν μπήκαμε στη διαδικασία της προ-παραγωγής, το πρώτο πράγμα που μου είπε είναι ότι δεν ήθελε να ακούγεται τίποτα σαν τους IRON MAIDEN. Βέβαια, στη ζούλα, έβαλα κάποια MAIDEN σημεία, όπως σε τραγούδια σαν το “Gods of war”. Κάπως έτσι ξεκίνησε η συνεργασία μου με τον Bruce Dickinson.
Τα μέσα και τα τέλη της δεκαετίας του ’90, ήταν μία δύσκολη περίοδος για το κλασικό heavy metal γενικά. Ο Dickinson είχε κυκλοφορήσει το “Skunkworks” το 1996, το οποίο δεν είχε θετική αποδοχή από το κοινό και τον Τύπο. Ποια ήταν η προσέγγισή του εκείνη την εποχή; Είναι αλήθεια ότι εσύ έκανες την πρώτη επαφή να του στείλεις τραγούδια;
Ναι, είναι απλό. Ζούσα στην Αγγλία εκείνη την περίοδο. Η γυναίκα του Bruce είναι Αμερικανίδα, αλλά εμείς δεν μιλούσαμε μεταξύ μας, λόγω του γεγονότος ότι δεν είχα περιοδεύσει μαζί του για το “Balls to Picasso”. Έφτιαξε λοιπόν τους SKUNKWORKS, των οποίων τα μέλη ήταν μέσα στη φάση του grunge. Εκείνη την περίοδο, κανείς –για παράδειγμα- δεν έπαιζε κιθαριστικά σόλο, ούτε καν οι METALLICA. Ήταν 4 Ιουλίου του 1996 και η σύζυγος του Dickinson, με κάλεσε για ένα party που θα έκανε για τη μέρα της Ανεξαρτησίας… Είναι πολύ ειρωνικό να κάνεις βέβαια party για μία τέτοια μέρα στην Αγγλία (γέλια). Πήγα με τη γυναίκα μου, λοιπόν, και μόλις με είδε ο Bruce με καλωσόρισε και με αγκάλιασε. Δεν είχαμε μιλήσει για δύο χρόνια, αφού ήταν πολύ θυμωμένος μαζί μου. Τότε του είπα: «Βρίσκω πολύ cool αυτό που κάνεις με το “Skunkworks”, αλλά δεν είσαι εσύ, φίλε μου. Που είναι τα σόλο; Που είναι τα τραγούδια όπως το “Tears of a dragon”, το “Cyclops” ή το “Gods of war” να το ευχαριστηθούν οι οπαδοί σου;» Του πρότεινα λοιπόν, να μου κάνει ένα τηλέφωνο σε περίπτωση που ήθελε να ξαναγυρίσει στο heavy metal, επειδή είχα στο σπίτι μου στην Αμερική (τότε είχα δύο σπίτια) μερικά τραγούδια που θεωρούσα ότι του ταίριαζαν πάρα πολύ. Μια εβδομάδα αργότερα, είχα επιστρέψει στην Αμερική και μου ζήτησε να του παίξω τα τραγούδια από το τηλέφωνο!!! Και θυμάμαι ποια πέντε τραγούδια ήταν: “Accident of birth”, “Starchildren”, “Taking the queen”, το riff για το “The magician” και το “Darkside of Aquarius”. Μόλις άκουσε τα κομμάτια, η απάντησή του ήταν: «Μπαίνω σ’ ένα αεροπλάνο και συναντιόμαστε σε 48 ώρες»!!! (γέλια)
Πες μου ότι το πιλόταρε κιόλας (γέλια)
Όχι, εντάξει. Χαχαχαχαχα!
Πόσο δύσκολο ήταν να διαχειριστείς το γεγονός ότι ο Bruce Dickinson μόλις είχε κυκλοφορήσει το “Skunkworks” και οι IRON MAIDEN το “X-factor”, με τα δύο αυτά άλμπουμ να μην τα έχει αποδεχτεί ο κόσμος με πολλή θέρμη; Ένιωθες ότι έπρεπε να υπάρξει μία επιστροφή στις ρίζες για τον Bruce; Ήταν όλη αυτή η διαδικασία αγχωτική ή δημιουργική;
Αν θέλεις ρώτα και τον ίδιο, αλλά είμαι σίγουρος πως θα σου επιβεβαιώσει πως δουλεύουμε ΠΟΛΥ καλά μαζί. Δεν χρειάζεται να προσπαθήσουμε. Απλά γίνεται αυθόρμητα. Φυσικά υπάρχει σκέψη πριν απ’ αυτό, αλλά αυτό που παράγεται είναι μαγεία. Δεν υπήρχε κανένα άγχος λοιπόν και ήταν αστείο, όταν τελειώσαμε το demo με τα πέντε πρώτα κομμάτια με ρώτησε αν είχα κανέναν δεύτερο κιθαρίστα στο μυαλό μου, επειδή είδε πως υπήρχαν πολλά διπλά κιθαριστικά μέρη. Δεν είχα κάποιον στο μυαλό μου, απλά έγραφα με metal τρόπο. Με τον τρόπο που ήθελε ο κόσμος να ακούσει τον Bruce Dickinson. Και τότε έριξε στο τραπέζι την ιδέα να παίξει στον δίσκο και ο Adrian Smith. Μία εβδομάδα αργότερα, πήρα τον Smith από το αεροδρόμιο, τον πήγα στο studio μου, ακούσαμε μερικές καινούργιες ιδέες και αμέσως ξεκινήσαμε να δουλεύουμε μαζί.
Απλά ήρθε κι έπαιξε ή είχε κάποια παραπάνω συνεισφορά;
Ήρθε αφού ήταν γραμμένο το 75% του άλμπουμ. Και μόλις έμαθα ότι θα έρθει, δεν έγραψα τίποτα παραπάνω επειδή ήθελα να του δώσω χώρο.
Το γεγονός ότι είχες τον Adrian Smith στην μπάντα, ένιωθες να σε περιορίζει αναφορικά με το ύφος που ήθελες να έχεις;
Σε καμία περίπτωση! Του άρεσε πάρα πολύ που παίζαμε μαζί, έγραψε το “Road to hell” και συμμετείχε και σε άλλα τραγούδια, όπως το “Welcome to the pit”. Του έδωσα τον χώρο που χρειαζόταν και κάτσαμε να δουλέψουμε τις κιθάρες με τον τρόπο που ήθελε. Το μόνο που ήθελα απ’ αυτόν, ήταν να είναι ο εαυτός του και να περνάει ωραία. Νομίζω ότι και οι δυο τους ήταν χαρούμενοι και απελευθερωμένοι. Όταν δε, έγραψαν το “Road to hell”, ήμουν απόλυτα ενθουσιασμένος και ήμουν βέβαιος ότι αυτό το τραγούδι θα ήταν το διαμάντι στο στέμμα. Είχε πλάκα όμως η πρώτη μου επαφή μαζί του. Πήγα να τον πάρω από το αεροδρόμιο και είχα μία παλιά Mustang και οδηγούσα σαν τρελός, με τον Adrian να προσπαθεί να μου λέει συνέχεια να ηρεμήσω και να πάω πιο σιγά κι εγώ του έλεγα «το έχω, μην ανησυχείς»… Είχε μία αίσθηση τρόμου σε όλη τη διαδρομή (γέλια). Από τη στιγμή που συνεργαστήκαμε στον δίσκο, πάντως, πρέπει να πω ότι είμαστε καλοί φίλοι.
Πως σου συμπεριφέρθηκαν ο Dickinson και ο Smith σαν παραγωγό, συνθέτη και μέλος της μπάντας; Το ρωτάω αυτό, γιατί δούλεψες με δύο θρύλους του heavy metal σε μία μεταβατική περίοδο της καριέρας τους.
Θα είμαι απόλυτα ειλικρινής μαζί σου. Θα έπρεπε να έχω credit συμπαραγωγού στο “Balls to Picasso”. Δεν ήμουν νέος στη δουλειά. Είχα κάνει ήδη αρκετές παραγωγές, όχι μόνο στο δικό μου συγκρότημα, είχα ένα σχήμα μου, τους DOWNSET, με συμβόλαιο σε μεγάλη εταιρία, τη Mercury Records. Μπορεί να ήμουν κατά κάποιο τρόπο αφελής, αλλά είχα και πολύ μεγάλη αυτοπεποίθηση κι όταν δείχνεις σε κάποιον αυτοπεποίθηση, του δίνεις και αποτελέσματα. Δεν σου κάνουν ερωτήσεις… Ο Bruce ήξερε πως είναι να δουλεύει μαζί μου, από το “Balls to Picasso”, το οποίο δεν θα έβγαινε έτσι αν δεν ήμουν εγώ. Να σου δώσω ένα παράδειγμα. Το κορυφαίο τραγούδι του “Balls to Picasso” είναι σίγουρα το “Tears of a dragon”. Όταν άκουσα την εκδοχή του Keith Olsen, του είπα ότι αυτό το τραγούδι δεν κολλάει στον δίσκο και ότι λείπουν πράγματα. Όταν το έβαλε στους ανθρώπους της δισκογραφικής να το ακούσουν, είδα τα πρόσωπά τους, ότι δεν ήταν ικανοποιημένα και του είπα να το ηχογραφήσουμε ξανά. Έπαιξα την κιθάρα και το μπάσο, ήρθε ο Dickie Fliszar, που περιόδευσε για το άλμπουμ, κι έπαιξε τα ντραμς μία μόνο φορά (!!!) και το τελικό αποτέλεσμα με δικαίωσε. Ήξερε ο Bruce, λοιπόν, ότι είχα την ικανότητα να ξεχωρίζω πράγματα και να βλέπω που υπάρχει λάθος. Αυτή η στιγμή ήταν κομβικής σημασίας. Όταν έφτασε η στιγμή του “Accident of birth”, δεν είχα κάτι να αποδείξω στον Bruce και είχα τον σεβασμό του, κάτι που συνέβη άμεσα και με τον Adrian Smith. Μου έδωσε μια ευκαιρία να κερδίσω τον σεβασμό του και μόλις τον κέρδισα, έγιναν μαγικά πράγματα.
Ο Bruce είχε manager του τον Rod Smallwood, όπως συνέβαινε και στους IRON MAIDEN. Πολύς κόσμος υποστηρίζει ότι ο Smallwood έδωσε πολύ προσοχή στην σόλο καριέρα του Bruce, έτσι ώστε η επιστροφή του και το reunion με τους IRON MAIDEN, να γίνει πιο ομαλά. Παρατήρησες κάτι τέτοιο; Συζητήσατε με το management σχετικά με την μουσική κατεύθυνση του δίσκου;
Όχι. Αγαπάω πολύ τον Rod, τον εκτιμώ αφάνταστα και τον θεωρώ τον καλύτερο manager στο rock n’ roll, μετά τον Peter Grant των LED ZEPPELIN. Πρέπει να ξέρεις όμως, ότι ο Rod ΠΟΤΕ δεν εμπλέκεται στην μουσική. Μπορεί να εμπλέκεται στα θέματα που αφορούν το image ή τα setlists, αλλά σε ότι έχει να κάνει με τους ανθρώπους που γράφουν μουσική, ποτέ δεν εμπλέκεται, τουλάχιστον όσο τον έχω ζήσει εγώ.
Δουλεύοντας μ’ έναν τόσο σπουδαίο τραγουδιστή, που μπορεί κυριολεκτικά να τραγουδήσει ότι του δώσεις, ένιωσες την ελευθερία να γράψεις οτιδήποτε είναι δυνατόν; Δοκίμασες πράγματα που δεν φανταζόσουν, μόνο και μόνο επειδή είχες δίπλα σου τον Bruce Dickinson;
Ίσως συνέβη κάτι τέτοιο ασυνείδητα. Είναι πολύ περίεργο, φίλε μου.
Όταν έγραψες τα τραγούδια που παρουσίασες στον Bruce, τον είχες στο μυαλό σου;
Ναι! Σίγουρα ναι. Είναι ένας από τους πέντε αγαπημένους μου heavy metal τραγουδιστές. Έχω υπάρξει μαθητής του Ronnie James Dio, πιστεύω ότι ο Rob Halford είναι ο κορυφαίος heavy metal τραγουδιστής όλων των εποχών, λατρεύω τον Robert Plant, τον Ian Gillan και τον Glenn Hughes. Μεγάλωσα μαζί με τον Jeff Scott Soto, πήγαμε στο σχολείο μαζί, θέλω να πω ότι δεν φοβάμαι τους τραγουδιστές. Και νομίζω ότι στους τραγουδιστές αρέσει πολύ να δουλεύουν μαζί μου, επειδή παρότι δεν είμαι τραγουδιστής, μπορώ να τραγουδάω. Όταν δουλεύω με τραγουδιστές λοιπόν, δεν τους λέω τι θέλω, αλλά τους το δείχνω. Δεν μπορείς να τραγουδήσεις όπως ο Bruce, αλλά μπορείς να του δείξεις πως το θέλεις (σ.σ. και βγάζει μία κραυγή!!!). Ή πας στον Halford και του λες ότι θέλεις μια τέτοια κραυγή (σ.σ. κι εννοείται ότι με ξεκουφαίνει σε σημείο που θα τον αγαπούσε και ο Τσέλλος για τις τσιρίδες του!!!). Σε σέβονται όταν μπορείς να το κάνεις.
Το “Accident of birth” έχει μία εξαιρετική ροή, αλλά και αρκετά μπαλαντοειδή τραγούδια. Γνώριζες ότι ο Bruce Dickinson ήθελε να κυκλοφορήσει ένα ακουστικό άλμπουμ το 1986, αλλά ο Steve Harris δεν τον άφησε;
Δεν είχα ιδέα γι’ αυτό που μου λες. Αυτό που γνώριζα ήταν ότι ο Bruce ήταν δυσαρεστημένος με την πορεία των IRON MAIDEN από μουσικής άποψης και ότι δεν τα πήγαιναν καλά με τον Steve Harris. Βασικά δεν φαινόταν, απλά μου τα είχε πει αυτά. Δεν ήξερα για το ακουστικό άλμπουμ, αλλά άρεσε πολύ στον Bruce που είχα πολλά ακουστικά όργανα τριγύρω και συνηθίζαμε να τζαμάρουμε πολύ συχνά μ’ αυτά.
Όταν ηχογραφούσατε το “Accident of birth”, νιώθατε ότι θα γράφατε ιστορία, δημιουργώντας ένα θρυλικό άλμπουμ, που θα μνημονευόταν για πολλά χρόνια μετά; Και μετά μπορούσες να φανταστείς ότι θα δημιουργούσε μία γέφυρα για να επιστρέψει ο Bruce στους IRON MAIDEN; Δεν υπονοώ ότι είχες ακούσει κάτι, απλά σε ρωτάω αν το ένιωθες αυτό…
Όταν ηχογραφούσαμε το άλμπουμ, όλα ήταν αθώα. Και θα επιστρέψω σ’ αυτά που είπαμε την 4η Ιουλίου στο σπίτι του στο Λονδίνο. «Αν ποτέ θελήσεις να επιστρέψεις στο heavy metal, ειδοποίησέ με». Γνώριζα ότι πήγαινα αντίθετα στο ρεύμα που δεν ήθελε κιθαριστικά σόλο, ήθελα όμως να κάνουμε έναν δίσκο και να ακούγεται ο Bruce όπως τον περίμεναν και τον έχουν συνηθίσει οι οπαδοί του. «Δεν θα έχεις να λογοδοτήσεις στον Steve Harris”, του είπα. «Εσύ είσαι το αφεντικό». Και του άρεσε πολύ αυτή η ιδέα (γέλια). Όταν άκουσε τα κομμάτια που γράψαμε μαζί, είπε “wow”!!! Όταν άκουσε τον δίσκο που είχαν βγάλει οι MAIDEN με τον Blaze, είπε “wow, wow, wow”!!! Κατάλαβα ότι κάτι συνέβαινε με τους IRON MAIDEN όταν είχαμε βγει σε περιοδεία στο Μιλάνο και ήρθε ο Rod Smallwood και μου είπε κάποια πράγματα (σ.σ. τα οποία υποσχεθήκαμε να μην γράψουμε) και κατάλαβα ότι θα συνέβαινε το reunion κάποια στιγμή σύντομα. Πρέπει να σου πω ότι στις συναυλίες μας, παίζαμε τραγούδια των IRON MAIDEN, για να ευχαριστήσουμε τους οπαδούς που μας έβλεπαν. Παίζαμε το “Powerslave”, το “Flight of Icarus”, το “Two minutes to midnight”. Βασικά τραγούδια που είτε έγραψε ο Bruce μόνος του, είτε τα έγραψε μαζί με τον Adrian. Δεν μας επιτρεπόταν να παίξουμε οτιδήποτε είχε συνεισφέρει άλλο μέλος των MAIDEN, αλλά και τραγούδια που είχε γράψει μόνος του ο Adrian, παρότι είχα προσπαθήσει πολύ να παίξουμε κομμάτια μέσα από το “Somewhere in time”, που τα είχε γράψει ο Adrian Smith. Δυστυχώς δεν τα κατάφερα.
Πόσα τραγούδια έμειναν έξω από τον δίσκο; Πάντα αναρωτιόμουν για ποιον λόγο, ας πούμε, έμεινε έξω ένα τραγούδι όπως το “Ghost of Cain”, που είναι στην ίδια φάση με το “Accident of birth” ή το “Road to hell”. Υπήρχε κάποιος λόγος;
Δεν ήταν δική μου απόφαση, αλλά του Bruce. Ένιωσε ότι χρειαζόταν ένα πολύ δυνατό bonus track για την Ιαπωνία. Νομίζω πως ξέρεις τι γινόταν, ιδιαίτερα εκείνα τα χρόνια στην Ιαπωνία. Παίρναμε τα διπλά δικαιώματα, καθώς οι γιαπωνέζοι πλήρωναν τα διπλά για να αγοράσουν το CD σου. Αν δεν είχες κάποιο δυνατό bonus τραγούδι, δεν είχες καμία ελπίδα στην αγορά εκείνη, αφού θα σε έβαζαν στα εισαγόμενα άλμπουμ και δεν θα τα αγόραζε κανείς. Κάπως έτσι πρέπει να είναι και τώρα. O Bruce πήρε αυτήν την απόφαση. Εγώ, θα διάλεγα άλλο τραγούδι, καθώς το “Ghost of Cain”, μου αρέσει πάρα πολύ. Η αλήθεια είναι ότι ζήτησε τη γνώμη μου, αλλά του είπα ότι η απόφαση είναι δική του, αφού ουσιαστικά αυτός ήταν ο καλλιτέχνης. Θυμάμαι επίσης, ότι του είπα να αφήσει για γιαπωνέζικο bonus ένα πολύ καλό τραγούδι, γιατί μόνο έτσι θα είχε νόημα για εκείνη την αγορά και κάποια στιγμή στο μέλλον, θα επανακυκλοφορούσε τον δίσκο και θα έβαζε και στον υπόλοιπο κόσμο κι εκείνο το τραγούδι.
Έτσι έγινε, ούτως ή άλλως, αφού το “Ghost of Cain” έχει βγει σε όλον τον κόσμο σε συλλογές αλλά και σε διάφορες άλλες μορφές. Δεν μου λες, υπήρξε ποτέ σκέψη να πάρετε άλλους μουσικούς πιο γνωστούς και να αντικαταστήσετε τους TRIBE OF GYPSIES που ήταν και παλιότερα η backing μπάντα;
Όχι, γιατί βγήκε πολύ φυσικά. Αν θυμηθείς στη διασκευή στο “Elected”, χρησιμοποίησε τους SKIN. Νομίζω ότι ο Bruce ήθελε πάντα να υπάρχει η δομή ενός συγκροτήματος. Το ίδιο είχε συμβεί και με το “Skunkworks”, όπου τα μέλη που έπαιζαν με τον Bruce, έπαιζαν μαζί και σε άλλο συγκρότημα προηγουμένως. Καταλαβαίνεις τι σου λέω;
Βεβαίως. Αφού ονόμασε την μπάντα SKUNKWORKS κιόλας, ενώ μπορούσε κάλλιστα να την αποκαλεί BRUCE DICKINSON BAND ή κάτι τέτοιο, αφού ούτως ή άλλως, δική του ήταν!!!
Νομίζω ότι κάτι τέτοιο και του ήταν βολικό και του άρεσε η χημεία που είχαν οι TRIBE OF GYPSIES.
Υπάρχουν σημεία που έχεις χαμηλώσει το κούρδισμα στα όργανα έστω κι ένα ημιτόνιο;
Όλος ο δίσκος γράφτηκε με κανονικό κούρδισμα, όμως ναι, υπάρχουν κάποια σημεία που υπάρχει drop D κούρδισμα.
Αυτό έγινε για να καταδείξει περισσότερο την πιο heavy πλευρά της φωνής του Bruce; Στους τελευταίους δύο δίσκους των IRON MAIDEN, τον ακούμε να τραγουδά πάρα πολύ ψιλά, κάτι όμως που δεν συνηθιζόταν εκείνα τα χρόνια, όπου δεν είχε νόημα για κάποιον metal τραγουδιστή να τσιρίζει.
Κοιτώντας πίσω, ήθελα να κάνω κάτι διαφορετικό από τους MAIDEN και πιο μοντέρνο. Το έκανα αυτό επίτηδες, κατά κάποιον τρόπο λοιπόν, για να ακούγεται μοντέρνο. Ο Bruce είναι σαν τον Παβαρότι, φίλε μου, ένιωθα όμως ότι υπήρχαν συχνότητες στη φωνή του, που δεν είχαν χρησιμοποιηθεί ποτέ.
Πραγματικά, σ’ αυτόν το δίσκο, ακούμε μία εκδοχή της φωνής του Dickinson, που δεν την είχαμε ξανακούσει, τουλάχιστον όχι σ’ αυτόν το βαθμό.
Ακριβώς. Και στο “Chemical wedding” το πήγαμε ακόμα πιο βαθιά. Η αλήθεια είναι ότι στο “Chemical…”, πήρα –κατά κάποιον τρόπο- την άδεια να πειραματιστώ με τη φωνή του Bruce. Εκεί –χωρίς να θέλω να αλλάξω άλμπουμ- έβαζα τον Bruce να τραγουδήσει εκεί που τον βόλευε ώστε να βρω το κλειδί και μετά έπαιζα τη μουσική. Νομίζω ότι το μυστικό της επιτυχίας του “Chemical wedding”, είναι αυτό το a capella τραγούδι που έκανε ο Bruce για να βρούμε τις σωστές νότες.
Το “Man of sorrows”, είχε γραφτεί αρκετά χρόνια πριν. Στην demo έκδοση που υπάρχει στο best of του Bruce Dickinson, παίζει κιθάρα ο Janick Gers;
Να σου πω την αλήθεια, δεν ξέρω, αν κι έχω το άλμπουμ. Στον δίσκο, εγώ παίζω τις ρυθμικές κιθάρες και ο Adrian Smith το σόλο.
Πότε έγραψες την ορχηστρική έκδοση του κομματιού;
Ο Bruce κατάφερε να πάρει τα μέρη των πλήκτρων από τον συνθέτη που δούλευε μαζί του, τα πήραμε εμείς και φτιάξαμε αυτή την εκδοχή του κομματιού λίγο καιρό αργότερα.
Ποιανού ήταν η ιδέα να ηχογραφήσετε το κομμάτι με τους στίχους στα ισπανικά;
Ήταν ένα αστείο, να σου πω την αλήθεια. Ήμασταν σε μία pub με τον Bruce και με ρώτησε πως θα λεγόταν στα ισπανικά το “Man of sorrows”. Αφού σκέφτηκα, του απάντησα «μάλλον Hombre triste”. Άρχισε να το τραγουδά εκεί μέσα και μου πρότεινε να μεταφράσω τους στίχους και να το βάλουμε στον δίσκο έτσι!!! Ήταν πολύ δύσκολο να μεταφράσω τους στίχους, αλλά τελικά είχε πλάκα. Ξέρεις ποιο είναι το πολύ καλό με τον Dickinson; Αφού κάνεις τη βασική σου δουλειά, έχουμε 1-2 τραγούδια στα οποία περνάμε πραγματικά πολύ καλά. Πάρε το “Magician”, για παράδειγμα. Είναι ένα rock n’ roll τραγούδι. Αν είχες παρατηρήσει, όλα τα άλμπουμ των RAINBOW με τον Dio, είχαν ένα rock n’ roll τραγούδι. Το “Long live rock n’ roll”, το “LA connection” κ.ο.κ. Το είπα στον Bruce, ότι δεν είχαμε ένα τέτοιου είδους κομμάτι και μου πρότεινε να γράψουμε ένα εκείνη τη στιγμή. Το “Magician” το είχα γραμμένο στα αρχικά demo, αλλά ήταν η κατάλληλη ώρα να το δουλέψουμε. Και στο “Tyranny of souls” βάλαμε ένα τέτοιο κομμάτι με παρόμοιο τρόπο, το “Devil on a hog”.
Για το εξώφυλλο συνεργαστήκατε με τον Derek Riggs και ονομάσατε τη μασκότ, Edison, από το Eddie’s Son. ΟΚ, ήταν προφανές ότι θέλατε να έχετε περισσότερες ομοιότητες με τους IRON MAIDEN, εκτός από το γεγονός ότι στην μπάντα ήταν ο Bruce και ο Adrian. Γιατί όμως κυκλοφόρησαν τόσα πολλά διαφορετικά εξώφυλλα;
Αυτό δεν ήταν δική μου δουλειά, ούτε δική μου απόφαση. Αυτό νομίζω το αποφάσισαν ο Bruce με τον Rod Smallwood. Ήταν ένας τομέας καθαρά της δικής τους αρμοδιότητας.
Γυρίσατε τα video clip για το “Accident of birth”, το “The tower” και το “Man of sorrows” την ίδια μέρα. Αν δεν κάνω λάθος είχαν γυριστεί και στο ίδιο μέρος!
Ναι, γυρίστηκαν την ίδια μέρα στο Battersea Power Station #1!!!
Δεν ακούγεται λίγο βιαστικό που όλα τα video clips γυρίστηκαν με αυτόν τον τρόπο και μοιάζουν πολύ μεταξύ τους;
Για εμάς ήταν πολύ σπουδαίο που γυρίζαμε video clip σ’ αυτόν τον χώρο. Δεν μπορούσα να πιστέψω ότι πήραμε άδεια να μπούμε εκεί μέσα… Ξέρεις τι είναι το Battersea Power Station;
Πέρα του ότι καταλαβαίνω πως είναι ένας σταθμός ηλεκτροπαραγωγής, δεν γνωρίζω κάτι παραπάνω…
Είναι το εργοστάσιο που απεικονίζεται στο εξώφυλλο του “Animals” των PINK FLOYD, που έχει τα γουρούνια που πετάνε στον αέρα!!! Επίσης ο Bruce Dickinson είχε μαζί του κάποιον που είχε δουλέψει στη θρυλική ταινία “Brazil” (1985), που ονομαζόταν Julian και ξεχνάω το επώνυμό του (σ.σ. μετά από σχετική έρευνα, προφανώς εννοεί τον Julian Doyle, που έχει δουλέψει και με τους Monty Pythons). Αυτός ήταν και ο σκηνοθέτης της ταινίας του Bruce, “Chemical wedding”. Είχαμε πολύ προσωπικό και αρκετά χρήματα διαθέσιμα, οπότε μπορούσαμε να τα κάνουμε όλα σε μία μέρα. Γυρίσαμε και τα τρία video εκεί, αλλά εγώ δεν ήμουν στο “Man of sorrows”. Έκανα βόλτα στο κτίριο εκείνη την ώρα που γυριζόταν το video και είχα πάθει την πλάκα μου. Είμαι μεγάλος οπαδός εκείνου του δίσκου των PINK FLOYD, οπότε μπορείς να καταλάβεις πως ένιωθα σαν μικρό παιδί. Νομίζω ότι ο Bruce έπραξε πολύ σωστά που γύριζε τα τρία video σε μία μέρα κι εκμεταλλεύτηκε στο έπακρο το μεγάλο crew και τα χρήματα που ήταν διαθέσιμα ώστε να κάνει τρία video clip. Μην ξεχνάς ότι βρισκόμασταν στα 90’s, σε μία περίοδο που το metal κάθε άλλο παρά δημοφιλές ήταν και το “Accident of birth”, δεν είχε βγει καν από μεγάλη εταιρία.
Με ποιον δίσκο των IRON MAIDEN θα σύγκρινες το “Accident of birth” σε σχέση με την όλη φιλοσοφία του, αλλά και σε σχέση με την μουσική του;
Ωχ, τι μου κάνεις τώρα… Είναι πάρα πολύ δύσκολο. Ο αγαπημένος μου δίσκος από τους IRON MAIDEN είναι το “Killers”!!! Από την περίοδο με τον Dickinson, είναι τα τρία πρώτα του, οπότε θα έλεγα ότι το “Accident…” θα μου ταίριαζε να κυκλοφορούσε μετά το “Powerslave”.
Πως βλέπεις την μετάλλαξη ή την πρόοδο του Bruce Dickinson, μέσα από τα διαφορετικά άλμπουμ που δούλεψες μαζί του; Γιατί σίγουρα, ήταν ένας διαφορετικός τραγουδιστής μαζί σου…
Νομίζω ότι ανακάλυψε κάποιες φωνές που δεν ήξερε ότι είχε και απέκτησε εμπιστοσύνη στον εαυτό του… Σιχαίνομαι που το λέω αυτό, αλλά την ίδια περίοδο κυκλοφορούσαν οι IRON MAIDEN δίσκο με τον Blaze Bayley και όλα τα περιοδικά έλεγαν πως ο δίσκος μας ήταν καλύτερος από των MAIDEN. Ακόμα και τώρα υπάρχει πολύς κόσμος που θεωρεί πως το “Accident…” είναι ανώτερο από την μισή δισκογραφία των IRON MAIDEN ή ότι τουλάχιστον θα έπρεπε να είναι ο δίσκος που θα είχαν κυκλοφορήσει στα μέσα με τέλος των 90’s. Ήθελα πάρα πολύ να κάνω παραγωγή σε δίσκο των IRON MAIDEN. Πάρα πολύ. Όταν δούλεψα με τον Rob Halford, εκείνος έφτασε σε σημείο να πει στους JUDAS PRIEST ότι δεν θα επέστρεφε αν δεν έκανα εγώ την παραγωγή στο άλμπουμ τους. Ο Bruce όμως, δεν έκανε κάτι τέτοιο και με απογοήτευσε… Έμαθα ότι ο Adrian Smith πάλεψε σκληρά να γίνω παραγωγός σε δίσκο των IRON MAIDEN, αλλά όχι ο Bruce κι εγώ περίμενα να με βοηθήσει… Με πείραξε πολύ που ο Adrian πάλεψε για μένα πιο πολύ από τον Bruce.
Αλήθεια, πως είναι η σχέση σου τώρα με τον Bruce;
Έχει τα πάνω και τα κάτω της. Έγραψε πολλά πράγματα στο βιβλίο του που δεν ήταν αληθή. Όπως δηλαδή ότι ήμουν ένας πρώην χρήστης ναρκωτικών… Δεν γράφουν τέτοια πράγματα σε βιβλία… Είναι κάτι πολύ σοβαρό για εμένα και την οικογένειά μου. Δούλεψα με τον Bruce πριν από ένα χρόνο περίπου και ξέρω ότι… (σ.σ. δυστυχώς ούτε αυτό μπορεί να αποκαλυφθεί). Ξέρεις ότι ήμουν ανάμεσα στους συνθέτες του “If eternity should fail” και δεν πήρα κάποιο credit. Μου έδωσαν κάποια λεφτά και μου είπαν να το βουλώσω, αλλά τελικά ο Bruce βγήκε και το είπε μόνος του, σ’ όλον τον κόσμο.
Τι είπε δηλαδή ο Bruce;
Ότι το κομμάτι αυτό το έχω συνθέσει ΚΑΙ εγώ.
ΟΚ, τουλάχιστον πήρες χρήματα γι’ αυτό, γιατί θα μπορούσες να μην είχες πάρει ούτε αυτά!
Άνθρωποι όπως εγώ, δεν κάνουμε κάτι τέτοιο για τα λεφτά. Όπως σου είπα, βρέθηκα με τον Bruce πριν κανένα χρόνο και γράψαμε 15-16 τραγούδια.
Για ποιον λόγο; Για επερχόμενο σόλο άλμπουμ;
Ήταν να βγάλουμε ένα ακόμη σόλο άλμπουμ το 2012 ή το 2013 αν θυμάμαι καλά και ο άλλος κιθαρίστας θα ήταν ο Uli Jon Roth (σ.σ. !!! ντόινγκ!!!). Κάναμε meeting με τον Uli και όλα προχωρούσαν κανονικά. Ο Uli είναι ένα από τα κιθαριστικά μου είδωλα, χωρίς καμία αμφιβολία. Ένα από τα τραγούδια που δουλεύαμε μαζί, ήταν το “If eternity should fail”.
Η αλήθεια είναι ότι ο Dickinson έλεγε στις συνεντεύξεις γενικώς ότι το κομμάτι αυτό προοριζόταν για σόλο δίσκο του.
Ναι, αλλά το management αποφάσισε ότι δεν μπορούσαν να μου δώσουν credit γι’ αυτό.
Αφού οι IRON MAIDEN δεν χρησιμοποιούν ποτέ συνθέτες εκτός συγκροτήματος…
Για νομικούς λόγους, δεν θέλουν συνθέτες εκτός συγκροτήματος. Εγώ όμως δεν αισθάνομαι καθόλου καλά, επειδή οι φανατικοί οπαδοί ήθελαν να έχουν ένα άλμπουμ του γκρουπ σε παραγωγή δική μου. Θέλουν να ακούσουν αυτό το φρέσκο πράγμα που κάναμε στο “Accident of birth”, στο “Chemical wedding” και στο “Tyranny of souls”. Και τα τραγούδια που έχουμε γράψει με τον Bruce είναι τόσο ωραία, που θα ικανοποιήσουν τους οπαδούς όλων αυτών των δίσκων. Αλλά είναι αυτή η γραφειοκρατία… Δηλαδή ο Steve Harris. Ο Steve είναι πολύ καλός μαζί μου, αλλά πιστεύω ότι αν δεν τρέχει στις φλέβες σου βρετανικό αίμα, δεν είναι καλό. Δεν θέλει κάτι τέτοιο. Σχεδόν όλοι όσοι δουλεύουν μαζί τους, έχουν βρετανική γενεαλογία. Δίνει μεγάλη σημασία στο έθνος του.
Τα τραγούδια που εσύ πιστεύεις ότι θα χρησιμοποιηθούν στον επόμενο δίσκο των IRON MAIDEN, πότε γράφτηκαν; Το 2012;
Το 2012, το 2014 και το 2018, σε τρία διαφορετικά sessions.
Κι απ’ ότι καταλαβαίνω, ο Bruce και οι MAIDEN, θα πάρουν όλο το credit πάλι.
Ακριβώς. Πάντως δεν ξέρω αν θα ξαναδουλέψω μαζί του στο μέλλον. Έγραψε σ’ ένα σωρό διαφορετικές γλώσσες κιόλας ότι ο γιος της ήταν ένας πρώην εθισμένος στο κρακ (γέλια). Είπα στον Bruce ότι πήγα να δω ψυχολόγο γι’ αυτά που έγραψε για εμένα κι ο γιατρός μου είπε ότι εκείνος δεν ήταν ποτέ φίλος μου και ότι με εκμεταλλευόταν. Γιατί ένας πραγματικός φίλος δεν θα έγραφε ποτέ τέτοια πράγματα στο βιβλίο του, ακόμα και να ήταν αλήθεια (γέλια). Μπορούσε να γράψει ότι κατάγομαι από μία σκληρή γειτονιά. Αλλά να γράψει κάτι τέτοιο; Μου ζήτησε συγνώμη, αλλά του απάντησα ότι μία συγνώμη δεν είναι αρκετή και θα έπρεπε να κάνει μία δημόσια απολογία.
Έχω τόσα πράγματα να σε ρωτήσω, αλλά με αυτά που μου είπες τώρα, αχρηστεύτηκε η αξία τους!!!
Προχώρα αδερφέ, περνάω πολύ ωραία. Ρώτα με ότι έχεις στο μυαλό σου.
Ωραία. Πιστεύεις ότι αν είχατε κυκλοφορήσει το “Chemical wedding” πρώτα και το “Accident of birth” αργότερα, θα είχαν την ίδια αποδοχή; Ήταν μία συνειδητή επιλογή να ακούγεστε σαν IRON MAIDEN στον δίσκο αυτό και δημιουργήσατε αργότερα το “Chemical wedding”, όταν οι οπαδοί των MAIDEN θα είχαν διαπιστώσει ότι ο Bruce Dickinson επέστρεψε στο γνωστό του ύφος;
Έχει πολύ ενδιαφέρον αυτή η οπτική γωνία. Αυτό που έχω να πω, είναι πως όλα έγιναν με φυσικό τρόπο. Το ίδιο θα μπορούσες να πεις ότι έγινε με το “Resurrection” και το “Crucible” του Rob Halford. Ήθελα να ξανακερδίσω τους οπαδούς τους πρώτα και μετά να πειραματιστώ. Θυμάμαι μια κουβέντα που είχα με τον Bruce, που του έλεγα ότι είναι πολύ εύκολο να βγάλουμε ένα ακόμη “Accident of birth”, από την άλλη όμως, πόσο βαρετό θα ήταν κάτι τέτοιο… Συμφώνησε αμέσως και μου ζήτησε να γράψω ότι πίστευα πως θα ήταν σωστό για την επόμενη φάση. Και αυτό έκανα.
Αν μπορούσες να γυρίσεις πίσω τον χρόνο, θα άλλαζες κάτι στο “Accident of birth”;
Ναι, θα έβγαζα το κομμάτι που είχε γράψει ο Adrian Smith, το “Welcome to the pit” και θα έβαζα το “Ghost of Cain”. Αυτό. Νομίζω ότι το “Ghost…” είναι καλύτερο από το “Welcome…”.
Βασικά το “Ghost…” είναι από τα καλύτερα κομμάτια του δίσκου. Το αγαπημένο μου είναι το “Darkside of Aquarius”.
Κι εμένα. Έχω όμως κι άλλα δύο. Το “Taking the queen” και το “Arc of space”.
Ο Bruce Dickinson έχει συνθέσει μαζί με εσάς, ένα τραγούδι των TRIBE OF GYPSIES μέσα από το “Standing in the shoulders of giants”. Αυτό έγινε για να σου ανταποδώσει τη βοήθεια που του πρόσφερες στα σόλο άλμπουμ του;
Θα σου πω με πάσα ειλικρίνεια. Περιοδεύαμε και ήμασταν στη Βουλγαρία. Άκουγα πολύ Peter Green/FLEETWOOD MAC τότε και πάντα κουβαλούσα κάτι για να ηχογραφώ riff που μου έρχονταν στο μυαλό. Με είδε ο Bruce που ηχογραφούσα, με ρώτησε τι συνέβαινε και του έβαλα αυτό που είχα γράψει. Όταν το άκουσε, του άρεσε πολύ και άρχισε να τραγουδά από μόνος του την μελωδία που κατέληξε να είναι το “The flower” και τον ηχογράφησα. Λίγο αργότερα, επειδή μου άρεσε πολύ το κομμάτι, τον ρώτησα αν θα μπορούσα να κρατήσω αυτό που γράψαμε και να έβαζα το όνομά του στα credits και μου απάντησε ότι θα ήταν μεγάλη τιμή. Σάκη, ότι κάνουμε είναι αυθόρμητο, αθώο, τίμιο και απλό, χωρίς πολλή σκέψη. Έχει πολύ συναίσθημα και αυτή είναι η μαγεία που έχουμε με τον Bruce. Έχουμε μία σπάνια χημεία που δεν χρειάζεται να προσπαθήσουμε για να εμφανιστεί όταν συναντιόμαστε. Αυτό είναι το πιο σημαντικό θέμα που πρέπει να βγει από την κουβέντα. Ότι όλα αυτά απλά συνέβησαν και δεν προσπαθήσαμε να πιέσουμε τίποτα.
Όταν ηχογραφήσατε το “The one you love to hate”, είχες μαζί στο στούντιο τον Halford και τον Dickinson;
Ναι, ήταν και οι δυο. Έχω και φωτογραφία.
Εντάξει, μιλάμε για την ιστορία του heavy metal μαζί, στον ίδιο χώρο να ηχογραφεί μαζί σου…
Προσπαθούσα να φαίνομαι ψύχραιμος, αλλά μέσα μου χόρευα σαν τον Σνούπι (γέλια). Στους Βρετανούς δεν αρέσει να δείχνεις τα συναισθήματά σου, οπότε έπρεπε να είμαι πολύ ψύχραιμος όταν ήμουν γύρω τους.
Λοιπόν, έσωσες την καριέρα του Dickinson, έσωσες την καριέρα του Halford, έκανες το “The dark ride” που για μένα είναι μαζί με τα δύο “Keepers…” το αγαπημένο μου άλμπουμ των HELLOWEEN, αλλά μετά από τότε δεν ακούσαμε πάρα πολλά για εσένα. Γιατί συνέβη αυτό; Δεν υπήρχαν άλλες καριέρες να σώσεις; (γέλια)
Μην το λες. Στη σελίδα μου στη Wikipedia έχει πάρα πολλές δουλειές! Μην ξεχνάς ότι ανέστησα την καριέρα του Sebastian Bach με το “Angels down”, όπου μάλιστα συμμετείχε και ο Axl Rose, με τον οποίο δουλέψαμε σε τρία τραγούδια. Να σου θυμίσω ότι ο Axl δεν είχε ηχογραφήσει τίποτα μέχρι τότε, για σχεδόν είκοσι χρόνια. Επίσης, το ίδιο έγινε και με τους SEPULTURA, αφού μετά το άλμπουμ που δουλέψαμε μαζί (σ.σ. εννοεί το “Kairos”), περιόδευσαν για δύο χρόνια και ανέβηκε πολύ το όνομά τους, αφού μέχρι τότε κανείς δεν ήθελε να τους ακούει με τον Derrick Green. Η πρώην γυναίκα μου το είχε θέσει σωστά, ότι είμαι ο άνθρωπος που ανασταίνει καλλιτέχνες και καριέρες!
Για νέο σόλο άλμπουμ του Bruce Dickinson, πότε θα έχουμε νέα;
Λέγαμε να γράψουμε κάτι το 2020 και να κυκλοφορήσει το 2021, αλλά τίποτε δεν είναι σίγουρο. Θα εξαρτηθεί από το τι θα κάνουν οι IRON MAIDEN. Ξέρεις κι ο Dave Murray μου ζήτησε να κάνουμε μαζί τον σόλο δίσκο του. Πήγε όμως ο Bruce κι έπαιξε στο γκρουπ τα demo που είχαμε ηχογραφήσει και είχαμε μέχρι και τρία κομμάτια που δεν είχαν μπει στο “Acccident…” και ο Rod Smallwood, θέλει να τους βάλει στο στούντιο να ηχογραφήσουν, για να μην πάρει ο Bruce όλους τους επαίνους!!!
Πιστεύεις ότι θα χρησιμοποιήσουν κι άλλα κομμάτια σου οι IRON MAIDEN στον επόμενο δίσκο τους;
Είμαι παραπάνω από σίγουρος. Το εγγυώμαι. Είναι τόσο καλά που θα ήταν χαζοί να μην το κάνουν.
Να είσαι καλά. Πέρασα πάρα πολύ ωραία συζητώντας τόσην ώρα μαζί σου.
Κι εγώ. Χάρηκα πολύ που τα είπαμε και πάλι μετά από αρκετά χρόνια.
Σάκης Φράγκος
(με βοήθεια στις ερωτήσεις από το Ντίνο Γανίτη και λοιπούς maiden-όπληκτους του Rock Hard)
