“This is how legends are made”
Ο Σάκης Φράγκος συνομίλησε πριν λίγο καιρό με τον νέο/παλιό κιθαρίστα των SABATON, Thobbe Englund. Στην συνέντευξη που ακολουθεί, ο Thobbe μας μιλάει την επιστροφή του στους SABATON και το νέο δίσκο, “Legends”, τις δημιουργικές προκλήσεις που συνάντησαν και την ισορροπία μεταξύ καριέρας και οικογενειακής ζωής.
Έχουμε μαζί μας τον Thobbe από τους SABATON. Καλώς όρισες και πάλι στους SABATON και χρόνια πολλά για τα γενέθλιά σου.
Σε ευχαριστώ πάρα πολύ.
Thobbe, αυτό είναι το πρώτο σου άλμπουμ με τους SABATON από την επιστροφή σου. Πώς ήταν η επιστροφή στη δημιουργική διαδικασία;
Για να είμαι ειλικρινής, η δημιουργική διαδικασία συνεχιζόταν κάτω από την επιφάνεια, παρόλο που δεν ήμουν μέλος του συγκροτήματος. Από τότε που έφυγα από το συγκρότημα το 2016, είχα γράψει μαζί με τον Joakim (Brodén – φωνητικά/πλήκτρα) σε πολλές περιπτώσεις. Οπότε η δημιουργική διαδικασία ήταν πάντα εκεί, παρόλο που δεν ήμουν στο συγκρότημα. Αλλά βέβαια, στο στούντιο, όταν μαζευτήκαμε όλοι για να ηχογραφήσουμε το άλμπουμ, ήταν κι αυτή μια δημιουργική διαδικασία, και ήταν πολύ ωραία. Και ήμουν τόσο ορεξάτος με την κιθάρα μου—δεν είχα παίξει για αρκετό καιρό—οπότε έπρεπε να επαναφέρω τις τεχνικές στο παίξιμο μου και όλα αυτά.
Ποιο ήταν το πιο απαιτητικό τραγούδι– τώρα που ανέφερες την κιθάρα – στο “Legends” για να παίξεις τα κιθαριστικά σόλο;
Θα έλεγα, παρόλο που δεν είναι ένα τεχνικό σόλο, το “Lightning at the gates.” Επειδή έχει αυτό το αργό και μελωδικό σόλο, και θέλεις να επικοινωνήσεις το συναίσθημα με κάθε νότα, ώστε να μην ακούγεται άκαμπτο. Πρέπει να είναι ομαλό και να ρέει. Αυτό ήταν αρκετά απαιτητικό. Είναι πάντα εύκολο μόλις εξασκηθείς αρκετά και έχεις τις γρήγορες τεχνικές, αλλά πρέπει επίσης να είσαι σε θέση να παίζεις αργά και να δίνεις νόημα πίσω από τις νότες.
Είναι το τραγούδι για τον Αννίβα, έτσι δεν είναι;
Ναι, αυτό είναι.
Κάθε τωρινό μέλος του συγκροτήματος συνέβαλε στη σύνθεση των τραγουδιών για το “Legends”. Πώς επηρέασε αυτό το τελικό αποτέλεσμα; Πιστεύεις ότι έκανε το άλμπουμ διαφορετικό από τα άλλα;
Είναι δύσκολο να πω αν είναι διαφορετικό από τα άλλα. Θέλω να πω, οτιδήποτε κάνουμε γίνεται SABATON, ο ήχος των SABATON. Αλλά θα έλεγα ότι ένα καλό τραγούδι είναι ένα καλό τραγούδι. Απλά συνέβη ο καθένας στο συγκρότημα να συνεισφέρει στη σύνθεση των τραγουδιών. Για παράδειγμα, το “Lightning at the gates”, ο Joakim κι εγώ αρχίσαμε να το δουλεύουμε πριν από δυόμισι χρόνια, πολύ πριν επιστρέψω στο συγκρότημα. Οπότε, ναι, αυτή είναι η απάντηση, υποθέτω.
Πώς δούλευες με τον Joakim όταν δεν ήσουν στο συγκρότημα; Το ανέφερες και πριν.
Α, ναι, όποτε ήταν ελεύθερος και περνούσε από το Falun (πόλη της Σουηδίας, 220 χλμ ΒΔ της Στοκχόλμης) – κατάγεται από εκεί και εγώ μένω εκεί τώρα—με έπαιρνε τηλέφωνο και με ρωτούσε “Τι κάνεις αυτό το Σαββατοκύριακο;” Και μαζευόμασταν και γράφαμε κομμάτια παρέα. Όποτε είχαμε χρόνο, καθόμασταν για να ανταλλάξουμε ιδέες.
Είχε το συγκρότημα κάποιο πρόβλημα με τον Tommy Johansson (κιθάρα, 2016-2024); Ήθελαν να τον αντικαταστήσουν και γι’ αυτό έγραφες τραγούδια με τον Joakim; Ή ήταν απλά κάτι μεταξύ σας, ως πρώην μέλους του συγκροτήματος και φίλου;
Ήταν κάτι φιλικό. Γράφω τραγούδια από τότε που ήμουν έφηβος. Και οι SABATON δεν είχαν ποτέ κανένα πρόβλημα με τον Tommy. Είναι ο πιο γλυκός τύπος και συνέβαλε πολύ κατά τη διάρκεια των χρόνων του με τους SABATON. Απλά κάναμε παρέα, πίναμε μερικές μπύρες και προσπαθούσαμε να σκεφτούμε ένα καλό τραγούδι. Απλά ένα φιλικό πράγμα.
Μετά από πολλά χρόνια με την Nuclear Blast, αλλάξατε δισκογραφική και πήγατε στην Better Noise Music, η οποία δεν είναι η πιο παραδοσιακή heavy metal δισκογραφική εταιρεία, έχοντας πολλούς μοντέρνους καλλιτέχνες στο δυναμικό της. Πώς αποφασίσατε να κάνετε αυτή την κίνηση την οποία προσωπικά αποκαλώ ακόμα και γενναία; Έχεις ακούσει θαυμαστές να εκφράζουν ανησυχία για το ότι οι SABATON θα αλλάξουν τον ήχο τους πηγαίνοντας σε μια αμερικανική δισκογραφική;
Λοιπόν, δεν πρόκειται να αλλάξουμε τον ήχο μας λόγω μιας διαφορετικής δισκογραφικής. Οι SABATON θα είναι πάντα SABATON. Αλλά ρωτάς τον λάθος άνθρωπο για αυτό, επειδή αυτή η απόφαση πάρθηκε πρώτα και κύρια από τον Pär (Sundström – μπάσο) , ο οποίος είναι ο μάνατζερ των SABATON από την πρώτη μέρα. Αυτός είναι που παίρνει αυτές τις αποφάσεις.
Οι SABATON έχουν καλύψει πολλούς πολέμους και ιστορικά γεγονότα. Η μετάβαση από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, για παράδειγμα, σε θρυλικές ιστορικές φιγούρες ήταν κατά κάποιο τρόπο μια δημιουργική ανακούφιση;
Δεν θα έλεγα ανακούφιση. Ήταν λίγο απαιτητικό, επειδή οι θρύλοι υπάρχουν εδώ και αιώνες, ακόμη και χιλιετίες. Η εύρεση γεγονότων—ή οτιδήποτε όσο το δυνατόν πιο κοντά στα γεγονότα—μπορεί να είναι πολύ δύσκολη. Μερικές φορές αυτό που διαβάζεις για έναν θρύλο είναι ανοιχτό σε ερμηνεία. Οπότε ήταν λίγο πιο δύσκολο σε σύγκριση με τη σύγχρονη ιστορία, όπου όλα είναι τεκμηριωμένα σε ιστορικά βιβλία.
Έχετε ποτέ απορρίψει μια ιδέα για τραγούδι επειδή η ιστορική έρευνα δεν έβγαινε τεκμηριωμένη;
Δεν θα έλεγα ότι απορρίπτουμε ένα τραγούδι επειδή δεν γνωρίζουμε τα γεγονότα πίσω από αυτό. Πάντα γράφουμε πρώτα τη μουσική. Μετά -ας πούμε ότι είναι σκοτεινή και βαριά— σκεφτόμαστε, “Αυτό θα μπορούσε να είναι για αυτόν τον θρύλο”. Ενώ ένα πιο χαρούμενο τραγούδι ίσως ταιριάζει καλύτερα σε κάποιον άλλο. Έτσι λειτουργούμε όταν συνθέτουμε.
Ποια φιγούρα στο “Legends” σε γοήτευσε προσωπικά περισσότερο κατά τη διάρκεια του γραψίματος των τραγουδιών;
Ο Joakim και ο Pär είναι αυτοί που γράφουν τους στίχους. Αλλά θα έλεγα ότι ο Βλαντ Τσέπες (Vlad Țepeș, πρίγκηπας της Βλαχίας, γνωστός και ως «Παλουκωτής» ή Κόμης Δράκουλας) είναι ένας τεράστιος θρύλος με δύο τρόπους. Πολλοί άνθρωποι δεν γνωρίζουν τα ιστορικά γεγονότα—γνωρίζουν περισσότερα για τη δημοφιλή, λογοτεχνική ιστορία του Δράκουλα. Οπότε αυτό ήταν πολύ cool. Και το τραγούδι ταιριάζει πολύ καλά με τους στίχους. Είναι μεγαλοπρεπές και σκοτεινό.
Το άλμπουμ ηχογραφήθηκε σε δύο περιόδους με ένα διάλειμμα για την περιοδεία με τους JUDAS PRIEST. Αυτό το διάστημα βοήθησε ή διέκοψε τη δημιουργική σας διάθεση;
Θα έλεγα ότι βοήθησε. Αν κλειστείς στο στούντιο για πάρα πολύ καιρό, δημιουργείς τα πάντα και μετά τελειώνεις—απλώς ελπίζεις ότι τα έκανες σωστά. Αλλά με το διάλειμμα, είχαμε χρόνο να σκεφτούμε ακόμη και τις πιο μικρές λεπτομέρειες. Ήταν καλό να απλωθούν τα πράγματα. Μπορούσαμε να πούμε, “Μόλις άκουσα αυτό το τραγούδι—τι θα λέγατε να βάλουμε τα πλήκτρα έτσι αντί αλλιώς;” Ήταν κάτι καλό.
Αλλάξατε δισκογραφική εταιρεία, αλλά δεν αλλάξατε παραγωγό. Για άλλη μια φορά, δουλέψατε με τον Jonas Kjellgren (Σουηδός παραγωγός και μουσικός). Πώς έχει διαμορφώσει το στυλ παραγωγής του τον ήχο των SABATON σε αυτό το άλμπουμ;
Δουλεύει με τους SABATON για πολλά χρόνια, και είμαστε επίσης πολύ καλοί φίλοι, οπότε ξέρει ακριβώς πώς να αναδείξει τον ήχο. Αρχίζουμε με τα ντραμς, μετά βάζουμε τα πάντα μαζί, και αυτός βγάζει το καλύτερο από τον καθένα μας. Ξέρει τη φωνή του Joakim, τι μπορώ να κάνω με την κιθάρα, τι μπορεί να κάνει ο Chris (Rörland, – κιθάρα), ο Pär με το μπάσο, ο Hannes (Van Dahl) με τα ντραμς. Τα ντραμς είναι η βάση. Ο Jonas ξέρει ακριβώς πώς να πετύχει αυτόν τον ήχο, και νομίζω ότι γίνεται καλύτερος με κάθε άλμπουμ που κάνει παραγωγή. Δεν ξέρω πώς το κάνει, αλλά είναι εκεί.
Μιλήσατε ποτέ για αλλαγή παραγωγού απλά για να κάνετε κάτι διαφορετικό, ίσως για να βγείτε από τη ζώνη άνεσής σας;
Όχι, απ’ όσο γνωρίζω. Δεν έχουμε μιλήσει καθόλου γι’ αυτό.
Υπάρχει ένα ρητό από τον Kipling που λέει ότι αν η ιστορία διδασκόταν με τη μορφή ιστοριών, δεν θα ξεχνιόταν ποτέ. Αυτό μοιάζει σαν δήλωση αποστολής για τους SABATON. Πώς νιώθεις όταν οι θαυμαστές σου λένε ότι έμαθαν ιστορία μέσα από τη μουσική σας;
Είναι πολύ κολακευτικό ότι μπορούμε να βοηθήσουμε τους μαθητές να θυμούνται ιστορικά γεγονότα. Μερικές φορές έχω συναντήσει καθηγητές ιστορίας και καθηγητές πανεπιστημίου που μας είπαν ότι παίζουν τραγούδια των SABATON κατά τη διάρκεια του μαθήματος και τα συνδέουν με το μάθημα τους. Υποθέτω ότι είναι πιο εύκολο να θυμηθείς ένα τραγούδι παρά πέντε σελίδες σε ένα βιβλίο ιστορίας. Μέσα σε τέσσερα λεπτά και κάτι, έχεις τη γενική εικόνα.
Άφησες το συγκρότημα για πρώτη φορά το 2016 και επέστρεψες πέρυσι. Τι σε έφερε πίσω;
Ήταν το τέλειο timing, όπως, περιέργως, τόσα πολλά πράγματα στη ζωή μου. Από το 2012 έως το 2016, περιοδεύαμε συνεχώς. Θυμάμαι μια φορά, σε μια περιοδεία στις ΗΠΑ με τους NIGHTWISH, ήμουν ξύπνιος στο λεωφορείο της περιοδείας και αναρωτιόμουν γιατί δεν είμαι 100% ευτυχισμένος, παρόλο που είχα πετύχει το παιδικό μου όνειρο. Συνειδητοποίησα ότι χρειαζόμουν το παιδί μου στη ζωή μου. Αυτό, σε συνδυασμό με την έντονη περιοδεία, με έκανε να ξέρω ότι ερχόταν μια άλλη περίοδος. Ο Tommy με αντικατέστησε τέλεια. Έκανε την πρώτη του εμφάνιση τον Αύγουστο του 2016 στο SABATON Open Air και έμεινε μέχρι τον Ιανουάριο του 2024. Τότε οι υπόλοιποι από το συγκρότημα με ρώτησαν αν θα ήθελα να ξαναφορέσω το παντελόνι παραλλαγής. Είπα ναι. Το αγαπημένο συγκρότημα του παιδιού μου τώρα είναι οι SABATON, και είναι αρκετά μεγάλος για να καταλάβει ότι θα επιστρέψω μετά από μερικές εβδομάδες ή μήνες. Κάνουμε βιντεοκλήσεις όταν είμαι σε περιοδεία, και λειτουργεί τέλεια. Όλα είναι σε αρμονία τώρα.
Είναι υπέροχο που μπορείς να συνδυάσεις την οικογένεια σου και το συγκρότημα. Οι θαυμαστές, ειδικά οι νεότεροι, ίσως να μην καταλαβαίνουν πώς είναι να φεύγεις από το σπίτι για μήνες. Οι SABATON δεν είναι απλά ένα συγκρότημα που περιοδεύει, είναι μια μηχανή περιοδειών.
Επίσης, μπορώ να κάνω αυτό που αγαπώ. Κάποτε άκουσα ένα ρητό που λέει αν βρεις μια δουλειά που αγαπάς, δεν θα χρειαστεί να ξαναδουλέψεις άλλη μέρα στη ζωή σου. Αυτό ισχύει για μένα. Και τώρα, συνδυάζοντας αυτό με την οικογενειακή ζωή, όπως είπα, τα όλα έρχονται σε αρμονία. Είναι υπέροχο.
Η επερχόμενη περιοδεία για το “Legends” θα περιλαμβάνει μία πλήρη ορχήστρα. Πώς θα αλλάξει αυτό την ενέργεια και τις ενορχηστρώσεις στις ζωντανές εμφανίσεις;
Δεν θέλω να αποκαλύψω πολλά. Αλλά είχαμε πρόβες και συναντήσεις του συγκροτήματος πρόσφατα, δοκιμάσαμε διάφορα και μπορώ να πω ότι ανατρίχιασα. Ο συνδυασμός του συγκροτήματος με την ορχήστρα—θα είναι τρελό. Ο κόσμος θα φεύγει από την συναυλία χωρίς καν να συνειδητοποιήσουν τι είδαν. Θα είναι επικό.
Προσωπικά πώς διατηρείς τις ζωντανές εμφανίσεις φρέσκες, βραδιά με βραδιά, ειδικά σε μεγάλες περιοδείες;
Όλοι λαχταράμε να βγαίνουμε στην σκηνή κάθε βράδυ. Κανείς από εμάς δεν ένιωσε ποτέ ότι δεν θέλει να ανέβει στη σκηνή. Πάντα θέλουμε να παίξουμε όσο καλύτερα μπορούμε. Υπάρχει επίσης μια ισχυρή σύνδεση μεταξύ του καθενός μας και της μουσικής μας. Κάνουμε πολλές πρόβες επειδή αγαπάμε αυτό που κάνουμε. Και μου αρέσει να αυτοσχεδιάζω μερικές φορές στα σόλο μου. Φυσικά, υπάρχει μια συγκεκριμένη μελωδική γραμμή, αλλά σε μερικά τραγούδια αυτοσχεδιάζω και λίγο. Είναι σαν να πηδάς από έναν γκρεμό για να δεις πού θα προσγειωθείς. Μερικές φορές είναι τέλειο, και σκέφτομαι, “Ουάου, αυτό ήταν καλό”.
Αυτό ακριβώς έλεγα και πριν—το να βγαίνεις από τη ζώνη άνεσής σου.
Ακριβώς. Αν αυτοσχεδιάσεις μπροστά σε 60.000 άτομα, υπάρχει μεγάλη ένταση. Αλλά μου αρέσει αυτό.
Έχεις σκεφτεί ποτέ ότι τα τραγούδια σας ίσως να μοιάζουν περισσότερο με μαθήματα ιστορίας παρά με συναισθηματικές εμπειρίες;
Όχι, δεν το έχω σκεφτεί αυτό. Για μένα, όλα συγχωνεύονται σε ένα μεγάλο πράγμα. Δεν είναι το ένα ή το άλλο—είναι ένας συνδυασμός και των δύο.
Αν μπορούσες να ταξιδέψεις πίσω στον χρόνο και να παρακολουθήσεις ένα από τα γεγονότα για τα οποία τραγουδούν οι SABATON, ποιο θα ήταν;
Ωχ, αυτό είναι δύσκολο. Δεν θα ήθελα να εμπλακώ σε κάτι κακό. Μάλλον κάτι που δεν συνδέεται πολύ με τον πόλεμο. Θα πρέπει να το σκεφτώ ξανά και να επανέλθω!
Εντάξει Thobbe, αυτά από μένα, σε ευχαριστώ πολύ για τον χρόνο σου! Ελπίζω να σε δω σε αυτή την περιοδεία—έβαλες τον πήχη ψηλά με αυτά που μου είπες για την ορχήστρα. Ανυπομονώ να σας δω στην Ελλάδα, ίσως κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Για άλλη μια φορά, χρόνια πολλά.
Σε ευχαριστώ πάρα πολύ, καλή συνέχεια!
Σάκης Φράγκος
Απομαγνητοφώνηση: Κώστας Τσιρανίδης
