Όταν ξεκίνησε να με ενθουσιάζει η μουσική των RUSH, άλμπουμ όπως το “Signals” ή το “Grace under pressure”, δεν με ενθουσίαζαν όσο τα 70s ή early 80s αριστουργήματά τους. Στην πορεία, διαπίστωσα ότι η πιο «πληκτράτη» περίοδος των Καναδών Τιτάνων, περιέχει ασύλληπτες στιγμές και το “Grace under pressure” αναρριχήθηκε αργά αλλά σταθερά στους 3-4 αγαπημένους μου δίσκους από το συγκρότημα, με τραγούδια που περιέχουν πάμπολλες διαφορετικές επιρροές. Από New Wave μέχρι ska και reggae. Σήμερα, κλείνουν 38 χρόνια από την κυκλοφορία του και σας παρουσιάζουμε 15 άγνωστες ιστορίες πίσω από έναν δίσκο, τον οποίο το ίδιο το συγκρότημα χαρακτηρίζει ως τον πιο δύσκολο που κυκλοφόρησαν ποτέ. Διαβάστε τους λόγους…
- Πριν το συγκρότημα μπει στο στούντιο για να ηχογραφήσει το “Grace under pressure”, πήρε μία γενναία απόφαση, που τη θεωρούσαν σημαντική για την μετέπειτα πορεία τους. Να «απογαλακτιστούν» από τον Terry Brown, τον παραγωγό που είχαν για δέκα χρόνια και οχτώ συνολικά δίσκους. Έψαχναν νέες προκλήσεις, που είχαν να κάνουν και με τον ήχο που είχαν ξεκινήσει να δοκιμάζουν στο “Signals”, πιο ηλεκτρονικό, πιο new wave. Ας μην ξεχνάμε τον ήχο που επικρατούσε εκείνη την περίοδο και οι RUSH ήθελαν να πειραματιστούν με πολλά και διαφορετικά πράγματα. Ο «χωρισμός» αυτός, ήρθε χωρίς παρατράγουδα και μάλιστα στα sleeve notes του δίσκου, αναφέρονται στον Brown ως: “et toujours notre bon vieil ami— Broon”, δηλαδή «και πάντα ο παλιός, καλός μας φίλος».
- Έχοντας ένα shortlist περίπου 50 υποψηφίων παραγωγών, οι RUSH κατέληξαν στον Steve Lillywhite, αρχικά εντυπωσιασμένοι από την παραγωγή που είχε κάνει στους BIG COUNTRY, αλλά ο Lillywhite εκείνα τα χρόνια, είχε δουλέψει με τον Peter Gabriel, που είχε δημιουργήσει μεγάλο όνομα, με τους U2, αλλά και τους TALKING HEADS, που ήταν ένα πολύ μεγάλο όνομα και πολύ πρωτοποριακό στον ήχο του. Ενώ είχαν συμφωνήσει σε όλα, όμως, 15 μέρες πριν την έναρξη των ηχογραφήσεων στο Le Studio, στα Morin-Heights του Quebec, στον Καναδά, ο manager του Lillywhite, τους τηλεφώνησε και τους ενημέρωσε ότι δέχτηκε μία πρόταση από τους SIMPLE MINDS και αποφάσισε τελικά να κάνει το δίσκο τους, αντί για τους RUSH!!! Και όπως καταλαβαίνετε, τη στιγμή που το γκρουπ αποφάσισε να φύγει από την «πατρική φιγούρα» του Brown (όπως ακριβώς αναφέρουν και οι ίδιοι), βρέθηκαν ελάχιστο χρόνο πριν την έναρξη των ηχογραφήσεων, από το πουθενά, χωρίς παραγωγό.
- Έτσι λοιπόν, πήγαν σε πιο «δεύτερες» επιλογές, έχοντας πάντα ως γνώμονα, εκείνος που θα έπαιρνε τη δουλειά να είχε δύο βασικά χαρακτηριστικά. Ιδέες και ενθουσιασμό.. Εκτός των άλλων, είχαν βολιδοσκοπήσει τον Chris Squire των YES και τον Trevor Horn, ο οποίος είχε κερδίσει το βραβείο του καλύτερου Βρετανού παραγωγού την προηγούμενη χρονιά, κατέληξαν όμως στον Peter Henderson, γνωστό για τη δουλειά του με τους SUPERTRAMP, αλλά και τους KING CRIMSON και Frank Zappa, με τον οποίο η πρώτη συνάντηση πήγε πολύ καλά κι έκλεισε η συμφωνία μαζί του. Και μη νομίσετε, ότι επειδή οι RUSH είχαν γίνει πολύ επιτυχημένοι εκείνα τα χρόνια, οι παραγωγοί έκαναν ουρές για να δουλέψουν μαζί τους. Πέραν του ότι κάποιοι μπορεί να φοβούνταν να δουλέψουν με τέτοιους μουσικούς, το βέβαιο ήταν ότι μπορούσαν να τους καταλάβουν όλοι και ούτε μπορούσαν να κατανοήσουν που τελικά ήθελαν να φτάσουν με τη στροφή που έκαναν βάζοντας πολλά πλήκτρα στη μουσική τους, με το “Signals”.
- Η συνεργασία όμως με τον Peter Henderson, τελικά δεν πήγε όσο καλά περίμεναν. Ο Henderson αποδείχθηκε ένας εξαιρετικός μηχανικός ήχου, αλλά καμία σχέση με τον παραγωγό που χρειάζονταν οι RUSH, αφού δεν είχε άποψη για τον ήχο τους, δεν μπορούσε να τους βοηθήσει να επιλέξουν τα καλύτερα takes κι έφταναν να ηχογραφούν κάθε μικρό μέρος των τραγουδιών 30 και 40 φορές και τελικά να επιλέγουν οι ίδιοι εκείνο που έβρισκαν καλύτερο. Αυτή η αναποφασιστικότητά του, έγινε εφιάλτης για το σχήμα, που εκτός των άλλων είχε και deadline να τηρήσει. Έτσι βρέθηκαν να δουλεύουν ατελείωτες ημέρες, χωρίς ρεπό, έχοντας να αντιμετωπίσουν κι έναν εξαιρετικά βαρύ χειμώνα, με θερμοκρασίες ακόμη και κάτω από τους -45 βαθμούς Κελσίου. Ο δε, Geddy Lee, είχε επιφορτιστεί, χωρίς να το καταλάβει ο ίδιος, τεράστιο μέρος της παραγωγής, ουσιαστικά, κάτι που τον γέμισε με άγχος κι όπως λέει και ο ίδιος, παραλίγο να του στοιχίσει το γάμο του, αφού όταν πήγαινε στο σπίτι και την οικογένειά του, δεν σκεφτόταν τίποτε άλλο, από το “Grace under pressure”. Ακόμα και οι ηχογραφήσεις που είχαν πλάκα και χαβαλέ, αυτή τη φορά, έγιναν σ’ ένα καθαρά τυπικό κλίμα, ανάμεσα στην τριάδα των RUSH.
- Ενδιάμεσα από τις ηχογραφήσεις, το γκρουπ, έπρεπε όμως να παίξει και πέντε βραδιές, μαζί με τους MARILLION, στο Radio City Music Hall στη Νέα Υόρκη, όπου δοκίμασαν πως βγαίνουν ζωντανά και οι πρώιμες εκδοχές των “Kid gloves”, “Red sector A” και “The body electric”, κατά την προσφιλή τους τακτική, τότε, να παρουσιάζουν ολοκαίνουργια τραγούδια σε τέτοιου είδους εμβόλιμες περιοδείες/ζωντανές εμφανίσεις.
- Ο τίτλος του δίσκου, εμπνεύστηκε από τον Αμερικάνο μυθιστοριογράφο, Ernest Hemingway, του οποίου ο Neil Peart υπήρξε μανιώδης αναγνώστης των έργων του. Συγκεκριμένα είχε γράψει ότι «το κουράγιο είναι μία χάρη υπό πίεση» (“courage is a grace under pressure”) και θεώρησε ότι αυτός ο τίτλος αντιπροσώπευε την ατμόσφαιρα που υπήρχε στις ηχογραφήσεις. Μιας και μιλάμε για τίτλους, το “The body electric”, ήταν τίτλος ενός επεισοδίου του “The twilight zone” από το 1962.
- Το εξώφυλλο, φιλοτεχνήθηκε για μία ακόμη φορά από τον Hugh Syme. Ένα αρκετά «χαοτικό» εξώφυλλο, με μία μορφή με «χάρη» (grace) η οποία όμως κανείς δεν γνωρίζει αν είναι ανθρώπινη ή κάποιο ανδροϊδές από τους στίχους του “The body electric”, που κοιτά στην ήρεμη θάλασσα, όπου όμως φαίνεται ότι πλησιάζει μία φουρτούνα. Και από την άλλη, ένας άνθρωπος που παρακολουθεί κρυφά και φαίνεται να έχει κακό μάτι… Όλο αυτό, φαίνεται να θέλει να δείξει πόσο εύθραυστοι είμαστε όλοι και οι συγκυρίες στις οποίες ζούμε, αφού όλα μπορούν να αλλάξουν στο λεπτό. Το ίδιο ακριβώς σημαίνει και το αυγό που είναι πιασμένο στη μέγγενη, στο εσωτερικό του εξωφύλλου, που θέλει να μας δείξει πόσο εύθραυστη είναι η ζωή.
- Ψάχνοντας φωτογραφία για το οπισθόφυλλο, είχαν την ιδέα να έχουν μία ασπρόμαυρη φωτογραφία, σαν κι αυτές που τραβούσε ο θρυλικός Καναδός φωτογράφος Yousuf Karsh. Κάποιος έριξε την τρελή ιδέα να του ζητούσαν κάτι τέτοιο και παρότι κανείς ουσιαστικά δεν το πίστευε, ο πιο διάσημος φωτογράφος της χώρας τους, που είχε φωτογραφήσει βασιλιάδες, διάσημους ηθοποιούς, Πάπες, προέδρους κρατών, επιστήμονες, αστροναύτες, συγγραφείς και οτιδήποτε μπορεί να φανταστεί κανείς, δέχτηκε και ο τότε 75χρονος φωτογράφος, συνεργάστηκε μαζί τους, με τις δύο πλευρές να είναι απόλυτα ικανοποιημένες. Δεν ήταν και η πιο συνηθισμένη rock φωτογράφηση, αλλά μην ξεχνάτε τις καταστάσεις της εποχής, τότε και την μόδα που υπήρχε. Ναι, αυτή τη μόδα, με τις λεπτές γραβάτες, που κάθε βράδυ στις συναυλίες, ο Peart με τον Lifeson, έκαναν διαγωνισμό ποιος θα φορούσε την πιο λεπτή και πιο περίεργη γραβάτα!!!
- Από μουσική άποψη, οι κιθάρες ακούγονται περισσότερο από το “Signals” και δεν πήγαν όσο ηλεκτρονικά πίστευε πολύς κόσμος ότι θα πήγαιναν, με ακόμα περισσότερα πλήκτρα. Μεγάλο ρόλο σ’ αυτό, έπαιζε το γεγονός ότι ο Geddy Lee, ένιωθε πολύ περιορισμένος αν έπαιζε ακόμα περισσότερα πλήκτρα στις συναυλίες και θα γινόταν ακόμα πιο στατικό το γκρουπ. Από την άλλη, επειδή ήδη τα πλήκτρα ήταν αρκετά έως και πολλά, οι RUSH, που πάντα επένδυαν πάρα πολλά από τα χρήματά τους στην παραγωγή των συναυλιών τους, από τότε, ξεκίνησαν να επενδύουν ακόμα περισσότερα στο οπτικό κομμάτι, από τη στιγμή που δεν μπορούσαν να είναι τόσο κινητικοί επί σκηνής, ώστε ο κόσμος να έχει πράγματα που να του κινούν το ενδιαφέρον, όσο παίζεται η συναυλία. Επίσης, υπήρχαν σαφείς επιρροές από το “Ghost in the machine” των POLICE που είχε βγει λίγο πριν, αλλά και ska αναφορές, σε τραγούδια όπως το “New world man”, που είχαν να κάνουν με το ότι το ραδιόφωνο έπαιζε συνεχώς, πολλά τέτοιου είδους σχήματα και υποσυνείδητα είχαν επηρεάσει το σχήμα με τους κολλητικούς ρυθμούς τους. Να μην ξεχνάμε και το New Wave που ξεκινούσε να σαρώνει εκείνα τα χρόνια και γκρουπ όπως οι TALK TALK, που είχαν μεγάλη επιτυχία. Δεν ήταν τυχαίο που οι πρώτες τους επιλογές για τη θέση του παραγωγού, αφορούσαν ονόματα που είχαν να κάνουν με αυτόν το χώρο.
- Στιχουργικά ο δίσκος ήταν ουσιαστικά concept, με οχτώ τραγούδια που –τυπικά όμως- ήταν ανεξάρτητα μεταξύ τους, κάτι που έκαναν για πρώτη φορά. Το “The enemy within”, πρέπει να σημειώσουμε ότι ήταν το Part 1 της τριλογίας του Peart με τίτλο “Fear”, με τα δύο προηγούμενα μέρη να βρίσκονται σε αντίστροφη σειρά. Δηλαδή το πρώτο μέρος ήταν στο “Witch hunt” του “Moving pictures” και το δεύτερο μέρος, στο “The weapon” του “Signals”! Η γενικότερη δυστοπική ατμόσφαιρα που έβγαζε ο δίσκος, είχε σε πολύ μεγάλο βαθμό, να κάνει και με το “1984” του George Orwell. Άλλωστε, μην ξεχνάμε ότι βρισκόμασταν και στο 1984 και η κοινωνία που θα την κυβερνούσαν τα ρομπότ ή τα ανθρωποειδή, με την τεχνολογία να επικρατεί σε κάθε τομέα της ζωής μας, ήταν η μόνιμη έννοια του κόσμου.
- Ξεχωριστή μνεία, θα ήθελα να κάνουμε στο “Afterimage”, το οποίο γράφτηκε για τον Robbie Whelan, βοηθό του Paul Northfield, μηχανικού ήχου στο στούντιο που ηχογραφούσαν τόσα χρόνια οι RUSH, ο οποίος σκοτώθηκε σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα λίγο πριν μπουν στο στούντιο, σε ηλικία μόλις 31 ετών… Τελικά οι στίχοι του, “Suddenly / You were gone / From all the lives / You left your mark upon”, έγιναν σήμα-κατατεθέν σε όλα σχεδόν τα κείμενα που γράφτηκαν για το θάνατο του Neil Peart…
- Ο δίσκος έβγαλε τέσσερα video clip, για τα “Distant early warning”, “Afterimage”, “The body electric” και “The enemy within”. Κανένα όμως από αυτά, δεν έκανε ιδιαίτερη επιτυχία. Αυτό δεν εμπόδισε το “Grace under pressure” να γίνει πλατινένιο όμως!!! Μάλιστα, μέσα στη χρονιά, το “Moving pictures”, έγινε διπλά πλατινένιο, κάτι που μας κάνει να υποθέσουμε ότι πολύ σημαντικό ρόλο, έπαιξαν οι εξαντλητικές περιοδείες που έκαναν –όπως πάντα- για την προώθησή του.
- Στα πλαίσια της περιοδείας για το “Grace under pressure”, έπαιξαν για πρώτη φορά στην Ιαπωνία, όπου βρέθηκαν αντιμέτωποι με το φαινόμενο ο κόσμος να περιμένει σχετική ειδοποίηση για το πότε πρέπει να χειροκροτήσει κτλ… Αυτό όμως που ήταν πάρα πολύ περίεργο, ήταν όταν βρέθηκαν μπροστά σ’ ένα σκηνικό, όπου ένας Γιαπωνέζος, χτυπούσε δημοσίως τη γυναίκα του. Όταν πήγαν οι RUSH, να βοηθήσουν την κατάσταση, οι υπάλληλοι του ξενοδοχείου, τους έδιωξαν, έχοντας μία λογική ότι είναι κάτι προσωπικό και δεν τους επιτρεπόταν να παρέμβουν. Όπως απεδείχθη, μάλλον ο τύπος που χτυπούσε τη γυναίκα, ήταν μέλος της Yakuza, οπότε καλά που δεν έμπλεξαν…
- Τον Ιούλιο του 1984, ο Alex Lifeson κι ο Geddy Lee, έλαβαν μέρος σ’ ένα πολύ ιδιότυπο event, το “Celebrity Tennis Jam”, όπου τους δόθηκε η ευκαιρία να παίξουν για μία από τις πολύ σπάνιες παρόμοιες περιπτώσεις, με διαφορετικούς ανθρώπους και συγκεκριμένα με τους διάσημους τενίστες, John McEnroe (ναι, αυτόν που έσπαγε ρακέτες για πλάκα) και τον Vitas Gerulaitis. Ο Alex τζάμαρε με τους δύο αυτούς και τον διάσημο blues κιθαρίστα, Buddy Guy. Ο Geddy Lee, έπαιξε με το συγκρότημα του Clarence Clemmons…
- Κλείνουμε με μία αστεία ιστορία. Ένας τεχνικός των RUSH, είχε πάρει στο ξενοδοχείο έναν από τους μηχανισμούς που έριχναν laser επί σκηνής, για να τον επιδιορθώσει. Κάποια στιγμή, τον καλεί η ασφάλεια του ξενοδοχείου και του λέει ότι η αστυνομία ερχόταν να τον συλλάβει. Ο λόγος; Όπως προσπαθούσε να φτιάξει το μηχάνημα, έριχνε τις ακτίνες τους σε παρακείμενο κτίριο, όπου βρισκόταν μία οικογένεια τρώγοντας. Όλοι πίστεψαν ότι επρόκειτο για ελεύθερο σκοπευτή και άρχισαν να τρέχουν σαν τρελοί στο σπίτι, με το laser να τους ακολουθεί!!! Ευτυχώς, οι αστυνομικοί πίστεψαν την ιστορία του τεχνικού και αφέθηκε ελεύθερος!
Σάκης Φράγκος
