THE INSIDER – 17 unknown stories about “Permanent waves” by RUSH

Rock Hard

January 14, 2022

525

Ξεκινώντας να γράφω αυτό το Insider, αναρωτιόμουν τι θα μπορούσα να συμπληρώσω επιπλέον, από το κείμενο για τα 40 χρόνια του “Permanent waves”, ακριβώς σαν σήμερα πριν από 2 χρόνια ή ακόμα πιο απλά, τι μπορεί να ειπωθεί, που δεν έχει ειπωθεί μέχρι σήμερα ή δεν είναι ευρύτερα γνωστό… Έλα μου ντε! Χώθηκα με τα μούτρα μέσα στα διάφορα βιβλία του Martin Popoff για τους RUSH, τα “Personal waves” του Neil Peart κι έψαξα άπειρες συνεντεύξεις τους κατά το παρελθόν και κατάφερα να ξαφνιαστώ με το υλικό που υπάρχει για ένα δίσκο που έκανε το πρώτο, πραγματικό εμπορικό ξεπέταγμα για τους Καναδούς progsters.

Ένα δίσκο που αν δεν υπήρχε, δεν θα βλέπαμε ποτέ το μνημειώδες “Moving pictures”, άσχετα αν και οι ίδιοι κοροϊδεύουν τους εαυτούς τους, λέγοντας πως όταν ήθελαν να κάνουν μία μετάβαση, το έκαναν τόσο αργά που τους έπαιρνε ένα ολόκληρο άλμπουμ. Για πάμε λοιπόν να δούμε τι αλιεύσαμε για τα 35’ που έδωσαν άλλο χρώμα στο ξεκίνημα του 1980, με ύμνους όπως το “The spirit of radio”, το “Freewill”, αλλά και τα “Natural science” και “Jacob’s ladder”…

Στα τέλη της δεκαετίας του ’70, οι RUSH θεωρούνταν και ήταν, ένα όχι ιδιαίτερα επιτυχημένο συγκρότημα, που έπαιζε συναυλίες μπροστά σε αρκετές χιλιάδες θεατές μεν, εμπορικά όμως δεν θεωρούνταν μεγάλο γκρουπ. Μην ξεχνάμε ότι εκείνα τα χρόνια, μετρούσαν οι πωλήσεις των δίσκων κι όχι πόσος κόσμος σε παρακολουθούσε στα live και όσο ποιοτικοί κι αν ήταν οι RUSH, πουλούσαν πολλά αντίτυπα, αλλά πόσα πια να πουλήσει ένα γκρουπ που συνήθιζε να έχει ένα τραγούδι που να πιάνει μία ολόκληρη πλευρά δίσκου και να μιλά για αρχαίους Θεούς τη δεκαετία του ’70; Οι Καναδοί όμως, παρότι έβγαζαν κάποια χρήματα, κοίταζαν να τα επενδύσουν στις συναυλίες τους, προσπαθώντας σε κάθε περιοδεία να κάνουν ένα μεγαλύτερο και πιο …υπερβολικό show κι όχι απλά να βάλουν χρήματα στην τσέπη. Έτσι, φτάνοντας στο 1980, παρότι οι πωλήσεις τους δεν ήταν τέτοιες, οι RUSH έδειχναν πολύ μεγάλο σχήμα και σ’ αυτές τις περιπτώσεις, η εικόνα μετράει πολύ. Η εμπειρία του “Hemispheres”, που ήταν ένας πάρα πολύ δύσκολος δίσκος να γραφτεί και να ηχογραφηθεί, τους έκανε αρχικά, να θέλουν να είναι πιο κοντά στα σπίτια και τις οικογένειές τους, όχι τόσο απομονωμένοι, πηγαίνοντας στο Κεμπέκ κι όχι στη μακρινή, για εκείνους, Ουαλία. Επίσης, τους έκανε να θέλουν να απομακρυνθούν από τον ήχο εκείνο και να προσπαθήσουν να κάνουν μία σύντμηση των ιδεών τους και να προσπαθήσουν να τις εντάξουν στο πλαίσιο τραγουδιών που διαρκούν 5 κι όχι 10 λεπτά.
Η διαδικασία που ακολουθήθηκε, ήταν η κλασική για το γκρουπ, με τον Alex Lifeson και τον Geddy Lee να γράφουν μουσική κι ο Neil Peart, απομονωμένος σε μια καλύβα παραδίπλα, να προσπαθεί να συγκεντρωθεί και να γράψει στίχους. Βέβαια, έχοντας κάνει μία «παύση εργασιών» για έξι εβδομάδες, αφού είχαν αρχίσει να «καίγονται»… Όλο το θέμα όμως, ήταν η προσπάθειά τους να γράψουν περιπετειώδη τραγούδια, που δεν θα διαρκούσαν όμως πάνω από δέκα λεπτά. Εκεί διαπίστωσαν από πρώτο χέρι, πόσο δύσκολο είναι να έχεις instrumental μέρη, τα οποία θα έπρεπε να τα μειώσεις κατά πολύ σε διάρκεια, κρατώντας όμως τα βασικά χαρακτηριστικά τους και κρατώντας τα πιο ουσιώδη μέρη τους, να κρατήσεις μία ροή κι ένα ρυθμό, αλλά να μην κάνεις και το τραγούδι «τσιχλόφουσκα». Από εκείνο το δίσκο και μετά, καθιερώθηκε αυτός ο τρόπος σύνθεσης, επειδή το συγκρότημα είδε πως ήταν μεγαλύτερη πρόκληση –μουσικά- για εκείνους να συμπυκνώσουν τις ιδέες τους σε μικρότερο χρόνο, παρά να τις απλώνουν σε τραγούδια που έφταναν και τα 20 λεπτά…
Μία από τις πιο περίεργες ενασχολήσεις τους, κατά τη διάρκεια των ηχογραφήσεων του “Permanent waves”, ήταν οι καθημερινοί αγώνες βόλεϊ, που έπαιζαν μετά το δείπνο, που συνήθως τελείωναν αρκετά μετά τα μεσάνυχτα, ακόμα και κατά τη διάρκεια του χειμώνα, αφού τους είχε γίνει έμμονη ιδέα. Και δεν σταματούσαν ούτε όταν τα δάχτυλά τους ήταν πρησμένα από τα χτυπήματα με τη μπάλα και τους ήταν δύσκολο να ηχογραφήσουν την επόμενη μέρα…
Η άχρηστη πληροφορία του κειμένου, είναι ότι απέναντι από το στούντιο που ηχογραφούσαν, ήταν ένα βουνό, που συνήθιζαν να χαζεύουν, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια του φθινοπώρου. Κάποια στιγμή και οι τρεις τους, έκαναν πεζοπορία κι έφτασαν σ’ ένα μονοπάτι για σκιέρ, που ονομαζόταν Portageur. Όταν έφτασαν εκεί, για να θυμούνται τη στιγμή, σκάλισαν στον κορμό ενός δέντρου τις λέξεις “Fabulous Men”. Αυτό ήταν το όνομα ενός ρομαντικού new wave γκρουπ στο οποίο έγραφαν και οι τρεις τους. Μην πείτε ότι δεν σας προειδοποίησα για το άχρηστο της πληροφορίας!!!
Η διάθεσή τους να αλλάζουν πολλά μικρά ή μεγάλα πράγματα, συνεχίστηκε και σ’ αυτόν το δίσκο. Κάποια στιγμή, ο Geddy Lee συνειδητοποίησε ότι Terry Brown, ο επί σειρά ετών παραγωγός τους, έκανε ένα μεγάλο μέρος της δουλειάς του μηχανικού ήχου. Για τη δουλειά εκείνη όμως, είχαν προσλάβει τον Paul Northfield, οπότε μεταξύ σοβαρού και αστείου τους έβαλε να κάτσουν στις αντίστοιχες καρέκλες, θέλοντας να δείξει ότι πρέπει να διαχωριστούν οι ρόλοι τους. Μάλιστα, βλέποντας ότι ο ίδιος είχε αποκτήσει αρκετή εμπειρία στον τομέα της παραγωγής, ανέλαβε μερικές πρωτοβουλίες, τη γενική όμως επιτήρηση του δίσκου, είχε αναμφισβήτητα ο Terry Brown.
Στα πλαίσια αυτής της διάθεσης για αλλαγές, έρχεται και κολλάει και η συνεχής επιθυμία για να προκαλούν τους εαυτούς τους και να φτάνουν στα όριά τους. Έτσι, για να μην ακούγεται τίποτα το ίδιο με το προηγούμενο, ήθελαν σε κάθε τραγούδι να κάνουν διάφορες μικροαλλαγές, ιδιαίτερα στα τύμπανα, όπου ο Neil Peart ήθελε να αλλάζει όλες τις θέσεις των μικροφώνων, ακόμα κι αν ακούγονταν τέλεια, τρελαίνοντας τους ανθρώπους στο στούντιο, οι οποίοι επέμεναν ότι οι αλλαγές είναι καλές, αλλά στη συγκεκριμένη περίπτωση, συγκεκριμένα μικρόφωνα, κάνουν συγκεκριμένες δουλειές με εξαιρετικό τρόπο (όπως έλεγε ο Paul Northfield), οπότε δεν υπάρχει λόγος να γίνει αλλαγή, μόνο και μόνο για να γίνει κάτι διαφορετικό… Από την άλλη, δείχνει την τάση τους, ως άτομα και ως συγκρότημα, να είναι αντικομφορμιστές και να μην επαναπαύονται, ψάχνοντας συνεχώς να τρυπήσουν το ταβάνι τους, να …τελειοποιήσουν την τελειότητα…
Τεράστιο credit πρέπει να αποδοθεί στον Hugh Syme για το εξαιρετικά λεπτομερές εξώφυλλό του, ο οποίος προσπάθησε να παίξει με τις διαφορετικές έννοιες της λέξης “wave”. Αρχικά πήρε το μοντέλο από τον Καναδά, Paula Turnbull, σε μία φωτογράφηση αλά Marilyn Monroe, με ανεμιστήρες να σηκώνουν το φόρεμά της κι εκείνη να αδιαφορεί για το χάος που συμβαίνει πίσω της. Αστερίσκος, κάπου εδώ, για να πούμε ότι η Turnbull στα credits του δίσκου, αναφέρεται ως “Ou La La”, ενώ βρέθηκε και στο εξώφυλλο και του live άλμπουμ των RUSH, “Exit… Stage left” του 1981. Ενός άλμπουμ, που περιείχε αναφορές σε όλα τα προηγούμενα εξώφυλλα του συγκροτήματος, αφού, ας μην ξεχνάμε, ο Hugh Syme φιλοτέχνησε σχεδόν όλα τα εξώφυλλα του γκρουπ από το “Caress of steel” του 1976 και αργότερα. Κλείνει ο αστερίσκος, συνεχίζουμε. Για την ακρίβεια, επιστρέφουμε στο μοντέλο του εξωφύλλου, που έχει τα μαλλιά της περμανάντ (permanent waves, δηλαδή), ενώ ένα κύμα αέρα (wave) σηκώνει το φουστάνι της. Πίσω της, μπορούμε να διακρίνουμε μία ιστορική φωτογραφία του Flip Schulke από ένα τεράστιο κύμα (wave) που σηκώθηκε κατά τη διάρκεια του τυφώνα Carla το 1961 στο Texas. Στην πίσω αριστερά πλευρά του εξωφύλλου, μπορούμε να δούμε τον ίδιο τον… Hugh Syme (!!!) να χαιρετά (wave ονομάζεται αυτού του είδους το κούνημα των χεριών). Παράλληλα υπάρχει μία εφημερίδα διπλωμένη από τον αέρα (wave και πάλι) που περιέχει μια ιστορική γκάφα της εφημερίδας Chicago Tribune, που βασισμένη στα exit poll, είχε βιαστεί να κρίνει το νικητή της εκλογικής αναμέτρησης στις ΗΠΑ για το χρίσμα του Προέδρου, γράφοντας το θρυλικό: “Dewey defeats Truman” (ενώ ο τελικός νικητής ήταν ο Harry Truman). Ύστερα από παράπονα της εφημερίδας, αλλάχτηκε ο τίτλος του εξωφύλλου της στο “Permanent waves” κι έγινε “Dewei defeats Truman”, ενώ σε κάποιες επανεκδόσεις παραλήφθηκε εντελώς ο εν λόγω τίτλος. Ο τίτλος του δίσκου, έχει ένα κόκκινο σχέδιο σαν ηλεκτροκαρδιογράφημα, που προέρχεται από την αρχική ιδέα του Syme, να τοποθετήσει ηλεκτρόδια στα κεφάλια των μελών του σχήματος την ώρα που έπαιζαν και να πάρει το αποτέλεσμα του ηλεκτροκαρδιογραφήματος!!! Τα υπόλοιπα, τα λέει αναλυτικότερα (και καλύτερα) ο ίδιος ο Hugh Syme.
Ο τίτλος του δίσκου, αρχικά ήταν “Wavelength”, μέχρι που το γκρουπ διαπίστωσε ότι είχε χρησιμοποιηθεί αρκετές φορές ήδη και κατέληξαν στο “Permanent waves”, που συμβόλιζε τις συνεχείς αλλαγές τάσεων (κυμάτων) στη μουσική βιομηχανία. Ας μην ξεχνάμε, άλλωστε, ότι εκείνη την περίοδο είχε αρχίσει να ξεπετάγεται και το New Wave, με άλλον ένα συνειρμό στον τίτλο τους.
Το “Different strings” είναι ένα τραγούδι στο οποίο η παραγωγή έγινε με τέτοιον τρόπο που δεν μπορούσε να παιχτεί ποτέ live. Το ίδιο είχε γίνει και με το “Madrigal”, από το “A farewell to kings”. Ο Lifeson έβαλε πάρα πολλά επιπλέον επίπεδα στη μουσική, μαζί με synth και πιάνο (μάλιστα το πιάνο, το έπαιξε ο Hugh Syme. Ναι, αυτός που φιλοτέχνησε το εξώφυλλό τους και δεν ήταν η μοναδική φορά που έπαιξε σε δίσκο τους!), πολύ απλά επειδή δεν τους ένοιαζε αν μπορούν να το παίξουν ζωντανά ή όχι, απλά έκαναν αυτό που θεωρούσαν ότι είναι σωστό.
Μεγάλος θόρυβος, είχε γίνει και για την απόφαση να υπάρξει ένα σχετικά απότομο fade out στο σόλο του Alex Lifeson στο συγκεκριμένο τραγούδι. Ο Terry Brown, πολλά χρόνια αργότερα δήλωσε: «Κάτι μου λέει στο πίσω μέρος του μυαλού μου, ότι έχουμε ένα μεγάλο σόλο που ήταν τόσο καλό… Ήταν πολύ δύσκολο να πας κάπου από εκεί που ήταν, πέρα του να γίνει μία πολύ μεγαλύτερη έκδοση αυτού που ήδη υπάρχει. Εκείνη τη στιγμή, για οποιονδήποτε λόγο, φάνηκε η καλύτερη ιδέα να το κάνουμε fade out σ’ εκείνο το σημείο, επειδή ήταν πολύ cool κι έπρεπε να γίνει fade, επειδή θα έκανε τον κόσμο να θέλει ακόμα περισσότερο!!!».
Η μεγάλη επιτυχία του “Permanent waves”, ήταν αναντίρρητα το εναρκτήριο, “The spirit of radio”. Ένα τραγούδι που έκανε ιδιαίτερη αίσθηση στους ραδιοφωνικούς σταθμούς, όχι μόνο λόγο του τίτλου του, αλλά από το ιδιαίτερο κιθαριστικό intro και το μπάσιμο του Neil Peart στα τύμπανα, που είναι όσο πιο trademark πάει. Ένα τραγούδι, που φαινομενικά είναι σχετικά απλό, πρακτικά όμως είναι σχεδόν απλησίαστο να παιχτεί κι αυτή ακριβώς ήταν η μεγάλη του επιτυχία, ότι δηλαδή το συγκρότημα έκανε μία μεγάλη επιτυχία, χωρίς να χάσει την ακεραιότητά του. Ο τίτλος, ήταν παρμένος από ένα ραδιοφωνικό σταθμό του Toronto στον Καναδά, του CFNY, το σλόγκαν του οποίου ήταν αυτό ακριβώς: “The spirit of radio”, αφήνοντας τον παραγωγό τους, Terry Brown, πάντα με την απορία, για ποιον λόγο έγραψαν ένα τραγούδι για έναν σταθμό που δεν έπαιζε τη μουσική τους!!!
Τώρα που αναφέραμε τον σταθμό CFNY, έχουν ενδιαφέρον δύο ωραίες ιστορίες γύρω από αυτόν και το συγκεκριμένο τραγούδι. Πρώτα απ’ όλα, ενώ οι promo κόπιες των δίσκων στέλνονταν ταχυδρομικά από τον υπεύθυνο της εταιρίας, ο ίδιος ο Neil Peart πήγε, τους άφησε το δίσκο και τους είπε: «Αυτός είναι ο καινούργιος μας δίσκος και τον γράψαμε για εσάς». Αν μη τι άλλο, κάτι δείχνει για το επίπεδο των ανθρώπων αυτών που έπαιζαν στους RUSH. Πάλι σε σχέση με τον σταθμό, κάποια στιγμή, ο manager των RUSH, Ray Danniels, πήρε τον υπεύθυνο του CFNY και του είπε ότι είχαν ένα τραγούδι, το “The spirit of radio” που είχε εμπνευστεί από τον σταθμό τους, αλλά εξέφρασε τον φόβο του, ότι αν το έλεγαν φανερά, κανείς άλλος σταθμός δεν θα έπαιζε το τραγούδι!!! Γι’ αυτόν το λόγο, δεν θα κατονόμαζαν το σταθμό στο άλμπουμ. Ο διευθυντής του σταθμού κατανόησε τις κουβέντες αυτές και δεν «διαφήμισε» κάτι που θα μπορούσε να τον βοηθήσει ακόμα περισσότερο και δεν το ξεφτίλισε στο airplay, ώστε να μην καταλάβουν κάτι οι άλλοι σταθμοί, από σεβασμό στο συγκρότημα. Αν κοιτάξετε, βέβαια, στην ετικέτα του βινυλίου (εξ ου και η σχετική φωτογραφία), αναγράφεται ο αριθμός 1021, που αν κάνετε την αναγωγή, είναι η συχνότητα του σταθμού, στα FM. 102,1!!! Οπότε, έστω και συγκαλυμμένα, υπήρξε η αναφορά!
Στον μουσικό τομέα, αίσθηση έκανε το reggae σημείο, που ταίριαζε απόλυτα με το ρεύμα της εποχής, αφού μόλις είχε βγει το “Exodus” του Bob Marley και η reggae μουσική ακουγόταν παντού, ενώ και οι ίδιοι είχαν προσθέσει ένα τέτοιου είδους πέρασμα και στις ζωντανές εκτελέσεις του “Working man” στις συναυλίες τους. Το πέρασμα αυτό, είχε όμως και μία άλλη σημειολογία, επειδή ήθελαν να ενσωματώσουν στο τραγούδι κι άλλα είδη μουσικής (όπως κι ένα-δύο ελαφρά new wave περάσματα), ώστε να δείξουν ότι πρέπει στα ραδιόφωνα να ακούγονται τα πάντα… Επίσης, κάπου προς το τέλος, ακούγεται ένα «εφέ», όπως έψαχνες για σταθμό στα FM, στα παλιά ραδιόφωνα. Το τελείωμα με την επανάληψη της λέξης “salesmen”, φανερώνει ακριβώς αυτό για το οποίο μιλάει το τραγούδι, δηλαδή το γεγονός ότι οι ραδιοφωνικοί σταθμοί έπαψαν να προβάλλουν καινούργια μουσική, αλλά να αποτελούνται από φτηνά playlist, που τα κατασκευάζουν οι «έμποροι» για να πουλήσουν διαφημίσεις. Τι μου θυμίζει αυτό, μούμπλε, μούμπλε…
Σε ότι έχει να κάνει με το “Freewill”, ένα τραγούδι που ακούγεται για τελευταία, ίσως, φορά η χαρακτηριστική τσιρίδα του Lee, που τη δοκίμαζε πάρα πολύ στους δίσκους των 70s, η ιστορία που ξεχωρίζει, έχει να κάνει με την απορία κάποιων οπαδών σε σχέση με τους στίχους του, όπου σε κάποιο σημείο ο Geddy Lee, φαινόταν να τραγουδά διαφορετικούς στίχους από αυτούς που υπήρχαν γραμμένοι στο άλμπουμ. Με τον καιρό, η απορία λύθηκε, αφού η καναδική κόπια είχε τους σωστούς, άλλες όμως, όπως η αμερικάνικη, είχε κάποια μικρή διαφορά στους στίχους του συγκεκριμένου τραγουδιού. Ενός τραγουδιού, που κι αυτό είναι απορίας άξιο, πως έκανε επιτυχία, με τόσες πολλές αλλαγές ρυθμού.
Το “Jacob’s ladder” είναι ένα φυσικό φαινόμενο όπου οι ακτίνες του ηλίου περνάνε μέσα από τα σύννεφα κι αυτή την εικόνα προσπάθησαν να κάνουν μουσική οι RUSH. Επηρεάζοντας και πάρα πολλά άλλα συγκροτήματα, ένα εκ των οποίων ήταν οι METALLICA, αφού ο Kirk Hammett έχει δηλώσει πως έχει επηρεαστεί για τη δημιουργία κάποιου riff στο “The thing that should not be” από το συγκεκριμένο τραγούδι.
Το “Natural science”, είναι το κλασικό τραγούδι που γράφτηκε τελευταίο και είναι ίσως το πιο απαιτητικό του δίσκου κι αυτό που θυμίζει πιο πολύ απ’ όλα το “Hemispheres”. Κάποιοι ισχυρίζονται ότι μέρη του προέρχονται από το τζαμάρισμα της πρώτης μέρας στο στούντιο, που το βάφτισαν “Uncle Tounouse”. Σε διάφορες συνεντεύξεις τους, τα μέλη των RUSH έχουν πει ότι πολύ μικρά μέρη του, μπήκαν σε διάφορα τραγούδια του δίσκου. Αυτό που είχε τη μεγαλύτερη συνεισφορά, είναι το κομμάτι που είχε ξεκινήσει να γράφει ο Neil Peart για το θάνατο του Sir Gawain και τον Πράσινο Ιππότη (“Sir Gawain and the Green Knight”), το οποίο θα ήταν κι εκείνο ένα δεκάλεπτο τραγούδι, που όμως τελικά δεν ολοκληρώθηκε ποτέ, αφού με το μεσαιωνικό, αγγλικό του στυλ, ήταν αταίριαστο με τον υπόλοιπο δίσκο, που ήταν πιο uptempo και πιο σκληρός. Μέρη του, λοιπόν, μπήκαν στο “Natural science”, του οποίου η δομή δεν έχει να κάνει και πολύ με τη συνηθισμένη δομή ενός τραγουδιού. Παρότι θεωρείται από τους ακρογωνιαίους λίθους του prog metal, το γκρουπ δεν ήταν ευχαριστημένο με τη στούντιο εκτέλεσή του, καθώς θεωρούσε ότι κάποια σημεία έπρεπε να επαναλαμβάνονται περισσότερο και κάποια άλλα, αντίστοιχα, όχι. Πολύ αργότερα, όταν ξεκίνησαν να το παίζουν σε συναυλίες, η εκτέλεσή του ήταν αυτή που θα ήθελαν να είναι και στο στούντιο. Τσεκάρετε τις διαφορές (όσο μικρές κι αν είναι):
Οι MAX WEBSTER ήταν ένα Καναδικό σχήμα με το οποίο είχαν περιοδεύσει πολλές φορές οι RUSH. Λίγο μετά την κυκλοφορία του “Permanent waves”, μπήκαν στο στούντιο με τους MAX WEBSTER, έστησαν τον εξοπλισμό τους μαζί με τον υπάρχοντα και ζήτησαν να ηχογραφήσουν το τραγούδι “Battle scar” μαζί τους, όπως κι έγινε… Δεν ήταν η μοναδική συνεργασία τους, στα επόμενα χρόνια, αφού ο στιχουργός του Kim Mitchell και της παρέας του, ο Pye Dubois, συνεργάστηκε με τον Peart για τους στίχους των “Tom Sawyer”, “Force ten” και “Between sun and moon”.
Σάκης Φράγκος