The man, the myth, the legend
Ένας από τους θρυλικότερους παραγωγούς στην ιστορία του heavy metal, είναι αναμφισβήτητα ο Tom Morris, ο οποίος μαζί με τον αδερφό του, Jim Morris, στα Morrisound Studios στη Florida, έχτισε το δικό του μύθο, δουλεύοντας με σχήματα όπως οι SAVATAGE, CRIMSON GLORY, OBITUARY, MORBID ANGEL, CORONER και πάρα πάρα πολλούς άλλους. Πριν λίγο καιρό, ανακοίνωσε ότι λόγω ενός προβλήματος υγείας αποσύρεται από τις ηχογραφήσεις και τις παραγωγές και είχαμε την χαρά να επικοινωνήσουμε μαζί του και να μας μιλήσει για όλη την πλούσια καριέρα του.
(Τις ερωτήσεις τις διατύπωσε μεγάλο μέρος της συντακτικής ομάδας του Rock Hard)
Πριν ξεκινήσουμε τη συνέντευξη, πως είναι η υγεία σου με την απώλεια ακοής σου;
Η γενική υγεία μου είναι αρκετά καλή τελευταία. Η απώλεια ακοής είναι το πιο σοβαρό πρόβλημα για μένα αυτή τη στιγμή, αλλά η ασθένεια του εσωτερικού αυτιού που έχω προκαλεί και ίλιγγο (ακραία ζάλη) μερικές φορές.
Έχει να κάνει με το να ακούς δυνατά μουσική για πολλά χρόνια;
Πάντα ήμουν πολύ προσεκτικός με τα επίπεδα ακρόασης στη δουλειά μου. Ακούω περιστασιακά σε δυνατά επίπεδα, αλλά έχω δουλέψει κυρίως με αρκετά χαμηλά ντεσιμπέλ. Η απώλεια ακοής μου προκαλείται κυρίως από μια ιογενή λοίμωξη του εσωτερικού αυτιού που είναι κοινώς γνωστή ως νόσος του Meniere. Στην περίπτωσή μου είναι μια αυτοάνοση διαταραχή και δεν έχει καμία σχέση με τη δυνατή μουσική.
Τι σκοπεύεις να κάνεις τώρα που δεν θα είσαι ενεργός στην ηχογράφηση;
Θα συνεχίσω τον ρόλο μου ως επιχειρηματίας για την Morrisound Recording. Έχω επίσης πολλά πράγματα στα οποία θα ήθελα να αφιερώσω λίγο χρόνο. Πράγματα που δεν είχα ποτέ ξανά τον χρόνο να ασχοληθώ σοβαρά. Η ξυλουργική και η συγκόλληση είναι μερικά από αυτά.
Θα συνεχίσεις να δουλεύεις στο στούντιο;
Ναι. Πάντα χειριζόμουν τις επιχειρηματικές πτυχές της εταιρείας μας και σκοπεύω να συνεχίσω να το κάνω.
Τι έκανε εσένα και τον αδερφό σου, Jim, να δημιουργήσετε την Morrisound Recording;
Πριν ο Jim κι εγώ ξεκινήσουμε την Morrisound Recording παίζαμε μαζί σε ένα συγκρότημα και είχαμε την ευκαιρία να ηχογραφήσουμε μερικά πρωτότυπα τραγούδια σε ένα μικρό στούντιο. Ήμασταν και οι δύο στη σχολή μηχανικών εκείνη την εποχή (Χημικός Μηχανικός εγώ και Ηλεκτρολόγος Μηχανικός ο Jim). Η εμπειρία στο στούντιο ήταν αρκετή για να μας πείσει και τους δύο ότι η ηχογράφηση μουσικής ήταν αυτό που θέλαμε να κάνουμε.
Η πρώτη σου δουλειά ως παραγωγός, ήταν με τους SAVATAGE. Πως προέκυψε να συνεργαστείτε μαζί τους;
Ήμασταν ένα αρκετά νέο στούντιο εκείνη την εποχή και καταλήξαμε σε ένα σχέδιο για να προωθήσουμε το στούντιο διοργανώνοντας έναν διαγωνισμό, τον «Best Original Band», με τον μεγαλύτερο τοπικό Rock σταθμό στην Tampa Bay εκείνη την εποχή. Οι AVATAR, αργότερα SAVATAGE, ήρθαν για να ηχογραφήσουν ένα τραγούδι που κατέληξε να συμπεριληφθεί σε έναν δίσκο με τα “best of” του διαγωνισμού. Έμειναν ευχαριστημένοι με το αποτέλεσμα και αργότερα ήρθαν για να ηχογραφήσουν το πρώτο τους EP.
Σας έκανε «κλικ» το γεγονός ότι εσείς ήσασταν δύο αδέρφια που τρέχατε το στούντιο και στους SAVATAGE υπήρχαν δύο αδέρφια που έτρεχαν το συγκρότημα;
Όχι με κανέναν σημαντικό τρόπο. Το ξέραμε όλοι φυσικά, αλλά δεν ήταν κάτι σπουδαίο.
Ποια είναι η σχέση με τον Jon και τους TRANS – SIBERIAN ORCHESTRA τώρα; Είναι αλήθεια ότι έχει αγοράσει μέρος του στούντιο (ή ακόμα και όλο);
Ο Jon ήταν πάντα ένας από τους κύριους τραγουδοποιούς των TSO. Ο Paul O’Neill έγραφε συνήθως τους στίχους και ο Jon τη μουσική – έφτιαξαν μια πολύ σταθερή ομάδα σύνθεσης τραγουδιών οι δυο τους. Κατά καιρούς άλλα μέλη των TSO συνέβαλαν επίσης στη σύνθεση τραγουδιών. Ο Paul O’Neill, ο ιδιοκτήτης και παραγωγός των TSO, αγόρασε πραγματικά το στούντιό μας το 2014. Οι TSO έκαναν κράτηση και για τα δύο στούντιο για έως και 6 μήνες το χρόνο εκείνη την εποχή, οπότε ήταν λογικό γι’ αυτούς να αγοράσουν τις εγκαταστάσεις και να συνεχίσουν να ηχογραφούν εκεί. Εκείνη την εποχή ο Jim και εγώ αντιμετωπίζαμε κάποια σοβαρά προβλήματα υγείας των γονιών μας. Αυτό μας έκανε να λείπουμε πολύ χρόνο από το στούντιο, οπότε λειτούργησε καλά η συμφωνία και για τα δύο μέρη. Η Morrisound Recording συνεχίστηκε κυρίως ως εταιρία μίξης με μια κονσόλα SSL στο σπίτι μου μέχρι που μετακομίσαμε στην τρέχουσα τοποθεσία μας και ανοίξαμε ξανά με μια επανασχεδιασμένη προσέγγιση στην ηχογράφηση.
Η πρώτη σου Death Metal συνεργασία ήταν με τους OBITUARY και μετά με τους EXECUTIONER. Όταν δουλέψατε για πρώτη φορά μαζί τους, πιστεύατε ποτέ ότι το Death Metal θα γινόταν τόσο δημοφιλές και ότι θα καταλήξετε να κάνετε τα περισσότερα από αυτά τα πρωτοποριακά για την εποχή πράγματα; Ήσασταν, στην πραγματικότητα, θαυμαστές αυτού του είδους μουσικής;
Κανείς στα Morrisound Recording δεν είχε ακούσει ποτέ για το Death Metal πριν έρθουν οι αδερφοί Tardy για να ηχογραφήσουν το demo των EXECUTIONER. Όχι, δεν ήμασταν θαυμαστές εκείνη την εποχή – δεν ξέραμε καν ότι υπήρχε. Παρόλο που ήταν πολύ επιδέξιοι στα όργανά τους, στην πραγματικότητα ανησυχούσα ότι σπαταλούσαν τα χρήματά τους για να ηχογραφήσουν αυτό το στυλ μουσικής, επειδή δεν καταλάβαινα την πιθανή εμπορική απήχηση. Όταν τους μίλησα γι’ αυτό, ήταν προφανές ότι ήταν πολύ αφοσιωμένοι σε αυτό. Δεν είχαμε ιδέα τότε πόσο σημαντικό θα γινόταν το Death Metal για τη μουσική γενικά και συγκεκριμένα για την ανάπτυξη των στούντιο μας.
Είχατε πολύ στενή συνεργασία με τον αδελφό σου όλα αυτά τα χρόνια. Πώς ήταν; Ποιες ήταν οι διαφορές σας; Τι διαφωνίες είχατε και ποιος μπορούσε συνήθως να προβλέψει την επιτυχία του καλλιτέχνη που ηχογραφούσατε;
Η συνεργασία με τον Jim τα τελευταία 40+ χρόνια ήταν ένας από τους λόγους που πάντα μου άρεσε αυτό που κάνω για να ζήσω. Ο Jim είναι ένας βράχος στον οποίο μπορώ πάντα να βασίζομαι στη ζωή μου κι όχι μόνο στην επιχείρηση. Και οι δύο έχουμε διαφορετικά πλεονεκτήματα και αδυναμίες και μπορέσαμε να στηριχτούμε ο ένας στον άλλο για να χτίσουμε μια πολύ επιτυχημένη επιχείρηση, ενώ και οι δύο κάνουμε δουλειά που μας αρέσει να κάνουμε. Ο Jim είναι περισσότερο άνθρωπος της τεχνολογίας και εγώ είμαι πιο επιχειρηματικός, οπότε ο καταμερισμός της εργασίας ήταν πολύ φυσικός με τον Jim να είναι ο Αρχιμηχανικός μας και εγώ διευθυντής της επιχείρησης. Θα δυσκολευόμουν να βρω οποιεσδήποτε πραγματικές διαφωνίες που έγιναν θέμα για εμάς.
Μακάρι να μπορούσαμε να είχαμε προβλέψει την επιτυχία για τους διάφορους καλλιτέχνες με τους οποίους έχουμε δουλέψει όλα αυτά τα χρόνια – θα ήμασταν πολύ πιο πλούσιοι αν κάποιος από εμάς μπορούσε να το κάνει αυτό! Υπήρξαν πολλοί πραγματικά σπουδαίοι καλλιτέχνες με τους οποίους έχουμε δουλέψει που όμως δεν πέτυχαν ποτέ εμπορική αναγνώριση.
Είναι αλήθεια ότι υπήρχαν συγκροτήματα που μετακόμισαν στην Tampa της Φλόριντα για να ηχογραφήσουν τα άλμπουμ τους και λόγω όλης αυτής της κατάστασης κατέληξαν να ζήσουν εκεί για το υπόλοιπο της ζωής τους;
Έτσι μου έχουν πει. Πιστεύω ότι οι MORBID ANGEL μετακόμισαν εδώ από τη Βόρεια Καρολίνα και οι CANNIBAL CORPSE από το Buffalo της Νέας Υόρκης.
Έχετε συνεργαστεί πολύ στενά με πολλά συγκροτήματα. Ένα από αυτά είναι σίγουρα οι ICED EARTH, ένα συγκρότημα πολύ δημοφιλές στην Ελλάδα. Καταρχάς, παρά το γεγονός ότι ήσουν παραγωγός των πρώτων τους άλμπουμ, μόνο ο Jim ήρθε στην Αθήνα για το “Alive in Athens”. Ποιανού ήταν η απόφαση; Αν και αυτό το συγκρότημα ήταν αρκετά δημοφιλές, ποιος πιστεύεις ότι ήταν ο λόγος που η πορεία του δεν ήταν ακόμη πιο επιτυχημένη;
Άρχισα να δουλεύω με τους ICED EARTH όταν ακόμα τους έλεγαν PURGATORY. Δεν είχαν ξαναπάει σε στούντιο. Δουλέψαμε σε πολλά project μαζί και κατέληξαν να υπογράψουν στην Century Media Records. Ετοιμάζονταν να ξεκινήσουν την ηχογράφηση ενός νέου άλμπουμ στα μέσα της δεκαετίας του ’90 την ίδια περίπου εποχή που η γυναίκα μου σκοτώθηκε σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα. Οι προτεραιότητές μου εκείνη την εποχή ήταν η φροντίδα των 2 μικρών μου παιδιών. Ο Jim κι εγώ είχαμε πολύ παρόμοιες τεχνικές ηχογράφησης αφού πάντα δουλεύαμε στενά μαζί. Πρότεινα στον Jon να συνεργαστεί ο Jim μαζί του για το νέο άλμπουμ. Τα πήγαν τέλεια και έχουν κάνει σχεδόν κάθε άλμπουμ των ICED EARTH μαζί από τότε.
Συνολικά, οι ICED EARTH τα πήγαν καλά εμπορικά. Είναι δύσκολο να πούμε γιατί δεν έγιναν ακόμη διασημότεροι. Αν έπρεπε να μαντέψω, θα έλεγα ότι είναι πιθανό ότι η έλλειψη μόνιμου τραγουδιστή θα μπορούσε να είναι μία αιτία. Μερικοί θαυμαστές ταυτίζονται έντονα με τον τραγουδιστή σε ένα συγκρότημα, ακόμα κι όταν μερικές φορές δεν είναι η κύρια επιρροή στη μουσική.
Πότε αισθανθήκατε ότι γράφτηκε ιστορία κατά την ηχογράφηση ενός άλμπουμ;
Δεν είναι μια εύκολη ερώτηση για απάντηση. Θα έλεγα ότι σχεδόν κάθε άλμπουμ έχει ιδιαίτερες στιγμές κατά τη διάρκεια της δημιουργίας του που σε κάνουν να νιώθεις ότι έχει κάτι μοναδικό. Μερικές φορές αυτό το ιδιαίτερο συναίσθημα μεταφράζεται σε σύνδεση με ένα κοινό, αλλά όχι πάντα. Είχα το προνόμιο να δουλέψω σε πολλά άλμπουμ που είχαν αυτές τις στιγμές και κατέληξαν να δημιουργήσουν αυτή τη σύνδεση, αλλά ακόμα περισσότερα που το έχασαν κατά κάποιο τρόπο στην πορεία.
Ποιοι είναι οι πιο ταλαντούχοι μεμονωμένοι μουσικοί με τους οποίους έχεις δουλέψει;
Υπήρξαν τόσο πολλοί που είμαι σίγουρος ότι αν προσπαθούσα να τους απαριθμήσω, όχι μόνο θα έπαιρνε πολύ χώρο εδώ, αλλά θα ξεχνούσα και μερικούς.
Πώς ήταν να βρίσκεσαι εκεί όταν ο John Cyriis ή ο Midnight ηχογραφούσαν τα φωνητικά τους;
Ήταν δύο πολύ διαφορετικοί τραγουδιστές με πολύ διαφορετικές προσωπικότητες. Η ηχογράφηση φωνητικών είναι μια από τις πιο δύσκολες πτυχές της παραγωγής ενός καλλιτέχνη. Είναι μακράν το πιο προσωπικό όργανο. Εάν ένας κιθαρίστας έχει κρυώσει, μπορεί ακόμα να παίξει – αν ένας τραγουδιστής δεν αισθάνεται 100% καλά, δεν μπορεί να δώσει το 100%. Τούτου λεχθέντος, το κύριο θέμα του John Cyriis ήταν ότι διαπραγματευόταν ακόμη με τη δισκογραφική του εταιρεία κατά τη διάρκεια της ηχογράφησης και χρησιμοποιούσε τα φωνητικά του ως μοχλό πίεσης στις διαπραγματεύσεις του. Αυτό αποτελούσε εμπόδιο στη δουλειά μας. Ο Midnight δεν είχε κάνει πολλή δουλειά σε στούντιο προτού οι CRIMSON GLORY ξεκινήσουν την ηχογράφηση μαζί μας. Μόλις συνήθισε τη διαδικασία και δούλευε με τον Jim και εμένα, τα πήγε καλά. Ένα από τα πράγματα που μου άρεσε όταν δούλευα μαζί του ήταν ότι πάντα ήθελε να ξεπερνά τα όρια του τι μπορούσε να κάνει. Νομίζω ότι αυτό είναι ένα μεγάλο γεγονός που διαχωρίζει τους καλούς μουσικούς από τους σπουδαίους.
Υπήρχε κάποια δουλειά σας για την οποία ακούσατε τα πιο αρνητικά σχόλια; Πιστεύεις ότι μπορεί να ήταν το “Renewal” των KREATOR, όπου κάποιοι σε κατηγόρησαν ότι τους έκανες να αλλάξουν κατεύθυνση από τις thrash metal ρίζες τους;
Το “Renewal” πρέπει να είναι ένα από τα άλμπουμ για τα οποία έχω δεχτεί τις περισσότερες αρνητικές κριτικές όλα αυτά τα χρόνια. Θα πάρω μέρος της ευθύνης για την «αλλαγή» στην κατεύθυνση, αλλά είναι δίκαιο να πούμε ότι ένα εξίσου μεγάλο μέρος πέφτει στο συγκρότημα. Δεν υπήρξα ποτέ παραγωγός δικτατορικού στυλ, που σημαίνει ότι ήταν πάντα στόχος μου να βοηθήσω τον καλλιτέχνη να πετύχει τους στόχους παραγωγής του – όχι να τον αναγκάσω να οδηγηθεί σε μια κατεύθυνση που δεν θέλει να πάνε. Όταν με πλησίασαν για την παραγωγή του επόμενου δίσκου των KREATOR, αρχικά περίμενα ένα πιο παραδοσιακό Τhrash άλμπουμ σύμφωνα με τα πρώτα 5 άλμπουμ τους. Το συγκρότημα ήθελε να δοκιμάσει κάτι διαφορετικό. Τα τραγούδια που έπαιξαν για μένα ο Mille, ο Ventor, ο Frank και ο Rob στις πρόβες μας, πήγαιναν σε διαφορετική κατεύθυνση με μια πιο industrial αίσθηση. Αυτό ήταν σκόπιμο από την πλευρά τους, όχι κάτι που τους «έβαλα» να κάνουν. Είμαι σίγουρος ότι αν ρωτούσες τον Mille θα σου έλεγε ότι δεν τους ανάγκασα να γράψουν διαφορετικά τραγούδια ή να παίξουν διαφορετικά. Στην πραγματικότητα, αν μη τι άλλο, πιθανότατα θα σας έλεγε ότι δεν τους πίεσα αρκετά. Αυτό είναι ένα από τα ζητήματα που αντιμετωπίζει κάθε παραγωγός – πόσο δύσκολο είναι να πιέσεις έναν καλλιτέχνη. Όσο καλύτερα γνωρίζεις έναν καλλιτέχνη, τόσο καλύτερα ξέρεις πόσο σκληρά πρέπει να τον πιέσεις για να έχετε την καλύτερη απόδοση. Ξέρω μερικούς παραγωγούς που είναι δικτάτορες στο στούντιο, αλλά ποτέ δεν ένιωσα άνετα να το κάνω αυτό. Δεν είναι η μουσική μου. Είναι δουλειά μου να παρουσιάσω το όραμα του καλλιτέχνη, όχι το δικό μου.
Ποιο είναι το άλμπουμ για το οποίο είσαι πιο περήφανος που είσαι παραγωγός του, έκανες τη μίξη ή οτιδήποτε άλλο. Έχεις παίξει κάποιο ρόλο σε αυτό, τέλος πάντων;
Υπήρξαν πολλά άλμπουμ στα οποία ήμουν πολύ περήφανος που ήμουν μέρος τους όλα αυτά τα χρόνια, σε πολλά διαφορετικά μουσικά είδη, όχι μόνο Metal. Όσον αφορά τα Metal projects, θα έλεγα πιθανώς ότι οι TOXIK, MORBID ANGEL και CORONER έβγαλαν μερικά υπέροχα άλμπουμ στα οποία δούλεψα. Μάλλον θα συμπεριλάμβανα το “Iced Earth”, αλλά ειλικρινά πιστεύω ότι ο Jon έγινε καλύτερος τραγουδοποιός αργότερα στην καριέρα του, αφού είχε μεταπηδήσει στη συνεργασία του με τον Jim. Εκτός από το Μetal, οι δύο καλλιτέχνες που ξεχωρίζουν για μένα είναι τα Jazz άλμπουμ της μεγάλης μπάντας του Chuck Owen στα οποία έχω δουλέψει και πολλά άλμπουμ από το Rock συγκρότημα 7 MARY 3. Τα άλμπουμ του Chuck Owen έχουν κερδίσει 7 υποψηφιότητες για Grammy και έχω μερικούς πλατινένιους δίσκους με τους 7Μ3. Το κοινό που έχουν όλα τα Μetal και μη Μetal projects είναι η εξαιρετική μουσικότητα και η εξαιρετική σύνθεση τραγουδιών. Ήμουν αρκετά τυχερός που ήμουν μέρος όλου αυτού.
Ποιοι ήταν οι πιο «δύσκολοι» ή απαιτητικοί καλλιτέχνες με τους οποίους έχεις συνεργαστεί;
Προτιμώ πραγματικά να συνεργάζομαι με καλλιτέχνες που είναι «απαιτητικοί». Αυτοί είναι αυτοί που συνήθως νοιάζονται περισσότερο για τη δουλειά τους και καταλήγουν στο καλύτερο αποτέλεσμα. Είχα την τύχη να δουλέψω με πολλούς από αυτούς.
Όταν ξεκινήσαμε το Morrisound, υπήρχε μια μπάντα Jazz / Rock fusion με απίστευτους μουσικούς που ονομαζόταν DIXIE DREGS. Ο κιθαρίστας και βασικός τραγουδοποιός του συγκροτήματος ήταν ο Steve Morse. Ο Steve είναι ένας καταπληκτικός κιθαρίστας και έχει απίστευτο αυτί για τον τόνο και τον συγχρονισμό της μουσικής. Ο Steve ηχογράφησε τα περισσότερα κομμάτια για το πρώτο του σόλο άλμπουμ (“The Introduction” από την The Steve Morse Band) στο πρώτο μας στούντιο στις αρχές της δεκαετίας του 1980. Η συνεργασία με τον Steve με δίδαξε περισσότερα για τη σημασία ακόμη και των πιο μικροσκοπικών σφαλμάτων στην διαδικασία της ηχογράφησης από όσο είχα ποτέ συνειδητοποιήσει. Είναι ένας πολύ απαιτητικός καλλιτέχνης, αλλά τα τελικά αποτελέσματα δικαίωσαν περισσότερο την προσπάθεια.
Παρόλο που το Morrisound θεωρείται το «καζάνι» του Death Metal, έχετε δουλέψει με πολλές μπάντες ακόμα και εκτός Μetal μουσικής. Ποιο είδος σε έκανε να νιώθεις πιο άνετα να δουλέψεις με τη μουσική του;
Δεν είναι σωστό να πιστεύουμε ότι ένα είδος είναι πιο εύκολο να δουλέψεις από ένα άλλο. Δεν είναι το στυλ της μουσικής που δημιουργεί μια περισσότερο ή λιγότερο άνετη κατάσταση, είναι η σχέση μεταξύ του παραγωγού/μηχανικού και του καλλιτέχνη. Έχω δουλέψει σε άλμπουμ σχεδόν σε όλα τα μουσικά είδη στην καριέρα μου και τα έχω απολαύσει όλα. Θα παραδεχτώ (χωρίς να κατονομάσω κανέναν) ότι υπήρξαν μερικοί άνθρωποι με τους οποίους δεν μου άρεσε να συνεργάζομαι, αλλά δεν ήταν λόγω του είδους της μουσικής που παίζουν.
Είμαι ίσως περισσότερο γνωστός για τη δουλειά μου σε 2 είδη: Hard Rock/Metal και Jazz (συγκεκριμένα Jazz γκρουπ μεγάλων συγκροτημάτων με 18 – 20 μουσικούς). Έχω μερικούς πλατινένιους δίσκους από παραγωγές που έκανα σε Rock σχήματα και οι παραγωγές μου για Jazz γκρουπ έχουν συγκεντρώσει 7 υποψηφιότητες για Grammy, έτσι στις περισσότερες περιπτώσεις οι καλλιτέχνες με τους οποίους έχω συνεργαστεί σε αυτά τα είδη γνωρίζουν ότι καταλαβαίνω τι χρειάζονται. Κατά κάποιο τρόπο, αυτό έκανε τη δουλειά μου «πιο άνετη». Διευκολύνει τη δημιουργία αυτής της σχέσης παραγωγού-καλλιτέχνη.
Μια από τις τελευταίες σου δουλειές, ήταν το πρόσφατο άλμπουμ των WITHERFALL. Πιστεύεις ότι είναι ένα ανερχόμενο όνομα στη Metal μουσική; Πόσο δύσκολο ήταν να δουλέψεις μαζί τους, με αυτή την κατάσταση με την απώλεια ακοής σου;
Το άλμπουμ των WITHERFALL δεν είναι το πιο πρόσφατο άλμπουμ στο οποίο έχω δουλέψει, αλλά μπορεί να είναι ένα από τα πιο πρόσφατα Μetal άλμπουμ. Είχα πολλές θεραπευτικές προσεγγίσεις για τη νόσο του Meniere που ήταν σε θέση να αποκαταστήσουν την ακοή μου για ένα χρονικό διάστημα. Δυστυχώς, καμία από αυτές δεν μπόρεσε να διατηρήσει την ανάκαμψη για περισσότερο από μερικούς μήνες. Την εποχή που έκανα master στο άλμπουμ των WITHERFALL, η ακοή μου πήγαινε τέλεια, επομένως δεν επηρέασε τη δουλειά μου στο άλμπουμ.
Μου άρεσε πολύ το άλμπουμ των WITHERFALL. Δεν πρόλαβα να γνωρίσω το συγκρότημα εκτός από ένα ή δύο τηλεφωνήματα, αλλά θα έλεγα ότι έχουν τη δυνατότητα να γίνουν ένα ανερχόμενο όνομα στη Μetal σκηνή. Αυτό που θα πρόσθετα σε αυτό, είναι ότι η εμπειρία μου σε αυτήν την δουλειά με έχει διδάξει ότι η ποιότητα της μουσικής είναι μόνο ένα μικρό μέρος της πιθανής επιτυχίας ενός καλλιτέχνη. Χωρίς το κατάλληλο μάρκετινγκ και προώθηση και την προθυμία του καλλιτέχνη να αφιερώσει τη ζωή του στην επιτυχία της δουλειάς του, ακόμη και η καλύτερη μουσική θα καθίσει ως επί το πλείστον σε ένα ράφι. Το ένα κοινό χαρακτηριστικό με κάθε επιτυχημένο καλλιτέχνη με τον οποίο έχω δουλέψει είναι ότι οι ίδιοι οι καλλιτέχνες είναι η κινητήρια δύναμη που βγάζει τη μουσική τους στον κόσμο.
Είναι το “World Circus” των TOXIK το πρώτο άλμπουμ που ήσουν ο μοναδικός παραγωγός του; Πώς ήταν αυτή η εμπειρία για εσένα τότε;
Νομίζω ότι το “World Circus” πρέπει να είναι το πρώτο άλμπουμ για το οποίο ανέλαβα την αποκλειστική παραγωγή του. Υπήρχαν αρκετά άλμπουμ πριν από αυτό στα οποία, ως μηχανικός, ήμουν στην πραγματικότητα ο παραγωγός, αλλά δεν έλαβα την επίσημη πίστωση.
Μου άρεσε πολύ η συνεργασία με τους TOXIK. Ο Josh Christian είναι ένας από εκείνους τους καλλιτέχνες για τους οποίους μίλησα πριν και ήταν η κινητήρια δύναμη πίσω από το συγκρότημα. Είναι πολύ καλός τραγουδοποιός και κιθαρίστας. Είναι πολύ συγκεκριμένος για το όραμα που έχει για τη μουσική του και νομίζω ότι μπορέσαμε να δουλέψουμε καλά μαζί και να το ζωντανέψουμε.
Σε ποιο άλμπουμ θα ήθελες να είχες κάνει παραγωγή, μουσικά (και όχι με κριτίριο τις πωλήσεις του);
Υπάρχει τόση πολλή μουσική που αγαπώ – σε πολλά διαφορετικά είδη που δεν είμαι σίγουρος ότι μπορώ να βρω μια απάντηση, αλλά θα προσπαθήσω ούτως ή άλλως. Ένας από τους αγαπημένους μου καλλιτέχνες όλων των εποχών είναι ο Peter Gabriel, από τότε που ήταν ιδρυτικό μέλος των GENESIS (είμαι κι εγώ φαν της Prog Rock). Αλλά για μένα η καλύτερες του συνθέσεις και οι καλύτεροι μουσικοί με τους οποίους συνεργάστηκε ποτέ είναι για το άλμπουμ “So”. Καταπληκτικοί μουσικοί, πραγματικά δημιουργική σύνθεση τραγουδιών και εξαιρετικές ερμηνείες παντού. Αυτό είναι το όνειρο ενός παραγωγού.
Έχεις δουλέψει με μερικά συγκροτήματα, τα μέλη των οποίων έχουν γίνει και παραγωγοί, όπως ο Tommy Vetterli από τους CORONER (έχετε κάνει αρκετά άλμπουμ μαζί τους). Νιώθεις ότι εκτός από την παραγωγή/μηχανική ενός σωρού σπουδαίων άλμπουμ, έχεις βοηθήσει στη δημιουργία μιας νέας γενιάς επερχόμενων παραγωγών;
Όταν ανακοίνωσα ότι αποσύρομαι από την παραγωγή και τη μηχανική, άκουσα από πολλούς παλιούς καλλιτέχνες με τους οποίους έχω δουλέψει, ότι η εμπειρία τους από την ηχογράφηση μαζί μου τους ενέπνευσε να ασχοληθούν με την ηχογράφηση και την παραγωγή. Στην πραγματικότητα, αρκετούς από αυτούς. Θα ήθελα να πιστεύω ότι μέρος του λόγου που επέλεξαν να το κάνουν αυτό οφείλεται στη συμμετοχή μου στη δουλειά τους, αλλά νομίζω ότι είναι πιθανόν καλλιτέχνες όπως ο Tommy να είχαν καταλήξει έτσι, είτε είχε δουλέψει μαζί μου είτε όχι. Η ηχογράφηση πρωτότυπης μουσικής είναι εθισμός. Μόλις πάρετε μια γεύση, θα κολλήσετε για μια ζωή.
Ποια θα ήταν η πιο αστεία στιγμή που θυμάσαι ενώ δούλευες με κάποιο συγκρότημα;
Υπάρχει ένα περιστατικό που ξεχωρίζει για μένα, αν και δεν είναι ουσιαστικά με μια μπάντα. Ο Ozzy Osbourne είχε μια συναυλία στην Tampa που νομίζω ότι ήταν τη δεκαετία του 1990 σε έναν χώρο κοντά στο στούντιο μας. Ήρθε σε επαφή μαζί μας κάποιος από μια εταιρεία που παρήγαγε ένα σόου με το όνομα Rockline, το οποίο ήταν ένα ραδιοφωνικό πρόγραμμα που μεταδιδόταν παγκοσμίως και το οποίο περιελάμβανε συνεντεύξεις καλλιτεχνών και μερικές φορές ολόκληρες συναυλίες. Είχαμε φιλοξενήσει πολλά σόου για τη Rockline όλα αυτά τα χρόνια, όταν καλλιτέχνες ήρθαν από την Tampa, κάποιες φορές για ζωντανές εμφανίσεις, κάποιες φορές απλώς για μια συνέντευξη. Σε αυτή την περίπτωση, ήταν προγραμματισμένη μια συνέντευξη αμέσως μετά την συναυλία του Ozzy. Ένας από τους τοπικούς Rock ραδιοφωνικούς σταθμούς αναμετέδιδε την εκπομπή Rockline και γνώριζε για τη συνέντευξη με τον Ozzy. Δυστυχώς, μίλησαν για τον Ozzy που θα ερχόταν στο στούντιο μας εκείνο το απόγευμα για την συνέντευξη –η τοποθεσία δεν έπρεπε να δημοσιοποιηθεί– και αρχίσαμε να λαμβάνουμε κλήσεις από θαυμαστές. Κατά τη διάρκεια αυτού, ένα περιπολικό μπήκε στο πάρκινγκ μας και ένας πολύ μεγαλόσωμος αστυνομικός ήρθε στην εξώπορτα. Με ρώτησε αν γνώριζα ότι ο εν λόγω ραδιοφωνικός σταθμός είχε ανακοινώσει το γεγονός και αν συνειδητοποιούσα πόσοι θαυμαστές θα προσπαθούσαν να μπουν για να δουν τον Ozzy από κοντά. Αυτό εξηγούσε τα τηλεφωνήματα των θαυμαστών που είχαμε δεχτεί, αλλά μέχρι να μου το πει ο αστυνομικός, δεν ήξερα ότι είχε ανακοινωθεί στο ραδιόφωνο. Ανησυχούσα ότι επρόκειτο να προσπαθήσει να μας κλείσει για να αποφύγουμε ένα κυκλοφοριακό πρόβλημα. Μετά μου είπε ότι αυτός και μερικοί από τους συναδέλφους του θα χαρούν να αφιερώσουν εθελοντικά τον χρόνο τους για να μας παρέχουν ασφάλεια αρκεί να μπορούσαμε να κανονίσουμε να τους δώσει αυτόγραφο ο Ozzy στα εξώφυλλα μερικών δίσκων τους. Αποδείχθηκε ότι κάποιοι από τους τοπικούς μας αστυνομικούς ήταν μεγάλοι θαυμαστές του Ozzy και των BLACK SABBATH. Ο Ozzy ήταν πραγματικά χαρούμενος που υπέγραψε στους δίσκους τους και δεν είχαμε κανένα πρόβλημα με κανέναν που προσπαθούσε να μπει στα στούντιο.
Τι θα συμβούλευες έναν μουσικό που θέλει να δημιουργήσει ένα συγκρότημα τώρα;
Το να φτιάχνεις μουσική, στην πραγματικότητα το να κάνεις τέχνη γενικά, είναι δουλειά με πάθος. Πρέπει να αγαπάς την τέχνη αν θέλεις να την κάνεις δουλειά της ζωής σου. Νομίζω ότι μερικοί άνθρωποι μπαίνουν στη μουσική για λάθος λόγους (χρήματα, φήμη) και οι περισσότεροι από αυτούς αποτυγχάνουν. Αν το αγαπάτε, πρέπει να είναι μέρος της ζωής σας για πολλά χρόνια, ακόμα κι αν δεν γίνετε πλούσιοι ή διάσημοι.
Αυτή η στιγμή, είναι η καλύτερη στιγμή τα τελευταία 20 χρόνια για να ξεκινήσετε ένα συγκρότημα. Η μουσική επιτέλους κερδίζει χρήματα για καλλιτέχνες και εταιρείες και πάλι για πρώτη φορά μετά από πολύ καιρό. Έχει μια καλύτερη προοπτική η μουσική βιομηχανία τώρα από ότι είχε τη δεκαετία του 1990. Ακόμα κι έτσι, κανείς δεν θα σας δώσει φήμη και περιουσία, ακόμα κι αν έχετε μερικά υπέροχα τραγούδια. Θα πρέπει να αφοσιωθείτε στο να βρείτε και να συνδεθείτε με ένα κοινό που να καταλαβαίνει τη μουσική σας.
Σάκης Φράγκος (με βοήθεια από σχεδόν όλη τη συντακτική ομάδα του Rock Hard)
Μετάφραση: Φανούρης Εξηνταβελόνης
