Η Μεγαλόνησος έχει κάποια συγκροτήματα τα οποία έχουν μιλήσει στην καρδιά μου από την πρώτη νότα. Ένα από αυτά, είναι οι ARRAYAN PATH. Δε θα αραδιάσω στον πρόλογό μου πληροφορίες και λεπτομέρειες των μέχρι τώρα πεπραγμένων τους, για να τους «συστήσω». Αντ’ αυτού, θα πω τούτο: Μακάρι όλες οι μπάντες να είχαν στο studio την συνθετική προσήλωση και την επαγγελματική τους νοοτροπία. Εννέα albums σε δεκαοχτώ χρόνια, “do the math” που λένε και στα χωριά και θα δεις τι σημαίνει «συνέπεια». Επίσης, μακάρι όλες οι μπάντες να προσπαθούσαν, έστω, να παρουσιάζονται βελτιωμένες, φορά με τη φορά, όπως προσπαθούν και τελικά το καταφέρνουν, τούτοι δω οι Κύπριοι.
Τα παραπάνω δεν είναι συμπεράσματα αποκλειστικά ενός ανθρώπου που τους παρακολουθεί από τις πρώτες τους ημέρες και γνωρίζει πρόσωπα και καταστάσεις. Θα μπορούσαν να είναι ενός που έτυχε απλά να έχει ακούσει δύο δισκογραφικές τους δουλειές, με απόσταση 5-10 ετών η μια από την άλλη. Τόσο εμφανή είναι. Για κάποιους αυτή η εξέλιξη να ήταν ίσως απροσδόκητη, μα για όσους είχαν διακρίνει τα θετικά στοιχεία του group στο ενθουσιώδες μα «άγουρο» “Road to Macedonia”, το τεράστιο άλμα στο λυρικό διαμάντι “Terra incognita” και η μετέπειτα πρόοδος, έμοιαζαν φυσικό επακόλουθο.
Φτάσαμε λοιπόν στο «σήμερα» και στο ολοκαίνουργιο δισκογραφικό τους εγχείρημα, το “Thus always to tyrants”, το πρώτο καθ’ ολοκληρίαν concept album τους. Ναι μεν έχουν υπάρξει στο παρελθόν δίσκοι με ενιαία στιχουργική «φιλοσοφία», αλλά εδώ είναι η πρώτη φορά που οι ARRAYAN PATH αποφασίζουν να καταπιαστούν με ένα συγκεκριμένο θέμα. Εν προκειμένω, την ιστορία του Κυπρίου βασιλέα Ευαγόρα, μιας από τις σημαντικότερες μορφές της κυπριακής και κατ’ επέκταση ολόκληρης της ελληνικής αρχαίας ιστορίας, ο οποίος βασίλεψε στα τελευταία χρόνια της Κλασσικής Εποχής.
Οι ARRAYAN PATH έχουν διάφορες πτυχές στη μουσική τους. Από την αρχή της καριέρας τους, τους έχουμε συναντήσει να φορούν διάφορα «προσωπεία», ανάλογα με το πώς θέλουν να εκφραστούν, μουσικά. Στο πρόσφατο “The marble gates to Apeiron” (2020) συγκεκριμένα, είχαν δοκιμάσει μια στροφή προς το τεχνικό, λυρικό power metal, δημιουργώντας έτσι μια όμορφη αντίθεση με το μεγαλεπήβολο, υπερ-πομπώδες «Αρχέγονοι» του 2018. Το οποίο, με την σειρά του, ήταν διαφορετικό του σκοτεινού “Dawn of Aquarius” κ.ο.κ. Αυτή η αλληλουχία, με όσα περικλείει, είναι που τους κάνει τόσο ενδιαφέροντες. Φέτος όμως, έκαναν την κίνηση – ματ: Ανέτρεξαν στο παρελθόν τους, πήραν συστατικά από κάθε περίοδό τους και έγραψαν μια, τρόπον τινά, «επίτομη έκδοση» της ARRAYAN PATH δισκογραφίας.
Καθόλα αντάξιο της ιστορίας του Ευαγόρα, το μεγαλοπρεπές “Thus always to tyrants” σε καθηλώνει. Είναι γραμμένο σε ανατολίτικες και ανατολικομεσογειακές κλίμακες, είναι γεμάτο υποβλητικά όσο και επιβλητικά μινόρε (ο Σωκράτης Λεπτός είναι ένας υποτιμημένος ήρως και κάποια στιγμή πρέπει να λάβει τα εύσημα που του αναλογούν) και μεγάλες, «απλωτές», πομπώδεις μελωδίες. Διακατέχεται από ένα εξαίσιο συμφωνικό «άγγιγμα», αβαντάρεται από ανάλογης υφής χορωδιακά φωνητικά, δίνει πολύ χώρο σε κλασσικά και παραδοσιακά έγχορδα και οι μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια προσεγμένες ενορχηστρώσεις του, σε θαμπώνουν. Αν έπρεπε να δώσω μια περιγραφή της μουσικής του, χρησιμοποιώντας ονόματα συγκροτημάτων, θα έλεγα πως οι WARLORD συναντούν τους KAMELOT, τους MYRATH, τους THERION και τους RHAPSODY, σε μια κορυφαίου επιπέδου τραγουδοποιία. Τους τελευταίους δε, στα (πολύ) σκοτεινά και σοβαρά τους.
Στην εποχή της «αρπαχτής», της τάσης να «χρυσώνουμε το χάπι» και να αποθεώνουμε την κάθε μετριότητα, στην εποχή που ό,τι θυμίζει έστω και στο ελάχιστο όσα μας «μεγάλωσαν» και τα λατρέψαμε σε τρυφερή ηλικία αντιμετωπίζεται ως «αριστούργημα» ενώ είναι στην καλύτερη μέτριο και συνήθως «για κλωτσιές», δίσκοι σαν το “Thus always to tyrants” και συγκροτήματα σαν τους ARRAYAN PATH, στέκουν μόνα τους στις δικές τους πολεμίστρες. Είναι οι αρνητές μιας πραγματικότητας που με το ζόρι προσπαθεί να βαπτίσει το κρέας-ψάρι και το άσπρο-μαύρο και κάποιοι, στεκόμαστε και θα συνεχίσουμε να στεκόμαστε δίπλα τους. Πρώτη πεντάδα για το 2022, με μεγάλη άνεση.
ΥΓ: Εύγε και για τη χρήση αποσπασμάτων από τον Διόδωρο τον Σικελιώτη και την «Πολιτεία» του Πλάτωνος.
Το “Thus always to tyrants” ηχογραφήθηκε από τους:
Νικόλας Λεπτός – Φωνητικά
Σωκράτης Λεπτός – Κιθάρα
Miguel Τραπεζάρης – Μπάσο
Χριστόφορος Γαβριήλ – Κιθάρα
Stefan Dittrich – Τύμπανα
ΚΑΛΕΣΜΕΝΟΙ ΜΟΥΣΙΚΟΙ:
Gary Wehrkamp – Φωνητικά
Paolo Viani (WARLORD) – Lead κιθάρα
Enzo Donnaruma (Enzo and the Glory Ensemble) – Lead κιθάρα
Λούης Συρίμης (ZIVANISHED, INFECTED SYREN) – Lead κιθάρα
Χάρης Πάρη (MINUS ONE) – Lead κιθάρα
Simone Mularoni – Lead κιθάρα
Slava Selin – Lead κιθάρα
Huseyin Kirmizi – Πλήκτρα, Hammond B3
Γιώργος Κάλλης – Πλήκτρα
Χριστίνα Πολυκάρπου – Λύρα
ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ:
Facebook
Spotify
Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Ένας τέτοιος δίσκος βέβαια, απαιτεί την συλλογή όσο γίνεται περισσοτέρων πληροφοριών, γύρω από τη δημιουργία του. Καταλληλότερος για αυτό ο Νικόλας, με τον οποίο όμως μιλήσαμε όχι μόνο για αυτό, αλλά γενικότερα για το παρόν της μπάντας, το παρελθόν και το μέλλον της. Η συζήτηση που ακολουθεί, ήταν τουλάχιστον για τον γράφοντα, απολαυστική.
Νικόλα σε καλωσορίζουμε στο Rock Hard, μαζί με τα απαραίτητα, αλλά όχι τυπικά, συγχαρητήρια για το νέο σας album. Πριν όμως μιλήσουμε για αυτό, θα ήθελα να μας πεις πως πέρασαν αυτά τα δύο χρόνια, από την κυκλοφορία του “The marble gates to Apeiron” μέχρι σήμερα.
Καλησπέρα Δημήτρη και σ‘ ευχαριστώ! Είναι αλήθεια πως ακόμα και πριν την κυκλοφορία του, είχα ήδη ξεκινήσει να δουλεύω καινούργια τραγούδια, μια τακτική που ακολουθώ εδώ και πολλά χρόνια. Λόγω της πανδημίας, δε δώσαμε ούτε ένα live για τον δίσκο, κάτι που μας στεναχώρησε πολύ, γιατί θυμάμαι πως γράφαμε τα τραγούδια ώστε να «δουλέψουν» και live. Οπότε, θεωρώ πως κατά κάποιο τρόπο θα προωθούμε δύο δίσκους στις ζωντανές μας εμφανίσεις, οι οποίες όπως πάντα θα είναι λίγες και καλές.
Όπως βλέπεις τώρα το “The marble…”, το κρίνεις ως επιτυχημένο; Θα άλλαζες κάτι ίσως;
Κοίτα, το «πετυχημένο» για μικρές μπάντες σαν εμάς δεν σημαίνει κάτι. Πάντως η πώληση των CDs πήγε καλά και το εκδώσαμε και σε βινύλιο για πρώτη φορά, που επίσης απ’ ότι μου λένε πάει πολύ καλά. Οπότε υποθέτω πως για μικρές μπάντες αυτά είναι που κάνουν κάποιο δίσκο πετυχημένο. Θεωρώ πως σε γενικές γραμμές άρεσε στον κόσμο. Εμένα προσωπικά μου αρέσει πολύ και το ακούω ακόμα, αρκετά συχνά. Σαφώς και θα άλλαζα πράγματα, αλλά μιλάμε για μικρολεπτομέρειές που πιθανόν μόνο οι μουσικοί προσέχουν.
Πάμε λοιπόν στον καινούργιο σας δίσκο. Καταρχάς, εύγε που αποφασίσατε να «φωτίσετε» τον βασιλέα Ευαγόρα, μια από τις πλέον «αδικημένες» και «υποτιμημένες» προσωπικότητες του αρχαίου Ελληνισμού. Η αλήθεια είναι πως δεν περίμενα κάτι τέτοιο και μάλλον δεν είμαι ο μόνος. Πως πάρθηκε η απόφαση αυτή;
Ε, καιρός ήταν νομίζω να γράψουμε και κάτι για την δικιά μας ιστορία! Γιατί παρόλο που νοιώθουμε Έλληνες και γράφουμε για ελληνική ιστορία και μυθολογία με μεγάλη περηφάνια, είμαστε και Κύπριοι και έχουμε μια πλούσια ιστορία, αρκετά διαφορετική από της Ελλάδας. Όταν είσαι μικρή χώρα συνήθως «ανήκεις» σε κάποιους άλλους ή αναγκάζεσαι να επιβιώσεις και με άλλους τρόπους εκτός από πόλεμο. Αυτό έκανε και ο Ευαγόρας, ο οποίος ήταν τόσο διπλωματικός που κατάφερε να κάνει την Σαλαμίνα ένα υπολογίσιμο βασίλειο ακόμα και υπό περσική κυριαρχία.
Από πού «πιάνετε» την ιστορία;
Ξεκινάμε το 404 π.Χ. από την επιστροφή του Ευαγόρα από την εξορία και την επανάκτηση του βασιλείου του από τον Φοίνικα βασιλιά Αυδήμονα και το πάμε μέχρι τον θάνατό του. Εδώ να σημειώσω πως ο δίσκος ξεκινάει κάποια χρόνια μετά τον Ευαγόρα, όταν ο Μέγας Αλέξανδρος ελευθερώνει το νησί από τους Πέρσες και στην ουσία πραγματοποιεί το ανεκπλήρωτο όνειρο του Ευαγόρα και τελειώνει με τον Τρωικό πόλεμο (που φυσικά ήταν αιώνες πριν), όπου από κει, μετά το τέλος του, ξεκίνησε ο Τεύκρος ο Τελαμώνιος και ίδρυσε την Σαλαμίνα. Ο Ευαγόρας ξέρεις, ισχυριζόταν πως καταγόταν από τον Τεύκρο.
(σ.σ: Ο Τεύκρος, γιος του Τελαμώνα, βασιλέας της δικής μας Σαλαμίνας, ήταν ετεροθαλής αδερφός του Αίαντα, μαζί με τον οποίο πολέμησαν στον Τρωικό Πόλεμο. Επειδή δεν εκδικήθηκε για τον θάνατο του αδερφού του – γνώρισμα του πόσο παλαιό είναι το έθιμο της βεντέτας – ο πατέρας του δεν τον δέχτηκε πίσω και τον έδιωξε. Έτσι ο Τεύκρος, εξόριστος πλέον, πήγε στην Κύπρο, όπου και ίδρυσε σε ανάμνηση της πατρίδας του την πόλη Σαλαμίνα, κοντά στη σημερινή Αμμόχωστο. Στον Πανηγυρικό του Ισοκράτη, ο Ευαγόρας αποτελεί ένα πρότυπο ηγεμόνα)
Γι’ αυτό και το “Army of the Myrmidons – Return to Troy Pt.II”, όπου ακούγεται στους στίχους του ο τίτλος του νέου σας δίσκου. Συνδέσατε τον Τρωικό Πόλεμο με τον Ευαγόρα λόγω του Τεύκρου.
Όντως, ο τίτλος και το θέμα του τραγουδιού είναι μια προέκταση του Τρωικού Πολέμου, με τον οποίο συνδέεται απόλυτα η ιστορία του βασιλείου της Σαλαμίνας. Διότι αν αφαιρέσεις τον Τρωικό Πόλεμο, αφαιρείς τον Τεύκρο και έτσι αφαιρείς την Σαλαμίνα. Για να το πω όμως πιο καθαρά, στην ουσία η ιστορία ξεκινά με το “The Usurper” και τελειώνει με το “The Legend of Evagoras”. Το εναρκτήριο “Oh dark tears” αναφέρεται σε κάτι που έγινε κάποια χρόνια μετά (333 π.Χ.) και το “Army…” σε κάτι που έγινε αιώνες πριν.
Ξέρεις, το κομμάτι αυτό με πήγε πίσω, στο ντεμπούτο σας…
Αυτό ήταν και το ζητούμενο. Σε προλαβαίνω όμως, όχι, δε θέλαμε να κλείσουμε κάποιο κύκλο, απλά προέκυψε ο Τρωικός Πόλεμος και σκέφτηκα πως θα ήταν ωραίο να κάναμε μια αναφορά στο τραγούδι εκείνο του ντεμπούτου μας.
Πάντως, αν βάλεις δίπλα-δίπλα τα δύο τραγούδια, βλέπεις και πόσο θεαματικά έχει προοδεύσει η μπάντα όλα αυτά τα χρόνια.
Εννοείται! Πάντα τα ντεμπούτα albums έχουν μια μαγεία που μένει στους οπαδούς αλλά σε πολλές περιπτώσεις ακούγονται ωμά και άνευρα απλά και μόνο επειδή οι μουσικοί δεν ήξεραν καλά-καλά να παίζουν! Με εμάς υπήρχε το εξής δίλημμα στο ντεμπούτο μας: «Τι μουσική να παίξουμε βρε παιδιά;» Για αυτό έχει τραγούδια επικά, κάποια πιο power, μπαλάντα τύπου Malmsteen, ακόμα και τραγούδι με κλασική κιθάρα σαν μουσική δωμάτιου. Μην με παρεξηγείς, αγαπώ όλους τους δίσκους μας και θεωρώ πως το ντεμπούτο μας επανηχογραφημένο θα ακούγεται «γαμώ», γιατί έχει καλά τραγούδια. Αλλά η αλήθεια είναι πως γυρεύαμε ακόμα την ταυτότητα μας, εκείνη τη εποχή.
Ε, τώρα μου δίνεις ΤΗΝ πάσα! Σε δύο χρόνια συμπληρώνετε 20 χρόνια δισκογραφίας. Θα είναι η τέλεια συγκυρία ώστε να δούμε κάτι επετειακό. Κάποια επανηχογράφηση, ίσως…
Χμ… Επανηχογράφηση όλου του δίσκου λες; Ή μήπως ένα EP με μόνο τα επικά κομμάτια; Θα δούμε…
Παίζεις με τον πόνο μου; Φαντάζομαι από τώρα έπη σαν το “Piri Reis” με σωστή παραγωγή και καλύτερη ακόμη απόδοση. Μην το σκέφτεστε!
Χαχα, κάτι θα κάνουμε!
Ξεφύγαμε, ας επιστρέψουμε στο concept.
Ο Ευαγόρας λοιπόν εξασφαλίζει την βοήθεια των Περσών ενάντια στους Σπαρτιάτες (πολιτικά σχέδια της εποχής – αυτά που σου έλεγα πριν περί επιβίωσης), γίνεται ήρωας στην Αθήνα μετά την νίκη στην Κνίδο και υπό περσική κυριαρχία καταφέρνει να ενδυναμώσει το φιλελληνικό πνεύμα και την κουλτούρα της Σαλαμίνας, κόβοντας ακόμα και ελληνικά νομίσματα για πρώτη φορά. Όλα αυτά με την ανοχή των Περσών, οι οποίοι μέχρι εκείνο το σημείο δεν τον θεωρούσαν απειλή. Επίσης ενδυνάμωσε στρατιωτικά το βασίλειο και το έκανε αρκετά υπολογίσιμο. Άρχισε λοιπόν «εκ των έσω» να προσπαθεί να ενώσει τα κυπριακά βασίλεια για να απαλλαγούν από τους Πέρσες (και με ελληνική βοήθεια φυσικά).
Δυστυχώς όμως τα αλλά βασίλεια δεν τον ακολουθήσαν, ειδικά οι Αμαθούσιοι που ήταν ανέκαθεν αυτόχθονες Κύπριοι της εποχής. Οι Πέρσες νοιώθοντας την απειλή ενός ανερχομένου στρατιωτικά βασιλείου και ενός βασιλιά με πολλές «άκρες» και διασυνδέσεις, έλαβαν στρατιωτικά μετρά κατά του Ευαγόρα. Με την υπογραφή της ειρήνης του Ανταλκίδα που απαγόρευε στους Αθηναίους να επέμβουν και δεδομένου ότι η βοήθεια από τους Αιγυπτίους ήταν μικρή, ο Ευαγόρας ηττήθηκε στο Κίτιον από τους Πέρσες και κάπου εκεί τέλειωσε το όνειρο της απελευθέρωσης. Παρόλα αυτά οι Πέρσες τον σεβάστηκαν και διατηρήθηκε στην εξουσία, believe it or not! Αυτά σε περίληψη.
Ώρα να κουβεντιάσουμε για τη μουσική. Το “The marble gates to Apeiron” ήταν μια προσπάθεια να συνθέσετε και να παίξετε πιο άμεσα και ευθύβολα, σε σχέση με το μεγαλεπήβολο «Αρχέγονοι». Στο καινούργιο σας album όμως, παρατηρείται ξανά μια «στροφή» σε πιο «πλούσια» και «πομπώδη» ηχοτόπια. Πως προέκυψε αυτό; Σίγουρα έχει τη βάση της στο όλο concept, αλλά είναι μόνον αυτό;
Σίγουρα το γεγονός ότι είναι concept έπαιξε τον ρόλο του στο να βγει το νέο άλμπουμ λίγο πιο επικό και λιγότερο άμεσο. Ίσως να ήθελα και να επαναφέρω εν μέρει τον επικό μας ήχο… Γενικά πάντως, έχουμε μια φιλοσοφία να αλλάζουμε σε κάθε μας άλμπουμ.
Τα μινόρε και η μουσική της Ανατολίας είναι στο «αίμα» σας. Ένα τραγούδι που διαφέρει, ωστόσο, είναι το “Crossing over to Phoenicia”, μια μίξη JUDAS PRIEST και DEEP PURPLE!
Έχεις δίκιο! Είχα στο νου κάτι σαν JUDAS PRIEST ή ACCEPT. Όμως η έμπνευση του Huseyin να βάλει Hammond Β3 στο riff, το έκανε να ακούγεται πιο 70s και DEEP PURPLE. Είναι όντως αρκετά ασυνήθιστο τραγούδι, για τα δεδομένα των ARRAYAN PATH.
Μιλώντας για τραγούδια, κάθε δίσκος σας έχει έστω ένα, που να ξεχωρίζει ως το μελλοντικό «κλασσικότερο». Εν προκειμένω ποιο-α πιστεύεις πως θα είναι αυτό-ά;
Δύσκολη ερώτηση! Με βάση λοιπόν τις όσες κριτικές είχαμε μέχρι στιγμής, θα έλεγα το “King’s aegis” (σ.σ: το αγαπημένο μου) ή το “Artaxerxes”. Πιθανόν και το “Army of the Myrmidons”. Τα αγαπημένα μου πάντως αυτή τη στιγμή που μιλούμε είναι τα “In Salamis” και “Crossing over…”.
Ποια η διαδικασία της «γέννησης» ενός ARRAYAN PATH album;
Χμμ… εγώ Δημήτρη συνεχώς γραφώ μουσική. Δεν υπάρχει δηλαδή χρονική περίοδος που λέμε «πάμε να συνθέσουμε». Απλά, όταν αποφασίσουμε να πάμε για νέο δίσκο, διαλέγω τις μελωδίες που παίζουν στο μυαλό μου για μήνες (και συνήθως είναι τα «πιασάρικα» hits ας πούμε), μετά ψάχνω παλιές μελωδίες ή ακόμα και riffs που έχω σιγοτραγουδήσει και αποθηκεύσει και από όλα αυτά, βγαίνει μια βάση 5 – 6 τραγουδιών, τα οποία δίνω στα παιδιά να γράψουν riffs, να τα ενορχηστρώσουν κτλ.
Δηλαδή μετά αποσύρεσαι; (γέλια)
Φυσικά λαμβάνω μέρος και εγώ στην διαδικασία ενορχήστρωσης, δεν τα παραδίδω και την «κάνω» (γέλια), απλά όπως καταλαβαίνεις, όταν δεν παίζεις κάποιο μουσικό όργανο και έχεις την ήρεμη δύναμη «Σωκράτης» στη μπάντα σου, εντάξει, κάνεις ένα βήμα πίσω να αναλάβουν αυτοί που ξέρουν καλύτερα! (γέλια) Τι να πω εγώ τώρα σε απόφοιτο του Yale! Εν πάσει περιπτώσει, μετά ζητάω να μου στείλουν και οι άλλοι αν έχουν ολοκληρωμένα τραγούδια ή απλά ιδέες στις οποίες εγώ θα προχωρήσω και θα προσθέσω φωνητικές μελωδίες κτλ. Σχεδόν πάντα όμως, πρώτα γράφονται οι φωνητικές μελωδίες. Έτσι δουλεύαμε πάντα και νομίζω το καταλαβαίνεις, ακούγοντας τα τραγούδια.
Στο νέο album συμμετέχουν επίσης αρκετοί καλεσμένοι μουσικοί (σ.σ: δες info). Πού ακούμε τον καθένα και πως τους μαζέψατε;
Ήθελα να καλέσω μόνο φίλους. Φίλους από άλλες μπάντες, φίλους από τα παλιά κτλ. Ο Gary τραγουδά στο “Battle of Cnidus” (στο εντελώς SHADOW GALLERY σημείο στη μέση αλλά και όλα τα β’ φωνητικά), ενώ οι υπόλοιποι παίζουν leads. Ο Paolo στο “King’s aegis”, ο Enzo στο “Artaxerxes”, ο Louis στο “Crossing…”, ο Harry στο “Of royal ancestry” και ο παράγωγος μας Simo Mularoni στο “In Salamis”. Επίσης ένα μικρό solo στο “Oh dark tears” παίχτηκε από τον Slava Selin που έχει το στούντιο ηχογραφήσεων.
Υπάρχει όμως και άλλη μια συμμετοχή, ιδιαίτερη όσο και ευαίσθητη πια…
Ναι, πρόκειται για τον Δημήτρη Σελαλμαζίδη, τον αρχηγό των SARISSA, που «έφυγε» πρόσφατα… Μαζί γράψαμε το “Raid of the Achaemenids” (σ.σ: έπος!). Με τον Jimmy αρχίσαμε να μιλάμε το 2010, κάπου εκεί. Μιλήσαμε για διάφορα, ακόμα και το να μπω στους SARISSA. Αυτό δεν προχώρησε τόσο, όσο η ιδέα για κάποιο άλλο project. Του έστειλα λοιπόν κάποιες φωνητικές μελωδίες και πρόσθεσε εκείνος κάποια riffs. Μετά το αφήσαμε. Όταν γύρευα υλικό για το “IV: Stigmata”, περίπου το 2012, του ζήτησα να το δουλέψουμε για τους ARRAYAN PATH. Συνθέσαμε ένα εντελώς doom τραγούδι, το “Samael is the serpent” (λόγω του Stigmata concept) αλλά ούτε αυτό προχώρησε.
Πριν τρία χρόνια περίπου ξαναμιλήσαμε και είπαμε να το κάνουμε επιτέλους, το καταραμένο! Μετά από κάποιες βδομάδες, το doom τραγούδι είχε μετατραπεί σε mid-tempo epic και θυμάμαι δεν μου πολυάρεσε αυτό, γιατί η μελωδία που είχα γράψει για το doom δεν πολυκολλούσε στη νέα version και γκρίνιαζα (γέλια)! Όμως το συνήθισα και σκεφτόμουν και την πιθανότητα να ξεκινά doom και να συνεχίζεται σε πιο mid-tempo epic heavy metal στυλ. Θυμάμαι μου έλεγε «Πόντιος με Κύπριο, άιντε τώρα να συνεννοηθούμε» (γέλια).
Και τελικά;
Τελικά σκέφτηκα μήπως να το βάζαμε στο επόμενο άλμπουμ αλλά χέσε τον Samael, να μιλάει για Σπαρτιάτες και τέτοια. Δεν ήμουν σίγουρος αν ήθελε κάτι τέτοιο, γενικά doom με Σπαρτιάτες εγώ, mid-tempo epic με αγγέλους του θανάτου αυτός, ήμασταν σε διαφορετική σελίδα αλλά στο τέλος επικράτησε η λογική και είπα «ας βγει όπως να ‘ναι, σημασία έχει να βγάλουμε κάτι μαζί αφού είχαμε τα ίδια γούστα!». Το τελευταίο του μήνυμα ήταν «οk, το χτίζω ξανά»… Μόλις έμαθα για τον θάνατό του, είπα από μέσα μου πως δεν θα αφήσω να πάει χαμένος τόσος κόπος, ειδικά από πλευράς Jimmy. Τα τραγούδια του είναι η κληρονομιά του και αυτό το τραγούδι είναι μέρος αυτής. Το προχώρησα λοιπόν μόνος μου και πρόσθεσε κάποια μέρη και ο αδελφός μου, τα γρήγορα μέρη. Το άφησα κυρίως mid-tempo, όπως το ήθελε ο Jimmy, αν και η αρχή και το τέλος του είναι στο αρχικό tempo. Ελπίζω κάποια στιγμή να κάνουμε και κάποια διασκευή SARISSA για να τον τιμήσουμε. Προς το παρόν, αφιερώνουμε στη μνήμη του το νέο άλμπουμ και εσείς να ακούτε το “Raid of the Achaemenids” και να τον θυμάστε!
Την παράσταση πάντως θα μου επιτρέψεις να πω πως «κλέβει» η λυράρισσα Χριστίνα Πολυκάρπου. Έχει σχέση με τον «σκληρό ήχο»; Πως την προσεγγίσατε και ποιες οι εντυπώσεις της από τις ηχογραφήσεις;
Η Χριστίνα είναι νομίζω η μοναδική στο νησί που παίζει λύρα (κρητική και ποντιακή) και τη γνώριζε ο αδελφός μου. Δέχτηκε αμέσως, ευτυχώς! Δεν έχει σχέση με τον σκληρό ήχο εξ όσων γνωρίζω, νομίζω όμως πως πέρασε καλά στις ηχογραφήσεις και κερδίσαμε ένα οπαδό!
Μήπως να το «γυρίζατε» εξ ολοκλήρου στο folk metal; Σας πάει εξαιρετικά αυτό το στυλ.
Να σου πω την αλήθεια, εγώ όταν ακούω folk metal σκέφτομαι τους SKYCLAD! Ας πούμε, οι MYRATH για μένα είναι απλά μελωδικό metal με κάποια εξωτικά όργανα. Αν το εννοείς έτσι τότε ναι, παίζουν κάποιες σκέψεις στο μυαλό μου για το μέλλον χαχα (σ.σ: όχι, θα μου ξέφευγες)! Όχι εξ ολοκλήρου όμως, μας αρέσει η ποικιλία στα στυλ, ίσως για αυτό και δεν μπορούμε να έχουμε ποτέ σταθερό κοινό αφού είμαστε «μια έτσι, μια γιουβέτσι» (γέλια)!
Η ηχογράφηση έγινε στα Take Away Studios στην Κύπρο, η παραγωγή ξανά από το δίδυμο Slava Selin/Simone Mularoni, το εξώφυλλο και το artwork είναι του Γιάννη Νάκου από την Remedy Art Design. Βρήκατε τους συνεργάτες που θέλατε πια;
Θα σου έλεγα μακάρι να συνεχίσουμε με αυτά τα άτομα αλλά πάντα με εξιτάρει η ιδέα να κάνω και κάτι διαφορετικό. Πφφ… δεν ξέρω να σου απαντήσω! Το να επιλέγεις σταθερότητα είναι συνήθως η πιο καλή επιλογή, αλλά ποτέ δε ξέρεις.
Τι απεικονίζεται στο εξώφυλλο;
Γενικά ο Γιάννης προτιμά να μην του δίνεις πολλές κατευθυντήριες γραμμές. Του είπα μια περίληψη της ιστορίας (πολύ μικρότερη από αυτή που σου έγραψα πιο πάνω, φαντάσου) και του έστειλα μερικά links να διαβάσει. Φυσικά, τα αρχαιά τείχη της Σαλαμίνας πιθανόν να μην ήταν τόσο μεγαλοπρεπή, αλλά στην ουσία το εξώφυλλο συμβολίζει τη δύναμη και την επιρροή που είχε το βασίλειο του Ευαγόρα, την εποχή εκείνη.
Καλά, για τον Φοίβο και την Pitch Black δεν ρωτώ καν!
(γέλια) Ε ναι, είμαστε απολύτως ικανοποιημένοι!
Κάτι ανάλογο υπάρχει και σε επίπεδο σύνθεσης, είστε οι ίδιοι από το 2017 μέχρι σήμερα. Έχει «χημεία» η ομάδα.
“Can’t fix what ain’t broken”! Και ο αδελφός μου αλλά και ο Miguel, φέρνουν για κάθε δίσκο κάποιες ωραίες ιδέες στο τραπέζι και συνήθως οι τρεις μας δουλεύουμε και την ενορχήστρωση, αν και στο νέο άλμπουμ είχαμε επίσης 2-3 πολύ καλές ιδέες και από τον Χριστόφορο.
Υπάρχουν και δύο bonus κομμάτια στο CD, τα “Deny/Destroy (Parts I & II): From a king to a king” και “Ancient winds”. Τι πραγματεύονται;
Το πρώτο είναι μέρος της ιστορίας αλλά έμεινε ως bonus για να μειωθεί λίγο η διάρκεια του δίσκου. Επίσης είναι το μόνο που μπορούσαμε να αφαιρέσουμε, χωρίς να επηρεάσουμε βασικές λεπτομέρειες του concept. Το δεύτερο ηχογραφήθηκε πριν δυο χρόνια και περιγράφει τα συναισθήματα μου όταν επισκέπτομαι αρχαία μνημεία, χαχα! Το κυκλοφορήσαμε σαν single και τα έσοδα τα στείλαμε στους ανθρώπους που έχασαν τα σπίτια τους στην πύρινη λαίλαπα στην Ελλάδα, πριν μερικά χρόνια (σ.σ: εύγε). To mixing/mastering έγινε από τον τωρινό κιθαρίστα των STRATOVARIUS, Matias Kupiainen, που γνωριζόταν με τον Miguel όταν η άλλη του μπάντα (WINTER’S VERGE) άνοιξε κάποια shows τους.
Μπορεί στο παρελθόν να υπήρχαν τραγούδια συνδεδεμένα μεταξύ τους, μπορεί δίσκοι σας να είχαν μια κεντρική ιδέα ως «οδηγό», αλλά το “Thus always to tyrants” είναι το πρώτο 100% concept εγχείρημά σας. Σκέφτεστε να επεκταθείτε πια αποκλειστικά προς τα κει;
Και ναι και όχι! Αυτή την στιγμή δουλεύω ταυτόχρονα έξι (σ.σ: πόσους;!;) concept δίσκους που άλλοι είναι χρονολογικά concepts σαν το “…tyrants” και άλλοι είναι θεματικά concepts, όπως ήταν το “IV: Stigmata”. Φυσικά δεν ξέρω πότε και πως θα βγουν όλα αυτά, αλλά νοιώθω ότι υπάρχει πολλή και καλή μουσική στο μυαλό μου αυτή την στιγμή. Οπότε, ελπίζω να ακουστεί όπως πρέπει και όταν πρέπει.
Περίγραψέ μου μέσα σε λίγες φράσεις κάθε φορά, τις μέχρι τώρα δουλειές σας, ξεκινώντας εννοείται από το…
…“Road to Macedonia”: Ψαχνόμασταν. Θέλαμε να παίξουμε κάτι σαν “IRON MAIDEN meets RHAPSODY” αλλά δεν βγήκε και πολύ αυτό. Αγαπώ πολύ τα τραγούδια και γι’ αυτό θέλω να τα ηχογραφήσω ξανά, είναι ο μόνος μας δίσκος που έχει κακό ήχο.
“Terra Incognita”: Αυτό το άλμπουμ μας έβαλε ξανά στον χάρτη. Θυμάμαι επειδή θα δούλευα με τον Βαγγέλη Μαρανή (σ.σ: SANVOISEN), διάλεξα ό,τι πιο ανατολίτικο είχα γιατί ήταν τεράστια επιρροή για μένα. Ακόμα τον θεωρώ τον καλύτερο Έλληνα metal τραγουδιστή.
“Ira Imperium”: “The Tony Martin” album (σ.σ: ο πρώην τραγουδιστής των BLACK SABBATH συμμετέχει σε αυτό)! Εδώ το σοβαρέψαμε αρκετά με το power. Από τα καλύτερα μας σίγουρα.
“IV: Stigmata”: Αυτό θεωρείται γενικά ως το καλύτερό μας. Τώρα θα μου πεις από ποιον… Γενικά, παίρνω αυτό το vibe. Ήταν αρκετά σκοτεινό, ίσως και λόγω θεματολογίας. Τα τραγούδια του είναι πολύ δύσκολο να παιχτούν live. Και λόγω ενορχηστρώσεων, αλλά και λόγω του ότι η φωνή είναι «στον Θεό»!
“Chronicles of Light”: Αυτό είναι παρεξηγημένο κυρίως λόγω ήχου, αλλά η αλήθεια είναι πως περιέχει δυο από τα μεγαλύτερα μας hits (“Gabriel is rising”, “Ignore the pain”). Οι χαμηλοκουρδισμένες κιθάρες ακόμα μου αρέσουν. Ίσως τα φωνητικά να μπορούσαν να είναι πιο “in the mix”.
“Dawn of Aquarius”: Η αναγέννηση μας! Ίσως το πιο ανατολίτικό μας και το πρώτο με τον Miguel.
«Αρχέγονοι»: Το αγαπημένο μου και επίσης παρεξηγημένο, κυρίως λόγω διάρκειας. Τώρα θα άφηνα 1-2 τραγούδια έξω πάντως και αυτό είναι το “mea culpa” μου. Δεν έχω κανένα θέμα να το παραδεχτώ.
“The marble gates to Apeiron”: Μετά τις δαιδαλώδεις συνθέσεις του «Αρχέγονοι» έπρεπε να παίξουμε πιο άμεσα γιατί «φτύσαμε αίμα», αλήθεια. Εδώ η προσπάθεια ήταν να γράψουμε εννέα hit-ακια και να κινηθούμε λίγο πιο πολύ προς το power.
… και τελειώνουμε φυσικά με το “Thus always to tyrants”.
Αν και θα το κρίνει ο χρόνος, εδώ νοιώθω όσο ποτέ άλλοτε ότι δεν θέλω να αλλάξω και πολλά πράγματα και ότι έγιναν όλα πάνω-κάτω όπως έπρεπε να γίνουν. Έχει ποικιλία, έχει τα μακρόσυρτα επικά, τα γνωστά μελωδικά hits και επιστροφή των παραδοσιακών οργάνων. Το θεωρώ από τα καλύτερά μας αλλά ξαναρώτα με σε λίγα χρόνια!
Σχέδια για το άμεσο μέλλον;
Δουλεύουμε μια mini rock opera για τη Σμύρνη αλλά είμαστε μακριά ακόμα, οπότε θα τα ξαναπούμε για αυτό! Ξεκινάμε σιγά σιγά και τις πρόβες γιατί «σκουριάσαμε»… Έχουμε τέσσερα χρόνια να ανέβουμε στο σανίδι!
Το κομμάτι που βγάλατε για τη Σμύρνη είναι μέρος της όπερας;
Ναι είναι, αλλά το βγάλαμε λίγο βιαστικά, οπότε μάλλον είναι “stripped down version” αυτό. Θέλαμε να βγει πρώτα το άλμπουμ της Σμύρνης αλλά δε μπορέσαμε να τρέχουμε και τα δύο άλμπουμ ταυτόχρονα, έτσι βγάλαμε πρώτα το single και θα δουλέψουμε σιγά σιγά και το άλμπουμ.
Νικόλα σε ευχαριστώ πολύ για τον χρόνο σου. Καλοτάξιδο το “Thus always to tyrants” και μακάρι να σας δούμε και από τα μέρη μας!
Σ’ ευχαριστώ κι εγώ, Δημήτρη και πρέπει να σου πω πως ήταν πολύ ωραία η κουβέντα μας. Φαίνεται πως ξέρεις πολύ καλά τους ARRAYAN PATH και μας τιμά αυτό! Όσο για κάποια επίσκεψή μας… νομίζω θα μας δείτε!
Δημήτρης Τσέλλος
