“He must surely have been a dreamer…”
Ανεξάρτητα από το τι μπορεί να πιστεύει κάποιος κόσμος για τη Wendy Dio και τον τρόπο με τον οποίο «διαχειρίζεται» την κληρονομιά του Ronnie James Dio, εγώ πάντα απολαμβάνω τις συζητήσεις μαζί της. Είναι μία πολύ δυναμική γυναίκα, με τεράστια εμπειρία, που δεν μασάει τα λόγια της και πάντα δίνει απαντήσεις στα ερωτήματα που τις θέτω χωρίς να υπεκφεύγει. Αφορμή για την κουβέντα μας, αυτή τη φορά, ήταν η ταινία “Dreamers never die”, το ντοκιμαντέρ για τον Ronnie James Dio, που θα προβληθεί εκ νέου στο “Gimme Shelter Film Festival”, στις 24 Οκτωβρίου στο Gagarin205, με τους ROCK N’ ROLL CHILDREN να ανοίγουν τη βραδιά. Δείτε το video της συνέντευξης και διαβάστε τι είπε στο Rock Hard και τον Σάκη Φράγκο και είναι βέβαιο ότι θα συμφωνήσετε με όσα γράφτηκαν αμέσως πριν…
Δεν είναι η πρώτη φορά που κάνουμε συνέντευξη και επέμεινα να κάνουμε μαζί, γιατί έχεις απαντήσεις για όλες τις ερωτήσεις.
(γέλια) Το ελπίζω! (γέλια) Με έκανες να γελάσω.
Δεν φοβάσαι να πεις το οτιδήποτε και οι απαντήσεις σου έρχονται πάντα από την καρδιά σου.
Απολύτως.
Και νομίζω πως ολόκληρη η ταινία έγινε από ανθρώπους που αγαπούσαν τον Ronnie.
Ναι.
Μόλις έλαβα ένα email πως θα προβληθεί σε 578 αίθουσες ανά τον κόσμο. Είναι απίστευτο. Και είμαι σίγουρος πως στο τέλος της ταινίας, θα υπάρξουν δεκάδες χιλιάδες κόσμου που θα κλαίνε με τις τελευταίες σκηνές, γιατί δεν πιστεύω πως κανείς που έχει ακούσει τον Ronnie θα μπορέσει να συγκρατήσει τα δάκρυά του ειδικά σε εκείνες τις στιγμές. Είναι τόσο συναισθηματικές.
Ναι, ναι!
Βλέποντας την ταινία σαν θεατής, γιατί μπορεί να ήσουν η executive producer, αλλά δεν είχες δει την ταινία ολόκληρη από την αρχή ως το τέλος, ποιο ήταν αυτό που σε τάραξε περισσότερο;
Είναι σίγουρα πολύ συναισθηματική. Οι σκηνοθέτες μου είχαν αγοράσει ένα κουτί χαρτομάντηλα και όταν μπήκα είπα “ω, δεν τα χρειάζομαι αυτά”. Προσπάθησαν να με προετοιμάσουν. Είχαν ένα ολόκληρο κουτί, όχι ένα μικρό πακετάκι. “Δεν τα χρειάζομαι”, τους είπα, “είμαι δυνατή”. Και τελικά χρησιμοποίησα όλο το κουτί. (γέλια) Ήταν πολύ γλυκόπικρη. Νομίζω πως έκαναν μία εξαιρετική δουλειά. Περάσαμε πολλά αυτά τα 3 χρόνια της δημιουργίας της, εξαιτίας και της πανδημίας. Τους έδωσα πολύ αρχειακό υλικό, αλλά εκείνοι πήγαν πολύ παραπέρα από αυτό. Πήγαν και ξέθαψαν απίθανα πράγματα και οι δύο σκηνοθέτες, o Don κι ο Demian, ήταν υπέροχοι. Είμαι τόσο περήφανη για αυτό που έκαναν και πολύ χαρούμενη που πέρασαν το μήνυμα ακριβώς όπως το ήθελα. Ξέρεις, είχα πάρει συνέντευξη από πολλούς σκηνοθέτες πριν από αυτούς. Αλλά κανείς δεν ήταν σωστός. Όμως όταν γνώρισα αυτούς τους δύο, οι οποίοι ήταν ήδη οπαδοί των DIO και ήξεραν τόσα πολλά για τον Ronnie και ήταν τόσο παθιασμένοι με αυτό που θα έκαναν. Νομίζω πως για να κάνεις καλά μία δουλειά, πρέπει να είσαι παθιασμένος μαζί της. Να μην είναι απλά δουλειά, αλλά πάθος. Αλλιώς μην τη κάνεις.
Τι ήταν αυτό που ήθελες για αυτό το ντοκιμαντέρ και το πάθος το έκανε να μην είναι απλά ακόμη ένα συνηθισμένο ντοκιμαντέρ για τον Ronnie James Dio;
Δεν ήθελα να είναι το σύνηθες “sex, drugs and rock n roll”, γιατί δεν ήταν αυτό ο Ronnie. Δεν ήθελα να είναι απλά “έκανε αυτό και μετά αυτό και μετά αυτό”. Όλοι ήξεραν ότι ήταν στους RAINBOW, στους BLACK SABBATH και στους DIO, αλλά πρέπει να έχει συνδέσεις. Μία ιστορία πίσω από όλα αυτά. Την ιστορία του πως έφτασε εκεί που έφτασε. Νομίζω είναι πολύ σημαντικό. Και υπάρχουν πράγματα που δεν ήξεραν οι οπαδοί για εκείνον. Δεν ήξεραν ότι έφτιαχνε μουσική στα 50s, πριν ακόμα και από τους BEATLES. Δεν ήξεραν για το τρομακτικό αυτοκινητιστικό δυστύχημα που είχε και παραλίγο να τα εγκαταλείψει όλα τότε. Είναι κι άλλα πράγματα εκεί. Και ήθελα να είναι η ιστορία του Ronnie. Και η ιστορία του Ronnie είναι να μην παρατάς ποτέ τα όνειρά σου. Να μην τα παρατάς ποτέ. Και τα τραγούδια που έγραφε ήταν σαν να έλεγε στα παιδιά “μην παρατάτε τα όνειρά σας”, “μην λέτε σε κάποιον πως πρέπει να κάνεις αυτό, όταν δεν πρέπει να το κάνεις, αλλά ακολούθα την καρδιά σου”.
Ούτε εγώ ήξερα για αυτό το αυτοκινητιστικό δυστύχημα. Και όχι μόνο αυτό, αλλά δεν είχα δει φωτογραφίες του Ronnie μετά το δυστύχημα με τα ράμματα στο κεφάλι του. Το έβλεπα και έλεγα “πως γίνεται να μην το ήξερα αυτό”. Και το πόσο επικίνδυνο ήταν και τι επίδραση είχε στη ζωή του. Νομίζω πως έγινε μία περίφημη δουλειά με live υλικό που δεν είχε κυκλοφορήσει ποτέ και ειδικά με κάποιες φωτογραφίες από τα 50s και τα 60s, που είναι μία εποχή που δεν ξέρουμε πολλά για αυτά που έκανε ο Ronnie τότε, το ποιος ήταν. Ήταν πολύ καλό που αναφέρθηκε το γεγονός ότι τραγούδησε νωρίτερα από τους BEATLES και τους ROLLING STONES.
Ακριβώς. Ακριβώς.
Στην ταινία ακούμε κόσμο να λέει πως υπήρχε «κάτι» σχετικά με τον Ronnie James Dio. Ποιο ήταν αυτό το κάτι, κατά τη γνώμη σου;
Ο Ronnie ήταν ένας πολύ ιδιαίτερος άνθρωπος. Είχε την ικανότητα να συνδέεται με τους ανθρώπους και να τους κάνει να νιώθουν πραγματικά σημαντικοί. Νομίζω πως αυτό ήταν απλά ένα χάρισμα που του δόθηκε. Ξέρεις, δεν ήταν το σύνηθες άτομο που ήθελε να μιλάει για τον εαυτό του. Ήθελε να μάθει για εσένα. Πως νιώθεις εσύ, τι πιστεύεις εσύ για κάτι. Και νομίζω πως είχε πραγματικό χάρισμα με τους ανθρώπους. Αγαπούσε τους ανθρώπους. Αγαπούσε πραγματικά τους οπαδούς τους. Πραγματικά όμως. Σε βαθμό που η μουσική του γινόταν για τους οπαδούς του. Δεν τον ενδιέφεραν τα χρήματα, δεν τον ενδιέφεραν τα ρούχα, τίποτα. Τον ενδιέφεραν οι οπαδοί του. Ήταν το νούμερο 1. Τα ζώα ήταν το νούμερο 2 και εγώ ήμουν το νούμερο 3.
Μιλώντας για ρούχα, ήταν μία φοβερή σκηνή όταν είχες τα ρούχα που φορούσε επί σκηνής, τα μεσαιωνικά ας τα πούμε ρούχα. Ήταν σαν να βλέπαμε τον Ronnie σε αυτά.
Ναι, ναι (γέλια)
Αυτό το ντοκιμαντέρ σχεδόν δεν έχει αναφορά στα άλμπουμ μετά το “Dream evil”, δηλαδή στα 90s και μέχρι και το 2007. Είχε απογοητευτεί τόσο πολύ ο Ronnie τότε όταν απορρίφθηκε από τις μεγάλες εταιρείες και δεν ήθελε να έχει heavy metal μπάντες;
Ναι, είχε απογοητευθεί πολύ. Ήταν μία απογοητευτική περίοδος για πολύ κόσμο στη μπίζνα του heavy metal. Θυμάμαι που κυκλοφορούσα στους διαδρόμους της Warner Brothers όταν είχαν διώξει τον Ronnie, και τους άκουγα που έλεγαν “ας διώξουμε τους Van Halen, πουλάνε μόνο 1 εκατομμύριο δίσκους, ας διώξουμε εκείνον, τον άλλον”. Έδιωξαν πολλές μπάντες εκείνη την περίοδο επειδή είχε έρθει το grunge και δεν ήταν η εποχή για το metal. Ήταν μία πολύ δύσκολη στιγμή για τον Ronnie να μην έχει μεγάλη εταιρεία. Αλλά ουσιαστικά ήταν κάτι καλό, γιατί άρχισα να ψάχνω παντού για ανεξάρτητες εταιρείες και πήγαμε στη Γερμανία, σε Γερμανική εταιρεία. Και ανακάλυψα ότι δεν σε κρατάνε για πάντα, ξέρεις, αυτά που υπογράφεις δεν μένουν δικά τους για πάντα. Αυτά είναι licences. Άρα τώρα κάνουμε licences. Ω, αυτό είναι ωραίο. Άρα θα κάνουμε licences για 7 χρόνια και μετά θα επιστρέφουν σε εμάς και θα έχουμε τα copyrights (δικαιώματα). Ξέρεις, ήταν πολύ δύσκολη περίοδος τότε, αλλά όταν κοιτάω πίσω, στην ουσία μου άνοιξε τα μάτια σε πολλά διαφορετικά πράγματα. Και τώρα στην Αμερική υπάρχει ένας νόμος, όπου παίρνεις πίσω τα δικαιώματά σου μετά από 35 χρόνια. Επομένως, τώρα, όλα τα άλμπουμ του Ronnie είναι licenced στην Warner Brothers, αλλά εγώ έχω τα δικαιώματα. Ήταν σαν όλα να γίνονται για ένα λόγο. Ήταν δύσκολη περίοδος. Να μην έχουμε εταιρεία και ο Ronnie να παίζει σε clubs πάλι, αφού έπαιζε σε αρένες. Αλλά έδινε τα πάντα. Δεν είχε σημασία αν είχε 100.000 ανθρώπους ή 10 ανθρώπους. Θα έπαιζε πάντα το ίδιο κάθε φορά. Έπαιζε μουσική για τους οπαδούς του και μόνο αυτό τον ενδιέφερε.
Και αυτός είναι ο λόγος πιστεύω που όταν περιόδευε για το “Sacred heart” για παράδειγμα, ο δράκος, τα εξαρτήματα, ήταν ογκώδη, πληθωρικά, τεράστια. Και δεν νομίζω πως βγάλατε χρήματα από όλο αυτό. Όλα ξοδεύτηκαν για την παραγωγή της σκηνής.
Ναι. Συμφωνώ. O Ronnie ήθελε να δώσει πίσω στους οπαδούς. Είπε “θέλω να κάνω κάτι σαν Disneyland”. Ναι, κόστισε πολλά χρήματα, πολλοί γκρίνιαξαν, αλλά αυτό ήθελε να κάνει ο Ronnie και το έκανε. Και έκανε φοβερή δουλειά!
Το ξέραμε αυτό. Αλλά βλέποντας την ταινία, βλέπεις πως όταν έφυγε από τους RAINBOW και πριν μπει στους BLACK SABBATH, ήταν μία πολύ δύσκολη χρονική περίοδος και για τους δύο σας. Μπορείς να μου πεις περισσότερα για τότε;
Ζούσαμε σε ένα μεγάλο σπίτι και όταν φύγαμε, δεν είχε manager, δεν είχαμε τίποτα και είπα πως έπρεπε να γυρίσουμε πίσω στο Los Angeles. Μαζέψαμε τα ζώα μας και τα πράγματά μας και ευτυχώς η γιαγιά μου τότε μας είχε αφήσει λίγα χρήματα και αγοράσαμε ένα μικρό αυτοκίνητο και πήγαμε στο Los Angeles. Ο Ronnie προσπαθούσε να φτιάξει κάτι δουλεύοντας με 3 διαφορετικές μπάντες. Με τον Baxter, κόσμο από τους ELF, με διάφορους, προσπαθώντας να φτιάξει κάτι, δουλεύοντας πολύ σκληρά και χωρίς να τα παρατάει, σκεπτόμενος μόνο πως θέλει να δημιουργήσει μουσική. Έτυχε λοιπόν να είμαστε ένα βράδυ στο “Rainbow” και γνωρίσαμε τον Tony Iommi, ο οποίος είχε μπουχτίσει επίσης με όσα γίνονταν με τον Ozzy και ήθελε να ξεκινήσει μία νέα μπάντα. Μιλούσε με τον Ronnie και έλεγαν να φτιάξουν μία μπάντα μαζί. Ο Ronnie πήγε από το σπίτι του και ο Tony είχε ένα κομμάτι που δούλευε και του είπε “τι πιστεύεις γι’ αυτό;”. Και μαζί, έγραψαν το “Children of the sea”. Και μετά ήρθε ο Geezer, o Bill Ward και αποφάσισαν να συνεχίσουν σαν BLACK SABBATH. Έμενε το πως θα το αποδεχθούν οι οπαδοί, από τους οποίους πολλοί δεν το έκαναν από την αρχή, αλλά ο Ronnie τους άλλαξε γνώμη.
Ανέφερες το “Rainbow Bar & Grill”, το οποίο ήταν πολύ σημαντικό μέρος για τον Ronnie James Dio, γιατί δεν γνώρισε μόνο τον Tony Iommi εκεί, αλλά κι εσένα.
Σωστά, ναι. Είμαι από την Αγγλία και περίμενα για την πράσινη κάρτα μου, οπότε χρειαζόμουν δουλειά. Μία φίλη μου που δούλευε εκεί μου είπε “πρέπει να έρθεις” και της είπα πως δεν είχα κάνει τη σερβιτόρα ποτέ πριν. Μου είπε πως έπρεπε να δοκιμάσω, το έκανα, και ήμουν καλή σερβιτόρα, πολύ καλή σερβιτόρα. (γέλια) Είχε έρθει ο Ritchie Blackmore με την τότε γυναίκα του και τους ήξερα από την Αγγλία, οι οποίοι με σύστησαν στον Ronnie και εγώ είπα “είναι πολύ κοντός για εμένα, πολύ κοντός”. (γέλια) Πήγαμε στο πάρτι στο σπίτι του στο Hollywood Hills και μιλούσα με τον Ronnie όλο το απόγευμα, μιλάγαμε μέχρι που βρήκε ο ήλιος και νομίζω ερωτεύτηκα το μυαλό του. Είχαν ήδη κάνει το άλμπουμ “Ritchie Blackmore’s Rainbow” αλλά δεν είχαν περιοδεύσει ακόμα, οπότε βλεπόμασταν με τον Ronnie για δύο εβδομάδες περίπου και έπρεπε να βγουν στο δρόμο με τη μπάντα. Και τότε μου τηλεφώνησε και μου είπε “γιατί δεν παραιτείσαι από τη δουλειά σου και να έρθεις μαζί μου;”, όπου του απάντησα “δεν μπορώ να παρατήσω τη δουλειά μου, αλλά θα έρθω για δύο εβδομάδες”. Και έμεινα για το υπόλοιπο της ζωής μου.
Μπορεί να ήταν πολύ κοντός για εσένα, αλλά είναι αλήθεια ότι ο Ronnie ήθελε να γίνει μπασκετμπολίστας;
(γέλια) Ναι, είναι αλήθεια. Από παιδί ο Ronnie αγαπούσε το μπάσκετ και το baseball. Βασικά η πραγματική, κύρια αγάπη του ήταν το baseball. Και το ποδόσφαιρο. Αγαπούσε όλα τα σπορ. Για την ακρίβεια, συνήθιζε να γράφει τραγούδια ακούγοντας και βλέποντας sports. Καθότανε στον καναπέ με την κιθάρα του και έγραφε τραγούδια ακούγοντας ή βλέποντας sports.
Ένα ακόμη πράγμα που δεν ξέρει αρκετός κόσμος, είναι πως ο Ronnie έπαιζε τρομπέτα. Και το γεγονός ότι έπαιζε τρομπέτα νέος τον βοήθησε να εξελίξει το χάρισμά του στο τραγούδι. Και υποτίθεται πως δεν θα ήταν ο τραγουδιστής στη μπάντα. Πολλά trivia, λεπτομέρειες, που πρέπει να ξέρει κάθε οπαδός του Ronnie James Dio.
Ναι, έπαιζε τρομπέτα, γιατί ο μπαμπάς του επέμενε να παίζει κάποιο όργανο όταν ήταν 5 ετών. Και απλά επέλεξε την τρομπέτα από το ραδιόφωνο, για να μπορέσει να πάει να παίξει baseball. Αλλά ο πατέρας του επέμεινε ότι θα εξασκούνταν 4 ώρες κάθε μέρα. Και ο Ronnie το μισούσε. Το μισούσε απόλυτα. Σε βαθμό όμως που έγινε πραγματικά καλός και τότε άρχισε να το απολαμβάνει. Και κατέληξε να παίζει τρομπέτα με άτομα όπως ο Jim Pitney και ο Bobby Darin, σε ηλικία 15 ετών! Ο κόσμος δεν το ξέρει αυτό. Τότε ανέπτυξε το τραγούδι από το διάφραγμα, αντί από το λαιμό. Και τότε αποφάσισε πως “δεν μπορώ να ρίξω κοπέλες με την τρομπέτα, οπότε θα το γυρίσω στο μπάσο”. Οπότε έμαθε μπάσο και βγήκε να γίνει rockstar. (γέλια)
Τι ήταν δύσκολο για εσένα, να είσαι μία από τις ελάχιστες γυναίκες managers σε αυτή τη μπίζνα; Τέλη 70s με αρχές 80s και νομίζω πως εσύ, η Sharon και ίσως η γυναίκα του Geezer Butler… ίσως, γιατί νομίζω ξεκίνησε αργότερα.
Ναι, ξεκίνησε αργότερα.
Πως σας έβλεπαν;
Ω, δεν ήθελαν να μας βλέπουν στο χώρο. Καμία μας. Ήταν κάπως “αυτός είναι ένας κόσμος για τους άντρες. Δεν πρέπει να το κάνετε αυτό. Δεν ξέρετε τι κάνετε”. Άκουγα τι έλεγαν οι άντρες, χαμογελούσα γλυκά και έλεγα “ευχαριστώ πολύ, θα το κάνω με τον τρόπο μου”. Η Sharon απλά από την άλλη τους έλεγε “να πάτε να γαμ**είτε, θα το κάνω με τον τρόπο μου”. Και οι δύο το κάναμε με τον τρόπο μας και οι δύο ήμασταν επιτυχημένες. (γέλια) Και τώρα υπάρχουν πάρα πολλές γυναίκες managers και είναι πάρα πολύ καλές. Νομίζω πως οι γυναίκες μπορούν να ασχολούνται με πολλά πράγματα την ίδια ώρα, κάτι στο οποίο φαίνεται πως οι άντρες δυσκολεύονται, ενώ ασχολούνται και με κάποια μικροπράγματα των μουσικών, τα οποία όμως είναι πολύ σημαντικά για αυτούς, και λύνουν τέτοια θέματα, την ώρα που οι άντρες είναι περισσότερο “έλα πάμε, τέλειωνε”.
Ναι, το βλέπουμε και από τον εαυτό μου, όταν μερικές φορές ζητάω τη γνώμη της γυναίκας μου για πράγματα που ξέρω καλύτερα, αλλά οι γυναίκες δείχνουν να έχουν μία διαφορετική οπτική των πραγμάτων.
Απολύτως, απολύτως!
Κάτι που είναι πάντα χρήσιμο, να έχεις και μία διαφορετική οπτική και να σκέφτεσαι έξω από το κουτί. Πως ήταν να είσαι διαζευγμένη από τον Ronnie και να παραμένεις η manager του;
Δεν ήμουν ποτέ διαζευγμένη. Δεν ξέρω από που ήρθε αυτό, αλλά όποιος βρει χαρτιά διαζυγίου, θα του δώσω 1 εκατομμύριο δολάρια. Μπορεί να χωρίσαμε μερικές φορές και να τα ξαναβρήκαμε, καθώς είναι πολύ δύσκολο να είσαι παντρεμένος με έναν μουσικό και να είσαι και manager του. Αλλά πάντα ήμασταν ξανά μαζί. Ήμασταν πάντα μαζί. Ποτέ μα ποτέ δεν υπήρξε διαζύγιο, ούτε συζήτηση για διαζύγιο. Ο Ronnie θα τσαντιζόταν πολύ αν το άκουγε αυτό από κάποιον. Δεν ξέρω από που βγήκε αυτή η φήμη. Νομίζω ο Vivian Campbell το είπε για κάποιο λόγο, για τον οποίο δεν έχω ιδέα.
Μου το είχε πει ο Vivian Campbell πριν κάποιους μήνες για να είμαι ειλικρινής, αλλά δεν ήταν η πρώτη φορά που το άκουγα. Νομίζω πως δεν είναι το μόνο άτομο που το έχει πει.
Είπε επίσης ότι έπαιρνε 100 δολάρια την εβδομάδα, το οποίο επίσης είναι ψέμα. Βγάζει χρήματα εδώ και 40 χρόνια από το παλαιότερο publishing και τη σύνθεση των κομματιών του Ronnie. Δεν λέει ποτέ τίποτα για αυτό όμως. Είναι απλά τρέλα. Ξέρεις, εκνευρίζομαι πραγματικά πολύ όταν το λένε αυτό άνθρωποι. Ποτέ μα ποτέ δεν πήρα διαζύγιο από τον Ronnie. Ποτέ μα ποτέ δεν το σκεφτήκαμε. Θα στριφογύριζε στον τάφο του αν πίστευε ότι το έλεγε κάποιος αυτό.
Άρα υπήρξαν κάποιες στιγμές που δεν ήσασταν μαζί, ήσασταν μακριά ο ένας από τον άλλο, αλλά παρέμενες manager του. Ένιωσες αντιφάσεις; Υπήρξε κάποια επίδραση στον τρόπο που δούλευες για εκείνον;
Όχι. Γιατί οι δουλειές είναι δουλειές και η προσωπική μας ζωή είναι η προσωπική μας ζωή. Τα πηγαίναμε πολύ καλά σε αυτόν τον τομέα, γιατί ποτέ δεν παρέμβαινα στη μουσική του Ronnie και αυτός ποτέ δεν παρέμβαινε στις δουλειές μου. Είχαμε ένα πλάνο, ένα στόχο. Και αυτός ήταν. Επιτυχία στη δουλειά και τη μουσική του Ronnie.
Και από τη στιγμή που αυτό το πλάνο λειτουργούσε, δεν υπήρχε λόγος να το αλλάξετε. Δεν αλλάζεις ομάδα που κερδίζει.
Ακριβώς. Όχι, δεν την αλλάζεις.
Ένα πολύ ιδιαίτερο μέρος της ταινίας, είναι εκείνο του “Hear n’ aid”. Είναι πάντα ωραίο να βλέπεις τη συγκέντρωση όλων αυτών των μουσικών και πάλι, αφού την βλέπουμε στο video clip. Πιστεύεις ότι θα μπορούσε να είχε γίνει από κάποιο άλλο άτομο εκτός του Ronnie James Dio; Νιώθεις πως υπάρχει ένας άλλος καλλιτέχνης που θα μπορούσε να μαζέψει όλους αυτούς τους μουσικούς σε ένα δωμάτιο μαζί και να κάνουν αυτό που έκαναν για φιλανθρωπικό σκοπό;
Ο Ronnie ήταν πολύ καλός σε αυτό. Αλλά νομίζω πως υπάρχουν και άλλοι άνθρωποι που θα μπορούσαν να κάνουν κάτι τέτοιο αν το έβαζαν στο μυαλό τους. Ο Quincy Jones έκανε το “We are the world”. Πρέπει οι άνθρωποι να σε σέβονται, γιατί όταν σε σέβονται μπορείς να τους ζητήσεις να κάνουν κάτι και θα το κάνουν θελημένα. Πολλοί μουσικοί είχαν μεγάλο σεβασμό για τον Ronnie, ήξεραν το background του, όπου δούλευε σαν μουσικός όταν κάποιοι από αυτούς δεν είχαν καν γεννηθεί και είχαν σεβασμό για αυτό που ήταν ο Ronnie, τη δουλειά του και τον τρόπο που δούλευε. Ήταν τελειομανής. Τσακωνόταν πολλές φορές με τα μέλη της μπάντας του, επειδή ήταν τελειομανής. Ήξερε ακριβώς πως ήθελε να γίνει κάτι. Βασικά αν μιλήσεις στον Doug Aldrich, θα σου πει πως ο Ronnie ήταν πολύ σκληρός μαζί του όταν ήταν στο στούντιο, αλλά αργότερα κατάλαβε πως ήταν για να τον κάνει καλύτερο παίκτη. Ο ίδιος λέει ότι τον έκανε καλύτερο παίκτη. Και πολλοί μουσικοί που δούλεψαν με τον Ronnie θα το πουν αυτό. Όπως και στο “Hear n’ aid”. Το έκανε ξανά και ξανά και ξανά με κάποιον, μέχρι να βεβαιωθεί ότι βγήκε ο καλύτερος εαυτός του. Θα μπορούσε απλά να λέει “οκ, είναι μια χαρά”. Αλλά όχι. Ήθελε το καλύτερο από τον κάθε μουσικό, το καλύτερο που θα μπορούσε να κάνει. Και το έβγαζε από μέσα τους.
Ναι. Και αυτό το έξτρα με τη φωνή του να τραγουδάει το κομμάτι χωρίς τα υπόλοιπα όργανα, είναι απολύτως ανατριχιαστικό. Κάθε τραγουδιστής θα πρέπει να τα παρατήσει αφού δει αυτό. (γέλια) Ποια είναι η αγαπημένη σου ανάμνηση από αυτή τη συγκέντρωση μουσικών; Ήσουν εκεί όταν έγινε αυτό;
Φυσικά! Νομίζω πως όταν έρχονταν όλοι και κανείς τους δεν είχε εγωισμό, αλλά απλά ήταν χαρούμενοι που θα το κάνουνε. Ήταν μία πολύ χαρούμενη περίοδος. Σκέψου, όλοι όσοι ήταν κάποιοι στο metal εκείνη την περίοδο, ήταν εκεί. Έδωσαν το χρόνο και το ταλέντο τους για έναν καλό σκοπό και ήταν τόσο πολύ επικό. Δεν υπήρχαν εγωισμοί, απλά όλοι πέρναγαν πολύ καλά. Ήταν πολύ μαγική στιγμή νομίζω. Ήταν μαγική. Δυστυχώς πολλοί άνθρωποι που ήταν εκεί έχουν αποβιώσει. Ο Kevin DuBrow, o Jimmy Bain, o Frankie Banali, o Ronnie… τότε ήταν πολύ ευτυχισμένη στιγμή να βλέπεις αυτό το πράγμα να γίνεται. Και ήταν επίσης και ένα “άντε πηδηχτείτε όλοι εσείς οι άλλοι που θέλατε να συμμετάσχετε στο ‘we are the world’. Εμείς οι μοχθηροί, βρώμικοι metal άνθρωποι θα σας δείξουμε ότι κι εμείς μπορούμε να το κάνουμε”.
Σίγουρα. Ήταν και μία απάντηση σε αυτούς που υποστήριζαν ότι το heavy metal είναι απλά διαβολικό και δεν μπορεί να κάνει μία φιλανθρωπία. Αλλά μάζεψε τελικά περίπου ένα εκατομμύριο δολάρια.
Ω ναι, ναι. Πάνω από ένα εκατομμύριο. Και εμείς βασικά αγοράσαμε και εξοπλισμό. Γιατί πολλά από τα χρήματα του “We are the world” δεν κατέληξαν τελικά στους ανθρώπους που έπρεπε να καταλήξουν, αλλά εμείς αγοράσαμε εξοπλισμό. Ώστε να μπορούν να δουλέψουν με αυτόν τον εξοπλισμό, να βγάλουν δικά τους χρήματα και να μπορούν να έχουν φαγητό.
Όλοι ξέρουμε ότι ο Ritchie Blackmore ήθελε να γίνουν πιο εμπορικοί και να μην τραγουδάνε για δράκους και όλα όσα άρεσαν στον Ronnie να γράφει. Ωστόσο, πιστεύεις ότι η προσωπικότητα και η τραγουδιστική ικανότητα του Ronnie, επισκιάστηκε κατά κάποιο τρόπο από τον Ritchie Blackmore και απλά ήθελε να φύγει από όλο αυτό, να πάει κάπου αλλού, να κάνει κάτι το δικό του, ώστε να δείξει ακόμα καλύτερα το ταλέντο του;
Στο πρώτο άλμπουμ, το “Ritchie Blackmore’s Rainbow” ήταν όλοι οι ELF, εκτός από τον κιθαρίστα. Και μετά, έναν προς ένα, αντικατέστησε τους μουσικούς. Νομίζω πως η δισκογραφική εταιρεία ήταν μέσα στο αυτί του Ritchie και ο Ritchie ξαφνικά ήθελε να γίνει πιο πετυχημένος, πιο εμπορικός. Ο Ronnie δεν το ήθελε αυτό. Είναι αυτό που έλεγα, επέμενε στα ιδεώδη του. Δεν ξέραμε που θα πάει αυτό και τι θα γίνει, αλλά δεν ήθελε να κάνει κάτι που δεν θα ήθελε να κάνει. Αυτός ήταν ο Ronnie. Δεν μπορούσες να τον αναγκάσεις να κάνει κάτι που δεν ήθελε να κάνει.
Υπήρχαν τραγούδια που είπε ο Ronnie, για τα οποία δεν πίστευε ότι είχαν προοπτική, αλλά τελικά αποδείχθηκε λάθος;
Για παράδειγμα το “Rainbow in the dark”. O Ronnie θεωρούσε πως ήταν λίγο poppy και δεν ήταν πολύ χαρούμενος με αυτό, λόγω των πλήκτρων κυρίως. Αλλά παραδέχθηκε αργότερα πως έκανε λάθος, γιατί ήταν ένα από τα κομμάτια με το περισσότερο airplay. Και στην πορεία κατέληξε να του αρέσει περισσότερο. Αλλά όταν το έβγαζε, το θεωρούσε λίγο poppy. Ή το “Mystery”. Δεν ήταν χαρούμενος με το “Mystery”. Δεν ήταν χαρούμενος, αυτό ήταν ένα άλλο θέμα με τον Vivian Campbell, με τον τρόπο που η μπάντα προσπαθούσε να τον κάνει πιο εμπορικό, να γράψει πιο poppy τραγούδια. Και ο Ronnie δεν ήταν χαρούμενος με αυτό. Καθόλου.
Δηλαδή τα υπόλοιπα μέλη προσπαθούσαν να κάνουν τους DIO πιο εμπορικούς;
Ναι. Όπως με το “Mystery”. Ήταν το σημείο καμπής για τον Ronnie. Ένιωθε πλέον πως ο Vivian δεν ήταν πλέον τόσο μέσα στη μουσική που ήθελε να δημιουργήσει ο Ronnie. Ο Vivian επίσης όλο γκρίνιαζε για χρήματα κλπ. Άρα ήταν μία εποχή που ο Ronnie είχε τον έλεγχο και δεν χρειαζόταν κάποιον να του λέει τι έπρεπε να κάνει. Ήταν η μπάντα του και επιτέλους ήταν ο καιρός να πει “δεν θέλω να το κάνω άλλο αυτό, είναι ώρα για αλλαγή, ώρα για νέο κιθαρίστα”.
O Vivian μου είχε πει, πριν λίγους μήνες και πάλι, πως δεν του άρεσε το γεγονός πως εσύ, σαν manager, δεν δούλευες για τη μπάντα DIO, αλλά μόνο για τον Ronnie James Dio. Αλλά αυτή είναι η δική του οπτική.
Ναι. Αλλά όλοι πληρωνόντουσαν. Ήταν όλοι μισθωμένοι μουσικοί και όλοι τους πληρωνόντουσαν. Και αυτός ήταν ο τρόπος που ίσχυε. Έτσι ήταν όλοι στη μπάντα του Ronnie. Είχε “κολλήσει τα ένσημά του” για χρόνια και χρόνια παίζοντας στους RAINBOW και στους BLACK SABBATH και τους ELF κι έρχεται ένα νέο παιδί και ξαφνικά αποφασίζει πως θέλει να είναι το ίδιο με τον Ronnie. Συγγνώμη, αλλά αυτό δεν συμβαίνει.
Αυτό που μου είπε πριν λίγους μήνες, ήταν πως ήταν πολύ δύσκολο γι’ αυτόν να παίζει μαζί με το είδωλό του. Επειδή ο Ronnie James Dio ήταν το είδωλό του και προσπαθούσε πολύ να μπει στην κατάσταση πως ήταν στην ίδια μπάντα με το είδωλό του. Και νομίζω πως αυτό δημιούργησε αναταράξεις μέσα του. Ίσως δεν ήξερε πως να πορευτεί με αυτό, επειδή ήταν πολύ νέος.
Ναι, ακριβώς. Και μετά συνέχισε και προσπάθησε να κάνει το ίδιο και με τους WHITESNAKE. Και ούτε εκεί λειτούργησε. Και μετά πήρε τη θέση του στους DEF LEPPARD και είναι χαρούμενος, όντας ο δεύτερος κιθαρίστας των DEF LEPPARD.
Έχουμε μία πολύ δημοφιλής σειρά στις μέρες μας, το “Stranger things” του Netflix. Το έχεις δει;
Ναι, φυσικά!
Πως ένιωσες όταν ένας από τους βασικούς χαρακτήρες της τελευταίας σεζόν, έχει αυτόν τον τεράστιο μαύρο πίνακα με DIO, νομίζω το “The last in line”. Νιώθεις πως ο Ronnie έχει την κληρονομιά του και ζει;
Ναι. Μέσω των νέων παιδιών. Και είμαι πολύ χαρούμενη για αυτό. Είχαν έρθει σε εμένα πριν την πανδημία και μου ζήτησαν την άδεια να χρησιμοποιήσουν το logo των DIO, γιατί δεν μπορούν να το κάνουν χωρίς άδεια και είπα ναι. Μου είπαν ότι θα προσπαθήσουν να βρουν vintage υλικό του Ronnie και τους είπα ότι έχω μπόλικο από αυτό και μπορώ να σας στείλω μερικά πράγματα. Και τους έστειλα και ένα αυθεντικό t-shirt από την “Last in line tour” και δεν ξανάκουσα από αυτούς για 2,5 περίπου χρόνια, λόγω της πανδημίας. Και ξαφνικά, βλέπω τα νέα επεισόδια της σειράς και βλέπω ότι έχουν κόψει το μπροστά από το tshirt και το έχουν βάλει στην πλάτη του vest του Eddie, του κυρίως χαρακτήρα και ήμουν τόσο ενθουσιασμένη! Αυτή ήταν μία από τις στιγμές που θα ήθελα να πω στον Ronnie, “κοίτα Ronnie, κοίτα, κοίτα”… και του το είπα, αλλά δεν ξέρω αν με άκουσε… αλλά του το είπα. Ήμουν τόσο ενθουσιασμένη που το είδαν τόσα νέα παιδιά. Η κόρη μου δεν φόραγε πράγματα DIO πριν. Τώρα θέλει και φοράει.
Ποιες από τις guest εμφανίσεις του πιστεύεις ότι ευχαριστήθηκε περισσότερο; Πριν λίγες ώρες για παράδειγμα μίλαγα με τον Geoff Tate, όπου ο Ronnie εμφανίστηκε στο “Operation Mindcrime II”. Ήταν με τους QUEENSRYCHE, ήταν με τον Jack Black και τους TENACIOUS D με εκείνο το υπέροχο βίντεο από το “Pick of destiny”;
Νομίζω πως οι καλύτερες στιγμές του Ronnie ήταν όταν έπαιζε με τους BLACK SABBATH. Αυτό αγαπούσε περισσότερο. Είμαι τόσο χαρούμενη που μπόρεσε και έκανε έναν ολόκληρο κύκλο με τους SABS και πάλι, πριν πεθάνει, επειδή είναι όλοι τόσο απίθανοι μουσικοί. Έχεις τον Tony Iommi, τον riff master όλων και τόσο απίθανο κιθαρίστα, έχεις τον Geezer Butler, πιθανότατα τον κορυφαίο μπασίστα στον κόσμο και τον Vinny Appice, το τέρας των drums. Και όλοι τους αυτοί οι 4 μαζί, με τόσο απίστευτο μουσικό ταλέντο. Ήταν στο στοιχείο του. Λάτρευε να παίζει μαζί τους.
Τι γίνεται με το ολόγραμμα; Θα το ξαναδούμε ή ήταν πολύ ακριβό για να συνεχιστεί;
Το δοκιμάσαμε. Ήταν όντως πολύ ακριβό, μας κόστισε πολλά χρήματα. Αλλά αφότου το είχα για λίγο… δεν ήταν πραγματικά ο Ronnie. Και απλά σκέφτηκα πως δεν ήθελα να το ξανακάνω αυτό. Στους μισούς άρεσε, στους άλλους μισούς δεν άρεσε, ότι και αν ήταν, βγήκε για τους οπαδούς, αυτούς που δεν είχαν δει ποτέ τον Ronnie ή αυτούς που ήθελαν να τον δουν πάλι στη σκηνή. Έγινε με αγάπη, απλά δεν ήταν… σωστό. Αν η μπάντα βγει στο δρόμο ξανά, που μπορεί να γίνει του χρόνου, δεν είμαι σίγουρη, ίσως χρησιμοποιήσω βίντεο του Ronnie, μαζί με τη μπάντα να παίζει. Αλλά δεν θέλω να ξανακάνω το ολόγραμμα ξανά. Είναι κάτι που δοκιμάσαμε, η τεχνολογία δίνει πολλές δυνατότητες, αλλά δεν μπορείς και να το πάρεις και μαζί σου σε πολλά μέρη. Αν δεν είσαι τεράστιος καλλιτέχνης, όπως ο Michael Jackson για παράδειγμα, δεν μπορείς να κλείνεις αρένες και αυτό είναι πολύ μεγάλο για να μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε πολλά μέρη, δεν μπορεί να γίνει σε clubs και πρέπει να βρεις θέατρα που να έχουν ψηλή σκηνή για να μπορέσει να στηρίξει το ολόγραμμα και όλο τον εξοπλισμό. Αυτός ήταν ακόμη ένας λόγος. Δεν ήταν σωστό πλέον. Το δοκιμάσαμε, ήταν ΟΚ, αλλά αυτό ήταν.
Πως ένιωσε ο Ronnie όταν συνειδητοποίησε πως δεν μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν το όνομα BLACK SABBATH όταν μπήκε ξανά στη μπάντα και αναγκάστηκαν να χρησιμοποιούν το όνομα HEAVEN AND HELL;
Νομίζω πως η μπάντα το συζήτησε και όλοι ήταν ΟΚ με αυτό. Άλλωστε όλοι ήξεραν ότι ήταν οι BLACK SABBATH. (γέλια)
Και νιώθω ευλογημένος που οι HEAVEN AND HELL ήρθαν δύο φορές στην Ελλάδα και είχα την ευκαιρία να συναντήσω τον Ronnie. Η 16η Μαΐου, τουλάχιστον για την οικογένειά μου, είναι μία πολύ άσχημη μέρα, γιατί ο πεθερός μου απεβίωσε στις 16 Μαΐου και νιώσαμε πως οι πατεράδες μας πέθαναν εκείνη την ημερομηνία.
Μία μέρα πένθους.
Ακριβώς. Μία μέρα πένθους. Γιατί ο Ronnie ήταν πατέρας όλων όσων άκουγαν heavy metal. Και ήταν σε ηλικία που ήταν σαν πατέρας μας για πολλούς. Έτσι νιώθουμε για αυτόν. Πριν το τέλος, η πανδημία σου απαγόρευσε να κάνεις πράγματα όπως το “Ball for Ronnie”, αλλά το “Ronnie James Dio Stand Up And Shout Cancer Fund” συνεχίζει πάντα. Μπορείς να μου πεις λίγα πράγματα;
Δεν καταφέραμε να κάνουμε τίποτα εξαιτίας της πανδημίας, αλλά είμαι πολύ περήφανη να ανακοινώσω πως θα κάνουμε το “Ball for Ronnie”, τη χοροεσπερίδα διασημοτήτων, στις 17 Νοεμβρίου και ο Tom Morello έχει ήδη τη δική του μπάλα bowling…
Το ξέρω αυτό! Έχει τη δική του μπάλα bowling και νομίζω πως έχει και παπούτσια…
(γέλια) Ναι και όλοι ετοιμαζόμαστε για τις 17 Νοεμβρίου και είμαστε πολύ χαρούμενοι που επιστρέφει αυτό το υπέροχο event, όπου μαζεύουμε πολλά χρήματα για τη φιλανθρωπία μας και κάθε cent πάει στην έρευνα και την εκπαίδευση. Έχω ένα συμβούλιο με 14 μέλη, που όλοι είναι οπαδοί του Ronnie και ξέρουν τη δουλειά και τη διοίκηση. Δεν υπάρχει μισθοδοσία, τίποτα. Όλοι είναι εθελοντές, κάθε cent πάει στην έρευνα. Και έχουμε κάνει πολύ έρευνα για καλό σκοπό. Για παράδειγμα, στο νοσοκομείο Vanderbilt στο Nashville, δεν είχαν καθόλου χρήματα για γαστρικό και παγκρεατικό καρκίνο και τους δώσαμε 100.000 δολάρια, κάποιος άλλος τους έδωσε 500.000 δολάρια και λόγω αυτών, η κυβέρνηση τους έδωσε 11 εκατομμύρια δολάρια. Άρα κατά κάποιο τρόπο δίνουμε χρήματα για επένδυση. Για παράδειγμα για τον καρκίνο του μαστού έχουν γίνει τόσα πολλά βήματα μπροστά, εξαιτίας όλης της έρευνας που έγινε για αυτόν, αλλά για τους καρκίνους του στομάχου, όπου είναι πολλοί των αντρών, είναι πίσω σε αυτόν τον τομέα. Και πρέπει να απαλλαγούμε από αυτήν την απαίσια ασθένεια. Πραγματικά πρέπει.
Wendy, σε ευχαριστώ πάρα πολύ για το χρόνο σου. Σ’ ευχαριστώ πάρα πολύ που συνεχίζεις την κληρονομιά του Ronnie. Είναι πολύ σημαντικό για όποιον ασχολείται με τη μουσική και σίγουρα τιμάς το όνομά του και κάνεις πράγματα που δεν κάνουν πολλοί για τα αγαπημένα τους πρόσωπα.
Πρέπει να κρατήσω τη μουσική και την ανάμνησή του ζωντανή. Άρα κάνω όσα μπορώ για να το καταφέρω όσο είμαι ζωντανή. Ο σκοπός της ζωής μου είναι να κρατήσω τη μουσική και την ανάμνησή του ζωντανή.
Σάκης Φράγκος
