“Be prepared for war”
Ο βιρτουόζος Yngwie Malmsteen, είναι από τις κλασικές love/hate περιπτώσεις στο χώρο του heavy metal. Εκεί που όλοι αναγνωρίζουν την απαράμιλλη τεχνική του, η συνθετική του ανομβρία τα τελευταία χρόνια και πολλές φορές η συμπεριφορά και οι δηλώσεις του, τον έχουν βάλει στο μάτι του κυκλώνα, όχι άδικα. Το πολύ πρόσφατο άλμπουμ του, “Parabellum”, ήταν πραγματικά –τουλάχιστον- μέτριο, με όση επιείκεια κι αν το έβλεπε κανείς και βρέθηκα μετά από πολύ καιρό, πριν συνομιλήσω μαζί του για μία ακόμη φορά, σε παράκληση να μην γίνουν ερωτήσεις για το παρελθόν. Δέχτηκα, διότι ήξερα ότι ο Yngwie από μόνος του θα το πήγαινε εκεί. Δεν κρατιέται. Πρωί για εκείνον, κάνοντας βόλτα με τη Ferrari του, απάντησε με τον γνωστό του, “Malmsteen” τρόπο, σε όλες τις ερωτήσεις. Συμφωνείς ή διαφωνείς μαζί του, είναι αυτός που είναι. Γι’ αυτό λατρεύω να κάνω συνεντεύξεις μαζί του!
Για ποιον λόγο ονόμασες το δίσκο “Parabellum”, που είναι μέρος της φράσης «αν θέλεις ειρήνη, να είσαι έτοιμος για πόλεμο;»
Είμαι λάτρης της ιστορίας των Λατίνων, εκτός αυτού όμως, βρίσκω ότι αυτή η φράση κρύβει πολύ μεγάλη αλήθεια. Αν έχεις κάποια αδυναμία, θα σου επιτεθούν και το αντίθετο, δηλαδή αν είσαι δυνατός, δεν θα σου επιτεθούν. Με λίγα λόγια, αν θέλεις ειρήνη, πρέπει να είσαι δυνατός. Είχα πολλούς τίτλους διαθέσιμους για το δίσκο, όταν το συζητούσα με το γιο μου, εκείνος μου είπε ότι το “Parabellum” ήταν ο πιο δυνατός απ’ όλους. Έτσι όταν η δισκογραφική εταιρία επικοινώνησε μαζί μου και μου ζήτησε τον τίτλο του δίσκου, αποφάσισα να ακούσω τη γνώμη του γιου μου. Το “Parabellum” είναι μία πολύ δυνατή λέξη κι ένας πολύ δυνατός τίτλος.
Δεν είναι πάντως η πρώτη φορά που χρησιμοποιείς έννοια πολέμου στον τίτλο του δίσκου σου. Το είχες κάνει και με το “War to end all wars”.
Ναι, αλλά και αυτή η φράση, δεν ήταν υπέρ του πολέμου. Ήταν μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν συστάθηκε η Κοινωνία των Εθνών, ο πρόδρομος του σημερινού ΟΗΕ, που αποφάσισε ότι δεν θα γινόταν άλλος πόλεμος. Και δόθηκε στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, το όνομα “War to end all wars”, με την έννοια ότι ήταν ένας πόλεμος που έγινε και δεν θα γινόταν κανένας άλλος. Μου αρέσει πάρα πολύ η ιστορία, θα μπορούσα να μιλάω ώρες ατελείωτες γι’ αυτά τα θέματα!
Μήπως εσύ είσαι σε εμπόλεμη κατάσταση με κάποιον, τότε; (γέλια)
Έχεις ακούσει το δίσκο, έτσι; Το τραγούδι “Eternal bliss” μιλά για εμένα και την κατάσταση που βρίσκομαι τώρα. Αυτή τη στιγμή που μιλάμε, οδηγώ τη Ferrari μου στην παραλία, ο καιρός είναι καταπληκτικός, έχω μια σπουδαία οικογένεια, έχω φτάσει σ’ ένα σημείο που ποτέ δεν φανταζόμουν ότι θα έφτανα και μάλιστα για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα. Στην καριέρα μου έκανα πάρα πολύ λίγους συμβιβασμούς και ιδιαίτερα στο τελευταίο άλμπουμ, δεν έκανα κανέναν απολύτως και όλα έγιναν όπως ακριβώς τα ήθελα. Ο Θεός με έχει ευλογήσει και είμαι απίστευτα ευγνώμων κάθε μέρα για ότι μου έχει δοθεί, μέρος των οποίων βέβαια, έχει κερδηθεί με πάρα πολύ σκληρή δουλειά. Σίγουρα λοιπόν, δεν είμαι σε εμπόλεμη κατάσταση με κάποιον, αλλά αντίθετα, είμαι πάρα πολύ ευτυχισμένος. Έχοντας πει αυτό, μου έχουν συμβεί και πάρα πολλά άσχημα πράγματα, αλλά εγώ μετράω μόνο τα θετικά. Είμαι θετικός άνθρωπος.
Νομίζω ότι με την πανδημία, είχαμε την ευκαιρία όλοι να αξιολογήσουμε τα μικρά πράγματα στη ζωή μας, περισσότερο… Μιας και ανέφερα την πανδημία, κατά πόσο συνέβαλλε στο να δημιουργήσεις το “Parabellum”; Είχες σκοπό να μπεις στο στούντιο τόσο νωρίς, μετά το “Blue lightning”;
Ναι, έπαιξε ρόλο. Η πανδημία με «χτύπησε» όσο ήμουν σε περιοδεία στην Αμερική. Αν θυμάμαι καλά, ήμουν στο Μεξικό, όταν μου είπαν ότι έπρεπε να αναβάλλουμε την περιοδεία για 15 μέρες ή ένα μήνα και τελικά βρέθηκα στο σπίτι μου χωρίς να έχω συναυλίες για περισσότερο από 1,5 χρόνο ήδη. Εδώ που μένω, δεν είχαμε κανένα ιδιαίτερο lockdown, αλλά αυτό που μου έλειψε ήταν οι περιοδείες και ξαφνικά συνειδητοποίησα πόσο πολλές συναυλίες έκανα, που μου φάνηκε περίεργο που έμενα στο σπίτι τόσο καιρό. Όπως λέω, όμως, όταν η ζωή σου δίνει λεμόνια, φτιάχνεις λεμονάδα. Είπα λοιπόν, να μπω στο στούντιο, να δω τι μπορώ να κάνω στο χρόνο που θα μου δινόταν. Όπως φάνηκε, είχα βέβαια ένα χρόνο, που ήταν σίγουρα αρκετός (γέλια). Ένα από τα μαθήματα που έχω μάθει με τα χρόνια, είναι να μην ξοδεύω το χρόνο μου ανόητα. Πριν από 26 χρόνια, πριν ακόμα τα ProTools και πριν ακόμα γίνει μόδα όλο αυτό, έχτισα το δικό μου home studio, βάζοντας μέσα τα καλύτερα μηχανήματα. Μέχρι τότε, έμπαινα στο στούντιο, με το ρολόι να μετρά αντίστροφα, τους τεχνικούς να περιμένουν, με τα deadline να πιέζουν αφόρητα κι εγώ δεν είχα καμία απολύτως έμπνευση να γράψω μουσική. Όλο αυτό, ήταν εντελώς αντιπαραγωγικό για μένα, μέχρι που έκανα το δικό μου στούντιο κι έμπαινα μέσα, μόνο όταν ένιωθα ότι είχα έμπνευση να γράψω μουσική. Να ξέρεις ότι δεν υπάρχει πιο σκληρός κριτής για τη δουλειά μου, από εμένα τον ίδιο. Δεν μπαίνει τίποτα σε δίσκο μου που να μην πιστεύω ότι είναι απολύτως τέλειο, για εμένα. Αυτό που κάνω συνήθως είναι να παίρνω μαζί μου και να ακούω στο αυτοκίνητο μετά από 2-3 μέρες αυτά που ηχογραφώ στο στούντιο, για να έχω πιο καθαρό μυαλό (σ.σ. δυστυχώς, εκείνη τη στιγμή οδηγούσε σε περίεργο σημείο και δεν μπορούσαμε να έχουμε πολύ καλή επικοινωνία και περιμέναμε να φτάσει σε σημείο που να μπορούμε να μιλήσουμε).
Έπαιξες όλα τα όργανα στο δίσκο, πέρα του ότι τραγούδησες κιόλας για μία ακόμη φορά;
Ναι.
Δηλαδή έπαιξες και ντραμς;
Όχι, δεν έπαιξα ντραμς. Έπαιξα όλα τα υπόλοιπα όργανα. Θα μπορούσα να παίξω ντραμς, επειδή είμαι ντράμερ, αλλά δεν ήθελα. Έβαλα άλλον ντράμερ να παίξει, δεν τα προγραμμάτισα.
Μήπως βάζοντας φωνητικά μόνο σε λίγα κομμάτια, ήθελες να κάνεις κάτι παρόμοιο με το ντεμπούτο σου; Το είχες καθόλου στο μυαλό σου;
Όχι, δεν συγκρίνω τίποτα με αυτά που έχω κάνει στο παρελθόν. Ξέρεις, τότε, ήμουν στους ALCATRAZZ και σε κάποια φάση τρελάθηκαν μαζί μου και ήθελαν να φύγω από το συγκρότημα, οπότε η εταιρία ήρθε και μου είπε ότι ήθελαν να βγάλω ένα instrumental άλμπουμ, κάτι που δεν ήθελα εγώ με τίποτα. Κοίτα όμως που έγινε αρχέτυπο και οδηγός για ένα ολόκληρο κύκλωμα (γέλια). Εγώ ήθελα να βγάλω δίσκο με φωνητικά, γι’ αυτό έβαλα δύο τέτοια τραγούδια, μέχρι εκεί δέχονταν! Τώρα που ηχογραφούσα το “Parabellum”, δεν ήταν στο στούντιο κανείς μαζί μου. Ούτε καν η γυναίκα μου και ο γιος μου. Δεν υπήρχε κάποιος που να μου πει «ω, πρέπει να το κάνεις έτσι, πρέπει να παίξεις αυτό» και όλες αυτές τις βλακείες. Φαντάσου, έγινε όπως το έκανε ο Πικάσο, ο οποίος κλεινόταν στο χώρο του, ζωγράφιζε τους πίνακές του και μπορούσε κανείς να τους δει μόνο στις γκαλερί που τους παρουσίαζε. Κανείς δεν είχε τη δυνατότητα να δει τι είχε ζωγραφίσει προηγουμένως. Ούτε εγώ ο ίδιος δεν «επέβαλλα» στον εαυτό μου τι να παίξει, πώς να το παίξει, αν θα έχει φωνητικά και πόσα. Έμπαινα στο στούντιο, έγραφα και αυτό που μου έβγαινε ήταν το καλύτερο δυνατό που μπορούσα εκείνη τη στιγμή. Φυσικά, διάλεξα τα καλύτερα απ’ όσα έγραψα, διότι ηχογράφησα 100 πράγματα και κράτησα τα 10. Δεν ήταν δυνατό να τα κρατήσω όλα. Να ξέρεις ότι πολλές φορές τραγουδάω αυτό που θέλω να παίξω και μετά το παίζω στην κιθάρα. Αυτός είναι ο τρόπος που συνθέτω. Κάποιες φορές βάζω στίχους και το κάνω τραγούδι, κάποιες όχι.
Όταν τραγουδάς, έχεις κάποιες συγκεκριμένες φωνές κατά νου ή τραγουδάς με τον τρόπο που σε κατευθύνει το τραγούδι;
Όταν γράφω τους στίχους και τις μελωδικές γραμμές, προσπαθώ να βάλω το κατάλληλο vibrato και να τραγουδήσω όπως μου «επιβάλλει» το τραγούδι και δεν προσπαθώ να ακουστώ σαν οποιονδήποτε άλλο. Φυσικά κι έχω αγαπημένους τραγουδιστές, αλλά δεν προσπαθώ να τραγουδήσω σαν αυτούς. Προσπαθώ να βρω τον καλύτερο τρόπο να εκφράσω τους στίχους και τη μελωδία.
Πάντα συνηθίζεις να λες ότι σου αρέσει να «σπρώχνεις τα όρια» στη μουσική σου. Τι πιστεύεις ότι έχεις κάνει διαφορετικά σ’ αυτό το δίσκο; Είτε σε σχέση με την παραγωγή, τα φωνητικά, το παίξιμο της κιθάρας, οτιδήποτε…
Η λέξη «διαφορετικός» δεν είναι σωστή, νομίζω. Πάρε για παράδειγμα δύο έργα που έγραψε ο Johan Sebastian Bach το 1749 και το άλλο 20 χρόνια νωρίτερα. Έχουν διαφορές; Όχι. Έχουν το στυλ του Johan Sebastian Bach. Όταν γράφω μουσική, ψάχνω μία σπίθα. Μπορεί να είναι ένα arpeggio, μπορεί να είναι μία μελωδία, ένα riff και χτίζω πάνω σ’ αυτό, με το καλύτερο που μπορώ σύμφωνα με τις ικανότητές μου. Το 1985 το έκανα με την μεγαλύτερη ικανότητα που είχα τότε και το 2021 το έκανα με τη μεγαλύτερη ικανότητα που έχω τώρα. Θεωρώ ότι τώρα είμαι καλύτερος από ποτέ. Μην ξεχνάς ότι ποτέ δεν είχα συγκρότημα. Πάντα ήταν ένα solo project δικό μου και όποιοι έρχονταν να παίξουν, έπαιρναν μία επιταγή κι έφευγαν. Έπαιρνα μουσικούς και τραγουδιστές, τους έλεγα τι να παίξουν και τι να τραγουδήσουν και τους πλήρωνα. Όταν το έκανα αυτό, δεν ήταν και πολύ διαφορετικό από τώρα, επειδή έγραφα και τότε τα δικά τους μέρη. Ακόμα και για τους ντράμερ, όπως κάνω και τώρα. Δεν δέχομαι τη λέξη «διαφορετικό», λοιπόν. Μου λένε για ποιον λόγο χρησιμοποιώ όλα αυτά τα χρόνια τη Stratocaster και τους Marshall ενισχυτές. Μα επειδή δεν υπάρχει τίποτα καλύτερο από αυτό! Δεν χρειάζεται να πω κάτι παραπάνω. Είναι σαν να έχεις βιολί Stradivarius. Δεν υπάρχει καλύτερο από αυτό, όσα χρόνια και να περάσουν. Για εμένα, όταν δημιουργείς κάτι, πρέπει να βγαίνει από μέσα σου. Πρέπει να σε εκπλήσσει. Και γίνεται καινούργιο για σένα, επειδή βγαίνει από μέσα σου. Δεν λέω ποτέ «τώρα θα κάτσω να γράψω αυτό», παρόλα αυτά, αν θέλω ή αν μου ζητήσει κάποιος να γράψω κάτι, θα το γράψω εύκολα. Αν έρθεις και μου πεις ότι θέλεις ένα country western τραγούδι, θα το γράψω σε δέκα λεπτά. Αυτό όμως, δεν το κάνω στους δίσκους μου και σίγουρα όχι σ’ αυτόν, επειδή θεωρώ ότι κλέβω. Δεν σημαίνει ότι επειδή μπορώ να το κάνω, είναι η καλύτερη δημιουργία. Τίποτα δεν μπαίνει σε δίσκο μου αν δεν με ξετινάξει, με συναρπάσει, με εκπλήξει. Δεν πρόκειται λοιπόν να κάνω κάτι καινούργιο ή «διαφορετικό», που το κάνουν και άλλοι. Εγώ, έχω βρει τον εαυτό μου και κάνω κάτι δικό μου, που δεν κάνει κανείς άλλος. Δε νομίζω ότι έχω κάτι πιο αληθινό δίσκο από αυτόν εδώ. Είναι ο πιο αληθινός μου δίσκος. Χα χα (σ.σ. έτσι ακριβώς γέλασε!!!). Ήθελα να δημιουργήσω μουσική που ήταν απολύτως ειλικρινής κι αυτό ακριβώς έκανα.
Παίζεις μουσική σχεδόν 40 χρόνια. Έχεις σκεφτεί να κάνεις κάποιο άλλο project; Να παίξεις κάτι άλλο από αυτό που παίζεις τώρα; Να επανηχογραφήσεις τον κατάλογό σου με τα δικά σου φωνητικά; Δεν ξέρω, δίνω ιδέες τώρα!
Είμαι πάντα ανοιχτός σε ιδέες. Αυτό όμως που μου αρέσει περισσότερο είναι να δημιουργώ μουσική που είναι μοναδική, δική μου και με συναρπάζει. Στο “Blue lightning” που προηγήθηκε, μου ζητήθηκε να κάνω αυτές τις διασκευές, αλλά τις έκανα με τον δικό μου τρόπο, κάτι που εν μέρει δεν με έκανε να παρεκκλίνω από τα πιστεύω μου. Όπως σου είπα, θέλω να παίζω μουσική που βγαίνει από την ψυχή μου και με συναρπάζει. Δεν ακούω άλλους δίσκους, δεν επηρεάζομαι από κάτι, απλά αφήνω τη μουσική να βγει από μέσα μου.
Μπορείς να μας πεις την ιστορία πίσω από το εξώφυλλο του δίσκου;
Ήταν μία ιδέα της γυναίκας μου, μια μέρα που πίναμε καφέ και μου είπε ότι θα έπρεπε να είχαμε έναν πίνακά μου στο εξώφυλλο και να κάναμε μία δωρεά σε κάποιο φιλανθρωπικό ίδρυμα για παιδιά. Μπορεί να μην ήταν δική μου ιδέα, αλλά συμφώνησα απόλυτα και το κάναμε!
Στο ξεκίνημα της συνέντευξης, είπες ότι έχεις κάνει πολύ λίγους συμβιβασμούς. Δεν το ξέχασα. Ποιος ήταν ο πιο μεγάλος συμβιβασμός που έχεις κάνει στην καριέρα σου;
Μουσικά, έχω κάνει λάθη, αλλά τα λάθη συμβαίνουν για να τα επισημαίνεις και να διορθώνεσαι. Το 1987 ήταν μία πολύ σκοτεινή, δύσκολη και σκληρή χρονιά, ακόμα και για έναν άνθρωπο σαν εμένα που είμαι πάρα πολύ σκληρός και αν δεν με σκοτώσεις, θα βγω ακόμα πιο δυνατός μέσα από τις δυσκολίες. Εκείνη τη χρονιά, όμως, ότι μπορούσε να πάει τελείως χάλια, πήγε. Πέθανε η μητέρα μου, είχα ένα τρομερό αυτοκινητιστικό που παραλίγο να σκοτωθώ και ήμουν για πολύ καιρό στο νοσοκομείο, ο manager μου έφυγε αφότου μου είχε κλέψει όλα τα χρήματα και το σπίτι που έμενα τότε στην California καταστράφηκε εντελώς από έναν σεισμό. Ήμουν σαν μία βάρκα σε καταιγίδα στον ωκεανό. Είχα βγει από το νοσοκομείο μετά από πολύ καιρό, δεν είχα μητέρα, σπίτι, αυτοκίνητο, ούτε χρήματα… Κι έρχεται ο Joe Lynn Turner και βάζει τους “fuckin’ shhhhhhhit” στίχους του στα τραγούδια μου (σ.σ. το fuckin’ shit το τράβηξε όσο πήγαινε!!!). “Come on girl, hold on tonight” (σ.σ. άρχισε να τραγουδάει). What the fffffffffuck man!!! Δεν είχα δύναμη τότε… Δεν μπορούσα να κάνω κάτι άλλο και ήταν η μοναδική φορά στη ζωή μου που συνέβη κάτι τέτοιο. Υπάρχει μία γοητεία σ’ αυτά τα κλισέ της δεκαετίας του ’80 με όλα αυτά τα fuckin’ shit, υπάρχει μία σχετική νοσταλγία. Τα τραγούδια που υπήρχαν εκεί μέσα, είχαν γραφτεί 15 χρόνια πριν. Όλα ήταν δικά μου, μουσική, μελωδίες κτλ. Όχι όμως οι στίχοι. Τα τραγούδια όμως ήταν 15 χρονών ίσως και λίγο παλαιότερα. Αυτό ήταν ένα πολύ μεγάλο λάθος που έκανα (σ.σ. μιλάει για το “Odyssey”, προφανώς). Έκανα και κάποια άλλα λάθη, όπως το ότι άφησα κάποιους να έρθουν ως συμπαραγωγοί και συνειδητοποίησα ότι ήταν μία πολύ άσχημη ιδέα. Το ξέρω, είναι δύσκολο για κάποιον να καταλάβει αυτό που λέω, αλλά θα σου κάνω μία παραβολή για να καταλάβεις κι εσύ και ο υπόλοιπος κόσμος. Ένας ζωγράφος, ζωγραφίζει έναν πίνακα. Φαντάζεσαι να πήγαινε σε κάποιον άλλον και να του έλεγε «δεν ξέρω τι να κάνω με το δεύτερο μισό! Έχω ζωγραφίσει τον μισό πίνακα, αλλά θα ήθελα να το συνεχίσεις εσύ»… Ε, απλά δεν το κάνεις ποτέ. Θα πήγαινε ποτέ ένα συγγραφέας να πει σε κάποιον άλλο να γράψει 2-3 κεφάλαια κι έπειτα να συνεχίσει εκείνος πάλι; Σε καμία περίπτωση. Ένας ζωγράφος, ένας συγγραφέας, ένας κλασικός συνθέτης, κάθονται και δημιουργούν κάτι ολόκληρο. Έτσι είμαι κι εγώ, μόνο που τυχαίνει να παίζω κιθάρα σ’ ένα rock n’ roll περιβάλλον. Ως δημιουργός όμως, είμαι ακριβώς έτσι. Κάποια στιγμή έρχεται λοιπόν ο συμπαραγωγός και μου λέει: «κοίτα αυτήν την ιδέα και να βάλουμε ένα Hammond solo, να κάνουμε αυτό, να κάνουμε εκείνο» και το λέω: «αυτό που μου λες είναι πολύ cool. Γιατί δεν το βάζεις στο δικό ΣΟΥ σόλο άλμπουμ;». Όταν ο Johan Sebastian Bach, έγραφε τα Βραδεμβούργια κονσέρτα, πήγαινε ποτέ ο τσελίστας #5 να του πει ότι «νομίζω ότι αυτή η νότα πρέπει να είναι Φα δίεση»; ΟΧΙ! Έχει υπάρξει περίοδος στη ζωή μου, που δεν ήμουν 100% καλά, επειδή έπινα σαν νεροφίδα και δεν μπορούσα να ελέγξω όλα όσα γίνονταν γύρω μου. Τότε μου έφαγαν πολλά λεφτά, δέχτηκα να κάνω πράγματα που ήταν λάθος, αλλά τώρα, τα τελευταία 16 χρόνια, είμαι πάρα πολύ καλά, απολύτως υγιής, δεν κάνω τίποτα κακό για τον εαυτό μου, αφού να σκεφτείς ξυπνάω το πρωί και παίζω τένις. Νιώθω καλύτερα απ’ ότι όταν ήμουν 25 χρονών. Δεν ήμουν ποτέ τεμπέλης, απλά αυτοί οι ύπουλοι άνθρωποι βρήκαν μία χαραμάδα ανοιχτή και μπήκαν… Τώρα είμαι όμως κοφτερός σαν μαχαίρι. Κανείς δεν μπορεί να μου κάνει τέτοια πράγματα.
Ευχαριστώ πολύ για τον χρόνο σου Yngwie.
Χαρά μου που μιλήσαμε. Σου εύχομαι να έχεις καλή μέρα.
Σάκης Φράγκος
