ΟΝΟΜΑ ΑΛΜΠΟΥΜ: “Piece of mind” – IRON MAIDEN
ΕΤΟΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: 1983
ΕΤΑΙΡΕΙΑ: EMI
ΠΑΡΑΓΩΓΟΣ: Martin Birch, Dennis Haliburton, Frank Gibson
ΣΥΝΘΕΣΗ ΜΠΑΝΤΑΣ:
Bruce Dickinson – Φωνητικά
Dave Murray – Κιθάρα
Adrian Smith – Κιθάρα
Steve Harris – Μπάσο
Nicko McBrain – Τύμπανα
Αντί προλόγου: Όταν καλείται κανείς να γράψει για κάποιον δίσκο χρόνια μετά την κυκλοφορία του, οφείλει, κατά προσωπική άποψη πάντα, να συμπεριλάβει μια αναφορά στο κοντινό, τουλάχιστον, παρελθόν του. Αυτό θα κάνουμε και για το “Piece of mind”, κυρίως και πρωτίστως για να αναδείξουμε και να τονίσουμε όχι τη μεγάλη του μουσική αξία που είναι αδιαμφισβήτητη, αλλά την τεράστια σημασία του. Πάμε λοιπόν λίγο πίσω.
1980 – 1982
Σπουδαίοι δίσκοι το “Iron Maiden” και το “Killers”; Σπουδαίοι, χωρίς αμφιβολία. Μη γελιόμαστε όμως μεταξύ μας, επρόκειτο για δίσκους συγκεκριμένων προδιαγραφών. Βγαλμένοι από το NWOBHM, ξεχώρισαν ευθύς μέσα από τον γενικότερο χαμό που επικρατούσε στις τάξεις του κινήματος, θα μπορούσαν να είναι albums καταξίωσης για οποιαδήποτε άλλη βρετανική μπάντα εκείνης της εποχής και εκείνης της γενιάς αλλά εδώ, επειδή μιλάμε για IRON MAIDEN, ήταν απλά η αρχή.
Επόμενο το “The number of the Beast”. O Paul Di Anno δεν μπορούσε να ακολουθήσει τους υπολοίπους, ως δέσμιος των παθών του και αν στις δέκα φορές τις τρεις έμοιαζε με έναν μικρό Θεό επί σκηνής, τις υπόλοιπες επτά αποτελούσε τροχοπέδη, βαρίδι που έπρεπε η μπάντα να το ξεφορτωθεί, αν ήθελε να αρπάξει την ευκαιρία που ήδη της είχε δοθεί. Ήρθε λοιπόν ο Bruce Dickinson, με το δικό του, πληρέστερο στυλ φωνής, την επαγγελματική του στάση και ένα μάτι που «γυάλιζε», να προσδώσει σιγουριά και να ανοίξει νέους δρόμους.
Έτσι, γράφτηκε το album, ενθουσίασε, σάρωσε στην Ευρώπη και στην χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου, αλλά κι αυτό, κουβαλούσε ακόμη μαζί του μέρος της νοοτροπίας του NWOBHM σε κάποια από τα τραγούδια του. Θα μου πεις τώρα, πού είναι το κακό σε αυτό; Πουθενά, αν ήσουν ευχαριστημένος με όσα είχες καταφέρει ως τότε. Υπήρχε όμως κάποιος που δεν ήταν. Ο Steve Harris, που επιζητούσε την παγκόσμια κυριαρχία, γνωρίζοντας ότι δεν μπορούσε να αυτή να επιτευχθεί, χωρίς την άλωση της αγοράς των Η.Π.Α. So…
…WELCOME, NICKO!
Περιπετειώδες και ανήσυχο πνεύμα ο αρχηγός. Ήθελε να πάει τη μουσική των IRON MAIDEN όχι ένα, αλλά πολλά βήματα παρακάτω. Και καταλάβαινε πως για να τα πετύχει όλα αυτά η μπάντα του (να προοδεύσει, να εξελιχθεί και να ανέβει στο «πάνω-πάνω ράφι») χρειαζόταν «ένας τεχνικότερος, πιο artistic drummer», όπως παραδέχτηκε κι ο Bruce. Για τον λόγο αυτόν, προέβη στην τρίτη και τελειωτική αλλαγή στην σύνθεση του group, πριν την τελική ευθεία, δίνοντας το σκαμνάκι του drum kit στον Nicko McBrain (πρώην TRUST, STREETWALKERS, Pat Travers), τσεκαρισμένο από τότε που οι Γάλλοι TRUST είχαν θέση support στην περιοδεία του “Killers” και είχε αναπτυχθεί μεταξύ τους φιλική σχέση.
Επομένως ο Nicko μόνο ξένος δεν ήταν. Πλην αυτού, το 1981, σε ένα βελγικό τηλεοπτικό show, ο ψηλός θα φορούσε μια μάσκα Eddie και θα αντικαθιστούσε τον ανήμπορο λόγω προβλήματος υγείας, Clive. Το ίδιο θα συνέβαινε τόσο στην Beast on the Road Tour, όσο και λίγο μετά, όταν ο Burr ήταν ήδη (ουσιαστικά) εκτός μπάντας, για τις ανάγκες ενός γερμανικού τη φορά αυτή show. Συνολικά, τρεις φορές έπαιξε ο Nicko στη θέση του Clive. Θα τον δεις και σε κάποια πλάνα του “12 Wasted Years”, από εκείνες τις ημέρες, να φορά τη μάσκα και να παριστάνει τον Eddie, ως αιώνιος χαβαλές. Όταν λοιπόν ο Burr πήρε την άγουσα για τα αποδυτήρια, ο αρχηγός δεν πέρασε κανέναν από audition.
Πολλά έχουν γραφτεί για την απόλυσή του. Πως η αιτία ήταν η κακή «εξωγηπεδική» ζωή, τα ναρκωτικά, το αλκοόλ… Φυσικά και αντιμετώπισε τέτοια θέματα ο μακαρίτης πια Clive, είχε πάρει τον κακό δρόμο του Di Anno, δεν το αρνείται κανείς αυτό. Και μπορεί το άκομψο της υπόθεσης να ήταν πως ενημερώθηκε για την απόλυση όταν πέταξε εκτάκτως για την Αγγλία ώστε να παραβρεθεί στην κηδεία του πατέρα του, ανήμερα των Χριστουγέννων του 1982, ο κύριος λόγος όμως της απόλυσης δεν ήταν αυτός. Ο συμπαθέστατος ξανθομάλλης ήταν, στα μάτια του αρχηγού του, «λίγος».
Ο ψηλός με την σπασμένη μύτη την οποία δεν έφτιαξε ποτέ, ήταν η ιδανική και μοναδική επιλογή. Και η larger than life προσωπικότητά του, μαζί με το τεχνοκρατικό του παίξιμο, συνέβαλαν καταλυτικά, πολύ περισσότερο απ’ όσο ο μέσος metalhead πιστεύει, στην εξέλιξη, την καθιέρωση και τη γιγάντωση του «IRON MAIDEN οικοδομήματος». Μπορεί να μην συμμετείχε στην σύνθεση των κομματιών του group, μπορεί να είδαμε για πρώτη και τελευταία ως τώρα φορά το όνομά του στα credits ενός μόνο τραγουδιού (“New frontier”), είκοσι χρόνια μετά, ωστόσο όπως παραδέχονται οι υπόλοιποι, η επιρροή του στο γράψιμο ήταν και παραμένει τεράστια. Όντως, μεταγραφή «λίρα εκατό»!
ΣΤΟ STUDIO
Οι IRON MAIDEN θα αποβιβάζονταν τον Ιανουάριο του 1983 στη νήσο Jersey, κοντά στις ακτές της βορειοδυτικής Γαλλίας, μετατρέποντας το κλειστό τότε ξενοδοχείο Le Chalet σε βάση και το εστιατόριό του σε προβάδικο. Από την αρχή, η «αύρα», τα προμηνύματα που θα δέχονταν από την συνθετική διαδικασία, θα μετέφεραν την αίσθηση πως κάτι το σπουδαίο επίκειται.
Ο Harris θα περάσει ώρες ατελείωτες με τον Nicko δοκιμάζοντάς τον επάνω σε πολλές ιδέες και μένοντας τελικά παραπάνω από ενθουσιασμένος με τις ικανότητές του, οι Dave Murray/Adrian Smith θα συμμερίζονταν τον όλο ενθουσιασμό παίρνοντας επίσης μέρος σε εκείνο το ιδιότυπο παιχνίδι και στο τέλος της ημέρας, ο μηχανικός ήχου Doug Hall θα αναφωνούσε “that’s the f@cking line – up!”
Το σύνολο των τραγουδιών ήταν έτοιμο έναν μήνα μετά. Με την πεποίθηση πως είχαν στα χέρια τους κάτι το συγκλονιστικό, οι IRON MAIDEN θα πετούσαν τον Φεβρουάριο ως τις Μπαχάμες και τα Compass Point Studios για να τα ηχογραφήσουν και θα τα έδιναν τον Μάρτιο στον Martin “Marvin” Birch, ώστε να τα πάρει μαζί του μέχρι τα Electric Ladyland Studios της Νέας Υόρκης, για την τελική μίξη.
“… And God shall wipe away all tears from their eyes; and there shall be no more death, neither sorrow, nor crying, neither shall there be any more brain: for the former things are passed away…”
O Dickinson θα σου πει πως το “Piece of mind” (παραλίγο “Food for thought”… χμ… όχι τόσο καλός για τίτλος) είναι το καλύτερο και πλέον αγαπημένο του Maiden album. Λογικό, εδώ συνεισφέρει τον πλούσιο, όπως φάνηκε, οβολό του για πρώτη φορά, απελευθερωμένος από το προηγούμενο συμβόλαιο που είχε με τους SAMSON. O Harris το έχει στην τριάδα του και το θεωρεί το «πιο Maiden όλων». Έχει δηλαδή όλα τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν τον ήχο του group, στον απόλυτο βαθμό. Είναι επικό, τεχνικό, προοδευτικό, έχει και μια απίστευτη παραγωγή από τον Birch! Δεν ξέρω πως το κατάφερε, πήρε όλα τα στοιχεία του ήχου που έφτιαξε στους RAINBOW, DEEP PURPLE και WISHBONE ASH (κυρίως από αυτούς) και μπόλιασε με αυτά τον αντίστοιχο των IRON MAIDEN, δημιουργώντας στο τέλος κάτι που ακόμη και σήμερα, ακούγεται σύγχρονο και αψεγάδιαστο!
Εγώ πάλι θα σου πω πως είναι το πλέον σημαντικό κι επιδραστικό ολόκληρης της Maidenography. Θες επιχειρήματα για αυτό; Τέλεια. Πάρε ολόκληρη την σκηνή του αμερικανικού heavy/power metal. Δεν έχει σημασία αν αυτό είναι επικό, λυρικό, προοδευτικό, αν φορά μπλε ή λευκό κολλάρο, αν είναι ντελικάτο ή βάρβαρο. Για να δημιουργηθεί, στηρίχθηκε σε πρώιμη φάση στα δύο πρώτα Ozzy, στο “Heaven and Hell”, στο “Screaming for vengeance” και στο “Piece of mind” (σε δεύτερη ήρθαν τα “Powerslave”, “Defenders of the Faith” και o Dio, ολοκληρώνοντας το puzzle). Οι ομοιότητες, τα «δάνεια», οι επιρροές από το τέταρτο IRON MAIDEN album, χαρακτηρίζονται μονάχα στον υπερθετικό βαθμό. Οπότε, αναλογίσου πόσο μεγάλη ήταν εκείνη η σκηνή και πόσα/ποια συγκροτήματα προέρχονται από αυτή και θα καταλάβεις το μέγεθος της σημασίας του “Piece of mind”.
Και αυτό ξέρεις δεν έγινε τυχαία. Ο Rod Smallwood ήταν ανέκαθεν μεγάλη «γάτα». Η “World piece tour” ξεκίνησε στις 2 Μαΐου, πριν κυκλοφορήσει επίσημα ο δίσκος και για τους επόμενους επτά περίπου μήνες, το συγκρότημα θα έδινε 140 συναυλίες, τις περισσότερες εξ αυτών στις Η.Π.Α, δίνοντας στη χώρα του Θείου Sam και το μερίδιο της Άπω Ανατολής. Μοιραία λοιπόν, ο Αμερικανός έφηβος metalhead όπου και να πήγαινε, ό,τι και να έκανε, θα έβρισκε μπροστά του τους IRON MAIDEN και το καταπληκτικό νέο τους δισκογραφικό κατόρθωμα. Να πως γεννιούνται τα νέα συγκροτήματα και πως εκκολάπτονται οι νέοι μουσικοί, να και το δεύτερο επιχείρημα.
Έχει και τρίτο, συνδέεται με το παραπάνω. Μέχρι ΚΑΙ την περιοδεία “The Beast on the road”, οι IRON MAIDEN ήταν μια support μπάντα. Δεν ξέρω τι και πως και γιατί και αν τις άξιζε ή όχι και όλα αυτά που απασχολούν τους φανατικούς, ήταν πάντως μια support μπάντα, που είχε άλλα, μεγαλύτερα ονόματα από πάνω της. Από εκείνη την στιγμή όμως, θα ήταν το πρώτο όνομα, με groups σαν τους SAXON, QUIET RIOT και MSG ως support. Το “Piece of mind” λοιπόν ήταν ο δίσκος που έκανε τους IRON MAIDEN μια arena band και που τους έβαλε για τα καλά στα γήπεδα του Champions League. Οι 18.000 οπαδοί στο «φισκαρισμένο» Madison Square Garden, δε λένε ψέματα. Όπως δε λέει ψέματα το γεγονός πως το “The number of the Beast”, «έφαγε» τρελό boost κι έγινε πλατινένιο στις Η.Π.Α, μετά την περιοδεία του “Piece of mind”.
ΤΑ SINGLES
Ι) “Flight of Icarus”
Επικό, επιβλητικό, βασιζόμενο μέσα από τα μάτια του group και με σαφείς κοινωνικές προεκτάσεις στους στίχους του, στον μύθο του Ικάρου. Στην live εκδοχή του, είναι πιο «τραχύ» και ο ρυθμός του «τσιμπημένος» προς τα πάνω. O Harris την προτιμούσε, ο Dickinson όμως επέμενε στο πιο αργό, μελωδικό του στυλ και στην χρησιμοποίησή του ως single, πρωτίστως από τα ερτζιανά των Η.Π.Α. Τελικά, είχε αυτός δίκιο. Όχι μόνον οι Η.Π.Α, αλλά και το Ηνωμένο Βασίλειο αποθέωσε το “Flight of Icarus”, εκτός μια μερίδας «σκληροπυρηνικών» Βρετανών metalheads που το θεωρούσαν «φλώρικο» (σιγά το καλσόν)…
Το εξώφυλλο
Ο Ίκαρος παραπέμπει στον πίνακα “Evening: Fall of Day”, του William Rimmer (1816 – 1879) και σύμφωνα με τον Derek Riggs, επρόκειτο για μια αναφορά στους LED ZEPPELIN, που είχαν χρησιμοποιήσει τον ίδιο Ίκαρο και είχαν διαλυθεί λίγα χρόνια πριν. Η εμφάνιση του Bruce επί σκηνής στην “Legacy of the Beast Tour”, κρατώντας custom made φλογοβόλα και τραγουδώντας με χειλόφωνο, συνδέεται με τον φτερωτό Eddie που σκοτώνει τον Ίκαρο με ένα φλογοβόλο.
Βέβαια, ο Ίκαρος του Riggs είναι ολίγον τι… πονηρός (ή σωστότερα πρόστυχος, δες τον καλύτερα), όπως πρόστυχες είναι και οι φιγούρες στο έδαφος, οι οποίες εκ πρώτης όψεως καίγονται, αλλά με μια πιο προσεκτική ματιά, μάλλον… καλά περνούν. Αν κοιτάξεις δε, λίγο πάνω από τα φτερά του, θα δεις έναν κύβο, που δεν είναι παρά το κελί του Eddie.
ΙΙ) “The trooper”
Το πλέον αναγνωρίσιμο κομμάτι του album και ένα από τα πέντε (μη λέω και πολλά) trademark τραγούδια της μπάντας. Τα κιτάπια μου λένε πως έχει παιχτεί 1622 φορές μέχρι τώρα, θεωρώ πως θα εξακολουθεί να παίζεται ακόμη κι αν κοπεί το ρεύμα, για τέτοιο αποτύπωμα μιλάμε. Έμπνευση αποτέλεσε το ποίημα “The Charge of the Light Brigade” του Lord Alfred Tennyson (1809 – 1892) που υμνεί και ταυτόχρονα θρηνεί την επέλαση της Ελαφράς Ταξιαρχίας Ιππικού του Βρετανικού στρατού, στη μάχη της Μπαλακλάβα (κοντά στη Σεβαστούπολη) το 1854, η οποία διεξήχθη στα πλαίσια του Κριμαϊκού Πολέμου.
Στις ζωντανές εμφανίσεις από την επάνοδο των IRON MAIDEN ως σεξτέτο, o Bruce ντύνεται Redcoat και υψώνει την Union Jack σημαία. Βέβαια, ένας Redcoat πάντα θα εγείρει αντιδράσεις ακόμη και σε συναυλίες, είτε έχουν αυτές να κάνουν με την Κίνα (βλ. Πόλεμοι του Οπίου), την Σαγκάη (ομοίως), την Ιρλανδία (γνωστά τα θέματα εκεί), ή την… Sharon Osbourne. Στο live του Rock in Rio το 2000, ο Bruce απαγγέλει κάποιους από τους στίχους του ποιήματος (“Into the valley of Death, rode the six hundred/Cannon to right of them, cannon to left of them, volleyed and thundered…)
Το εξώφυλλο
Εμβληματικός όσο λίγοι ο Redcoat Eddie. Τον βλέπουμε έκτοτε να «ποζάρει» σε πανό διαφόρων ομάδων, οργανώσεων, συλλόγων ή και γω δεν ξέρω πια πού αλλού. Η λογική θα τον ήθελε έφιππο, να καλπάζει προς τα ρωσικά ορύγματα, αλλά ο Riggs τον φαντάστηκε πεζό. Άρα, βλέποντας τα πτώματα και τα αχρηστευμένα πυροβόλα πίσω του, ο Eddie πολέμησε τους Ρώσους μέσα στα ορύγματα στην τελική φάση της μάχης και ανήκει στους 195 επιζώντες της εφόδου.
Τα video clips
Και τα δυο singles έγιναν video clips. Αποφεύγουμε όπως ο διάολος το λιβάνι τις γελοίες camp chaos versions και προτιμούμε τις κλασσικές, ειδικά όσον αφορά το “The trooper”. Αυτό έλειπε να προτιμούμε τους κακοφτιαγμένους, a la Ed Hunter Eddies, από τα πλάνα της ταινίας “The Charge of the Light Brigade“ του 1936, με τον Errol Flynn και την Olivia de Havilland. Α! Στο video clip του “Flight of Icarus” βλέπεις για λίγο τον Martin Birch, ενώ ο τύπος με τη μαύρη κάπα είναι ο McBrain. Oscar-ική ερμηνεία, σε ένα Oscar-ικό clip. Ή και όχι.
Tα B–sides
B-side του “Flight of Icarus” θα ήταν ξανά το “I’ve got the fire” των MONTROSE, όπως στο single “Sanctuary”, σε studio εκτέλεση αυτή τη φορά. Οι συγκρίσεις περιττές. Αντίστοιχα στο “The trooper”, η μπάντα αποφάσισε να επιχειρήσει μια καταπληκτική διασκευή στο κλασσικότερο των κλασσικών “Cross-eyed Mary” των JETHRO TULL, που τα πήγε κι αυτή πολύ καλά στο αμερικανικό ραδιόφωνο.
Μια επιπλέον σημαντική παράμετρος του “Piece of mind” είναι πως η μπάντα καταπιάνεται έμμεσα ή άμεσα για πρώτη φορά, σε τόσο μεγάλο βαθμό με λογοτεχνικά, ιστορικά και μυθολογικά θέματα. Πέραν των δύο singles λοιπόν, οι IRON MAIDEN εμπνέονται από:
- Την ταινία “Where eagles dare” (ουσιαστικά από το μυθιστόρημα του Alistair MacLean)
2. Τον εκκλησιαστικό ύμνο του G. K Chesterton (1874 – 1936) “O God of Earth and altar” και τον Aleister Crowley (“Revelations”)
3. Τη σειρά διηγημάτων “The inhabitant of the lake and less welcome tenants” του John Ramsey Campbell (“Still life”)
4. Το μυθιστόρημα “La guerre du feu” («Ο πόλεμος της φωτιάς») του Joseph Henri Honoré Boex (1856-1940) και κατ’επέκταση από την ταινία του Jean-Jacques Annaud “Quest for fire” (όχι Harris, δεν περπατούσαμε ποτέ παρέα με δεινοσαύρους)
5. Τον θρυλικό samurai Miyamoto Musashi (“Sun and steel”), που έδωσε το όνομά του στο επίσης θρυλικό θωρηκτό του Β’ Παγκοσμίου (για να το βυθίσουν οι Αμερικανοί το χτύπησαν με δεκαεπτά βόμβες και δεκαεννέα τορπίλες, just sayin’)
6. Τον Frank Herbert και το μυθιστόρημά του “Dune” (“To tame a land”).
Το τελευταίο είναι το πρώτο Harris magnum opus, που εμπεριέχει όλα τα στοιχεία της γραφής του αρχηγού. Η εισαγωγή, η εξέλιξη, οι αλλαγές και η κλιμάκωση μέχρι το finale του, αποτέλεσαν τη βάση όλων εκείνων των μεγαλεπήβολων, επικών και prog συνθέσεων που ακολούθησαν. Από το “Rime of the ancient mariner” μέχρι το “The parchment”, όλα «μυρίζουν» “To tame a land”, είτε είναι καλύτερά του είτε όχι, δεν εξετάζουμε αυτό. Και ναι, κατηγορούμε τον Herbert που δεν έδωσε την άδειά του για να χρησιμοποιηθεί το “Dune” ως τίτλος, αλλά καθείς με τις απόψεις του και στο τέλος της ημέρας, μια χαρά επωφελήθηκαν και οι δυο πλευρές από τον «καυγά» τους. Bonus credit, η αναφορά στο κλασσικό “Asturias (Leyenda)” του πιανίστα και συνθέτη Isaac Albeniz.
Μια ακόμη σύνθεση-σημείο αναφοράς είναι το “Still life”, το άτυπο ομότιτλο κομμάτι του δίσκου (“Nightmares.. will give me peace of mind”). Όχι βέβαια για τις ασυναρτησίες που λέει στην αρχή ο Nicko, μιμούμενος τον δικτάτορα της Ουγκάντα Idi Amin Dada Oumee και κοροϊδεύοντας όλους εκείνους που κατηγορούσαν το συγκρότημα για κρυφά, σατανιστικά μηνύματα, αλλά διότι πέντε χρόνια και τρεις δίσκους πριν, φάνηκε ξεκάθαρα ποιο ήταν το όραμα του Harris που τον οδήγησε να γράψει το “Seventh son of a seventh son”. Δες το πόσο ωραία ταιριάζει με τα «ξαδερφάκια» του από τον «Έβδομο Υιό» στο “Maiden England”… Ένα από τα πλέον αδικημένα τραγούδια των “Golden Maiden years”, τόσο για τη μουσική του, όσο και για τους στίχους του που μπορεί να έχουν βάση ως είδαμε τον Campbell, αλλά εμπεριέχουν ξεκάθαρες αναφορές στον ψυχισμό του ανθρώπου και στην εσωτερική του «πάλη».
Φτάσαμε στο τέλος. Αντί επιλόγου, ας μου επιτραπεί μια προσωπική τοποθέτηση: Μέχρι πριν κάποια χρόνια, τον τίτλο του πιο υποτιμημένου των επτά πρώτων, κατείχε το “Somewhere in Time”. Τώρα έχω την εντύπωση πως ο χαρακτηρισμός ταιριάζει πιότερο στο “Piece of mind”. Μπορεί να μην είναι “Seventh son…”, “Powerslave” ή “The number…”, στα μάτια των πολλών, αλλά στα δικά μου, στέκει στο ίδιο ύψος. Και εύχομαι μετά από αυτό το κείμενο, αν οι απόψεις μας δεν ταυτίζονται, τουλάχιστον να το ξανακούσεις… αλλιώς.
Up the Irons!
Δημήτρης Τσέλλος
