ΟΝΟΜΑ ΑΛΜΠΟΥΜ: “Clandestine” – ENTOMBED
ΕΤΟΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ: 1991
ΕΤΑΙΡΕΙΑ: Earache
ΠΑΡΑΓΩΓΟΣ: Tomas Skogsberg
ΣΥΝΘΕΣΗ ΜΠΑΝΤΑΣ:
Φωνητικά, drums – Nicke Andersson
Κιθάρες – Alex Hellid
Κιθάρες – Ulf Cederlund
Μπάσο – Lars Rosenberg
Ξέρετε, όταν γράφω για κάτι τέτοια δημιουργήματα, μου είναι καμιά φορά δύσκολο να πιστέψω ότι έχουν περάσει όσα χρόνια έχουν περάσει, και παραμένουν τόσο φρέσκα όπως όταν βγήκαν. Επίσης, προσωπικά, θεωρώ αδιανόητο να βγάζεις τον Ιούνιο μιας χρονιάς το ντεμπούτο σου άλμπουμ που καθόρισε τις εξελίξεις στο death metal της χώρας σου (“Left hand path”) και να το διαδέχεσαι με ένα ισάξιό του συνθετικά και από πλευράς επιδραστικότητας (“Clandestine”), με άλλο τραγουδιστή (θα δούμε πιο κάτω το γιατί αναλυτικότατα), και κάποιοι (όχι λίγοι, κατά πως διαπιστώνω) όπως ο αδελφικός φίλος και συνάδελφος Άγγελος Κατσούρας να το ονομάζουν όχι μόνο τη καλύτερη σου δουλειά, αλλά και το τελειότερο άλμπουμ όλης της Σουηδίας. Μια άποψη που ενώ δεν συμφωνώ στο 100% (από κάτι συμπατριώτες τους 5 μέρες μετά το ‘95 βγήκε το κατ’ εμέ τελειότερο άλμπουμ της χώρας – έτσι, για την ιστορία!), καταλαβαίνω πως δεν βασίζεται μόνο στον οπαδισμό που όλοι μας έχουμε σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό. Και αυτό διότι θεωρώ ότι θέλει καμπανέλια, που αφήνουν ίχνος μετεωρίτη όταν σέρνονται, για να το πετύχεις, και μάλιστα υπό αυτές τις συνθήκες που θα δούμε. Οι ENTOMBED, ένα από τα σημαντικότερα μουσικά τέκνα της πανέμορφης Στοκχόλμης, τα διέθεταν και τα διαθέτουν σε περίσσευμα. Πάμε όμως να τα δούμε όλα, ένα-ένα, τι λέτε;
Βρισκόμαστε λίγο μετά το πρώτο πάταγο του “Left hand path”. Περιοδείες με ASPHYX, τα κεφάλια στραμμένα στη Σουηδία, όμορφα πράγματα! Και μέσα σε όλα αυτά, ο LG Petrov, λόγω προσωπικών διαφορών με την υπόλοιπη μπάντα, απολύεται από τους ENTOMBED πριν από τις ηχογραφήσεις του διαδόχου του. Σκούρα τα πράγματα λοιπόν. Δύσκολο να μην έχεις τραγουδιστή στο τόσο κρίσιμο δεύτερο άλμπουμ. Οι ENTOMBED προκειμένου να κερδίσουν χρόνο, κυκλοφορούν το EP “Crawl” νωρίτερα στο 1991, με τις ηχογραφήσεις να λαμβάνουν χώρα τον Ιανουάριο της χρονιάς. Σε αυτό είναι τρία κομμάτια, το παρόν και στο δίσκο ομώνυμο κομμάτι, και τα “Bitter loss”/”Forsaken” που είναι η δεύτερη πλευρά της κυκλοφορίας. To δε εξώφυλλο, τι έκπληξη, αποτελεί μια λεπτομέρεια από το εξώφυλλο του “Clandestine”. Τα φωνητικά ηχογράφησε ο γνωστός τους από τους NIRVANA 2002, Orvar Säfström. Αυτό δεν αποτελεί όμως μόνιμη λύση για τη μπάντα, που ήθελε κάποιον να Προσλαμβάνεται αρχικά (και λανθασμένα του δίνεται credit στο booklet για τα φωνητικά), ο Johnny Dordevic από τους συμπατριώτες τους CARNAGE. Και λέω λανθασμένα, διότι, εν τέλει, τα φωνητικά τα αναλαμβάνει ο κύριος Nicke Andersson. Ναι, καλά διαβάσατε. Στα πρότυπα των αρχόντων του τάφου AUTOPSY, ο drummer γίνεται και τραγουδιστής. Τώρα, αυτό, μια κουβέντα είναι, πως θα βγει όμως, το αποτέλεσμα; Η απάντηση δίνεται κατόπιν ηχογραφήσεων στα θρυλικά Sunlight υπό το βλέμμα του Tomas Skogsberg (δεν ξέρω αν το έχω ξαναπεί αλλά επανάληψις μήτηρ μαθήσεως: ΆΓΑΛΜΑ ΣΕ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΠΛΑΤΕΙΑ ΣΤΗ ΣΤΟΚΧΟΛΜΗ, ΧΘΕΣ!), και στις 12 Νοεμβρίου του 1991, κυκλοφορεί το ανεπανάληπτο “Clandestine” από την κραταιά τότε Earache records.
To φανταστικό εξώφυλλο του Dan Seagrave προδιαθέτει ακόμα μια φορά για το τι θα ακούσουμε, αλλά ουδείς πραγματικά γνωρίζει τι μας περιμένει. Ο αγαπητός μας κιθαριστικός ήχος – “αλυσοπρίονο” του Σουηδικού death metal όπως ορίστηκε στο “Left hand path”, παγιώθηκε εδώ. Στο “Left hand path” ωστόσο, ο ήχος είναι πιο πριμαριστός, σαν στομωμένο αλυσοπρίονο από το πολύ αιματοκύλισμα που προκάλεσε, μια και το υλικό του ήταν ήδη μερικών ετών ως υλικό των NIHILIST προτού ηχογραφηθεί ως υλικό των ENTOMBED. Στo “Clandestine” από την άλλη, το “αλυσοπρίονο” πήγε για service, η λεπίδα του κόβει σαν καινούργια, και όλοι τρέχουν να κρυφτούν από όποιον το κρατάει στα χέρια του! Και κάπως έτσι περιγράφεται το μπάσιμο του “Living dead” που ανάβει τη φωτιά του ορθόδοξου circle pit ακόμα και σε μοναχούς στο Θιβέτ! Σπάσιμο ρυθμού στη μέση για σεμινάριο, κακιασμένος Nicke Andersson να φτύνει στίχους και να μετατρέπει το δίσκο σε γήπεδο, με τη μπάντα να μη μασάει ούτε από απουσία Petrov, ούτε από τίποτα. Έτσι είναι, άμα είσαι μεγάλος και τα έχεις “μεγάλα”! Μεγάλα, και βαριά είναι τα riffs, στο “Sinners bleed” που ακολουθεί, με μια μελωδικότητα να διαφαίνεται όπως διαφαινόταν και στο ντεμπούτο σε σημεία όπως το φινάλε του ομώνυμου. Γκρούβα προτού ο Nicke απασφαλίσει με τη μπάντα να τρέχει μαζί του. Το δε sample με το στρατιωτικό ρυθμό στη μέση, αποτελεί αμίμητη στιγμή πηγαίου τρόμου, και αν ακουστεί στο βαθύ σκοτάδι, συνοδεύεται από φράσεις που λέγαμε μικρά του τύπου “μαμάααα…έκαναααα”.
Το πιο μαγικό με τον Nicke Andersson σαν drummer, είναι η όλη τσαχπινιά με την οποία παίζει σε ένα τόσο “μονοκόμματο” θεωρητικά μοτίβο όπως είναι αυτό των ENTOMBED. Ας πούμε, η γουστόζικη ρυθμικά εισαγωγή του “Evilyn” αν κάτσεις να τη σκεφτείς, παραείναι heavy metal-άδικη για να βγάλει νόημα σε ένα death metal δίσκο. Εδώ όμως, όχι μόνο βγάζει αλλά σε κάνει να λες όταν ξανακούς με προσοχή το δίσκο “καλά ρε μπαγάσα που το σκέφτηκες αυτό;” καταλήγοντας στο πασίγνωστο “πως τους πετσόκοψες έτσι, τα σκαμπό μου και τα αλυσοπρίονά μου;”, μια και στο εν λόγω κομμάτι ο κύριος πρωταγωνιστεί με τα απίστευτα γυρίσματα του. Τα εύσημα ωστόσο για την κιθαριστική σφαγή πρέπει να δοθούν και στους κυρίους Alex Hellid/Ulf Cederlund που κεντάνε riff-άρες που πότε κόβουν σβέρκους σε ροδέλες με τις ταχύτητες που πιάνουν (περί απασφάλισης ο λόγος…), πότε τους κάνουν θρύψαλα με τη γκρουβάτα ροκάδικη τους φύση (που χρωστάει τα μάλα στους πολυαγαπημένους τους MOTORHEAD – να τα λέμε κι αυτά!), με τον Lars Rosenberg, να έχει “κλειδώσει” με τον Andersson, δημιουργώντας ένα σαρωτικό αποτέλεσμα, αξιοζήλευτο, και αξιομίμητο από όλους σχεδόν τους συνοδοιπόρους τους, εντός και εκτός Σουηδίας! Μιλώντας για “μίμηση” του αποτελέσματος, εσείς που γνωρίζετε τα πολλά και ο νους σας κατεβάζει, τι σας λέει ένα άσμα που λέγεται “Chaos breed”; Γιατί κάτι μου λέει (ένα πουλάκι μου το ‘πε δηλαδής), ότι ο Taneli Jarva σαν να το γουστάρει τα μάλα τούτο εδώ το άλμπουμ! Τόσο που ονόμασε ένα project του έτσι, αποδίδοντας φόρο τιμής σε αυτό!
Πίσω στο θέμα μας, το video clip του δίσκου, το δεύτερο στην ιστορία της μπάντας, το αθάνατο “Stranger aeons”, απέκτησε γερό airplay στο MTV στην ακραία ζώνη του προγράμματος. Ένα κλασσικό άσμα, το οποίο αγκαζέ με το “Blessed be” κάνουν τους σβέρκους να πηγαίνουν ρυθμικά πάνω κάτω, με τα κοφτά και τόσο ρημαδιασμένα πωρωτικά riffs τους. Τα δε solos οριακά ανατριχιάζουν με τη μελωδικότητα και τη φινέτσα τους, καθόλη τη διάρκεια του δίσκου…ειδικά όταν δεν είναι η φάση “σούζα το αλογάκι”! Το “Crawl” αποτελεί μια από τις ήδη γνωστές στιγμές της μπάντας από το προαναφερθέν φερώνυμο EP. Απλούστατα στο έλεος του Nicke αποκτά άλλη ζωή, προτού στείλει τον σβέρκο μας στην άλλη ζωή! Ένα τσικ λιγότερο “προβάδικο” μεν παραγωγή, περισσότερο ΟΥΓΚ δε φωνή, και όπως ξέρουν όσοι αγαπούν αυτή τη μουσική “φωνητική ουγκανίλα ευφραίνει καρδία κάφρου”! Μιλώντας περί καφρίλας, πετιέται ένα “Severe burns” και σε πάει πριονοκορδέλα από εδώ ως τη Στοκχόλμη! Όλεθρος, σφαγή, ματσακόνι και η όπισθεν ματώνει και άλλα τέτοια χαριτωμένα, με το εξαιρετικό doom-άδικο σημείο στη μέση να αποδίδει τα δέοντα εκεί όπου ξεκίνησαν τόσα και τόσα όμορφα στο Σουηδικό metal (λέγε με CANDLEMASS). Κρυφό “χαρτί” του δίσκου το κλείσιμο “Through the collonades” με την ατμοσφαιρική/ακουστική εισαγωγή του που κλιμακώνεται σιγά σιγά σε ένα “σταματά-ξεκίνα” του ρυθμού το οποίο είναι ξεκάθαρο δείγμα συνθετικής κλάσης, με τα τύμπανα να γυρίζουν ανά διαστήματα στη θέση “κατά ριπάς” και τα πριόνια να φεύγουν μπροστά.
Το “Clandestine” έβγαλε τους Σουηδούς στο δρόμο σε πρώτη φάση στην Σκανδιναβική χερσόνησο, με τους MORBID ANGEL, ενώ σε διάφορες περιπτώσεις κατά τη προώθηση του δίσκου, βρέθηκαν να μοιράζονται τη σκηνή με τους (βαθιά ανάσα): MERCILESS (μανούλα μου…), UNLEASHED (τα ούλα μου…), ATHEIST, MORGOTH, EXHORDER, DISHARMONIC ORCHESTRA, DEAD HEAD και φυσικά τους πρωτοπόρους CANDLEMASS (λόχος, ημιανάπαυση, προσοχή!). Ξεχωριστή αναφορά πρέπει να γίνει στην περίφημη “Gods of grind” περιοδεία, την οποία έστησε η Earache, με το άκρως ετερόκλητο billing να έχει εκείνους, τους CARCASS, τους CATHEDRAL (!!) και τους CONFESSOR (!!!), υποθέτω σε μια απέλπιδα προσπάθεια να προωθήσουν κάπως το πιο αλλόκοτο και ξεχωριστό σχήμα του δυναμικού τους (τους CONFESSOR δηλαδή!). Το ζουμί ωστόσο, για να κλείσει και αυτό το κείμενο με κάποιο τρόπο, είναι πως 30 ολόκληρα χρόνια μετά, το “Clandestine” αποτελεί τιτάνιο κεφάλαιο του Ευρωπαϊκού ακραίου ήχου, ένα άφταστο και μοναδικό άλμπουμ στη δισκογραφία των death metal θρύλων της Στοκχόλμης. Και ακούγεται το ίδιο φρέσκο όπως τότε, τη στιγμή που κλείνουν αυτές οι γραμμές. Κάπου, κάποια μπάντα ακούει αυτό και το προκάτοχο του εν έτει 2021 και φτιάχνει τα δικά της τραγούδια πάνω σε αυτό το ύφος. Αυτό με μια λέξη, το λέω ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟΤΗΤΑ. Τελεία και παύλα.
Did you know that?
– Το εξώφυλλο είχε διαφορετικούς χρωματισμούς αναλόγως την έκδοση στο λογότυπο και το τίτλο του δίσκου. Έτσι, οι Αμερικάνικες εκδόσεις, και οι εκδόσεις του βινυλίου είχαν κόκκινο το λογότυπο. Οι δε εκδόσεις του βινυλίου το είχαν ανάγλυφο όπως και το τίτλο του δίσκου. Το CD, αρχικά είχε μαύρο λογότυπο, και στις επανεκδόσεις κίτρινο, ενώ υπάρχει και μια περιορισμένη έκδοση που έχει το λογότυπο πάλι ανάγλυφο.
– Συνεχίζεται η παράδοση των samples από ταινίες. Ενώ το “Left hand path” ξεκινούσε με sample του κύριου μουσικού θέματος από τη ταινία τρόμου “Phantasm” (1979), τα ακόλουθα 3 κομμάτια του “Clandestine” είχαν samples από ταινίες: το “Living dead” από το “The Masque of the red death” (1964), το “Sinners bleed” από την ταινία “The mummy” (1932) και το “Blessed be” από τη ταινία “Rope” (1948).
– Το οπισθόφυλλο το σχεδίασε ο ίδιος ο Nicke Andersson, δείχνοντας το ταλέντο του και σε αυτό το τομέα!
Γιάννης Σαββίδης
