a
Να, λοιπόν, που ήρθε η ώρα και για εμένα να δέσω τα κορδόνια μου στην σέντρα του “Worst to best”. Με άλμπουμ-σταθμό για τον χώρο, γενικότερα, όχι ό,τι κι ό,τι. Θα προχωρήσω σε μία αξιολογική κατάταξη, τουλάχιστον όσο μου επιτρέπει η ίδια η Ιστορία να ακουμπήσω αυτό τον «μυστηριώδη μονόλιθο». Διότι εδώ, πρακτικά, κοιτώντας 53 χρόνια πίσω στον χρόνο, γινόμαστε μάρτυρες μιας βασανιστικής γέννας, της δημιουργίας του heavy metal. Την μέρα που οι BLACK SABBATH των Tony Iommi (κιθάρα), Ozzy Osbourne (φωνητικά), Geezer Butler (μπάσο) και Bill Ward (ντραμς) εξαπέλυσαν στον κόσμο το σκοτεινότερο ντεμπούτο όλων των εποχών, το πρώτο ομώνυμο άλμπουμ τους, “Black Sabbath”. Μέχρι τότε, στην pop και rock σκηνή, κυριαρχούσε το ουτοπικό πνεύμα της παγκόσμιας αγάπης, ειρήνης και συμφιλίωσης. Όμως, σε αντίθεση με συγκροτήματα όπως π.χ. οι BEATLES, που τραγουδούσαν “She loves you, yeah, yeah, yeah”, ο Ozzy ικέτευε για την ψυχή του τραγουδώντας “Oh, no, no, please, God, help me!”, τελειώνοντας ουσιαστικά την αθωότητα μίας εποχής που συμβόλιζε την «επί γης ειρήνη εν ανθρώποις ευδοκία». Όπως θα έλεγε και ο Butler ένα χρόνο αργότερα στο περιοδικό Rolling Stone «είναι ένας σατανικός κόσμος. Ο διάβολος έχει τον έλεγχο τώρα. Οι άνθρωποι δεν μπορούν να ενωθούν και δεν υπάρχει ισότητα. Είναι αμαρτία να βάζεις τον εαυτό σου πάνω από τους άλλους ανθρώπους, και όμως αυτό κάνουν όλοι». Ακουγόταν επίκαιρο τότε και ακούγεται επίκαιρο τώρα.
The “Black Sabbath” countdown:
- “Sleeping village” (3.46):
Ένα αργό, ακουστικό τραγούδι, το “Sleeping village” εικάζεται ότι μιλάει για τις διαβόητες δίκες των μαγισσών στο Salem. Μια σειρά από δίκες ανθρώπων που κατηγορήθηκαν για μαγεία, στην πόλη Salem στην αποικιακή Μασαχουσέτη από τον Φλεβάρη του 1692 έως και τον Μάϊο του 1693, με πάνω από 200 κατηγορούμενους. Τριάντα άτομα κρίθηκαν ένοχοι, από τους οποίους εκτελέστηκαν 20, 14 γυναίκες και 6 άνδρες. Στην αρχή ακούμε τον παραγωγό Rodger Bain να παίζει με την γκιμπάρντα, μία μικρή άρπα στόματος που χρησιμοποιήθηκε για να προσδώσει μία επιπλέον ατμοσφαιρική διάσταση στην εισαγωγή. Ο Ozzy είναι εμφανώς καταπονημένος, σχεδόν βραχνιασμένος στην αρχή του τραγουδιού, το οποίο ήταν και το τελευταίο στην ηχογράφηση του άλμπουμ. Το “Sleeping village” ακούγεται περισσότερο σαν μία συρραφή ιδεών χωρίς κάποιο ιδιαίτερο προσανατολισμό, με ένα αυτοσχέδιο jazz/blues ξέσπασμα, όπως οι SABBATH θα έπαιζαν ζωντανά.
- “Behind the wall of sleep” (3.37):
Ένα μικρό και ενδιαφέρον σύνολο ιδεών, το “Behind the wall of sleep” έχει ένα πιο … φωτεινό τόνο, παρά την επαναλαμβανόμενη φράση “turns your body to a corpse” κάπου στην μέση και αναφορά σε κάτι που φαίνεται να είναι … νεκρομαντεία. Έχει κάποια στοιχεία που σίγουρα δεν είναι αδιάφορα, αλλά ακούγεται και αυτό σαν ένα συνονθύλευμα στοιχείων που δεν πρόλαβε τελείως να ωριμάσει, οπότε ηχογραφήθηκε κάπως «τσάτρα-πάτρα» προκειμένου να συμπληρώσει το tracklist του άλμπουμ. Φήμες που το θέλουν να είναι θεματολογικά εμπνευσμένο από την παρόμοιου τίτλου σύντομη ιστορία του H.P. Lovecraft (“Beyond the Wall of Sleep”) ελέγχονται αυστηρά.
- “Evil woman” (3.27):
Οι SABBATH αναγκάστηκαν να προσθέσουν και κάποιες διασκευές στην πρώτη τους ηχογράφηση, λογικά αυτές που «είχαν» καλύτερα στα live τους. Ένα τέτοιο ήταν το “Evil woman”, μία επιτυχία των Αμερικάνων blues rockers CROW. Χρόνια αργότερα, ο Iommi δήλωσε ότι το συγκρότημα δέχτηκε απρόθυμα να διασκευάσει το “Evil woman”, κατόπιν παραίνεσης του τότε μάνατζερ τους Jim Simpson, ο οποίος επέμενε (και δίκαια) να ηχογραφήσουν κάτι πιο εμπορικό. Το εν λόγω τραγούδι έγινε και το πρώτο single τους, με b-side το “Wicked world”. Τελικά, λόγω της εξέλιξης των SABBATH, οι CROW ήταν αυτοί που επωφελήθηκαν περισσότερο από την συγκεκριμένη διασκευή, αφού το συγκρότημα από την Minnesota έγινε γνωστό ως το πρώτο που διασκεύασαν οι SABBATH. Σημειώνεται ότι στις υπόλοιπες εκδόσεις του “Black Sabbath” πλην Ευρώπης, το “Evil woman” αντικαταστάθηκε με το b-side του. Για πρώτη απόπειρα, είναι μια χαρά.
- “Wicked world” (4.43):
Τελικά, οι SABBATH πήραν το ρίσκο να παίξουν με τις δικές τους δυνάμεις στις ΗΠΑ, αφήνοντας εκτός το “Evil woman” (που είχε ήδη γίνει εκεί επιτυχία ένα χρόνο πριν από τους CROW) και βάζοντας στην θέση του το δικό τους “Wicked world”. Μετά το σύντομο πέρασμα του από τους JETHRO TULL, ο Tony Iommi προσπάθησε να φέρει κάποια στοιχεία από αυτή την εμπειρία του στους EARTH, που αργότερα θα μετονομαζόντουσαν σε BLACK SABBATH. Το “Wicked World” ήταν ένα από τα πρώτα τραγούδια που έγραψε το συγκρότημα με αυτές τις ιδέες, πιθανόν το πρώτο τους, σύμφωνα με τον Iommi. Tα καταιγιστικά ντραμς του Bill Ward, το ευφυές παίξιμο των Iommi και Butler και η όλο αυτοπεποίθηση ερμηνεία του Ozzy, κάνουν το “Wicked world” μία ποιοτική προσθήκη στο άλμπουμ. Στα bonus, το αντιπολεμικό μήνυμα του τραγουδιού, το οποίο πάντα θα είναι διαχρονικό και επίκαιρο και που οι SABBATH θα προέβαλαν στο έπακρο με την επόμενη τους δουλειά “Paranoid” και στο επικό “War pigs”.
- “Warning” (10.33):
H δεύτερη διασκευή των SABBATH στο ντεμπούτο τους, έρχεται από τους AYNSLEY’S DUNBAR RETALIATION με το κάπως ψυχεδελικό “Warning”. Ο Dunbar θα γινόταν διάσημος λίγα χρόνια αργότερα ως ντράμερ των JOURNEY, ενώ στην πλούσια καριέρα του έχει παίξει με την αφρόκρεμα του κλασικού rock. Αυτό το δεκάλεπτο «τζαμάρισμα» περιλάμβανε αρχικά ένα διπλάσιας διάρκειας σόλο του Iommi, αλλά ο παραγωγός Rodger Bain το πετσόκοψε, παίρνοντας μία σωστή, κατά την γνώμη μου, πρωτοβουλία. Και με μόλις 12 ώρες στην διάθεση τους για την ηχογράφηση του άλμπουμ, δεν υπήρχε χρόνος για διαφωνίες. Εδώ φαίνεται και η τεράστια ικανότητα του Bill Ward, ο οποίος, πολύ κακώς κατά την άποψη μου, δεν πιστώνεται επαρκώς την συνεισφορά του στον ήχο των SABBATH αλλά και για το γενικότερο στυλ και παίξιμο στον hard rock και metal ήχο. Και φυσικά, όλη η πολυπλοκότητα του παιξίματος του Ward, καθώς και οι jazz επιρροές που έφερε, είναι πιο ξεκάθαρες εδώ παρά σε άλλο τραγούδι, όχι μόνο σε αυτό το άλμπουμ αλλά και στα υπόλοιπα που ακολούθησαν.
- “The Wizard” (4.25):
Το «The Wizard» είναι ίσως το πιο «περίεργο» τραγούδι στο ντεμπούτο των ΒLACK SABBATH και όχι μόνο, μιας και πάνω στην βαρύγδουπη εισαγωγή ακούμε και λίγη φυσαρμόνικα από τον Ozzy! Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι το τραγούδι εμπνεύστηκε από τον μάγο Gandalf από τον Άρχοντα των Δαχτυλιδιών του Tolkien, αλλά άλλες (κακές) φήμες λένε ότι οι φιλικοί έμποροι ναρκωτικών της μπάντας στη γειτονιά μπορεί να έπαιζαν επίσης τον ρόλο του «μάγου». «Τότε κάναμε αρκετά ναρκωτικά», είναι ο τρόπος με τον οποίο ο Tony Iommi μιλάει για την προέλευση του “The Wizard”! Οι blues ρίζες των SABBATH είναι εμφανέστατες σε αυτό το εκρηκτικό τραγούδι, με το rhythm section των Bill Ward και Geezer Butler να δίνει πόνο, κρατώντας τα πράγματα σε κίνηση καθώς ο κιθαρίστας Iommi μπαινοβγαίνει στην αφήγηση του Ozzy για την ημέρα που γνώρισε τον Gandalf από τον «Άρχοντα των Δαχτυλιδιών». Βέβαια, πέρα από την πλάκα (sic) μπορεί να λέει και την αλήθεια ο Ozzy… ποτέ δεν ξέρεις τι είναι ικανός να έχει καταφέρει!
- “N.I.B.” (6.07):
Για εμένα το καλύτερο συνθετικά τραγούδι του “Black Sabbath”. Το συγκρότημα σαφώς εξερευνεί τον εαυτό του και τις δυνατότητες του σε αυτή την πρώτη κυκλοφορία, προσθέτοντας στο μίγμα, σε άνισες δόσεις κάποιες φορές, jazz και ψυχεδέλεια. Εδώ νομίζω ότι πραγματικά βρίσκουν τον πραγματικό τους χαρακτήρα. Το τραγούδι διαμορφώθηκε τον καιρό που έπαιζαν στο Star Club του Αμβούργου. Παραδόξως, το φοβερά ρυθμικό μπάσο του Butler είναι αυτό που καθορίζει μουσικά την δυναμική του “N.I.B.” και όχι οι έξυπνες, κιθαριστικές τοποθετήσεις του Iommi και το σταθερό παίξιμο του Ward. Τα δε απόκοσμα φωνητικά του Ozzy αποδίδουν με πάθος μία ερωτική εξομολόγηση του Εωσφόρου που ερωτεύεται κάποια γυναίκα, με αποτέλεσμα να γίνει και ο ίδιος καλός (όπως τον βάζει να λέει σε πρώτο πρόσωπο ο Geezer Butler). “Follow me now and you will not regret, leaving the life you led before we met, you are the first to have this love of mine, forever with me till the end of time” … η μόνη περίπτωση που ο άρχοντας της Αμαρτίας υποκύπτει στον ίδιο τον Πειρασμό; Αν αυτό δεν είναι το πιο ερωτικό τραγούδι που έχει βγει ποτέ, τότε δεν ξέρω ποιοι είναι!
Σε αντίθεση με τις διάφορες φήμες, “N.I.B.” δεν σημαίνει “Nativity in Black” (ή “Name In Blood”), αλλά είναι μία αστεία αναφορά στο μικρό γένι τύπου “goatee” του Bill Ward, που έμοιαζε με μύτη από στυλό (nib) και για αυτό τον αποκαλούσαν “Nibby”, όπως τον πρωτοείπε ο Ozzy έχοντας καταναλώσει λίγο acid. Οι τελείες ανάμεσα μπήκαν για να εντείνουν κάπως το μυστήριο και να κάνουν τον τίτλο λίγο πιο ενδιαφέροντα και έμεινε έτσι αφού ο Butler δεν μπορούσε να σκεφτεί κάποιον άλλο τίτλο.
Δεν θα ήταν ένα από τα μεγάλα plot twist της Πλάσης να μεταβάλλεται ο Σατανάς σε έναν ερωτευμένο άγγελο, εξουδετερώνοντας μια για πάντα το Κακό από μέσα (“Now, I have you with me under my power, our love grows stronger now with every hour, look into my eyes, you’ll see who I am, my name is Lucifer, please take my hand); Μαζί με το ομώνυμο τραγούδι, το “N.I.B.” ήταν αυτό που χαρακτήρισε τον μελλοντικό τους ήχο, φέρνοντας μπροστά τον heavy ήχο και αφήνοντας σαφώς πιο πίσω τα blues, την jazz και την ψυχεδέλεια.
- “Black Sabbath” (6.22):
“What is this that stands before me?
Figure in black which points at me.”
To τραγούδι που γέννησε το heavy metal και ξεκίνησε ένα ξεχωριστό μουσικό είδος που εκατομμύρια οπαδοί σε όλο τον κόσμο λάτρεψαν και εξακολουθούν να λατρεύουν. Ο λόγος που πολλοί εξ ημών είμαστε εδώ που είμαστε, ακούμε αυτά που ακούμε και γράφουμε αυτά που γράφουμε.
Η στιγμή που ο Tony Iommi έχασε τις άκρες των δακτύλων του σε ένα εργασιακό ατύχημα στον τόρνο, όντας 17 χρονών μπορεί να είχε καθοριστικό αντίκτυπο στο παίξιμο του και στον ήχο των BLACK SABBATH, μαζί με τον σκοτεινό ήχο και της αντίστοιχη αισθητική που αιχμαλώτισε την φαντασία των πρώτων μεταλλάδων.
Πιθανολογείται ότι καθώς οι EARTH (όπως ήταν γνωστό το συγκρότημα πριν γίνουν BLACK SABBATH) πρόβαραν το set τους σε κάποια παρακμιακά σινεμά του Birmingham, κάποιος πρότεινε ότι ίσως να υπήρχε κοινό που θα πλήρωνε για να ακούει τρομακτική μουσική, όπως κάποιοι πλήρωναν για να δουν ταινίες τρόμου, κάτι που επισημάνθηκε και από τον Butler.
Σίγουρα, όμως, άλλαξαν όταν ο μπασίστας ήρθε σε μία πρόβα των EARTH με μία ιδέα για ένα τραγούδι, εμπνευσμένο από έναν εφιάλτη (ή όχι;) που είχε. Όντας μεγάλος fan των ταινιών τρόμου και του μυθιστοριογράφου Dennis Wheatley, του οποίου η θεματολογία περιστρεφόταν γύρω από τον αποκρυφισμό και την σκοτεινή μαγεία, άρχισε ερασιτεχνικά να ασχολείται και στην πράξη με τις σκοτεινές τέχνες, με ιδιαίτερη ζέση και ένα κάποιο … ταλέντο. Παρόλα αυτά, ένα βράδυ που έπεσε να κοιμηθεί ένιωσε μία απειλητική παρουσία στον χώρο και κοιτώντας στην βάση του κρεβατιού του διαπίστωσε ότι τον κοιτούσε μία σιωπηλή, μαυροντυμένη και σκοτεινή φιγούρα. Αν και δεν είναι σίγουρο πως όντως είχε μία τέτοια μεταφυσική εμπειρία ή απλά είχε μαστουρώσει πολύ, αυτό ήταν αρκετό για να τον φοβίσει τόσο πολύ, ώστε να σταματήσει να μπλέκεται σε αυτού του είδους τις …. δραστηριότητες!
Με τον Ozzy να μην χάνει χρόνο να καταγράψει σε μορφή στίχων αυτή την τρομακτική εμπειρία του Butler, προέκυψε ένα τραγούδι που πήρε τον τίτλο “Black Sabbath”, από την ομώνυμη ταινία του μετρ των ταινιών τρόμου, του Βρετανού Boris Karloff (πραγματικό όνομα William Henry Pratt), την οποία οι τέσσερις τους είχαν παρακολουθήσει πρόσφατα. Μία τριλογία ιστοριών τρόμου που προβλήθηκε πρώτη φορά το 1963. Είναι ρεαλιστικά αδύνατο να εκτιμηθεί η σημασία του “Black Sabbath” όχι μόνο για το ίδιο το συγκρότημα αλλά και για την σκληρή μουσική, γενικότερα. «Τότε άρχισαν να συμβαίνουν όλα», είπε ο Tony Iommi σε συνέντευξη του χρόνια αργότερα. «Το όνομα ακουγόταν μυστηριώδες, έδωσε στο κοινό κάτι να σκεφτεί, ενώ σε εμάς έδωσε μια κατεύθυνση να ακολουθήσουμε». Οι αντιδράσεις που προκαλούσαν με αυτό το συγκεκριμένο τραγούδι στο ανυποψίαστο κοινό που τους έβλεπε ζωντανά, ήταν μία ένδειξη για το τι θα ακολουθούσε.
Εκεί άλλαξε το συγκρότημα το όνομα του από EARTH σε BLACK SABBATH και έκτοτε δεν ξανακοίταξαν πίσω. Το πρωταρχικό heavy metal τραγούδι, που ακουγόταν σαν το soundtrack ταινίας τρόμου, σύνθεση ανάλογη της οποίας της οποίας δεν υπήρχε πριν από αυτή και, νομοτελειακά, δεν θα υπάρξει και μετά. O παραγωγός Rodger Bain και ο μηχανικός ήχου Tom Allom (ναι, ο παραγωγός των JUDAS PRIEST την χρυσή εποχή από το “Unleashed in the East” έως και το “Ram it down”) πρόσθεσαν τη βροχή και την πένθιμη εκκλησιαστική καμπάνα στο “Black Sabbath”, χωρίς καν να το πουν στο συγκρότημα. Κάτι που ανέδειξε ακόμα περισσότερο τα παρακάλια του τρομαγμένου Ozzy και τα ανατριχιαστικά riff του Iommi, ο οποίος χρησιμοποίησε το διαβόητο τρίτονο, την «συγχορδία του Διαβόλου» (η οποία, πάντως, σε αντίθεση με την παραπληροφόρηση που κυκλοφορούσε εκεί έξω για αρκετά χρόνια, δεν είχε απαγορευτεί κατά τον Μεσαίωνα).
Εδώ και 53 χρόνια, κανένα τραγούδι δεν είναι πιο κατάλληλο για να εκπροσωπήσει όχι μόνο την καριέρα των BLACK SABBATH, αλλά και το ίδιο το μουσικό είδος με το οποίο ασχολούμαστε εδώ. Με τα λόγια του ίδιου του Tony Iommi, «πραγματικά, αυτό τα ξεκίνησε όλα. Το “Black Sabbath” έγινε το σημείο αναφοράς μας».
Κώστας Τσιρανίδης
