Από το σκοτάδι προς τη φλόγα
Υπάρχουν δίσκοι που γράφονται με πειθαρχία, άλλοι που γεννιούνται από ένστικτο, άλλοι που χρειάζονται πολύ χρόνο για να τους αποδοθεί δικαιοσύνη από το κοινό, άλλοι που θα μείνουν για πάντα στην σκιά όσο καλοί και ένα είναι, και άλλοι που απλά το timing τους δεν ήταν σωστό. Γενικά πολλές κατηγορίες. Υπάρχουν και οι δίσκοι που διαδέχτηκαν ιδιόμορφα άλμπουμ και το έργο τους εξ ορισμού ήταν εξαιρετικά δύσκολο. Το “Mob rules” ανήκει σε αυτή την κατηγορία, γιατί η αποδοχή και η έκρηξη του “Heaven and hell” μοιραία έθεσε πολύ υψηλά standards για τον διάδοχό του. Ένα άλμπουμ που βγήκε μέσα από τον ιδρώτα, τον καπνό και τις εντάσεις μιας μπάντας που είχε μόλις γευτεί την α(A)ναγέννηση και κινδύνευε ξανά να βρεθεί στον Μεσαίωνα.
Το 1981, οι BLACK SABBATH δεν ήταν πια τα παιδιά που είχαν παίξει στο “Paranoid” ή στο “Master of reality”. Ο Ozzy είχε φύγει, το τραύμα ήταν μεγάλο αλλά ο Ronnie James Dio είχε φέρει νέα φλόγα, και ο Bill Ward είχε αντικατασταθεί από τον Vinny Appice. Ο Tony Iommi και ο Geezer Butler αναζητούσαν ένα δεύτερο μονοπάτι, πιο σκληρό, πιο αιχμηρό, πιο «μεταλλικό» από ποτέ, μιας και το εγχείρημα του “Heaven and hell” ήταν πολύ πετυχημένο τόσο εμπορικά, όσο και μουσικά. Άλλωστε βρίσκονταν σε μια εποχή που ήδη ως headliners και πρωτοπόροι των 70s, ένιωθαν την ανάσα της νέας γενιάς πίσω τους και τα γκαράζ σε Ευρώπη και Αμερική ήταν γεμάτα με ταλαντούχες νέες μπάντες, που ανυπομονούσαν να κάνουν το μεγάλο βήμα. Και κάτι ακόμα που συχνά ξεχνάμε να αναφέρουμε. Το ανταγωνισμό με τον Ozzy, που και είχε ξεκινήσει εντυπωσιακά την καριέρα του την προηγούμενη χρονιά με το εξαιρετικό “Blizzard of Ozz” και ερχόταν φουριόζος με το “Diary of a madman” να το διαδέχεται. Όλοι δηλαδή είχαν από κάτι να αποδείξουν και στο κοινό, αλλά και στον εαυτό τους. Η πίεση θα ήταν φανερή. Κι έτσι, μέσα στα Record Plant Studios της Καλιφόρνια, με τον Martin Birch στην παραγωγή (ήδη από τότε με πολλά παράσημα στο πέτο του), γεννήθηκε ένας δίσκος πιο ωμός, πιο ψυχρός, πιο θυμωμένος από το “Heaven and hell”, με άλλα λόγια ήρθε το πιο απειλητικό και πιο βαρύ “Mob rules”. Σαφώς σε σημεία πολύ πιο επιθετικό!
Δουλειά μας σήμερα δεν είναι να κάνουμε μια περιγραφή των συνθηκών κάτω από τις οποίες δημιουργήθηκε και νομίζω ότι σας έδωσα μια σχετικά καλή εικόνα του περιβάλλοντος μέσα στο οποίο γεννήθηκε, δουλειά μας είναι να θυμηθούμε τα τραγούδια και για ακόμα μια φορά, πάντα με βάση την προσωπική άποψη του συντάκτη, να μπουν σε μια αξιολογική σειρά. Οπότε πάμε να κατεβούμε στα έγκατα του δίσκου, εκεί όπου ο ήχος γίνεται τελετουργία, και να τα βάλουμε σε μια σειρά από το πιο «αδύναμο» κομμάτι προς το πιο μεγαλειώδες.
The “Mob rules” countdown:
9. “E5150” (2:51)
Το “E5150” δεν είναι κανονικό τραγούδι, απλά μια εισαγωγή. Ένα σύντομο, σκοτεινό βουητό από κιθάρες περασμένες μέσα από synths, και ηλεκτρικές παρεμβολές που χτίζουν μια αίσθηση απειλής, άγχους και σκότους. Ο τίτλος του, μην το συγχέεται με τι “5150” των VAN HALEN, ένας συνδυασμός από την λέξη “EVIL” γραμμένο σε ρωμαϊκούς αριθμούς, ακούγεται σαν μια προειδοποίηση. Μια πόρτα που ανοίγει στην καταιγίδα. Μπορεί να είναι το «χειρότερο» του δίσκου με μουσικούς όρους, αλλά είναι το κατώφλι του ομώνυμου τραγουδιού του άλμπουμ.
8. “Slipping Away” (3:45)
Εδώ, οι SABBATH αφήνουν για λίγο τoν βαρύ ήχο τους και πιάνουν κάτι σχεδόν groove, σαν το “Wshing well” από το “Heaven and hell”. Έχει ένα σχεδόν bluesy feeling, με τον Geezer να κρατά σταθερά τη γραμμή του και τον Vinnie Appice να παίζει με πολύ με τον ρυθμό. Ο Dio δείχνει τη φωνητική του ευλυγισία, όμως το κομμάτι δεν φτάνει την ατμόσφαιρα των υπολοίπων. Ακούγεται σαν ένα μικρό ευχάριστο διάλειμμα μέσα στην ένσταση του άλμπουμ, αλλά δεν διαθέτει εκείνο το στοιχείο του μυστηρίου που κάνει το “Mob rules” να αιωρείται σε άλλη διάσταση. Δεν είναι κακή στιγμή φυσικά, αλλά μοιάζει να έρχεται σαν outtake των session του “Heaven and hell”.
7. “Country girl” (4:02)
Ίσως το πιο παρεξηγημένο κομμάτι του δίσκου. Το πιο RAINBOW τραγούδι των SABBATH, νομίζω γραμμένοι οι στίχοι, από τον Dio, για την Wendy. Ρυθμικό και δυναμικό, απλό και σχεδόν αφηγηματικό, ένα τραγούδι που το αδίκησαν αρκετά αφού σπάνια το έπαιζαν live. Η κιθάρα του Iommi είναι βαριά, το riff πολύ χαρακτηριστικό και η φωνή του Dio γεμίζει τον χώρο σαν εξομολόγηση. Είναι αυτό που λέμε deep cut favorite, και σας συστήνω να ακούσετε την εξαιρετική του εκτέλεση από το “Live at Hammersmith Odeon”. Απλό, ναι μα κάτω από την απλότητα, φαίνεται όλη η χάρη του!
6. “Over and Over” (5:27)
Το “Over and Over” είναι το πιο μελαγχολικό τραγούδι του δίσκου, αργό, σχεδόν πνιγηρό, με blues υφος, αλλά με τη φωνή του Dio να μετατρέπει την θλίψη σε μεγαλείο. Από την άλλη κιθάρα του Iommi στάζει πόνο σε κάθε νότα και η ατμόσφαιρα μόνο θυμίζει τον παλιό, μελαγχολικό βαρύ ήχο των SABBATH, αλλά και εδώ δεν υπάρχει πια ελπίδα — μόνο αποδοχή. Ένα φινάλε σπαρακτικό και όμορφο, όπως μόνο αυτοί θα μπορούσαν να γράψουν.
5. “Voodoo” (4:32)
Ο τίτλος τα λέει όλα. Εδώ οι SABBATH βυθίζονται πιο πολύ στον σκοτεινό τους κόσμο. Σχεδόν τελετουργικό το riff του Iommi σέρνεται σαν φίδι, η φωνή του Dio έχει αυτή την σχεδόν εκδικητικά αφηγηματική ένταση, και το ρεφρέν μένει χαραγμένο στο μυαλό. Ο Geezer χτίζει ένα υπόγειο groove, και ο Vinny Appice κάνει τα τύμπανα να ακούγονται σαν καρδιακοί παλμοί. Το “Voodoo” είναι το πιο «Sabbathικό» κομμάτι του δίσκου και θυμίζει τα σκοτεινά μονοπάτια των ‘70s, αλλά με παραγωγή πιο αιχμηρή, πιο μοντέρνα και με λιγότερη ψυχεδέλεια, είναι πιο άμεσο.
4. “Turn up the night” (3:40)
Το εναρκτήριο ξέσπασμα στα χνάρια του “Neon knights’. Δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος για την εισαγωγή του “Mob rules” από αυτή την ορμή. Τα τύμπανα πέφτουν σαν βόμβες, ο Iommi σκορπίζει ηλεκτρικούς σπινθήρες, κι ο Dio τραγουδά με έναν ενθουσιασμό σχεδόν νεανικό. Το τραγούδι είναι μια έκρηξη, μια επιστροφή στη δράση. Δεν είναι το πιο “βαθύ” κομμάτι του άλμπουμ, αλλά έχει κάτι το ακατέργαστο και το ειλικρινές. Θα έλεγα πως είναι ο ήχος μιας μπάντας που ξέρει ότι ζει μια δεύτερη ζωή και θέλει να το φωνάξει με κάθε τρόπο, πως δεν θα καταθέσει τα όπλα.
3. “The Mob Rules” (3:12)
Δεν είναι τυχαίο που με αυτό άνοιγαν τα live τους μέχρι και τα χρόνια των HEAVEN & HELL. Η οργή και ο θυμός σε καθαρή μορφή. Τρία λεπτά κόλασης, με τη φωνή του Dio να σε χτυπάει σαν σφυρί και την κιθάρα του Iommi να κόβει σαν ακονισμένο σπαθί. Η παραγωγή του Birch είναι τόσο τραχιά, που σχεδόν μυρίζεις το αίμα. Δεν είναι τυχαίο ότι χρησιμοποιήθηκε (με άλλη μίξη βέβαια) και στο soundtrack της ταινίας “Heavy metal” ήταν το απόλυτο δείγμα της εποχής: ωμό, επιθετικό, επικίνδυνο, χωρίς περιττές φιγούρες. Άμεσο! “If you listen to fools… the mob rules!” — ένα σύνθημα, μια κραυγή ενάντια στην τύφλωση των μαζών, πάντα επίκαιρο, πάντα διαυγές! Ίσως το πιο «τραχύ» heavy metal κομμάτι των SABBATH με τον Dio.
2. “The Sign of the Southern Cross” (7:47)
Έρχεται κατευθείαν από το “Heaven and hell” και το “Children of the sea” σαν μια φυσική επέκτασή τους. Μια επική αφήγηση για τη μοίρα, το φως και το σκοτάδι, την αιώνια ένωση ανάμεσα στον άνθρωπο και το Θείο. Το μπάσο γεμίζει το κενό, ο Iommi πλέκει ένα riff που μοιάζει με κάλεσμα των αρχαίων Θεών κι ο Dio σε μια από τις πλέον συγκλονιστικές του ερμηνείες! “The sign of the southern cross”, ένα ρεφρέν που μοιάζει να χαράζεται στον ουρανό. Είναι doom, είναι metal, είναι λυρικό ποίημα. Όλη η δύναμη, το μυστήριο και η τραγωδία των BLACK SABBATH κρύβεται μέσα σε αυτό το τραγούδι. Το μεγαλείο τους.
1. “Falling Off the Edge of the World” (5:03)
Εδώ σταματούν όλα.
Το τραγούδι αυτό δεν ανήκει απλώς στο “Mob Rules”, είναι το πνεύμα του. Ένας ορισμός του heavy metal. Μοιάζει και αυτό σαν τον διάδοχο του “Die young”, αλλά το ξεπερνά ίσως και αυτό δεν ήταν καθόλου εύκολο! Η αποκάλυψη. Ξεκινά κι αυτό αργά, σχεδόν σαν μυστήριο, ο Dio ψιθυρίζει πάνω από ένα σκοτεινό, σχεδόν μυστικιστικό και ομιχλώδες intro κι ύστερα, η έκρηξη! Το riff πέφτει σαν κεραυνός, και το τραγούδι μετατρέπεται σε ένα έπος πέντε λεπτών, όπου η απόγνωση συναντά την οργή και η ταχύτητα συνυπάρχει αρμονικά με την μελωδία. Η φωνή του Dio και εδώ είναι ανεπανάληπτη: μια ερμηνεία γεμάτη θεατρικότητα και μεγαλείο με τους στίχους να μοιάζουν με προφητεία για έναν κόσμο που καταρρέει. Βαρύ, ανατριχιαστικό, επιβλητικό, άψογο. Ο ορισμός της επιβλητικότητας του heavy metal!
Επίλογος
Το “Mob rules” ήταν, κατά κάποιο τρόπο, ο τελευταίος πραγματικά μεγάλος SABBATH δίσκος της κλασικής εποχής με την έννοια της ευρείας αποδοχής. Η ένταση στις σχέσεις του Dio με τον Iommi και τον Butler θα τους οδηγούσε σύντομα σε ρήξη αλλά για μια στιγμή, το 1981, το συγκρότημα βρήκε ξανά τον ήχο που μπορούσε να κάνει την μπάντα να μοιάζει αθάνατη. Ο Dio τραγουδούσε σαν θεός, ο Iommi έπαιζε σαν μάγος, ο Birch αποτύπωνε όλα αυτά στην μπομπίνα. Και κάπου εκεί ψηλά ανάμεσα στα σύννεφα, η φωνή του Dio συνεχίζει να ψιθυρίζει:
“Think you’re safe but you’re wrong, we are falling off the edge of the world..”
Δημήτρης Σειρηνάκης
