
“Signaling the end of days”
Οι θρύλοι του μελωδικού death metal DARK TRANQUILLITY, επιστρέφουν στη χώρα μας με το πολύ καλό τελευταίο τους πόνημα “Endtime signals”, μαζί με τους MOONSPELL και τους HIRAES για δύο συναυλίες σε Θεσσαλονίκη και Αθήνα (26 και 27 Απριλίου αντίστοιχα). Το Rock Hard, πετυχαίνοντας τους Σουηδούς εν μέσω της Ασιατικής τους περιοδείας, άδραξε την ευκαιρία να μιλήσει με τον λατρεμένο και λαλίστατο μπροστάρη Mikael Stanne, σε μια πραγματικά εφ’ όλης της ύλης συνέντευξη.
Καλησπέρα Mikael και καλωσήρθες στο ROCK HARD. Το τελευταίο σας άλμπουμ “Endtime signals” βγήκε πέρυσι τον Αύγουστο. Ένα άλμπουμ που προσωπικά απόλαυσα, όντας χρόνια οπαδός σας. Όπως και μεγάλη μερίδα του τύπου που το αγκάλιασε ξεκάθαρα. Άλμπουμ του μήνα σε πολλά περιοδικά κατά τη κυκλοφορία του, όπως και βραβεία σε πολλές περιπτώσεις (στη Γερμανία αν δεν απατώμαι). Περιμένατε να έχει τέτοια επιτυχία;
Γεια σου, σε ευχαριστώ πολύ! Α, δεν ξέρω, το ελπίζαμε, νιώθαμε πολύ σίγουροι ότι ήταν καλός δίσκος. Είχαμε μια πολύ μακρά συνθετική διαδικασία και νιώσαμε ότι ήταν ένα πολύ σημαντικό άλμπουμ για εμάς. Γιατί, ξέρεις, είχαμε αλλαγές στη σύνθεση, οπότε τώρα είναι κατά κάποιο τρόπο μια διαφορετική συνθετική ομάδα. Οπότε νιώσαμε ότι θα έπρεπε να αποδείξουμε γιατί υπάρχουμε ακόμα (γέλια), αλλά επίσης και ότι μπορούμε να παραδώσουμε κάτι που είναι στο ίδιο επίπεδο με το οτιδήποτε έχουμε κάνει, αν όχι να το ξεπεράσουμε.
Είχαμε μια ιδέα, ένα κοινό όραμα o Johan, o Martin κι εγώ, το τι συναίσθημα θα βγάζει το άλμπουμ τουλάχιστον. Γιατί υπήρχαν πολλές συζητήσεις ως προς αυτό: “πως θα το κάνουμε αυτό το άλμπουμ;”, ”τι συναίσθημα πρέπει να βγάζει;”, “τι θέλουμε να πούμε σε αυτό;”. Και αυτό είναι μια μεγάλη πρόκληση, αλλά αυτό σήμαινε ότι είχαμε και ένα καθαρό όραμα το πως θέλαμε να είναι αυτό το άλμπουμ και προσπαθήσαμε να το πετύχουμε αυτό. Δεν είχαμε ξαναδουλέψει έτσι, οπότε ήταν ενδιαφέρον, μια πρόκληση για εμάς και εν τέλει, ήταν πολύ μεγάλη επιβράβευση.
Οπότε ναι, υπήρχε πολλή πίεση, πιστεύω. Αλλά ξέραμε ότι είχαμε κάτι καλό μετά από λίγο καιρό. Έπειτα όταν μιξάραμε το άλμπουμ και τελειώσαμε με τα πάντα, είπαμε “ναι, αυτό είναι πολύ δυνατό, είμαστε πολύ περήφανοι γι’ αυτό”. Αλλά φυσικά, δεν ξέρεις ποτέ πως θα το πάρει ο κόσμος. Αλλά έχουμε μια φοβερή βάση οπαδών που είναι πολύ ανοιχτοί στα πράγματα που κάνουμε. Οπότε δεν ανησυχώ ποτέ, απλά είμαι πολύ περίεργος, ένα άγχος κατά κάποιο τρόπο (γέλια) πριν κυκλοφορήσουμε κάτι.
Και είναι υπέροχο αυτό, είναι τόσο φοβερό να βλέπεις πόσο ωραία ανταποκρίνεται ο κόσμος σε αυτά τα κομμάτια όταν τα παίζουμε live. Οπότε ναι, είναι απίστευτο, αυτός ο κύκλος περιοδειών μέχρι στιγμής, που άρχισε τον Αύγουστο βασικά, είναι ένας από τους καλύτερους που είχαμε ποτέ.

Περιοδεύετε για αυτό το δίσκο τους τελευταίους μήνες από τη κυκλοφορία του, συμπεριλαμβανομένης μιας Ευρωπαϊκής περιοδείας με MOONSPELL, WOLFHEART και HIRAES, μιας περιοδείας στην Αυστραλία και τη στιγμή που μιλάμε, φτάνετε στο τέλος της περιοδείας σας στην Ασία σήμερα. Πως το αντιμετωπίζετε τώρα που έχει περάσει κάποιος καιρός και που έχετε παίξει ένα μεγάλο μέρος του υλικού του επί σκηνής, σε σχέση με την υπόλοιπη δισκογραφία των DARK TRANQUILLITY;
Νιώθω ότι μίλησε πολύ στους ανθρώπους, σε συναισθηματικό επίπεδο, με διαφορετικό τρόπο από ότι συνήθως. Είναι φανταστικό και μόνο το να γνωρίζουμε ανθρώπους που χρησιμοποίησαν αυτό το άλμπουμ σαν κάποιου είδους ανακούφιση από τα προβλήματα του κόσμου τη δεδομένη στιγμή. Επιστροφή από την πανδημία και επιστροφή στην κανονική ζωή εκ νέου, με ένα άλμπουμ που πραγματεύεται το τι έχει γίνει αυτός ο κόσμος. Το βλέπω στα μάτια του κοινού, όταν παίζουμε κάποια από τα κομμάτια, το βλέπω όταν γνωρίζουμε ανθρώπους μετά τις συναυλίες, το πόσο σημαντικό άλμπουμ ήταν αυτό για πολλούς ανθρώπους.
Ήταν απίστευτο το να έχουμε απλά αυτές τις συζητήσεις και να γνωρίσουμε όλους αυτούς τους ανθρώπους. Ήταν φανταστικό. Η πρώτη περιοδεία που κάναμε πριν την Ευρωπαϊκή ήταν μια στην Αμερική το Σεπτέμβριο, που ήταν επίσης φοβερή, γιατί ήταν οι πρώτοι στους οποίους παίξαμε αυτά τα νέα κομμάτια. Και μπορούσαμε να καταλάβουμε ότι η Αμερική επανερχόταν, γιατί τη τελευταία φορά που παίξαμε εκεί, ήταν λίγο μετά τη πανδημία, οπότε δεν ήταν ακόμα έτοιμος ο κόσμος. Οπότε ήταν ένα εντελώς διαφορετικό συναίσθημα, αλλά αυτό το άλμπουμ έκανε πράγματα σε πολύ κόσμο, είναι απίστευτο.
Mikael, αγγίζεις πολύ βαθιά θέματα με τους στίχους σου κατά την καριέρα των DARK TRANQUILLITY. Θα έλεγα πως είσαι σχεδόν ποιητικός κάποιες φορές. Σκεφτήκατε ποτέ σαν μπάντα ή και εσύ προσωπικά, να φτιάξετε ένα concept άλμπουμ; Αν ναι, τι θα πραγματευόταν ένα τέτοιο άλμπουμ;
Ωωω, φυσικά το έχω σκεφτεί! Λατρεύω τα concept άλμπουμ, λατρεύω τα prog rock άλμπουμ, λατρεύω αυτές τις μεγαλεπήβολες ιδέες. Και όταν ξεκινήσαμε εγώ και ο Niklas, αυτό σκεφτόμασταν. Λατρεύουμε αυτά τα άλμπουμ με τις μεγάλες ιδέες. Μου αρέσει να έχω μια ιδέα του πως θα έπρεπε να είναι ένας δίσκος, μια συγκεκριμένη διάθεση ή ένα θέμα. Αλλά όχι κάτι σαν ιστορία. Τα περισσότερα concept άλμπουμ είναι εκ προοιμίου λίγο γλυκανάλατα, πρέπει να είναι σχεδόν οπερατικό σε φύση. Σαν θεατρική παράσταση που πρέπει να υποδυθείς διάφορους χαρακτήρες. Και όσο κι αν το αγαπάω αυτό, δεν είμαι σίγουρος αν θα ήθελα να το κάνω.
Αλλά θα είχε ενδιαφέρον. Το πρώτο άλμπουμ των IN FLAMES που έγραψα τους στίχους, το “Lunar strain”, προοριζόταν αρχικά να γίνει concept άλμπουμ, γιατί γούσταρα τόσο πολύ εκείνον τον Σουηδό συγγραφέα επιστημονικής φαντασίας. Ήθελα να γράψω για τα ταξίδια του και για τη σειρά βιβλίων του. Νομίζω ότι θα ήταν κάτι παράξενο μα ρεαλιστικό πράγμα σε στυλ επιστημονικής φαντασίας, γιατί λατρεύω το είδος και πιστεύω ότι θα ήταν πολύ ωραίο. Ταυτόχρονα ωστόσο, δεν ξέρω κατά πόσον θα δούλευε για τους DARK TRANQUILLITY. Ίσως σε κάποιο project μελλοντικά, ποιος ξέρει;
Γυρίσατε τέσσερα video clip γι’ αυτόν τον δίσκο (“Unforgiveable”, “Not nothing”, “Wayward eyes”, “Neuronal fire”), συν ένα visualizer video για το “The last imagination”. Τα περισσότερα video που είχατε ποτέ για την προώθηση ενός δίσκου σας. Υπήρχε κάποιο συγκεκριμένο όραμα πίσω από αυτά, ή είναι απλά ένα αποτέλεσμα της εμπιστοσύνης που σας δείχνει η Century Media, δεδομένου ότι είστε στο δυναμικό της για πάνω από 25 χρόνια;
Μεγάλο μέρος αυτού είναι η εμπιστοσύνη για την ακρίβεια. Ξέρουν τι έχουν στα χέρια τους. Και ήταν πολύ, πολύ χαρούμενοι, όταν τους στείλαμε το άλμπουμ, θέλανε να σιγουρευτούν ότι θα έχουμε μια όσο το δυνατόν καλύτερη καμπάνια προώθησής του. Ήταν φανταστικό, έκαναν μια τόσο τρομερή δουλειά σε όλα τα επίπεδα. Δεν θα μπορούσα να είμαι περισσότερο χαρούμενος. Θέλαμε επίσης, να αποδώσουμε και το δικό μας συναίσθημα και την οπτική ταυτότητα της μπάντας, λίγο δυνατότερα με αυτή την κυκλοφορία. O Niklas ήταν μέρος της δημιουργίας των περισσότερων videos. Ακόμα κι αυτά που γυρίστηκαν στο Goteborg, ο Niklas έκανε κάποια από τα εφέ και το γενικότερο θέμα τους. Είναι ωραίο να μπορείς να βάλεις το εξώφυλλο ενός δίσκου, τα video και επίσης τα οπτικά εφέ επί σκηνής. Και όλα τα έκανε ο Niklas, οπότε είναι μια επέκταση της μπάντας μας. Είναι σημαντικό επομένως να το διατηρήσουμε συνεπές όλο αυτό μέχρι τέλους.
Είσαι πολυάσχολος, έξω από τους DARK TRANQUILLITY, με διάφορες μπάντες. Μια από αυτές, είναι οι THE HALO EFFECT, οι οποίοι πρόσφατα κυκλοφόρησαν το “March of the unheard”. Καταρχάς, συγχαρητήρια και γι’ αυτό το άλμπουμ. Οι THE HALO EFFECT έχουν συμμετάσχει σε δυνατές περιοδείες από την ίδρυση τους με MESHUGGAH, AMON AMARTH, MACHINE HEAD και ούτω καθεξής. Περίμενες, όταν ξεκινούσατε αυτή τη μπάντα με τα λοιπά πρώην μέλη των IN FLAMES, ότι θα γινόταν τόσο επιτυχημένη αυτή η μπάντα τόσο νωρίς;
Ευχαριστώ, ευχαριστώ! Όχι, δεν είχαμε ιδέα. Ξέραμε ότι είχαμε κάτι καλό όταν ξεκινήσαμε να γράφουμε κομμάτια και όταν τα τελειώσαμε ήμασταν σε φάση “αυτό θα δουλέψει, αυτό είναι φοβερό” και απλά περνάγαμε υπέροχα γράφοντας κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Ήταν μια δικαιολογία για εμάς να βρεθούμε, να δούμε ο ένας τον άλλον και να μπούμε στο studio για να κάνουμε κάτι. Και άμα κάνουμε περιοδείες και άμα κάνουμε συναυλίες, πρέπει να είναι κάτι που μας κάνει να νιώθουμε ωραία. Τα άλλα παιδιά είναι πολύ απασχολημένα, όπως είμαι κι εγώ. Είπαμε ότι “αν κάνουμε κάτι, θα πρέπει να νιώθουμε καλά με αυτό”.
Δεν θα το κάνουμε για λεφτά, δεν θα το κάνουμε εκτός αν πιστεύουμε ότι θα κάνει καλό στη μπάντα εν γένει. Οπότε αυτό ήταν το σκεπτικό. Φυσικά, γνωρίζουμε πολύ κόσμο, πολλοί παλιοί μας φίλοι και παλιοί φίλοι των IN FLAMES, που ενδιαφέρονταν και ήταν περίεργοι “ΟΚ, ώστε επιστρέψατε. Ας ξαναβγούμε στο δρόμο όπως παλιά”, οπότε κι αυτό ήταν μέρος του. Φυσικά, συνεργαζόμασταν με φοβερούς ανθρώπους στο management, το οποίο το κάνει ακόμα πιο εύκολο για μας. Είναι πολύ, πολύ ωραίο και ενδιαφέρον, γνωρίσαμε πολύ καινούργιο κόσμο μέσω αυτής της μπάντας. Καταλαμβάνει μεγάλο μέρος της χρονιάς μου (γέλια), αλλά ήταν φανταστικά. Η Ευρωπαϊκή περιοδεία που κάναμε ήταν απίστευτη.

Άλλη μια μπάντα, που ήταν μια ευχάριστη έκπληξη για μένα προσωπικά, ήταν οι GRAND CADAVER. Ξέρεις, στις αρχές του 2000, μέλη των OPETH και KATATONIA δημιούργησαν τους BLOODBATH σαν φόρο τιμής στην death metal σκηνή της Στοκχόλμης (ENTOMBED, GRAVE, DISMEMBER κλπ.). Συνέβη το ίδιο και με τους GRAND CADAVER ή υπήρχε εντελώς διαφορετικό σκεπτικό πίσω από τη δημιουργία τους;
Ε, κάτι τέτοιο. O Alex γράφει τα πάντα. Ζούμε στον ίδιο δρόμο και γίναμε πιο κοντινοί φίλοι κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Απλά πετυχαίναμε ο ένας τον άλλον συνέχεια και καταλήξαμε να αράζουμε να πίνουμε μπύρες και να μιλάμε για metal! Είναι από τη Στοκχόλμη, αλλά ζει στο Goteborg εδώ και πολλά χρόνια. Και ήταν σε φάση “σκέφτομαι να ξεκινήσω μια μπάντα σε φάση παλιομοδίτικο death metal, ξέρεις Boss HM-2 πετάλι και τέτοια πράγματα”. Μιλούσε σε ένα παλιό του φίλο που έπαιζε στους TIAMAT. Του είπα “τέλεια, καλή φάση” και μου κάνει “Θέλεις να τραγουδήσεις;”, “Αμέ, στείλε μου κομμάτια!”.
Κάπως έτσι ξεκίνησε και έχει γίνει κάτι μεγαλύτερο, έχουμε δύο άλμπουμ, ένα EP και έπεται συνέχεια. Είναι σούπερ διασκεδαστικό, είναι κάτι που μπορείς να κάνεις πολύ γρήγορα, μπορείς να κάνεις ένα κομμάτι μέσα σε μια μέρα και να ηχογραφήσεις σε ένα Σαββατοκύριακο. Είναι η απόλυτη αντίθεση με αυτό που είναι οι DARK TRANQUILLITY. Μου παίρνει όλο το στρες. Είναι χαζοί στίχοι αλλά φοβερά κομμάτια (γέλια), γκρουβάτα και πραγματικά απότιση φόρου τιμής σε αυτόν τον ήχο. Οπότε είναι κατά κύριο λόγο Στοκχόλμη, με μερικές επιρροές από Goteborg, φυσικά. Αλλά είναι κάτι που μου αρέσει πολύ.
Ναι, ναι, στις μελωδίες. Θυμάμαι όταν είχε βγει το “Madness comes” EP (2021), το άκουσα και είπα “Ο Mikael Stanne είναι αυτός;” (γέλια) Ήταν φοβερό που σε άκουσα σε κάτι τέτοιο, νόμιζα ότι δεν θα συνέβαινε ποτέ!
Ναι, ναι, αλλά συνέβη εξαιτίας της πανδημίας. Πραγματικά, είχαμε λίγο χρόνο οπότε το κάναμε. Ξέρεις το να είσαι στο studio είναι ένα ελεγχόμενο περιβάλλον. Οι τέσσερις μας μόνο. Κι αυτό το έκανε εύκολο. Είχε πλάκα να τραγουδάω αυτούς τους γελοίους στίχους, να προσπαθώ να ακούγομαι όσο πιο brutal γίνεται, πάνω από αυτές τις κιθάρες – αλυσοπρίονα! Το λατρεύω!
Και ήταν και κοντά στη περίοδο που ο Tomas Lindberg έκανε τους THE LURKING FEAR, που πάλι ήταν σε φάση παλιομοδίτικο death metal.
Ναι, ναι, αυτό ήταν λίγο νωρίτερα, αλλά παρόμοιο πνεύμα. “Για να δούμε, τι μπορούμε να κάνουμε για πλάκα” (γέλια).
Τέλος, η πιο διαφορετική όλων, οι CEMETERY SKYLINE και το “Nordic gothic”. Από τότε που άκουσα τα καθαρά φωνητικά σου στο “The mundane and the magic” (από το “Fiction”) το 2007, ευχόμουν μια μέρα να κάνεις ένα side project σε πιο gothic μονοπάτια. Είχες μήπως μια παρόμοια ιδέα όταν ξεκινούσες αυτό το σχήμα;
Όχι, εννοώ πάντα μου άρεσε αυτό το στυλ τραγουδιού, μεγάλωσα με αυτό. Είναι κάτι με το οποίο πειραματιστήκαμε με τους DARK TRANQUILLITY από παλιά, από το “Haven” για παράδειγμα, που έχει αυτή την ατμόσφαιρα σε σημεία. Οπότε πάντα υπήρχε εκεί. Οπότε όταν ο Markus και ο Santeri είχαν την ιδέα “ας κάνουμε κάτι σε φάση 80s goth” με ρωτήσανε και ήμουν σε φάση “ακούγεται ενδιαφέρον”. Ήταν 4 χρόνια που το δουλεύαμε, όταν ήμασταν σπίτι και είχαμε χρόνο για μεγάλα χρονικά διαστήματα.
Ξέρεις παίζεις λίγο με τα κομμάτια, στέλνετε demo ο ένας στον άλλο, βλέπεις τι δουλεύει. Ήταν πολύ ενδιαφέρον, αλλά το φοβόμουν πολύ! Ένα rock άλμπουμ, καθαρά φωνητικά…εντελώς έξω από τα νερά μου! Αλλά δεν το βιαστήκαμε καθόλου, γράφαμε και ξαναγράφαμε τραγούδια για χρόνια. Εν τέλει καταλήξαμε σε κάτι για το οποίο είμαι πάρα πολύ περήφανος. Ήταν πολύ ωραίο, ήταν μια πολύ διασκεδαστική εμπειρία. Παίξαμε και headline συναυλία στη Φινλανδία, ήταν φοβερό!
Συμφωνώ, το γούσταρα πολύ! Mikael, επειδή ξέρω ότι ψάχνεσαι με μουσική σαν οπαδός: είμαστε ήδη στους πρώτους 2,5 μήνες του 2025 και έχουν βγει ήδη σπουδαίοι δίσκοι. Ποιοι δίσκοι σου κέντρισαν το ενδιαφέρον και για ποιους δίσκους ανυπομονείς φέτος;
ΟΚ, το τελευταίο που άκουσα και που μου έχει γίνει εμμονή τις τελευταίες δύο μέρες, είναι το καινούργιο άλμπουμ του Steven Wilson, “The overview”. Επιστρέφει πάλι σε ατόφιες prog φόρμες, δύο κομμάτια, 24 λεπτά το καθένα. Φοβερός δίσκος, είμαι μεγάλος οπαδός του Steven Wilson για χρόνια και δεν θα μπορούσα να είμαι πιο χαρούμενος. Μου αρέσει επίσης το καινούργιο άλμπουμ των MOTORCYCLE, δεν θυμάμαι πως λέγεται αυτή τη στιγμή, αλλά το ακούω πολύ στο σπίτι. Αγαπάω τους MOTORCYCLE παραπάνω από πολλές άλλες μπάντες! Το καινούργιο άλμπουμ των KAL SASUI, μια Δανέζικη experimental μπάντα που λατρεύω. Βασικά, έχω τόσους δίσκους που με περιμένουν και δεν έχω την ευκαιρία να τους παίξω γιατί όταν ακούω ένα δίσκο θέλω να κάτσω με το πικάπ μου με τα ακουστικά μου και να το νιώσω πραγματικά. Γι’ αυτό ανυπομονώ πραγματικά όταν γυρίσω σπίτι. Υπάρχουν δέκα βινύλια που με περιμένουν εκεί (γέλια) είναι απίστευτο συναίσθημα!
Mikael, επιστρέφετε στην Ελλάδα, μετά από 3 χρόνια, με τους MOONSPELL και HIRAES, στα πλαίσια του δεύτερου σκέλους της Ευρωπαϊκής περιοδείας για το “Endtime signals”. Τι μπορούν να περιμένουν οι οπαδοί σας σε αυτές τις συναυλίες;
Ω, θα είναι πολύ ενδιαφέρον! Στο πρώτο σκέλος της περιοδείας, αποφασίσαμε να παίξαμε παλιά και νέα κομμάτια που απλά δεν είχαμε παίξει εδώ και κάποιο καιρό. Παράξενα, ξεχασμένα κομμάτια και ωραία αγαπημένα κομμάτια των οπαδών. Οπότε ήταν πολύ ωραίο το να αλλάζεις κομμάτια κάθε βράδυ, να προσπαθείς ώστε κάθε κοινό που μας βλέπει να ακούει κάτι καινούργιο. Τώρα, θα προβάρουμε ορισμένα ακόμα καινούργια κομμάτια, οπότε θα έχει μεγάλη ποικιλία.
Πολλά αφανή κομμάτια και φυσικά υλικό από το καινούργιο άλμπουμ. Θα είναι φοβερό γιατί σκεφτήκαμε να ανεβάσουμε επίπεδο όλη τη παραγωγή, με τα φώτα επί σκηνής και τα video wall και όλα αυτά. Θα είναι σε ένα επίπεδο στο οποίο δεν έχουμε ξαναπάει στο παρελθόν. Ειλικρινά, αυτό το πρώτο σκέλος της περιοδείας, ήταν ένα από τα καλύτερα που έχουμε κάνει ποτέ. Και έχω την αίσθηση ότι το δεύτερο θα είναι ακόμα καλύτερο.
Είστε γνωστοί με τις μπάντες πλέον, είναι οι ίδιες μπάντες, μείον τους WOLFHEART, οπότε θα είναι μια παρέα φίλων που ξαναβγαίνει στο δρόμο.
Ναι, ακριβώς αυτό! Ξέρεις, με τους MOONSPELL περιοδεύσαμε στο παρελθόν ξανά μαζί στην Αμερική και πολλά festival. Γνωριζόμαστε εδώ και πολύ καιρό, οπότε τους λατρεύουμε αυτούς τους τύπους. Είναι φανταστικό να περιοδεύουμε παρέα.
Αυτά από εμένα Mikael. Σε ευχαριστώ πολύ για το χρόνο σου, ήταν τεράστια τιμή να μιλάω σε μια από τις αγαπημένες μου death metal φωνές της σκηνής του Goteborg. Ο επίλογος είναι δικός σου!
Είμαστε πάντα ευγνώμονες που έχουμε τέτοια βάση από οπαδούς στην Ελλάδα, γιατί την λατρεύουμε! Μερικές από τις καλύτερες μας συναυλίες είναι στην Ελλάδα και ανυπομονούμε να επιστρέψουμε!
Γιάννης Σαββίδης