“A fire that doesn’t burn”
40 χρόνια SODOM και δεν αφήσαμε την ευκαιρία να πάει χαμένη! Ο Σάκης Φράγκος, μίλησε με τον Tom Angelripper, έχοντας ένα συγκεκριμένο concept. Να του κάνει μία ερώτηση για κάθε στούντιο άλμπουμ που κυκλοφόρησαν οι Γερμανοί thrashers, με αφορμή το “40 years at war”. Κουβέντα στην κουβέντα, βέβαια, η συνέντευξη «ξεχέιλωσε» και κράτησε παραπάνω από μία ώρα. Χαλάλι όμως, γιατί ειπώθηκαν τόσα ωραία κι ενδιαφέροντα, που η επίπονη απομαγνητοφώνηση, άξιζε τον κόπο. Δεν χρειάζονται πολλά παραπάνω. Ο Angelripper στο πιάτο σας!
Να ξεκινήσουμε την κουβέντα μας, εξηγώντας μας, για ποιον λόγο κάνατε τις επανηχογραφήσεις των τραγουδιών. Η αλήθεια είναι ότι –ιδίως στα παλιά τραγούδια- κάνατε τον ήχο πιο σφριγηλό. Σε γενικές γραμμές όμως, πιστεύω ότι ένα τραγούδι είναι αυτό που είναι, τοποθετημένο στον χωροχρόνο και δεν χρειάζεται αλλαγές.
Ναι, υπάρχουν πολλοί οπαδοί που πιστεύουν το ίδιο και όταν θέλουν, για παράδειγμα, να ακούσουν τραγούδι από το “Obsessed by cruelty”, βάζουν το δίσκο. Κι εγώ όταν θέλω να ακούσω το “Ace of spades” των MOTORHEAD, ακούω το αυθεντικό, όχι τις επανηχογραφήσεις. Πριν δύο χρόνια, ξεκινήσαμε να σκεφτόμαστε τι θα κάναμε για τα 40 χρόνια των SODOM και το ιδανικό για εμένα θα ήταν ένα live άλμπουμ. Όμως, με την πανδημία, ήταν εντελώς αδύνατο να βρούμε τις προϋποθέσεις για να ηχογραφήσουμε ένα live άλμπουμ όπως ακριβώς το θέλαμε. Η δεύτερη ιδέα, ήταν να κάνουμε μία συλλογή, όπως το “Ten black years” και να διαλέξουμε δύο τραγούδια που ήδη υπήρχαν, από κάθε δίσκο μας. Αυτό το θεωρούσα όμως φθηνό και μία πολύ εύκολη λύση. Μου ήρθε, λοιπόν, η ιδέα να ηχογραφήσουμε ένα τραγούδι από κάθε δίσκο με τη σύνθεση που έχουμε σήμερα. Άρεσε σε όλους στο συγκρότημα και η εταιρία μας έδωσε το πράσινο φως να το κάνουμε. Πολύ σημαντικό ήταν να μην παίζαμε κάποιο από τα “hits” του κάθε δίσκου, αλλά κάποια σπάνια, κάποια υποτιμημένα τραγούδια ή τραγούδια που δεν παίζουμε live. Μου άρεσε πολύ που άκουσα όλο το υλικό μας, μία ακόμα φορά, γιατί πλέον στο setlist μας, στα live, θα βάλουμε τραγούδια που δεν είχαμε παίξει ποτέ ξανά ζωντανά. Όταν, βέβαια, επανηχογραφήσαμε τραγούδια από άλμπουμ όπως το “Obsessed by cruelty”, η κατάσταση ήταν λίγο χαοτική, αφού στις αρχικές εκτελέσεις δεν ήμασταν καλά κουρδισμένοι, ούτε παίζαμε σωστά. Αυτό που κάναμε, ήταν να είμαστε πιο ακριβείς στο παίξιμο, κρατώντας όλα τα υπόλοιπα όπως ήταν. Δεν αλλάξαμε τίποτε άλλο και αυτό ήταν πολύ σημαντικό όταν επιστρέψαμε στο παλαιότερο υλικό. Καταλαβαίνω αν κάποιος κόσμος δεν θέλει να ακούσει αυτή τη συλλογή κι επιμένει στο αυθεντικό υλικό. Είναι όμως σημαντικό να δει κάποιος την έκδοση του box set, που έχουμε ένα βιβλίο με τα αυθεντικά εξώφυλλα, δηλώσεις από οπαδούς και πολλά άλλα ωραία πράγματα.
Πάντως, να σου πω την αλήθεια, γούσταρα που άκουσα μετά από πάρα πολλά χρόνια, τραγούδια όπως το “After the deluge” ή το “Sepulchral voice” και μάλιστα παιγμένα σωστά!
Η επιλογή του “After the deluge” ήταν πολύ εύκολη για εμάς, διότι ο κιθαρίστας που έπαιξε στο συγκεκριμένο κομμάτι, ο Uwe Christophers, έφυγε από τη ζωή πριν δύο μήνες.
Αν δεν κάνω λάθος, ο Uwe, είχε περιοδεύσει μαζί σας μετά την κυκλοφορία του δίσκου, για να σας βοηθήσει.
Ο Uwe, ήταν ένας «βοηθητικός» κιθαρίστας που είχαμε, όταν ο Destructor είπε ότι θέλει να φύγει και η εταιρία μας ζήτησε να ξαναγράψουμε το “Obsessed by cruelty” σε άλλο στούντιο. Επειδή ξέραμε ότι ο Destructor ήθελε να φύγει, είχαμε στο στούντιο μαζί μας τον Uwe, σαν «αναπληρωματικό», σε περίπτωση που μας «πουλούσε» ο Destructor, να μπει και να γράψει εκείνος και να μην έχουμε πρόβλημα. Μετά την κυκλοφορία του δίσκου, όντως κάναμε μερικές συναυλίες μ’ εκείνον στην κιθάρα. Ο Uwe είχε παίξει στο “After the deluge” και η επιλογή ήταν εύκολη, ώστε να αποτίνουμε φόρο τιμής στον φίλο μας.
Τον θυμάμαι από το DVD, “Lords of depravity”.
Ναι, είχαμε κάποιες συνεντεύξεις του, όντως. Ήταν πολύ καλός μου φίλος, αλλά είχε προβλήματα με την καρδιά του και ήταν αλκοολικός, ας μην το ξεχνάμε.
Κοιτάζοντας πίσω, στην ιστορία των SODOM, δεν είναι και λίγα τα μέλη σας που έχουν πεθάνει… Ο Witchhunter, ο Destructor, ο Strahli και τώρα ο Uwe.
Δεν ξέρω αν ζει ή αν έχει πεθάνει και ο πρώτος μας ντράμερ που λεγόταν Bloody Monster. Το πιο πιθανό είναι να μη ζει. Ο Witchhunter πέθανε από το αλκοόλ, ο Destructor σε δυστύχημα με τη μηχανή του, ο Strahli από ναρκωτικά.
Προτού πάμε σε κάθε άλμπουμ χωριστά, θα ήθελα να μου πεις κάτι για το “Victims of death”, demo. Είναι αλήθεια ότι καταστρέψατε το στούντιο μετά τις ηχογραφήσεις του;
Όχι, όχι. Καταστρέψαμε το δωμάτιο του ξενοδοχείου μας, όταν είχαμε ηχογραφήσει το “Agent orange”. Χαχαχα! Βέβαια μετά πληρώσαμε τις ζημιές. Το “Victims of death”, το είχαμε γράψει στο στούντιο ενός φίλου μου. Δεν το καταστρέψαμε, άντε να του χάλασα το μπάσο. Μέχρι εκεί όμως.
Είναι αλήθεια ότι ο Mille, πριν σχηματίσει τους KREATOR, είχε έρθει σε σένα και ζήτησε να γίνει κιθαρίστας στους SODOM;
Ναι. Μετά το “In the sign of evil”, είχε φύγει ο κιθαρίστας μας, ο Grave Violator και ο Mille ζήτησε να έρθει σε εμάς, επειδή τότε οι SODOM ήταν μεγαλύτεροι από τους TORMENTOR (σ.σ. το πρώτο όνομα των KREATOR). Κάναμε μία πρόβα μαζί και μου είπε ότι η μουσική είναι πολύ χαοτική, πολύ heavy και πολύ σκληρή για τα γούστα του. Εμείς εκείνη την περίοδο, θέλαμε να παίζουμε σκληρότερα από τους VENOM.
Αν δεν κάνω λάθος, το motto σας ήταν: “Faster than METALLICA, harder than VENOM”.
Ναι, αυτό ακριβώς ήταν. Είχαμε περάσει πολύ ωραία με τον Mille, λοιπόν, ήπιαμε τις μπύρες μας και μου είπε ότι είχε έναν φίλο τον Michael “Destructor” Wulf, που δεν είχε συγκρότημα και θα τον ενδιέφερε να παίξει μαζί μας. Κάναμε πρόβες μαζί του, λοιπόν, κι έγινε δεύτερος κιθαρίστας στους SODOM.
…και αργότερα πήγε στους KREATOR!
Χαχα! Ναι, μπορείς να δεις και τη φωτογραφία του στο “Pleasure to kill”, παρότι δεν είχε παίξει ούτε νότα, επειδή είχε ήδη ηχογραφηθεί εκείνος ο δίσκος. Ήταν τρελές οι εποχές αλλά είχε και πολύ πλάκα. Εμείς όλα αυτά τα χρόνια έχουμε επιλέξει να ακολουθούμε το δρόμο μας. Έχω μάθει να μην εμπιστεύομαι κανένα, διότι σ’ αυτή τη δουλειά εμπλέκονται πολλά χρήματα και μπορεί να την πατήσεις πολύ άσχημα. Οι SODOM είναι ένα σχήμα που ποτέ δεν έχει δεχτεί να του πουν τι θα κάνει. Όλες οι αποφάσεις ήταν δικές μου. Ακόμα και στα 90s που όλοι άλλαζαν τον ήχο, εμείς δεν αλλάξαμε τίποτα. Μην κοιτάς που κάθε μήνα τώρα, εμφανίζονται εκατοντάδες συγκροτήματα και η κατάσταση είναι λίγο χαοτική. Τα παλιά χρόνια, η heavy metal μουσική, το thrash, οποιοδήποτε είδος, ήταν κάτι ξεχωριστό. Θέλαμε να σοκάρουμε τον κόσμο, χωρίς να μας ενδιαφέρει αν θα πουλήσουμε δίσκους ή αν θα γίνουμε επαγγελματίες μουσικοί. Ξεκινήσαμε να παίζουμε το 1982-1983 από την αγάπη μας για τη μουσική και αυτό κάνουμε μέχρι τώρα που έχουμε δισκογραφικά συμβόλαια. Δεν επιτρέπουμε σε κανέναν να μας πει τι να κάνουμε.
Για ποιον λόγο πιστεύεις ότι σας υπέγραψε ο Manfred Schutz στην SPV/Steamhammer;
Είχε πλάκα, επειδή έλεγε ότι δεν είχε δει ξανά συγκρότημα σαν εμάς. Ήμασταν το καλύτερο και ταυτόχρονα το χειρότερο γκρουπ που είχε ακούσει! Αποφάσισε να μας δώσει την ευκαιρία να βγάλουμε δίσκο, αλλά δεν ήθελε να ξοδέψει τόσα πολλά χρήματα, οπότε μας ζήτησε να βγάλουμε το EP, “In the sign of evil”, με πέντε μόνο τραγούδια. Τελικά το EP αυτό έγινε μία απόλυτη cult κυκλοφορία, που επηρέασε όλη την ακραία μουσική και το black metal ιδιαίτερα, κάτι που μας έδωσε το «εισιτήριο» να βγάλουμε τον πρώτο μας full length δίσκο, το “Obsessed by cruelty”. Είχε πλάκα, γιατί ήμασταν εντελώς κουλοί ως μουσικοί, αλλά ο Manfred έβλεπε ότι υπήρχε «μαγεία» στη μουσική μας.
Αυτό που ήταν φοβερό εκείνα τα χρόνια, ήταν πως υπήρχαν άνθρωποι με όραμα, που μπορούσαν να δουν με διαφορετικό μάτι τις καταστάσεις, όπως ο Manfred. Που δεν εξέταζαν αν ήξερε κάποιος να παίζει τέλεια τα τραγούδια του και τη μουσική του, αλλά να βλέπει τις δυνατότητες που υπήρχαν για το μέλλον.
Με τα σημερινά δεδομένα, οι SODOM ποτέ δεν θα υπέγραφαν σε κάποια εταιρία. Για κανένα λόγο. Τότε ήμασταν ελάχιστα συγκροτήματα που παίζαμε αυτή τη μουσική. Μία χούφτα άνθρωποι. Εμείς, οι RUNNING WILD και μερικοί άλλοι. Οπότε υπήρχαν πάρα πολλές πιθανότητες να πάρεις ένα δισκογραφικό συμβόλαιο. Τώρα, υπάρχουν τόσα πολλά συγκροτήματα, που είναι αδύνατο. Όταν με ρωτάνε νέα συγκροτήματα τι να κάνουν για να βρουν συμβόλαιο, το μόνο που τους απαντάω είναι να μην παρατήσουν πράγματα που ήδη κάνουν. Το σχολείο, τη δουλειά ή τις σπουδές τους. Σήμερα είναι πολύ δύσκολο να γίνεις επιτυχημένος μουσικός. Παλιότερα, υπήρχαν οι SODOM, οι KREATOR, οι RUNNING WILD. Συγκροτήματα που είχαν την ευκαιρία να είναι ξεχωριστά και μοναδικά. Το συμβόλαιο που είχαμε, ήταν πάρα πολύ κακό. Δεν θα το υπέγραφα σήμερα σε καμία των περιπτώσεων. Το μόνο που μας ένοιαζε τότε, όμως, ήταν να ηχογραφήσουμε τη δουλειά μας και να τη μάθει ο κόσμος.
Νομίζω ότι ο Manfred Schutz και ο Karl Walterbach της Noise, είχαν δημιουργήσει μερικά από τα χειρότερα συμβόλαια στην ιστορία της μουσικής.
Χαχαχα! Σίγουρα. Το πρώτο συμβόλαιο των SODOM ήταν εγκληματικό! Χαχαχα! Μας παρουσίασε ο Manfred ένα συμβόλαιο 100 σελίδων και μας είπε να υπογράψουμε στο τέλος. Κανείς μας δεν διάβασε ούτε μία γραμμή, ούτε μία σελίδα. Το μόνο που μας ένοιαζε ήταν να μας δώσει καμία μπύρα να πιούμε! Μας αρκούσε που θα πηγαίναμε στο Βερολίνο να ηχογραφήσουμε. Εννοείται ότι δεν υπήρχε ένας δικηγόρος να μας εξηγήσει τους όρους σε γλώσσα που να καταλαβαίνουμε, οπότε από τους πρώτους μας δίσκους δεν βγάλαμε καθόλου χρήματα, σε αντίθεση με την εταιρία μας. Δεν το λέω με παράπονο, δεν μετανιώνω. Απλά, πλέον, όταν υπογράφω συμβόλαια, πάντα έχω τον δικηγόρο μαζί μου, κάτι που είναι πολύ σημαντικό.
Ας ξεκινήσουμε λοιπόν να μιλάμε για κάθε δίσκο σας, χωριστά, όπως ήταν το πλάνο μου. Πάμε στο “Obsessed by cruelty”. Θυμάμαι ότι ο Manfred δεν ήθελε να κυκλοφορήσει τον δίσκο, αρχικά.
Ναι. Στείλαμε στην εταιρία την πρώτη ηχογράφηση που κάναμε στο Βερολίνο κι εκείνοι μας είπαν ότι δεν υπήρχε περίπτωση να κυκλοφορήσουν αυτό το πράγμα. Πήραν τον παραγωγό Hoerst Muller, που είχε κάνει παραγωγές στους CELTIC FROST, RUNNING WILD κτλ και του ζήτησαν να κάνει remix στο δίσκο. Εκείνος αρνήθηκε, επειδή μισούσε τους SODOM. Ποτέ δεν μας βοήθησε. Δεν του αρέσαμε καθόλου. Ο μόνος τρόπος, λοιπόν, που έμενε ώστε να κυκλοφορήσει ο δίσκος, ήταν να τον ξαναηχογραφήσουμε σε διαφορετικό στούντιο. Αυτό που έγινε στη συνέχεια, δεν έχει προηγούμενο. Είναι τόσο μπερδεμένη ιστορία. Η πρώτη ηχογράφηση πήγε στην Αμερική και κυκλοφόρησε από τη Metal Blade και η δεύτερη από την SPV, με bonus track το “After the deluge”. Και όταν βγήκε σε CD, χρησιμοποιήθηκε η πρώτη ηχογράφηση! Στόχος μου είναι να κυκλοφορήσω το “Obsessed by cruelty” και με τις δύο ηχογραφήσεις, το κανονικό booklet και ολόκληρη την ιστορία πίσω από αυτό. Ξέρεις, ο κατάλογός μας πήγε από την SPV στην BMG. Έχει ήδη επανακυκλοφορήσει το “M-16” και θέλω να πάρει σειρά το “Tapping the vein”, το “Obsessed by cruelty”, το “Persecution mania”. Θα φροντίσω στην επανακυκλοφορία, να εξηγήσω ακριβώς τι συνέβη και είχαμε αυτήν την παγκόσμια πρωτιά, να ηχογραφήσει ένα γκρουπ ένα δίσκο δύο φορές!
Στη συνέχεια πάμε στο “Persecution mania”, που έχει μία πολύ σημαντική αλλαγή στη σύνθεση, με τον Frank Blackfire.
Ναι, λίγο πριν είχαμε κυκλοφορήσει το EP, “Expurse of Sodomy” ήδη με τον Blackfire στη σύνθεσή μας. Ήταν πολύ καλύτερος κιθαρίστας από τον Wulf και τότε αρχίσαμε να διαμορφώνουμε τον ήχο μας, να είμαστε ξεκάθαρα ένα thrash metal συγκρότημα και φυσικά να παίζουμε με μεγαλύτερη ακρίβεια. Ο βασικός λόγος που συνέβησαν όλα αυτά, ήταν ο παραγωγός μας, ο Harris Johns. Μας πίεσε πάρα πολύ να πίνουμε όσο το δυνατόν λιγότερο, να είμαστε 100% συγκεντρωμένοι στη μουσική όσο ηχογραφούσαμε, επειδή έπρεπε να είμαστε πιο ακριβείς απ’ ότι στο “Obsessed by cruelty”. Αυτή ήταν πολύ σημαντική αλλαγή, διότι ήταν ένας παραγωγός που μας βοηθούσε πάρα πολύ, κάτι σαν το τέταρτο μέλος μας. Επίσης άλλαξα τους στίχους από σατανιστικούς και occult και ασχολήθηκα με θέματα που αφορούσαν τη ζωή. Χωρίς τον Harris Johns, όμως, το άλμπουμ αυτό δεν θα ήταν τόσο καλό. Είχε να κάνει με αλκοολικούς και δούλεψε πάρα πολύ σκληρά. Τρέφω απεριόριστο σεβασμό για τον Harris Johns. Βοήθησε τα μέγιστα να κυκλοφορήσουν οι SODOM έναν πραγματικά καλό δίσκο, όπως είχαν βγάλει οι SLAYER, οι EXODUS, οι KREATOR και γίναμε γνωστοί σε όλον τον κόσμο και ταυτόχρονα ένα από τα καλύτερα γερμανικά σχήματα.
Και ήταν και η πρώτη φορά που είχατε τον Knarrenheinz (σ.σ. τη μασκότ τους).
Ναι. Ο Manfred Schutz, γνώριζε έναν καλλιτέχνη που είχε έτοιμο αυτό το εξώφυλλο, δεν ήταν όμως για τους SODOM. Θεώρησε ότι θα ήταν τέλειο εξώφυλλο για εμάς και του ζήτησε την άδεια να το χρησιμοποιήσουμε στο “Persecution mania”. Αυτή ήταν και η αρχή της μασκότ μας, όπως πολύ σωστά είπες. Στο επόμενο άλμπουμ μας, το “Agent orange”, θέλαμε να κινηθούμε πάνω-κάτω στο ίδιο ύφος και να έχουμε τον ίδιο στρατιώτη στο εξώφυλλο. Έδειξα στον Andreas Marschall το εξώφυλλό μας, μαζί με μία φωτογραφία από ένα περιοδικό που αγόραζα συνεχώς τότε και είχε να κάνει με τον πόλεμο στο Βιετνάμ και του ζήτησα να φτιάξει κάτι παρόμοιο, προσαρμόζοντάς το στις ανάγκες ενός εξωφύλλου των SODOM.
Τα είχαμε πει αυτά στην ωριαία συνέντευξη που είχαμε κάνει για το “Agent orange”, αποκλειστικά. Πηγαίνοντας σ’ αυτόν το δίσκο, πια, νομίζω ότι το πιο σημαντικό όλων, ήταν πως επιτέλους καταφέρατε να επιβιώνετε παίζοντας μουσική και παραιτήθηκες από τη δουλειά σου στα ορυχεία.
Ήταν ένα όνειρο που έγινε πραγματικότητα. Αν συνέβαινε κάτι τέτοιο σήμερα, δεν θα παρατούσα τη δουλειά μου, να σου πω την αλήθεια. Έφτασα σε σημείο να παίρνω από την εταιρία, χίλια γερμανικά μάρκα το μήνα. Δεν ήταν πολλά λεφτά, αλλά μπορούσα να πληρώνω το ενοίκιό μου, το φαγητό μου και τις μπύρες μου (γέλια). Τουλάχιστον δεν χρειαζόταν να πηγαίνω στη δουλειά κάθε μέρα. Ήταν πραγματικά πολύ δύσκολο να δουλεύω στα ανθρακωρυχεία όλη μέρα, που κουραζόμουν πάρα πολύ και να πηγαίνω στην πρόβα το βράδυ να παίζω και να γράφω μουσική. Ο Manfred με βοήθησε δίνοντάς μου αυτήν την επιταγή κάθε μήνα, από τη στιγμή που ο δίσκος ήταν τόσο επιτυχημένος. Ο πατέρας μου ήταν εντελώς αντίθετος με αυτή μου την απόφαση, αλλά εγώ ήθελα να μπορώ να ζω από τη μουσική και να έχω χρόνο να περιοδεύω όσο χρειάζεται.
Στον επόμενο δίσκο, για μία ακόμη φορά, είχατε αλλαγή στη σύνθεσή σας. Ο Frank πήγε στους KREATOR και πήρατε τον Michael Hoffmann ως αντικαταστάτη, από τους ASSASSIN, για να ηχογραφήσετε έναν από τους αγαπημένους μου δίσκους σας, το “Better off dead”.
Ο Michael Hoffmann ήταν φίλος της μπάντας από παλιά. Ο Frank ήταν κρίμα που έφυγε, γιατί η εταιρία ήθελε ένα “Agent orange” Part II και τελικά το νέο άλμπουμ ήταν πολύ διαφορετικό εξαιτίας του γεγονότος ότι είχαμε νέο κιθαρίστα, ο οποίος είχε και διαφορετικό τρόπο παιξίματος και γραψίματος. Θυμάμαι όταν παραδώσαμε τα master του δίσκου στην SPV, φαίνονταν απογοητευμένοι επειδή δεν έμοιαζε με το “Agent orange”. Επειδή όμως ποτέ δεν δεχόμαστε υποδείξεις για τη μουσική μας και τους δίσκους που βγάζουμε, είπα στον Manfred, «αυτός είναι ο δίσκος. Αν θέλεις τον βγάζεις, αν δεν θέλεις, δεν τον βγάζεις». Είχε υποτιμηθεί το άλμπουμ όταν είχε βγει, ίσως επειδή ήταν πιο heavy metal και όχι τόσο σκληρό όπως το “Persecution mania”, αλλά πολύς κόσμος τώρα μου λέει ότι είναι από τα αγαπημένα του. Δεν έχει σημασία τι είδος μουσικής παίζεις, αλλά αν έχει ο δίσκος καλά τραγούδια. Αν είχε μείνει όμως ο Frank στην μπάντα, νομίζω ότι θα βγάζαμε ένα δίσκο πιο κοντά στο “Agent orange”, επειδή είχε έναν πολύ συγκεκριμένο τρόπο που έγραφε μουσική κι έπαιζε κιθάρα.
Ο Michael Hoffmann δεν έμεινε τελικά για πολύ στο συγκρότημα και βγάλατε το “Tapping the vein” με τον Andy Brings στην κιθάρα. Ένα άλμπουμ, για μία ακόμη φορά, εντελώς διαφορετικό από τον προκάτοχό του. Πες μας για το δίσκο αυτόν, που βγήκε σε μία πολύ δύσκολη περίοδο για το thrash metal.
Όταν έχεις νέο κιθαρίστα, αλλάζει η ενορχήστρωση των κομματιών, αλλά και ο ήχος της κιθάρας. Ο Andy Brings ήταν πιο πολύ στο punk αλλά και στο death metal. Το death metal, όμως, πρέπει να πω ότι ποτέ δεν ήταν επιρροή μας στους SODOM. Στόχος μας ήταν να γράψουμε ένα άλμπουμ πιο brutal κι εντελώς διαφορετικό από το “Better off dead”. Κατά τη γνώμη μου, το “Tapping the vein”, είναι ένα καταπληκτικό άλμπουμ αλλά και επιτυχημένο εκείνα τα χρόνια. Παραγωγός μας ήταν πάλι ο Harris Johns, αλλά πήγαμε σ’ ένα πολύ μεγάλο στούντιο, το Dierks Studio στην Κολωνία και ο ήχος του δίσκου ήταν πάρα πολύ καλός. Αυτόν τον καιρό, με αφορμή και τα 30 χρόνια από την κυκλοφορία του, μιλάμε για την επανακυκλοφορία του, επειδή υπάρχει έξω μόνο το first press και η τιμή του στο eBay έχει φτάσει στα ύψη. Ο λόγος που καθυστερούν οι επανακυκλοφορίες, είναι ότι πρέπει να έχουμε ένα καλύτερο συμβόλαιο από την BMG που έχει πάρει τον κατάλογό μας και να μας δίνει αυτά που θέλουμε, ώστε να μπορέσουμε να κάνουμε τις επανακυκλοφορίες όσο καλές πρέπει. Ο Andy Brings έκανε συλλογή από τα πάντα εκείνη την περίοδο κι έχουμε πάρα πολύ καλό live υλικό διαθέσιμο, έχουμε κάνει remaster και remix, επειδή έχουμε τα αυθεντικά αρχεία, υπάρχει μέχρι και η τελευταία μας συναυλία με τον Witchhunter. Μάλλον θα βγει του χρόνου αυτό το box set. Παρότι δεν είμαι οπαδός των επανακυκλοφοριών, όταν γίνεται με τόση αγάπη και υπάρχει τόσο σπάνιο και ωραίο υλικό διαθέσιμο, τότε αξίζει τον κόπο.
Τι σας έκανε μετά, στο “Get what you deserve”, να χρησιμοποιήσετε αυτό το ακραίο εξώφυλλο και τελικά να αναγκαστείτε να βάλετε τα πρόσωπά σας;
Αυτό το άλμπουμ ήταν πολύ brutal και είναι το αγαπημένο μου, πρέπει να σου πω. Είχε μία κιθάρα, ένα μπάσο και τα τύμπανα, ενώ ο παραγωγός επέμενε να ηχογραφήσουμε περισσότερες κιθάρες. Είμαστε power trio και θέλουμε να βγαίνει προς τα έξω, αυτό που παίζουμε live στο στούντιο. Άλλοι μπορεί να θέλουν να βγουν πιο εμπορικοί, με πιο γυαλισμένες παραγωγές, το ξέρουμε κι εμείς, αλλά θέλουμε να βγαίνουμε όπως μας αρέσει. Η ιδέα για το εξώφυλλο ήταν να είναι σαν φωτογραφία της αστυνομίας από τόπο εγκλήματος. Κάναμε ένα ωραίο photo session και πολλοί πιστεύουν ότι όντως υπήρχε ένας νεκρός άνθρωπος στο κρεβάτι. Όπως καταλαβαίνεις, ήταν απλά ένας φίλος μου! Χαχαχα. Ο Manfred μας είπε ότι ήταν αδύνατο να κυκλοφορήσει με αυτό το εξώφυλλο, επειδή ήταν πολύ ακραίο και τελικά βάλαμε μία φωτογραφία μας. Αν έχεις το βινύλιο, όμως, υπάρχει σε χαρτόνι μέσα στο δίσκο το αυθεντικό εξώφυλλο.
Ναι, αυτήν ακριβώς την έκδοση έχω. Αλλά δεν ήταν η πρώτη φορά που σας είχαν λογοκρίνει το εξώφυλλο. Είχε ξανασυμβεί και στο “Mortal way of live”, που είχε βγει μ’ ένα μαύρο χαρτόνι να το καλύπτει…
Ναι, έδειχνε τα Σόδομα και τα Γόμορρα. Βάλαμε το μαύρο χαρτόνι και όλος ο κόσμος μπορούσε να δει το εξώφυλλο όταν άνοιγε το βινύλιο. Πάντως δοκίμασε να ακούσεις δυνατά, με ακουστικά το “Get what you deserve”. Θα ξαφνιαστείς.
Πάμε μετά στο “Masquerade in blood”, που το πρώτο που μου έρχεται στο μυαλό είναι το εξώφυλλο με τον Knarrenheinz να πιάνει από το λαιμό τον Χέλμουτ Κολ και τον Μπόρις Γιέλτσιν.
Σ’ αυτόν το δίσκο μιλούσαμε πιο πολύ για την πολιτική, τον Ψυχρό Πόλεμο και νομίζω ότι ο Andreas Marschall έκανε πολύ καλή δουλειά με το εξώφυλλο. Μου άρεσε όμως και ο δίσκος. Πιστεύω ότι ο Strahli ήταν από τους πιο heavy κιθαρίστες που είχαμε ποτέ. Κουρδίσαμε και την κιθάρα και το μπάσο πιο χαμηλά για να έχουμε πιο δυνατό ήχο, ενώ ο Atomic Steif, για μια ακόμη φορά, απέδειξε για ποιον λόγο ήταν από τους καλύτερους ντράμερ στη Γερμανία. Ο ήχος μπορεί να ακούγεται λίγο μπουκωμένος, αλλά είναι τόσο brutal. Νομίζω ότι είναι ο πιο σκληρός μας δίσκος.
O Atomic Steif, είχε συγγενείς στην Ελλάδα (στην Καλλιθέα) και βρισκόμασταν όποτε ερχόταν να τους επισκεφθεί. Ωραίος τύπος.
Τον συνάντησα πριν δύο χρόνια στη Λειψία. Δεν παίζει πια τύμπανα και δεν έχω επικοινωνία μαζί του, αφού δεν έχω το email του, δεν είναι στο Facebook ή στο Instagram, αλλά η προσωπική μου άποψη, είναι πως ήταν καλύτερος ντράμερ από τον Chris Witchhunter. Το “Masquerade in blood” ήταν το τελευταίο του άλμπουμ μαζί μας, αλλά και το τελευταίο με τον Strahli, ο οποίος μπήκε φυλακή λίγο μετά τις ηχογραφήσεις. Εκείνη την περίοδο, οι SODOM ουσιαστικά, είχαν διαλυθεί. Δεν υπήρχαν άλλα μέλη, εγώ είχα ξεκινήσει τους ONKEL TOM που πήγαιναν πολύ καλά και η τότε εταιρία μου, η GUN Records, μου είπε ότι από τη στιγμή που πάνε τόσο καλά οι ONKEL TOM, δεν υπάρχει λόγος να βγάλω δίσκο με τους SODOM. Οι SODOM όμως, είναι η ζωή μου και δεν υπήρχε ποτέ περίπτωση να συμβεί αυτό. Έψαξα, λοιπόν, και βρήκα τους μουσικούς για να συνεχίσω το γκρουπ μου.
Βρήκες τον Bobby Schottkowski και τον Bernemann και βγάλατε το “’Til death do us unite”, που έχει και μία από τις πιο γνωστές διασκευές σας για το “Hazy shade of winter”…
(ακούγεται μία έκφραση αηδίας, όπως όταν βάζω στον γιο μου φαγητό που δεν του αρέσει) Δεν μου αρέσει καθόλου. Ήταν μία ιδέα του Bobby, του ντράμερ μας, που δεν μου άρεσε ποτέ. Υπάρχουν τόσα ωραία τραγούδια μέσα στο δίσκο, αλλά αυτό… Μπλιαχ. Για ποιον λόγο να διασκευάσω αυτό το συγκρότημα; Heavy metal παίζουμε! Τέλος πάντων, ο δίσκος αυτός έχει υποτιμηθεί λίγο, επειδή ο ήχος, κατά τη γνώμη μου, θα μπορούσε να είναι λίγο πιο επιθετικός. Έχει όμως πολλά ωραία τραγούδια και διαλέξαμε το “That’s what an unknown killer diarized”. Υπάρχουν όμως και το “Hanging judge”, το “Fuck the police”, το “Gisela”, το “Wander in the valley”, το “Schwerter zu Pflugscharen”. Ουσιαστικά, πάντως, μιλάμε για την αρχή ενός νέου συγκροτήματος που έπρεπε να ψάξουμε να βρούμε τι θα κάνουμε. Ο Bernemann, έπαιζε πρώτη φορά σε thrash metal συγκρότημα, αφού ήταν στους CROWS (σ.σ. τσεκάρετε το άλμπουμ “Dying race”). Το εξώφυλλό του είναι από τα αγαπημένα μου όλων των εποχών, πρέπει να πω, μου άρεσε το video clip που κάναμε, η φωτογράφηση.
Ισχύει όμως, ότι κατά τη διάρκεια της φωτογράφησης είχατε πάθει τροφική δηλητηρίαση από σαλμονέλα;
Ω, ναι. Είχαμε κάνει τη φωτογράφηση καλοκαίρι και ήμασταν στον ήλιο με τα κρέατα πολλές ώρες. Η εταιρία που δουλέψαμε όμως, για τη φωτογράφηση και το video, είχαν απίστευτα ωραίες ιδέες για το πώς θα δουλέψουμε κι εντελώς διαφορετικές από το παρελθόν. Είχα ενθουσιαστεί.
Πάντως δεν είναι και το πιο εύκολο πράγμα του κόσμου να κάνεις video για ένα τραγούδι που λέγεται “Fuck the police”…
Εντάξει, δεν είναι. Κάποιες φορές το έχουμε παίξει live, αλλά ιδιαίτερα στη Νότια Αμερική, πάμε σε χώρες που μας λένε «σας παρακαλούμε μην παίξετε το τραγούδι αυτό». Αν παίξεις στο Μεξικό ή σε άλλες τέτοιες χώρες, η αστυνομία είναι τριγύρω. Κάποιες φορές το παίζαμε και στο ρεφρέν κάναμε έναν αναγραμματισμό, λέγοντας “Puck the folice”. Χαχαχα! Αλλά πέρα από την πλάκα, αγαπάω την αστυνομία και θεωρώ ότι ιδιαίτερα στις μέρες μας, τη χρειαζόμαστε.
Το “Code red” που διαδέχτηκε το “’Til death do us unite”, ήταν ένας δίσκος back to the roots, αλλά νομίζω ότι μεγαλύτερη σημασία, είχε το tribute CD, “Homage to Gods”, που βγήκε ως bonus, όπου πολλά σχήματα διασκεύαζαν τραγούδια σας.
Ναι, ήταν μεγάλη μας τιμή. Το “Code red”, ήταν ο πιο σκληρός και ο καλύτερος δίσκος που ηχογραφήσαμε με αυτό το line-up. Είχαμε μία πιο ξεκάθαρη κατεύθυνση, αφού θέλαμε να μοιάζει με το “Agent orange”, το “Tapping the vein” ή το “Get what you deserve”. Περάσαμε και πάρα πολύ ωραία στο στούντιο, για μία ακόμη φορά με τον Harris Johns.
Ποια είναι η αγαπημένη σου διασκευή από το tribute άλμπουμ;
Μου αρέσει το “Sodomy and lust” από τους CRADLE OF FILTH. Αλλά υπάρχουν και πολλές άλλες, καλές, όπως αυτή των DARK FUNERAL, για παράδειγμα. Το πιο φοβερό όλων, ήταν πως τα σχήματα που συμμετείχαν, ήταν όλα οπαδοί των SODOM, κάτι που με κάνει περήφανο. Η ιδέα για το tribute ήταν της εταιρίας μας, πολύ έξυπνη πρέπει να πω, αλλά αυτός ο δίσκος δεν βγήκε σε βινύλιο όταν είχε κυκλοφορήσει. Εκείνα τα χρόνια οι εταιρίες αρνούνταν να βγάλουν βινύλια, επειδή ήταν ακριβά και δεν τα αγόραζε ο κόσμος.
Όταν ξεκινούσες τους SODOM, φανταζόσουν ότι θα έβγαζες ένα concept άλμπουμ, σαν το “M-16”, που μιλούσε για την ταινία “Apocalypse now”;
Σε καμία περίπτωση. Εκείνη την περίοδο διάβαζα πάρα πολύ για τον πόλεμο στο Βιετνάμ. Η πρώτη ταινία που είχα δει σε σχέση με αυτό, ήταν το “Deer hunter”, με τον Robert DeNiro. Όταν ξεκίνησα να γράφω στίχους, διαπίστωσα ότι όλοι οι στίχοι ήταν για τον πόλεμο στο Βιετνάμ, οπότε σκέφτηκα να γράψω όλους τους στίχους του δίσκου πάνω σ’ αυτό το θέμα. Η επανακυκλοφορία του δίσκου, έχει όλη την ιστορία, αναλυτικά. Υπάρχουν τόσα πολλά θέματα γύρω από αυτόν. Θέλαμε να παίξουμε το δίσκο live στο Βιετνάμ κι εκείνοι άκουσαν το τραγούδι “Marines” και θεώρησαν ότι είμαστε υπέρ των Αμερικάνων και δεν μας άφησαν να παίξουμε στη χώρα τους. Είχαμε κάνει μια πάρα πολύ ωραία φωτογράφηση και είχαμε φωνάξει δημοσιογράφους απ’ όλον τον κόσμο στην Bangkok να ακούσουν το δίσκο. Μου αρέσει πολύ εκείνος ο δίσκος, έχει τόσα καλά τραγούδια.
«Πετάξατε» όμως δημοσιογράφους και στον επόμενο δίσκο σας, το “Sodom” και μάλιστα μας είχατε καλέσει στο ορυχείο που δούλευες, στο Gelsenkirchen!
Ναι, βασικά σ’ ένα bar που ήταν εκεί δίπλα και κάναμε το listening session. Σ’ αυτόν το δίσκο, συνέβη κάτι αρκετά περίεργο. Ηχογραφήσαμε τα ντραμς σ’ ένα στούντιο και ο παραγωγός παραιτήθηκε. Οπότε πήγαμε και ηχογραφήσαμε τις κιθάρες σε άλλο στούντιο, με μεγάλη πίεση χρόνου και πήραμε παραγωγό τον Andy Brings. Δυστυχώς, κατά τη γνώμη μου, ο ήχος αυτού του δίσκου, είναι πολύ κακός. Είναι κρίμα, γιατί υπάρχουν τόσα καλά τραγούδια, αλλά δεν τα κολακεύει ο ήχος. Υπάρχουν τόσα ωραία τραγούδια… “Axis of evil”, “Buried in the justice ground”, “City of God”… Ένας από τους στόχους μου, είναι να κάνουμε ένα remix αυτού του δίσκου και να αποδοθεί δικαιοσύνη. Να ακουστούν τα τραγούδια όπως πρέπει, κάτι που δεν μπορούσε να συμβεί όταν η εταιρία ήθελε το άλμπουμ έτοιμο σε μία εβδομάδα κι εμείς έπρεπε να ηχογραφήσουμε τις κιθάρες και τα φωνητικά και μετά να γίνει όλη η υπόλοιπη διαδικασία…
Μετά είχαμε το “The final sign of evil”, που μπορεί να μην ήταν νέο άλμπουμ, αλλά περιείχε όλα τα τραγούδια που ήταν αρχικά να συμπεριληφθούν στο “In the sign of evil”.
Η εταιρία μας, ήθελε να επανηχογραφήσουμε τα τραγούδια με τον Bobby κα τον Bernemann, αλλά εγώ διαφωνούσα πλήρως. Δεν υπήρχε περίπτωση να επανηχογραφούσα τραγούδια εκείνου του δίσκου, με διαφορετικούς ανθρώπους από τον Witchhunter και τον Grave Violator. Αφού βρήκαμε άκρη με τα χρήματα που θα έπαιρνε ο Witchhunter, που ήταν ένα φλέγον ζήτημα, βρέθηκε ένας κοινός μας φίλος, που είχε έναν χώρο όπου θα μπορούσε να ηχογραφηθούν τα τύμπανα, μα πάνω απ’ όλα, ήταν ο μοναδικός άνθρωπος με τον οποίο θα μπορούσε να γίνει η δουλειά, επειδή ο Witchhunter τότε, ήταν εντελώς αλκοολικός. Τον είχα διώξει επειδή ήταν αλκοολικός, οπότε φαντάσου πως ήταν μερικά χρόνια αργότερα. Του πήρε πολύ χρόνο να καταλάβει ότι δεν έμπαινε ξανά στους SODOM, αφού υπήρχαν άλλοι μουσικοί και το μόνο που έπρεπε να κάνει ήταν να ηχογραφήσει τα ντραμς στα παλιά τραγούδια και σε εκείνα που υπήρχαν μόνο σε πρόβες. Δυστυχώς, αυτή ήταν η τελευταία του δισκογραφική δουλειά πριν πεθάνει. Νιώθω ευτυχισμένος, τελικά, που μπορέσαμε να το κάνουμε και μου αρέσει και το αποτέλεσμα, διότι ακούγεται αρκετά old school. Θέλαμε να ηχογραφήσουμε σ’ ένα παλιό στούντιο και να μην ξοδέψουμε και πολλά χρήματα σ’ αυτό.
Στη συνέχεια είχατε το “In war and pieces”, το 13ο στούντιο άλμπουμ σας, που είναι και πιο κοντά στο σήμερα, για την ακρίβεια βγήκε το 2010.
Μου αρέσει πολύ αυτός ο δίσκος. Νομίζω ότι το ομώνυμο κομμάτι του, είναι το καλύτερο τραγούδι που έχουμε βγάλει ποτέ. Αυτό ήταν και το τελευταίο άλμπουμ με τον Bobby Schottkowski στα ντραμς. Δεν θέλω να μιλήσω γι’ αυτό, υπήρχαν κάποια προσωπικά προβλήματα μεταξύ μας. Επίσης, ήταν το πρώτο άλμπουμ που είχαμε τον Waldemar Worychta στην παραγωγή, ο οποίος ήθελε να κάνει μία πιο μοντέρνα δουλειά, πιο κοντά στον metalcore ήχο. Γι’ αυτό και ο ήχος, δεν είναι ο τυπικός SODOM ήχος. Γενικά, πάντως, μου αρέσει πάρα πολύ ο δίσκος αυτός.
Τρία χρόνια αργότερα, κυκλοφορήσατε το “Epitome of torture”. Το άλμπουμ που έχει το δικό σας “R.A.M.O.N.E.S.” τραγούδι, το “S.O.D.O.M.”.
Ναι. Αυτός ο δίσκος είναι πολύ υποτιμημένος, κατά την άποψή μου, εξαιτίας του κακού εξωφύλλου. Δυστυχώς, ο άνθρωπος που το έφτιαξε, προσπάθησε να βάλει τα πάντα μέσα, με αποτέλεσμα να μην μπορείς να ξεχωρίσεις τίποτα. Κατέληξε να φαίνεται σαν μία μουντζούρα. Δεν είχαμε τον χρόνο να το αλλάξουμε, όμως, και βγήκε στην αγορά έτσι. Σίγουρα έχει αρκετά καλά τραγούδια και είναι το πρώτο μας με τον “Makka” στα ντραμς, που ήταν σίγουρα καλύτερος ντράμερ από τον Bobby Schottkowski. Άλλη μία τυπική παραγωγή του Waldemar Sorychta, όπου το μπάσο δεν ήταν το brutal, αλλά το ήθελε πιο καθαρό. Από την άλλη, οι κιθάρες ακούγονταν πολύ έντονα, αφού είχαμε ηχογραφήσει δέκα κιθάρες!!! Συνολικά τα τραγούδια και η παραγωγή ήταν πραγματικά καλά, αλλά δεν ήταν ένα τυπικό άλμπουμ των SODOM.
Μετά από αυτά, μπορεί κανείς να φανταστεί για ποιον λόγο αλλάξατε παραγωγό και σχεδιαστή εξωφύλλου στο “Decision day” και πήρατε τον Joe Petagno, διάσημο για τις δουλειές του με τους MOTORHEAD.
Ναι, η παραγωγή ήταν πολύ καλή και πλέον μπορέσαμε να δουλέψουμε με τον Joe Petagno, που θαυμάζω για τον Snaggletooth των MOTORHEAD. Όταν μίλησα μαζί του με email, εκείνος δέχτηκε αμέσως να δουλέψει για εμάς, αφού άκουγε τους SODOM και ήταν οπαδός. Μου ζήτησε μερικούς στίχους και μας έφτιαξε αυτό το καταπληκτικό εξώφυλλο. Ήταν σαν Θεός για εμένα, να ξέρεις. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι δίχως εκείνον, οι MOTORHEAD δεν θα ήταν ποτέ τόσο μεγάλοι, αφού όλος ο κόσμος γνωρίζει τη μασκότ τους. Είμαι πάρα πολύ υπερήφανος που φιλοτέχνησε ένα εξώφυλλο των SODOM.
Έκανε και το εξώφυλλο του πιο πρόσφατου δίσκου σας, του “Genesis XIX”, αλλά το πιο σημαντικό γεγονός εκείνου του δίσκου, νομίζω πως ήταν το γεγονός ότι γίνατε τετράδα για πρώτη φορά στην ιστορία των SODOM.
Είχα την ιδέα για δεύτερο κιθαρίστα, όμως ο Bernemann δεν ήθελε με τίποτα κάποιον άλλο στο πλευρό του, αφού έλεγε ότι εκείνος ήταν ο κιθαρίστας του σχήματος. Όταν έφυγε όμως, άνοιξαν οι πόρτες για να μπει δεύτερος κιθαρίστας. Όπως θα παρατήρησες όμως και από τη συναυλία μας στην Ελλάδα, ο ήχος είναι ακόμα πιο στιβαρός κι έχουμε την ευκαιρία να γράψουμε κομμάτια με λίγο διαφορετικό τρόπο. Ξέρω πως υπάρχει κόσμος που λέει ότι οι SODOM είναι power trio, αλλά και οι MOTORHEAD είχαν πάρει δεύτερο κιθαρίστα και άλλαξε λίγο η μουσική τους. Στα live, κυρίως, ο ήχος είναι πολύ καλύτερος και στερεοφωνικός, θα έλεγα, επειδή έχεις μία κιθάρα στα δεξιά, μία στα αριστερά και το μπάσο στη μέση.
Στην τελική ανάλυση, χρειάζεσαι μεγαλύτερες προκλήσεις κι εσύ αποφασίζεις για το συγκρότημά σου, όχι οι παλιοί οπαδοί του συγκροτήματος.
Ακριβώς αυτό. Εκεί ήταν και η διαφωνία μου με τον Bernemann, αφού το συγκρότημα είναι δικό μου κι εγώ παίρνω τις αποφάσεις. Αλλιώς, δεν θα ήμασταν τώρα να μιλάμε στο τηλέφωνο. Αυτό είναι και το μυστικό της μακροζωίας των SODOM. Φυσικά και υπακούμε στους κανόνες της μουσικής βιομηχανίας, αφού έχουμε δισκογραφικό συμβόλαιο και είμαστε σε εταιρία. Κάνουμε όμως πάντα αυτό που θέλουμε. Η δική μας δουλειά είναι να γράφουμε τη μουσική και η δουλειά της δισκογραφικής είναι να την προωθεί και να την βγάζει προς τα έξω. Δεν θέλω να υπακούω στα «θέλω» των εταιριών και να γίνομαι πιο εμπορικός. Δεν θέλω να γίνω μεγαλύτερος. Είμαι ευχαριστημένος με το συγκρότημα όπως ακριβώς είναι.
Ευχαριστώ πολύ για την κουβέντα. Ξεπεράσαμε κατά πολύ τον χρόνο που είχαμε, αλλά νομίζω ότι άξιζε τον κόπο.
Φυσικά και άξιζε. Ευχαριστώ κι εγώ και ανυπομονώ να ξαναέρθουμε στην Ελλάδα.
Σάκης Φράγκος
photos by: Moritz Mumpi Kunster
