To 1969 είναι μία χρονιά-σταθμός στην ιστορία της μουσικής και ειδικότερα στο hard rock και το heavy metal. Οι LED ZEPPELIN κυκλοφόρησαν το ομώνυμο ντεμπούτο τους και άλλαξαν μια για πάντα τον χάρτη της rock σκηνής, με τον φοβερό συνδυασμό heavy blues rock, αμερικανικής και βρετανικής folk και ψυχεδέλειας. Θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα (αν όχι το σημαντικότερο) ντεμπούτα στην ιστορία του hard rock.
• Το 1968 ο 24χρονος Jimmy Page ήταν ήδη ένας καταξιωμένος κιθαρίστας. Λέγεται ότι πριν τους LED ZEPPELIN είχε λάβει μέρος στις περισσότερες ηχογραφήσεις της βρετανικής pop και rock δισκογραφίας των 60s, τουλάχιστον στις μισές! Σε ηλικία 14 ετών εμφανίστηκε στην τηλεόραση, στο “All your own” του BBC, παίζοντας skiffle (μία μίξη blues, jazz και folk μουσικής). Όταν ρωτήθηκε τι θα γίνει όταν μεγαλώσει, δεν είπε «μουσικός» αλλά γιατρός που θα έκανε έρευνα για να ανακαλύψει την θεραπεία για τον καρκίνο. Μάλιστα, στα 15 του, πέρασε συνέντευξη για βοηθός εργαστηρίου.
• Ο Page ήταν τόσο φτασμένος μουσικός, που σκεφτόταν να πάρει… πρόωρη σύνταξη στα 19 του, για να ασχοληθεί με την τέχνη! Ευτυχώς, όταν συνειδητοποίησε τι έπαιζε στην αμερικανική blues σκηνή, αναθεώρησε. Τελικά κατέληξε σε ένα από τα σημαντικότερα «φυτώρια» της βρετανικής σκηνής, τους YARDBIRDS, αντικαθιστώντας τον Eric Clapton. Είχε ξαναδεχτεί την προσφορά, αλλά αρνήθηκε λόγω της φιλίας του με τον Clapton. Παρόλα αυτά, πρότεινε έναν άλλο φίλο του, κάποιον … Jeff Beck.
• Το 1966 ο Page συμμετείχε στο “Beck’s Bolero” του Jeff Beck, μαζί με τον ντράμερ των WHO, Keith Moon και έναν session μπασίστα, τον … John Paul Jones. Εκεί γεννήθηκε στον Page η ιδέα να σχηματίσει ένα δικό του supergroup, με τον ίδιο, τον Beck, τον Moon και τον μπασίστα των WHO John Entwistle. Το κυριότερο πρόβλημα όμως ήταν ότι υπήρχαν στην μέση πολλά συμβόλαια που έπρεπε να διακοπούν. Κάτι βγήκε πάντως από όλο αυτό. Πάνω στην συζήτηση, ο Entwistle, βλέποντας την ματαιότητα στο project, είπε ότι όλη η διαδικασία θα απογειωνόταν σαν «μολυβένιο μπαλόνι» (καθόλου δηλαδή), με τον Moon (ή τον ίδιο τον Entwistle) να συμπληρώνει ότι το όνομα του συγκροτήματος θα έπρεπε να είναι LEAD ZEPPELIN.
• Ίσως το όνομα John Baldwin να μην σας λέει κάτι, αλλά επρόκειτο για έναν εξαιρετικό session μπασίστα των ‘60s. Τον προσέγγισε ο Andrew Loog Oldham, τότε manager των ROLLING STONES, ζητώντας του να παίξει σε ένα single συγκροτήματος του. Στον Oldham δεν άρεσε το “Baldwin” και του πρότεινε να το αλλάξει σε κάτι «πιο καλλιτεχνικό». Τότε θυμήθηκε μία ταινία για την ζωή ενός ήρωα του αμερικανικού ναυτικού κατά την Αμερικανική Επανάσταση, με τίτλο “John Paul Jones”. Αυτό έγινε το νέο όνομα του Baldwin.
• Μία από τις δουλειές του John Paul Jones, ήταν η ενορχήστρωση των έγχορδων στο “She’s a rainbow” των ROLLING STONES. Ο Jones δεν εντυπωσιάστηκε από τους STONES, χαρακτηρίζοντας τους «βαρετούς και μη επαγγελματίες». Ο ίδιος ήταν «άνθρωπος-ορχήστρα», παίζοντας κάθε λογής πλήκτρα, βιολί, μαντολίνο, κιθάρα και διάφορα άλλα έγχορδα. O Page τον γνώριζε από πολλές κοινές τους δουλειές και ήξερε πόσο πολύπλευρος μουσικός ήταν.
• Οι YARDBIRDS στα live τους έπαιζαν μία εκτέλεση του τραγουδιού “Dazed and confused”, από τον folk καλλιτέχνη Jake Holmes, με highlight την χρήση ενός δοξαριού πάνω στην Fender Telecaster του Page (δώρο του Jeff Beck).
• Στις ηχογραφήσεις του “The hurdy gurdy man” του Donovan, όπου έπαιζαν αμφότεροι οι Page και Jones, ο μπασίστας ζήτησε να συμμετάσχει στο μελλοντικό σχήμα του Page. Αργότερα, οι YARDBIRDS διαλύθηκαν, αφήνοντας τον Page και τον μπασίστα Chris Dreja να κάνουν τις συναυλίες που είχαν ήδη κλείσει στη Σκανδιναβία. Στα καπάκια, ο Dreja έφυγε για να ασχοληθεί με την φωτογραφία. Ο Jones ρώτησε τον Page για την κενή θέση στο μπάσο και ο κιθαρίστας δέχτηκε μετά χαράς.
• O Page ήθελε διακαώς τον Dreja στο νέο συγκρότημα, προτείνοντάς του ακόμα και την θέση του ντράμερ! Αυτός ήταν, εμμέσως, υπεύθυνος για την αλλαγή του ονόματος, αφού έστειλε δικαστική διαταγή παύσης χρήσης του ονόματος YARDBIRDS στον Page, όσο οι NEW YARDBIRDS έδιναν τις πρώτες τους συναυλίες, ισχυριζόμενος πως κατείχε τα δικαιώματα του ονόματος. Επίσης, η φωτογραφία στο οπισθόφυλλο του ντεμπούτου του νέου συγκροτήματος ήταν του Dreja.
• Αρκετά χρόνια πριν, στο Δυτικό Bromwich, γεννήθηκε ο γιος του πολιτικού μηχανικού Robert C. Plant, ο Robert Anthony Plant. Οι φιλοδοξίες του πατέρα για τον γιο ήταν να γίνει λογιστής! Όμως ο έφηβος, φιλοτελιστής, Plant δεν μοιραζόταν το όραμα του πατέρα του. Μόνο δύο εβδομάδες άντεξε την εκπαίδευση για την πιστοποίηση του λογιστή. H αγαπημένη του ενασχόληση ήταν η μουσική, ακούγοντας Elvis Presley και αμερικάνικα blues. Επιθυμώντας να ασχοληθεί με αυτή επαγγελματικά, δούλευε σε συνεργεία πεζοδρόμησης και ασφαλτόστρωσης για να εξασφαλίζει χρήματα. Στα 16 του άφησε το σπίτι του για να «εκπαιδευτεί» μουσικά, συμμετέχοντας σε διάφορα συγκροτήματα.
• Δύο συγκροτήματα στα οποία συμμετείχε ο Plant ήταν οι CRAWLING KING SNAKES, όπου γνώρισε τον ντράμερ John Bonham, και οι BAND OF JOY που δημιούργησαν οι δυο τους. Το 1967 ο Plant είχε ήδη τρία προσωπικά single με την εταιρεία CBS, τα “Our song”, “I’ve got a secret” και “Long time coming”.
• Ο ντράμερ John Bonham ήταν αυτοδίδακτος και έπαιζε ήδη από νηπιακή ηλικία με κατσαρόλια και τενεκεδάκια. Τα πρώτο κανονικό τύμπανο τα απέκτησε στα 10 του και μέχρι τα 15 του είχε το πρώτο του drum set. Επηρεάστηκε από jazz ντράμερς, κυρίως τους Gene Kruppa και Buddy Rich. Είχε τρομερό άγχος πριν τις εμφανίσεις του σε κοινό, συχνά συνοδευόμενο από κρίσεις πανικού. Παρόλα αυτά, επί το έργον, έπαιζε με απίστευτη δύναμη και ακρίβεια. Χρησιμοποιούσε πιο μεγάλα drum sticks από τα συνηθισμένα, που του πρόσδιδαν τον επιθετικό του ήχο.
• Ο Page, προσηλωμένος στην δημιουργία του συγκροτήματός του, έθεσε ως πρώτο στόχο την κάλυψη της θέσης του τραγουδιστή. Ήθελε τον Terry Reid, έναν από τους πιο πολυπόθητους τραγουδιστές της γενιάς του. Όμως ο Reid είχε ήδη υπογράψει σόλο συμφωνία και έτσι απέρριψε την προσφορά του Page, αλλά του μίλησε για ένα νεαρό από το West Bromwich, με φοβερή φωνή και όψη «Έλληνα θεού». Φυσικά αναφερόταν στον Robert Plant.
• O Page, πάντα γεμάτος αυτοπεποίθηση, σκεφτόταν ότι θα ταίριαζε στο συγκρότημα ο Σκωτσέζος folk τραγουδιστή Donovan ή ακόμα και ο Steve Winwood (μετέπειτα TRAFFIC, BLIND FAITH και πετυχημένος σόλο καλλιτέχνης). Ο Terry Reid ποτέ δεν κατάφερε να εκπληρώσει τις προσδοκίες των υποστηρικτών του, καθώς δεν έγινε ποτέ το μεγάλο αστέρι που όλοι περίμεναν, ενώ απέρριψε και τους DEEP PURPLE κάποια χρόνια αργότερα! Ο Page προσέγγισε και τον Steve Marriott των SMALL FACES (και μετέπειτα HUMBLE PIE), που έδειξε ενδιαφέρον. Λίγες μέρες αργότερα έλαβε ένα ραβασάκι από το management του Mariott, όπου με νόημα τον ρωτούσαν «πως θα του φαινόταν να παίζει κιθάρα με σπασμένα δάχτυλα». Αναμενόμενη απάντηση αν σκεφτεί κανείς πως ο manager του Mariott ήταν ο κακόφημος Don Arden, γνωστή φιγούρα του λονδρέζικου υπόκοσμου και πατέρας της Sharon Arden (ή, Sharon Osbourne όπως είναι πιο γνωστή). Έτσι, ο Page, κατέληξε στην … επιλογή νο. 3, τον Plant, αφού τον είδε να τραγουδάει ένα βράδυ και ενθουσιάστηκε. Συζητώντας και παίζοντας μαζί πιο μετά, ασχολήθηκαν με το “Babe I’m gonna leave you” της Αμερικανίδας Ann Brendon, από την εκτέλεση της Joan Baez.
• Oι ντράμερ B.J. Wilson (PROCOL HARUM) Paul Francis και Clem Cattini ήταν υποψήφιοι για το συγκρότημα. Ο Page προτιμούσε τον Wilson, αλλά αυτός απέρριψε την πρότασή του. Μετά απευθύνθηκε στον Aynsley Dunbar (πρώην BLUESBREAKERS, αργότερα JOURNEY και WHITESNAKE μεταξύ άλλων), αλλά και αυτός αρνήθηκε διότι ήθελε να φτιάξει δικό του συγκρότημα. Τότε, ο Plant πρότεινε στον Page να πάρουν τον παλιό του φίλο και συντοπίτη, από τους BAND OF JOY, John Bonham. O Page δέχτηκε την πρόταση του Plant για τον Bonham και με την προσθήκη του John Paul Jones (περίπου την ίδια περίοδο), το νέο σχήμα ήταν έτοιμο. Τον Αύγουστο του ’68 πρόβαραν για πρώτη φορά σε ένα δισκάδικο στην Gerrard Street παίζοντας το γνωστό rock ‘n’ roll τραγούδι “Train kept a-rollin”.
• Άλλαξαν το όνομα σε NEW YARDBIRDS για την σκανδιναβική περιοδεία τον Σεπτέμβρη του 1968. H πρώτη τους εμφάνιση ήταν στο Gladsaxe Teen Club κοντά στην Κοπεγχάγη. Στο set τους περιέλαβαν το “You shook me” του Muddy Waters, την παραλλαγή τους στο “Dazed and confused” του Jake Holmes και το “Train kept-a-rollin“. Το πρώτο βρετανικό σόου τους ήταν στις 5 Οκτωβρίου 1968, στο Πανεπιστήμιο του Surrey. Με την επιστροφή τους στην Αγγλία εμφανίστηκαν σε διαφημιστικό υλικό και εισιτήρια ως YARDBIRDS ή THE NEW YARDBIRDS για τρεις παραστάσεις τον Οκτώβριο του 1968, με την βραδιά στο Marquee να αναφέρεται ως «αποχαιρετιστήρια εμφάνιση του Λονδίνου» και το σόου της 19ης Οκτωβρίου στο Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ ως «τελευταία εμφάνιση» των YARDBIRDS. Άμεσα, άλλαξαν το όνομα τους σε LED ZEPPELIN, από το παλιότερο αστειάκι που έκανε ο Keith Moon. Tο γραμματικά σωστό θα ήταν “LEAD” αλλά ο Page σκέφτηκε πως πολλοί θα το έλεγαν «ληντ», κυρίως στις ΗΠΑ, και το έκανε επίτηδες “LED”.
• Ο Page, που ήθελε να έχει τον απόλυτο έλεγχο όλης της διαδικασίας παραγωγής, πλήρωσε από την τσέπη του για 35 ώρες στα Olympic Studios του Λονδίνου και ανέλαβε εξ ολοκλήρου την παραγωγή, κάτι το οποίο θα έκανε και για όλα τα άλμπουμ των ZEPPELIN. Συνολικά, πλήρωσαν με τον manager Peter Grant περίπου 1.800 λίρες στερλίνες (ή κατά άλλους 2.800). Σε σημερινά λεφτά, αυτά είναι περίπου 34.500 Ευρώ. Αλλάζοντας μόνο μηχανικούς ήχου, διασφάλιζε ότι κανένας από τους συνεργάτες του στο στούντιο δεν θα ισχυριζόταν πως διαμόρφωσε τον ήχο των LED ZEPPELIN.
• Το Νοέμβριο του 1968, οι ZEPPELIN μέσω του Grant υπέγραψαν συμβόλαιο με την Atlantic Records. Πρωτοφανής συμφωνία για την εποχή, μιας και υπογράφηκε από τον ιδρυτή και πρόεδρο της Atlantic, Ahmet Ertegun, με το αστρονομικό για την εποχή ποσό των 143.000 λιρών. Από αυτό το ποσό, οι 20.000 τους δόθηκαν ως προκαταβολή, ενώ κατοχύρωσαν και πλήρη δικαιώματα για την ηχογράφηση και κυκλοφορία της μουσικής τους. Και όλα αυτά χωρίς να τους έχουν δει ούτε μία φορά ζωντανά.
• Ο Peter Grant είχε την δική του αμφιλεγόμενη πορεία στον καλλιτεχνικό κόσμο. Πριν φτάσει να γίνει σχεδόν αποκλειστικά manager των ZEPPELIN δούλευε ως λαμαρινάς, παλαιστής, μπράβος, ηθοποιός και από εκεί manager σε διάφορα συγκροτήματα. Στην ενασχόληση του με το management τον βοήθησαν τα περίπου δύο μέτρα ύψους και τα 135 κιλά του!
• Ακολούθησε μια περιοδεία στην Αμερική εκείνο το χειμώνα, όταν οι JEFF BECK GROUP ακύρωσαν σε μια περιοδεία με τους VANILLA FUDGE, ενώ την 12η Ιανουαρίου 1969 κυκλοφόρησε το ομώνυμο ντεμπούτο των LED ZEPPELIN. Ένας από αυτούς που ξαφνιάστηκε ήταν ο Jeff Beck, ο οποίος είχε κυκλοφορήσει με τους JEFF BECK GROUP το εξαιρετικό “Truth” (1968), πέντε μήνες πριν το “Led Zeppelin”, με τον μετέπειτα σούπερ σταρ Rod Stewart στα φωνητικά και τον μελλοντικό ROLLING STONE Ronnie Wood στην κιθάρα. Ανάμεσα στους session μουσικούς του άλμπουμ ήταν και οι Jimmy Page και John Paul Jones. Στο “Truth” υπήρχε επίσης το “You shook me”, που μετά από λίγο καιρό επανεμφανίστηκε, σε παρόμοια εκτέλεση, στο ντεμπούτο των ZEPPELIN. Όταν ο Beck το άκουσε παρέα με τον Peter Grant, αναρωτήθηκε μήπως ο manager του κάνει πλάκα!
• Το εναρκτήριο τραγούδι “Good times, bad times” έχει ένα riff του Jones, ενώ οι στίχοι ίσως να είναι εμπνευσμένοι από το “Brown eyed handsome man” του Chuck Berry. Ήταν το μοναδικό single που κυκλοφόρησαν από το άλμπουμ, στην Αμερική, με b-side το “Communication breakdown” και ψηλότερη θέση το νο. 80 στα singles charts.
• Το “Babe I’m gonna leave you” είχε γραφτεί το 1959 από την Αμερικανίδα τραγουδίστρια Anne Bredon, ενώ ηχογραφήθηκε από την Joan Baez, που το κυκλοφόρησε στο live της “In concert” (1962). Τότε η Baez το καταχώρησε ως «traditional» στα credits, καθώς δεν ήξερε ποιος το έγραψε. Αυτή την εικόνα είχε και ο Jimmy Page που υπέθεσε το ίδιο και απλά πρόσθεσε την δική του ενορχήστρωση στα credits. Μετά από δύο δεκαετίες και ενώ η Bredon δεν άκουγε LED ZEPPELIN, κάποιος γνωστός της άκουσε το τραγούδι και επικοινώνησε μαζί της. Τελικά, η Bredon μπήκε στα συνθετικά credits, ενώ από το 1990 και μετά λάμβανε το 50% των εσόδων από το τραγούδι. Τέλος, σημειώνεται ότι υπάρχει και μία ακυκλοφόρητη εκτέλεση του 1968 με τον Steve Winwood στα φωνητικά!
• Ο ίδιος ο Plant δεν γουστάρει καθόλου τα φωνητικά του στο “Babe I’m gonna leave you”, όπως και σε πολλά τραγούδια από τις πρώτες δουλειές των ZEPPELIN.
• Το “You shook me” είναι ένα blues κομμάτι του 1962, ηχογραφημένο από τον Muddy Waters και γραμμένο από τους Willie Dixon και J.B. Lenoir. Άρεσε και στον ίδιο τον Waters, κατά δήλωση του, ενώ ο Page χρησιμοποιεί ένα “backward echo” εφέ, δικής του επινόησης. Μάλιστα, καυγάδισε με τον παιδικό του φίλο και μηχανικό ήχου Glyn Johns, o οποίος ισχυριζόταν ότι κάτι τέτοιο δεν μπορεί να γίνει! Είναι ένα από τα δύο τραγούδια του Willie Dixon στο “Led Zeppelin”.
• Το 1967 οι YARDBIRDS με τον Jimmy Page έπαιξαν στη Νέα Υόρκη. Την εμφάνιση τους άνοιξε ο folk τραγουδιστής Jake Holmes, ο οποίος μόλις είχε κυκλοφορήσει το “The above ground sound of Jake Holmes”. Μετά την συναυλία, ο Page επέστρεψε στο ξενοδοχείο, κρατώντας στα χέρια ένα αντίτυπο του άλμπουμ, ενθουσιασμένος με το κομμάτι “Dazed and confused”. Έκτοτε, οι YARDBIRDS ενσωμάτωσαν το τραγούδι στο σετ τους. Ο Page ξαναδούλεψε το τραγούδι με νέους στίχους για το “Led Zeppelin” και ανέγραψε αποκλειστικά τον εαυτό του στα credits. Το 2010 ο Holmes ξεκίνησε νομικές διαδικασίες για πνευματικά δικαιώματα του τραγουδιού. Μια εξωδικαστική διευθέτηση επιτεύχθηκε το 2012 και πλέον τα credits αναγράφουν “Jimmy Page, inspired by Jake Holmes”. Μία πρώιμη live εκδοχή του τραγουδιού υπάρχει στο “Live Yardbirds” (1971), με τίτλο “I’m confused” και διαφορετικούς στίχους. Σημείο κορύφωσης στα live των ZEPPELIN, είχε τον Page να χρησιμοποιεί ένα δοξάρι βιολιού επάνω στην κιθάρα του. Ο κιθαρίστας υποστήριζε ότι έμαθε αυτή την τεχνική από έναν βιολιστή, αλλά τον είχε προλάβει ο κιθαρίστας Eddie Phillips των CREATION, που το έκανε στο τραγούδι “Makin’ time”. Από την άλλη ο Holmes μπορεί να μην έγινε ποτέ επιτυχημένος αλλά έχει γράψει διαφημιστικά σήματα όπως το “ Be all that you can be” για τον Αμερικανικό Στρατό και το “Be a pepper” για το αναψυκτικό Dr. Pepper.
• H δεύτερη πλευρά του δίσκου ξεκινάει με το “Your time is gonna come”, που θυμίζει κάπως το “Dear Mr. Fantasy” (1967) των TRAFFIC. Ακολουθεί το instrumental “Black Mountain Side”, που είναι βασισμένο σε ένα παραδοσιακό ιρλανδικό τραγούδι, το “Down by Blackwaterside”. Η κιθάρα του Page ακολουθεί στενά το “Blackwaterslide” του folk τραγουδιστή και συνθέτη Bert Jansch (από το “Orion” του 1966). Η ινδική πινελιά με τα τύμπανα, δια χειρός Viram Jasani, ήταν λόγω ενδιαφέροντος του Page για την ινδική μουσική, την οποία πρωτάκουσε με τους YARDBIRDS στην Ινδία.
• Εμπνευσμένο από το “Nervous breakdown” του Eddie Cochran, το “Communication breakdown” αποτέλεσε πρότυπο για πολλά hard rock αλλά και punk τραγούδια που θα έβγαιναν τα επόμενα χρόνια. Με διάρκεια δυόμιση λεπτά, είναι ένα από τα μικρότερα τραγούδια τους. Εδώ έχουμε και μία από τις σπάνιες περιπτώσεις που ο Page κάνει δεύτερα φωνητικά στον Plant. Το έχουν διασκευάσει και οι IRON MAIDEN, ως B-side στο νο.1 single τους “Bring your daughter… to the slaughter” (1990).
• Προτελευταίο τραγούδι και δεύτερο από τον Willie Dixon, είναι το “I can’t quit you baby”, του οποίου η πρώτη ηχογράφηση ανήκει στον bluesman Otis Rush (1956). Πολλοί επαινούν τους ZEPPELIN για αυτή την εκτέλεση, αλλά ο ίδιος ο Page είναι επικριτικός, θεωρώντας ότι είχε λάθη. Το συγκεκριμένο τραγούδι θα επανεμφανιστεί στο “Coda” (1982) από ένα soundcheck του 1970. Πριν τους ZEPPELIN το είχαν παίξει και οι BLUESBREAKERS του John Mayall στο “Crusade” (1967).
• Τελευταίο είναι το “How many more times”, που παλιότερα το έπαιζαν οι BAND OF JOY των Plant και Bonham και βασίζεται σε δύο παλιότερα μπλουζ τραγούδια. Μερικοί από τους στίχους προέρχονται από το τραγούδι “The hunter” του Albert King, αλλά το μεγαλύτερο μέρος προήλθε από το “How many more years” (ή το “No place to go” κατά άλλους) του Howlin’ Wolf. Βέβαια δεν γίνεται καμία αναφορά στα credits, με τον Page να υποστηρίζει ότι έκανε μία συρραφή από μικρά κομμάτια που δούλευε επί YARDBIRDS. Είναι το δεύτερο τραγούδι στο άλμπουμ που ο Page χρησιμοποιεί το δοξάρι για να παίξει την κιθάρα. Και ενώ στο οπισθόφυλλο αναγράφονται τρεισήμισι λεπτά ως διάρκεια του τραγουδιού, στην πραγματικότητα είναι οκτώμισι, με τον Page να λέει ότι το έκανε για να δελεάσει τους ραδιοφωνικούς παραγωγούς να το παίξουν!
• Είναι περίεργο το ότι στην πρώτη έκδοση του “Led Zeppelin”, o Plant είναι άφαντος από τα credits. Πιθανότατα θα έπρεπε να είναι στα credits των περισσότερων τραγουδιών, αλλά εξακολουθούσε να δεσμεύεται από συμβόλαιο με την CBS για προηγούμενη δουλειά του (τα τρία singles που λέγαμε) και νομικά δεν μπορούσε να εμφανιστεί σε κυκλοφορία της Atlantic. Έτσι, δεν εμφανίζεται πουθενά στα credits.
• Η παραγωγή έγινε από τον Page, με την βοήθεια του Glyn Johns, που εργάστηκε ως μηχανικός ήχου. Προηγούμενες συνεργασίες του Johns περιλάμβαναν άλμπουμ από τους ROLLING STONES και τους SMALL FACES, ενώ τα επόμενα χρόνια θα δούλευε σε μερικά από τα σημαντικότερα rock άλμπουμ των ‘70s. Για τις ηχογραφήσεις ο Page χρησιμοποίησε σχεδόν αποκλειστικά την Fender Telecaster που του είχε δωρίσει ο Beck. Άρχισε να παίζει με Gibson Les Paul μετά την πρώτη τους περιοδεία.
• Το εξώφυλλο του “Led Zeppelin” φέρει μια ασπρόμαυρη εικόνα της καταστροφής του Hindenburg (1937) στο Manchester Township του New Jersey στις ΗΠΑ. Το τεράστιο αεροσκάφος Zeppelin LZ 129 Hindenburg πήρε φωτιά προσπαθώντας να αγκυροβολήσει στο Ναυτικό Αεροπορικό Σταθμό Lakehurst και κόστισε την ζωή σε 36 ανθρώπους. Ο Page επέλεξε την φωτογραφία λόγω «της δραματικότητας της» που ταίριαζε με τη μουσική τους.
• Ο φοιτητής, στο Royal College of Art, George Hardie δημιούργησε το εξώφυλλο από την εν λόγω φωτογραφία. Παρόλο που είναι ένα από τα γνωστότερα rock εξώφυλλα, ο Hardie δεν ήταν θετικός απέναντι σε αυτή την δουλειά. Αφού ο Page απέρριψε τις προτάσεις του και του έδωσε μόνο 60 (!) λίρες ως αμοιβή, ο Hardie ξενέρωσε, τόσο που δεν την περιέλαβε καν στην τελική του έκθεση ως φοιτητής, διότι δεν είχε «καλλιτεχνική αξία». Ως γραφίστας συνεργάστηκε με την εταιρεία Hipgnosis στα κλασικά εξώφυλλα των “The dark side of the moon” και “Wish you were here” των PINK FLOYD. Επίσης, οι πρώτες δύο χιλιάδες κόπιες του “Led Zeppelin” που κυκλοφόρησε η Atlantic είχαν τυρκουάζ χρώμα στο background. Μετά το άλλαξαν στο γνωστό πορτοκαλί χρώμα, με αποτέλεσμα αυτά τα πρώτα αντίτυπα να γίνουν σούπερ-συλλεκτικά.
• Το ντεμπούτο των LED ZEPPELIN κυκλοφόρησε πριν 52 χρόνια, την 12η Ιανουαρίου του 1969. Πριν την κυκλοφορία του άλμπουμ, η Atlantic μοίρασε μερικές εκατοντάδες αντίτυπα σε μεγάλους ραδιοφωνικούς σταθμούς και κριτικούς. Η θετική τους αντίδραση σε συνδυασμό με την θετική ανταπόκριση στις πρώτες συναυλίες των ZEPPELIN, είχε ως αποτέλεσμα την κατοχύρωση 50.000 προπαραγγελιών. Είναι το μοναδικό τους στούντιο άλμπουμ που δεν πήγε ταυτόχρονα στο νο.1 Μ. Βρετανίας και ΗΠΑ. Στην χώρα τους έφτασε μέχρι το νο. 6, ενώ στις ΗΠΑ έπιασε το νο. 10. Έχει ξεπεράσει τα 10 εκ. αντίτυπα σε πωλήσεις παγκοσμίως, εκ των οποίων 8 εκ. μόνο στις ΗΠΑ. Πέτυχαν και το πρώτο τους νο. 1 … στην Ισπανία!
• Το “Led Zeppelin” δεν εντυπωσίασε τον Jimi Hendrix. Πίστευε ότι οι ZEPPELIN έκλεψαν πράγματα από άλλους καλλιτέχνες. Ωστόσο, ήταν μεγάλος θαυμαστής του John Bonham. Μάλιστα, έκανε κάποιες απόπειρες να τον πάρει στο συγκρότημα του, ακόμα κι αν αυτό σήμαινε ότι θα είχε δύο ντράμερ! Το περιοδικό “Rolling Stone” κινήθηκε σε παρόμοιο επικριτικό πνεύμα, κατηγορώντας το συγκρότημα για κλοπή ιδεών και έλλειψη αυθεντικότητας.
• Μετά την κυκλοφορία του “Led Zeppelin”, ο Plant θέλησε να αγοράσει ένα πουκάμισο από μία μπουτίκ στην Carnaby Street. Καθώς ήθελε να πληρώσει με επιταγή, του ζητήθηκε ταυτότητα και επειδή δεν είχε πάνω του εκείνη την στιγμή, πήγε στο αυτοκίνητο του και επέστρεψε με ένα αντίτυπο του “Led Zeppelin”, το οποίο και χρησιμοποίησε για να αποδείξει ότι ήταν στα αλήθεια αυτός, από την φωτογραφία του οπισθόφυλλου.
This mode enables people with epilepsy to use the website safely by eliminating the risk of seizures that result from flashing or blinking animations and risky color combinations.
Visually Impaired Mode
Improves website's visuals
This mode adjusts the website for the convenience of users with visual impairments such as Degrading Eyesight, Tunnel Vision, Cataract, Glaucoma, and others.
Cognitive Disability Mode
Helps to focus on specific content
This mode provides different assistive options to help users with cognitive impairments such as Dyslexia, Autism, CVA, and others, to focus on the essential elements of the website more easily.
ADHD Friendly Mode
Reduces distractions and improve focus
This mode helps users with ADHD and Neurodevelopmental disorders to read, browse, and focus on the main website elements more easily while significantly reducing distractions.
Blindness Mode
Allows using the site with your screen-reader
This mode configures the website to be compatible with screen-readers such as JAWS, NVDA, VoiceOver, and TalkBack. A screen-reader is software for blind users that is installed on a computer and smartphone, and websites must be compatible with it.
Online Dictionary
Readable Experience
Content Scaling
Default
Text Magnifier
Readable Font
Dyslexia Friendly
Highlight Titles
Highlight Links
Font Sizing
Default
Line Height
Default
Letter Spacing
Default
Left Aligned
Center Aligned
Right Aligned
Visually Pleasing Experience
Dark Contrast
Light Contrast
Monochrome
High Contrast
High Saturation
Low Saturation
Adjust Text Colors
Adjust Title Colors
Adjust Background Colors
Easy Orientation
Mute Sounds
Hide Images
Hide Emoji
Reading Guide
Stop Animations
Reading Mask
Highlight Hover
Highlight Focus
Big Dark Cursor
Big Light Cursor
Cognitive Reading
Virtual Keyboard
Navigation Keys
Voice Navigation
Accessibility Statement
rockhard.gr
December 10, 2025
Compliance status
We firmly believe that the internet should be available and accessible to anyone, and are committed to providing a website that is accessible to the widest possible audience,
regardless of circumstance and ability.
To fulfill this, we aim to adhere as strictly as possible to the World Wide Web Consortium’s (W3C) Web Content Accessibility Guidelines 2.1 (WCAG 2.1) at the AA level.
These guidelines explain how to make web content accessible to people with a wide array of disabilities. Complying with those guidelines helps us ensure that the website is accessible
to all people: blind people, people with motor impairments, visual impairment, cognitive disabilities, and more.
This website utilizes various technologies that are meant to make it as accessible as possible at all times. We utilize an accessibility interface that allows persons with specific
disabilities to adjust the website’s UI (user interface) and design it to their personal needs.
Additionally, the website utilizes an AI-based application that runs in the background and optimizes its accessibility level constantly. This application remediates the website’s HTML,
adapts Its functionality and behavior for screen-readers used by the blind users, and for keyboard functions used by individuals with motor impairments.
If you’ve found a malfunction or have ideas for improvement, we’ll be happy to hear from you. You can reach out to the website’s operators by using the following email
Screen-reader and keyboard navigation
Our website implements the ARIA attributes (Accessible Rich Internet Applications) technique, alongside various different behavioral changes, to ensure blind users visiting with
screen-readers are able to read, comprehend, and enjoy the website’s functions. As soon as a user with a screen-reader enters your site, they immediately receive
a prompt to enter the Screen-Reader Profile so they can browse and operate your site effectively. Here’s how our website covers some of the most important screen-reader requirements,
alongside console screenshots of code examples:
Screen-reader optimization: we run a background process that learns the website’s components from top to bottom, to ensure ongoing compliance even when updating the website.
In this process, we provide screen-readers with meaningful data using the ARIA set of attributes. For example, we provide accurate form labels;
descriptions for actionable icons (social media icons, search icons, cart icons, etc.); validation guidance for form inputs; element roles such as buttons, menus, modal dialogues (popups),
and others. Additionally, the background process scans all the website’s images and provides an accurate and meaningful image-object-recognition-based description as an ALT (alternate text) tag
for images that are not described. It will also extract texts that are embedded within the image, using an OCR (optical character recognition) technology.
To turn on screen-reader adjustments at any time, users need only to press the Alt+1 keyboard combination. Screen-reader users also get automatic announcements to turn the Screen-reader mode on
as soon as they enter the website.
These adjustments are compatible with all popular screen readers, including JAWS and NVDA.
Keyboard navigation optimization: The background process also adjusts the website’s HTML, and adds various behaviors using JavaScript code to make the website operable by the keyboard. This includes the ability to navigate the website using the Tab and Shift+Tab keys, operate dropdowns with the arrow keys, close them with Esc, trigger buttons and links using the Enter key, navigate between radio and checkbox elements using the arrow keys, and fill them in with the Spacebar or Enter key.Additionally, keyboard users will find quick-navigation and content-skip menus, available at any time by clicking Alt+1, or as the first elements of the site while navigating with the keyboard. The background process also handles triggered popups by moving the keyboard focus towards them as soon as they appear, and not allow the focus drift outside it.
Users can also use shortcuts such as “M” (menus), “H” (headings), “F” (forms), “B” (buttons), and “G” (graphics) to jump to specific elements.
Disability profiles supported in our website
Epilepsy Safe Mode: this profile enables people with epilepsy to use the website safely by eliminating the risk of seizures that result from flashing or blinking animations and risky color combinations.
Visually Impaired Mode: this mode adjusts the website for the convenience of users with visual impairments such as Degrading Eyesight, Tunnel Vision, Cataract, Glaucoma, and others.
Cognitive Disability Mode: this mode provides different assistive options to help users with cognitive impairments such as Dyslexia, Autism, CVA, and others, to focus on the essential elements of the website more easily.
ADHD Friendly Mode: this mode helps users with ADHD and Neurodevelopmental disorders to read, browse, and focus on the main website elements more easily while significantly reducing distractions.
Blindness Mode: this mode configures the website to be compatible with screen-readers such as JAWS, NVDA, VoiceOver, and TalkBack. A screen-reader is software for blind users that is installed on a computer and smartphone, and websites must be compatible with it.
Keyboard Navigation Profile (Motor-Impaired): this profile enables motor-impaired persons to operate the website using the keyboard Tab, Shift+Tab, and the Enter keys. Users can also use shortcuts such as “M” (menus), “H” (headings), “F” (forms), “B” (buttons), and “G” (graphics) to jump to specific elements.
Additional UI, design, and readability adjustments
Font adjustments – users, can increase and decrease its size, change its family (type), adjust the spacing, alignment, line height, and more.
Color adjustments – users can select various color contrast profiles such as light, dark, inverted, and monochrome. Additionally, users can swap color schemes of titles, texts, and backgrounds, with over seven different coloring options.
Animations – person with epilepsy can stop all running animations with the click of a button. Animations controlled by the interface include videos, GIFs, and CSS flashing transitions.
Content highlighting – users can choose to emphasize important elements such as links and titles. They can also choose to highlight focused or hovered elements only.
Audio muting – users with hearing devices may experience headaches or other issues due to automatic audio playing. This option lets users mute the entire website instantly.
Cognitive disorders – we utilize a search engine that is linked to Wikipedia and Wiktionary, allowing people with cognitive disorders to decipher meanings of phrases, initials, slang, and others.
Additional functions – we provide users the option to change cursor color and size, use a printing mode, enable a virtual keyboard, and many other functions.
Browser and assistive technology compatibility
We aim to support the widest array of browsers and assistive technologies as possible, so our users can choose the best fitting tools for them, with as few limitations as possible. Therefore, we have worked very hard to be able to support all major systems that comprise over 95% of the user market share including Google Chrome, Mozilla Firefox, Apple Safari, Opera and Microsoft Edge, JAWS and NVDA (screen readers).
Notes, comments, and feedback
Despite our very best efforts to allow anybody to adjust the website to their needs. There may still be pages or sections that are not fully accessible, are in the process of becoming accessible, or are lacking an adequate technological solution to make them accessible. Still, we are continually improving our accessibility, adding, updating and improving its options and features, and developing and adopting new technologies. All this is meant to reach the optimal level of accessibility, following technological advancements. For any assistance, please reach out to