Στα top heavy metal άλμπουμ όλων των εποχών και στα καλύτερα heavy metal τραγούδια όλων των εποχών, έχω κάποιες «παγκόσμιες σταθερές». Σήμερα δεν θα σας πω για όλες, αλλά θα σας πω για μία, που δεν είναι άλλη από το πρώτο αριστούργημα των BLACK SABBATH με τον Ronnie James Dio στην θέση του τραγουδιστή. Το υπέρ-επικών διαστάσεων από κάθε άποψη άλμπουμ με τίτλο “Heaven and hell”.
- Μετά την κυκλοφορία του θρυλικού “Long live rock n’ roll” (1978), οι RAINBOW των Ritchie Blackmore και Ronnie James Dio βγήκαν σε περιοδεία. Ενώ το άλμπουμ ήταν μία ακόμη επιτυχία για το συγκρότημα, φτάνοντας στην υψηλότερη θέση στα βρετανικά charts (νο. 7) και πετυχαίνοντας εξαιρετικές επιδόσεις στα ευρωπαϊκά και ιαπωνικά charts, ο Blackmore ήταν δυσαρεστημένος, διότι η Αμερική δεν έλεγε με τίποτα να ενδώσει στο επικών διαστάσεων και ύφους hard rock των RAINBOW. Για σκοπούς προώθησης του άλμπουμ στις ΗΠΑ, τρία τραγούδια του μαγνητοσκοπήθηκαν ως βιντεοκλίπ για το νυχτερινό τηλεοπτικό show “Don Kirschner’s Rock Concert”, τα “Gates of Babylon”, “L.A. connection” και το ομώνυμο. Παρόλαυτα, αυτή η εμφάνιση δεν έκανε μεγάλη διαφορά και οι RAINBOW αναγκάστηκαν να ανοίξουν συναυλίες των REO SPEEDWAGON (ακόμα πριν κάνουν την τεράστια επιτυχία), κάτι που εκνεύρισε τον Blackmore περισσότερο, μιας και ήταν μαθημένος στα μεγαλεία των DEEP PURPLE και της αποδοχής που είχαν παλιότερα εκεί.
- Μία επεισοδιακή συναναστροφή της δημοσιογράφου της Record Mirror, Sheila Prophet με τον Ritchie, συνοδευόμενη από τραμπουκισμούς, απειλές και άλλα ωραία, αποτυπώθηκε γλαφυρότατα στο άρθρο της όπου τον αποκαλούσε “Bitchie Ritchie”. Σε εκείνη την περίοδο, ο Dio, έχοντας βγει έξω με την δημοσιογράφο και το στέλεχος της εταιρείας των RAINBOW, Polydor, Dennis Munday, άρχισε να αστειεύεται με κάποιες σεξουαλικές περιπέτειες του Ritchie. Λίγες μέρες αργότερα, ο Munday βρέθηκε στην δυσάρεστη θέση να ανακρίνεται από τον Blackmore, που πλαισιωνόταν από τους «γορίλες» του και τον Cozy Powell, πιστεύοντας πως ο Munday διέδιδε φήμες για αλλαγές στην σύνθεση των RAINBOW. Εκτός του ότι το άρθρο στην Record Mirror δεν λυπήθηκε κανέναν και ειδικά τον Blackmore, παραλίγο να κοστίσει στους RAINBOW το συμβόλαιο τους στην Polydor.
- Μετά την αμερικάνικη περιοδεία του “Long live rock n’ roll”, o Dio είπε σε δημοσιογράφους ότι θα ακολουθήσει σύντομα νέο άλμπουμ, στο ίδιο πνεύμα. Μόνο που ο Μαυροφορεμένος είχε άλλα σχέδια. Καθώς η επιτυχία στην Αμερική δεν ερχόταν και ο Dio με τον Powell –σύμφωνα με τον Ritchie – ήταν δυσαρεστημένοι με την απόλυτη εξουσία του κιθαρίστα, τα πράγματα άρχισαν να κυλάνε από μόνα τους. Λίγο η σύγκρουση δύο ισχυρών προσωπικοτήτων όπως ο Dio και ο Blackmore, λίγο η θεματολογία ηρωικής φαντασίας – “sword and sorcery” – “dungeons and dragons” που ο τραγουδιστής είχε καθιερώσει στους RAINBOW και ο κιθαρίστας θεώρησε τροχοπέδη αντί να γράφει τραγούδια για έρωτες και αγάπες, μία επεισοδιακή περιοδεία με τους REO SPEEDWAGON, όπου οι RAINBOW έτρωγαν βέτο από τους fans των headliners, αλλά κυρίως η εμπορική δυστοκία των RAINBOW στις ΗΠΑ, οδήγησαν στο να στοχοποιηθεί ο μικρόσωμος τραγουδιστής τους ως αποδιοπομπαίος τράγος.
- Πλέον όλη η επικοινωνία γινόταν μέσω του Roger Glover, τον οποίο ο Blackmore είχε επαναφέρει στην ομάδα του! Λίγο πριν, ο κυκλοθυμικός Blackmore είχε απολύσει τον μπασίστα Bob Daisley και τον πληκτρά David Stone. Ο Glover μετέφερε τις εντολές του κιθαρίστα στον Dio, απαιτώντας να αλλάξει το στυλ γραψίματος και να πάνε από θέματα φαντασίας σε εμπορικά hits. O Dio αρνήθηκε κατηγορηματικά, ενώ ο Glover συνέχισε να του λέει ότι ο Ritchie ήθελε να κάνει μία διασκευή στο “Will you still love me” της Carole King! Εκεί ο Ronnie κατάλαβε ότι υπήρχε όντως θέμα και κινδύνευε πραγματικά η πορεία των RAINBOW. Το έπαιξαν μόνο μία φορά στο πρώτο Monsters Of Rock στο Donington, που ήταν και headliners, δύο χρόνια αργότερα. O Dio αποχώρησε από τους RAINBOW ή ο Blackmore τον απέλυσε (εξαρτάται ποιον θα πιστέψει κανείς). Ο Ronnie θεωρούσε πως είχε υποστεί μία τεράστια αδικία, ειδικά όταν είχε συγγράψει με τον Blackmore όλo το “Rising” (το απόλυτο μέτρο σύγκρισης για όλα τα heavy metal άλμπουμ των 70s) και του “Long live rock n’ roll”. O δε Blackmore ισχυριζόταν σε συνέντευξη του το 1979 (μετά την αποχώρηση του Dio) για τα μέλη των RAINBOW που απαλλάχθηκαν από τις υποχρεώσεις τους, πως «αν ήταν αρκετά καλοί θα παρέμεναν στο συγκρότημα… ο Ronnie είχε γίνει πολύ τεμπέλης επίτηδες και δεν συνεισέφερε όσα έπρεπε… γενικά δεν θέλω να δίνω λεπτομέρειες για τις αποχωρήσεις μελών για να μην τους βλάψω παρακάτω στην καριέρα τους… δεν είμαι διατεθειμένος να στηρίξω αυτούς που δεν μπορούν να υποστηρίξουν την παρουσία τους στο συγκρότημα» και άλλα τέτοια!
- Την ίδια περίοδο και όχι κάτω από πολύ διαφορετικές συνθήκες, ένας άλλος τραγουδιστής επρόκειτο να χάσει την δουλειά του. Τα πρώτα σύννεφα είχαν αρχίσει από το 1976, όταν το αξιοπρεπέστατο (και λίγο υποτιμημένο κατά την γνώμη μου) έβδομο άλμπουμ των βρετανών πατριαρχών του heavy metal, BLACK SABBATH με τίτλο “Technical ecstasy” «έφαγε ξύλο» από τον μουσικό τύπο και τους fans, με αποτέλεσμα να αποτύχει εμπορικά. O τραγουδιστής Ozzy Osbourne είχε χάσει κάθε ενδιαφέρον, ειδικά μετά από μία δύσκολη περίοδο ηχογράφησης του “Technical ecstasy” και αναζητώντας νέες καλλιτεχνικές προκλήσεις, έχοντας ταβανιάσει παράλληλα κάθε κατάχρηση, αποχώρησε από τους SABBATH. Αντικαταστάθηκε προσωρινά από τον Dave Walker (πρώην SAVOY BROWN και παλιό φίλο του Iommi – υπάρχει τεκμήριο σε τηλεοπτική τους εμφάνιση στο “Look! Hear!” του BBC από τον Γενάρη του 1978, όπου παίζουν ένα πρώιμο “Junior’s eyes”) για να επιστρέψει … σύντομα, τον ίδιο μήνα.
- Ο Ozzy, που αρχικά σχεδίαζε ένα νέο σχήμα με πρώην μέλη του βρετανικού heavy rock/blues συγκροτήματος DIRTY TRICKS, επικαλέστηκε την ψυχολογική κούραση που του είχαν δημιουργήσει τα τελευταία άλμπουμ των SABBATH και δήλωσε πως όλα αυτά τα έκανε για να … ελευθερωθούν από τα δεσμά των managers, να πάρουν μια ανάσα και να συνεχίσουν πάλι όλοι μαζί. Επέστρεψε στους SABBATH, ακύρωσε ό,τι δουλειά είχαν κάνει οι υπόλοιποι με τον Dave Walker (στίχους, μουσική κτλ) και μπήκαν ξανά στο στούντιο για την ηχογράφηση του όγδοου άλμπουμ τους με τίτλο “Never say die”. Παρά το εντυπωσιακό εξώφυλλο και μία μικρή επιτυχία με το ομώνυμο τραγούδι που τους έστειλε και στο “Top of the pops”, το “Never say die” αντικατόπτριζε ακριβώς το αντίθετο για τους SABBATH. Ένα συγκρότημα σε αποδρομή, που πάλευε κόντρα σε κακές συνεννοήσεις, εξαντλητική εργασία και απίστευτες καταχρήσεις. Η κοινή περιοδεία με κάποιους ανερχόμενους πιτσιρικάδες από την Καλιφόρνια, κάποιους … VAN HALEN, ήταν απλά το καρφί στο φέρετρο της πρώτης κλασικής σύνθεσης των SABBATH. Οι VAN HALEN έτρωγαν κάθε βράδυ τους SABBATH ζωντανούς επί σκηνής, μόνο για να συνειδητοποιήσουν οι δεύτεροι ότι η κατάσταση δεν πήγαινε άλλο. Ο μόνος τρόπος για να ισορροπήσουν λίγο τα πράγματα ήταν να αποχωρήσει ο αδύναμος κρίκος, που δεν ήταν άλλος από τον Ozzy, του οποίου η μειωμένη συνεισφορά και οι αντιστρόφως ανάλογες καταχρήσεις, μαζί με την αυξανόμενη αναξιοπιστία του, τον έβγαλαν εκτός SABBATH, ειδικά όταν αφού ξεκίνησαν την δουλειά για το διάδοχο άλμπουμ του “Never say die”, o Ozzy εξαφανίστηκε για 6 ολόκληρες εβδομάδες! Μέχρι και με την δισκογραφική τους είχαν θέμα, μιας και δεν είχαν να τους δείξουν δείγμα δουλειάς σχετικά με την επερχόμενη κυκλοφορία τους. Ο Ozzy πάλι υποστήριξε ότι η συμπεριφορά του Iommi απέναντι του ήταν ξεκάθαρα τιμωρητική και πως ο κιθαρίστας προσπαθούσε να τον τσιτώσει, ζητώντας του να τραγουδήσει τα ίδια μέρη ξανά και ξανά, ενώ δεν τον στήριξαν και τον πέταξαν σαν … στυμμένη λεμονόκουπα, πόσο μάλλον όταν όλοι τότε ήταν μονίμως πιωμένοι και μαστουρωμένοι.
- Ο Ronnie, μετά την φυγή του από τους RAINBOW πέρασε δύσκολα. Διαπίστωσε ότι τα οικονομικά του δεν ήταν τόσο … άνετα όσο πίστευε, ενώ έφευγαν λεφτά δεξιά και αριστερά χωρίς να πάρει πρέφα, σε διάφορους «ενδιάμεσους». Τελικά, οι απολαβές από την δουλειά του με τους RAINBOW ανακτήθηκαν μετά από χρόνια και πολύ κυνηγητό. Αυτό που τον πείραξε τρομερά, ακόμα και μετά από την «αποδέσμευσή» του από τους RAINBOW ήταν η άρνηση του manager Bruce Payne να τον αναλάβει. Έτσι στράφηκε στον μοναδικό άνθρωπο που εμπιστευόταν τυφλά, την σύζυγό του Wendy, για να διαχειρίζεται τις υποθέσεις του. Και ήταν μία κληρονομιά της Wendy από την γιαγιά της που τους κράτησε σε ένα αξιοπρεπές επίπεδο μέχρι να ορθοποδήσει επαγγελματικά ο Ronnie. Σαν τον Ozzy, σχεδίαζε και αυτός κάτι σε προσωπική καριέρα, κάνοντας αναγνωριστικές συνεργασίες και επαφές με τον πρώην συνάδελφο του από τους ELF και RAINBOW, Mickey Lee Soule, τον μπασίστα Paul Gurvitz των BAKER GURVITZ ARMY, τον πρώην κιθαρίστα των STEELY DAN και DOOBIE BROTHERS, Jeff “Skunk” Baxter και τους επίσης απολυμένους από το πρόσφατο line-up των RAINBOW, Bod Daisley και David Stone.
- Και τότε η Wendy Dio έγινε φίλη με την Sharon Arden, κόρη του διαβόητου “manager”, Don Arden, που στην Βρετανία τον αποκαλούσαν “Mr. Big” και έλεγε ατάκες του τύπου «τα πόδια όντως σπάνε». Ο Arden, πέρα από την διαχείριση διαφορετικών καλλιτεχνών όπως οι ANIMALS, ELO και SMALL FACES είχε και τους BLACK SABBATH. Από την γνωριμία της Wendy με την Sharon προέκυψε μία πρόσκληση για τον Ronnie να γνωρίσει τα υπόλοιπα μέλη των SABBATH στην έπαυλη του Arden, στο Beverly Hills. Τελικά, απλά επικοινώνησε κάποιες φορές τηλεφωνικά με τον κιθαρίστα, κύριο συνθέτη και άτυπο αρχηγό των SABBATH, τον Tony Iommi. O Ozzy ήταν ακόμα στο συγκρότημα και ο Ronnie ακόμα σκεφτόταν την επόμενη προσωπική του κίνηση. Σημειώνεται πως μέχρι εκείνο το σημείο ο Iommi είχε λατρέψει τα φωνητικά του Dio στους RAINBOW, ο Ward θεωρούσε το “Stargazer” ένα απίστευτα καλό τραγούδι, ο Butler παίζει να μην είχε ασχοληθεί ποτέ με τους RAINBOW και τον Dio, ενώ ο τραγουδιστής είχε μία εικόνα των SABBATH από τα singles τους, αλλά γενικά δεν … βιάστηκε να αγοράσει κάποιο άλμπουμ τους.
- Ένα βράδυ, στο γνωστό Rainbow Bar and Grill, ο Dio συναντήθηκε τυχαία με τον Iommi. Έπιασαν την κουβέντα, οπότε και αποκαλύφθηκε ότι και οι δύο σκέφτονταν να βγάλουν προσωπικά άλμπουμ. Ο Iommi αποκάλυψε στον Dio ότι μόλις είχαν διώξει τον Ozzy από το συγκρότημα, αφού και κατά παραδοχή του ίδιου του Ozzy, οι καταχρήσεις του σε αλκοόλ και ναρκωτικά είχαν βγει τελείως εκτός ελέγχου. Αυτό, σε συνδυασμό με κάποια οικογενειακά θέματα που αντιμετώπιζε ο μπασίστας και βασικός στιχουργός Geezer Butler, δεν άφηναν και πολλά περιθώρια στον Iommi να κάνει πράγματα μέσα από τους SABBATH. Σε εκείνο το σημείο ο Dio πρότεινε στον Iommi μία συνεργασία, όχι άμεση ή δεσμευτική, απλά να πειραματιστούν μουσικά με κοινές ιδέες και μουσικές.
- Αφού κράτησαν επαφή μέσω τηλεφώνου, ο Iommi με τον Dio κατευθύνθηκαν σε ένα στούντιο στο Los Angeles, όπου ο Iommi επιθυμούσε να δείξει στον Dio μία ιδέα για ένα τραγούδι που είχε στο μυαλό του, αλλά (και καλά) δεν μπορούσε να το τελειώσει χωρίς τραγουδιστή και στίχους. Μάλλον ένα άτυπο trial για τον Ronnie, ο οποίος χωρίς να χάσει χρόνο ξεπέταξε μερικές αράδες… “In the misty morning, on the edge of time, we’ve lost the rising sun, a final sign”. Αυτό που αργότερα θα εξελισσόταν στο ονειρικό “Children of the sea” και ήταν το πρώτο που έγραψαν μαζί. Μετά ο κιθαρίστας του πέταξε ένα riff που «δεν ήξερε τι να το κάνει». Ο Dio ζήτησε ένα λεπτό και αυτό που βγήκε ήταν ο προάγγελος του καταιγιστικού “Neon knights”. Ηχογραφώντας και καθώς γυρνούσε η ταινία, ο Iommi χαμογελούσε κάτω από τα μουστάκια του και τότε ο Dio ήξερε πως η συνεργασία είχε κλείσει. Με τον Ozzy οριστικά εκτός SABBATH και τον Butler να ανακάμπτει από την οικογενειακή του κρίση, δεν συζητήθηκε η ιδέα περί solo άλμπουμ αλλά η επαναφορά των SABBATH με τον Dio στην θέση του τραγουδιστή, καθώς μάλιστα είχαν ήδη γράψει πολύ καλό υλικό πολύ γρήγορα. Ο Ozzy ήταν ένας εντυπωσιακός showman και η αντικατάσταση του κύριου τραγουδιστή του συγκροτήματος στα τέλη της δεκαετίας του ΄70 δεν θα περνούσε ατιμώρητη από τους fans. Παρόλαυτα, ο Iommi πήρε το ρίσκο και έφερε τον πρώην τραγουδιστή των RAINBOW στους BLACK SABBATH. Και όχι μόνο αυτό, αλλά για να τον διαβεβαιώσει πέραν πάσης αμφιβολίας ότι όλα θα πάνε κατ’ ευχή του υποσχέθηκε ίση συνεισφορά και μισθό με τα υπόλοιπα μέλη, κάτι τελείως διαφορετικό από αυτό που είχε στο προηγούμενο συγκρότημά του.
- Αυτός που εκνευρίστηκε περισσότερο από όλους με αυτή την εξέλιξη ήταν ο Don Arden. Με το που έμαθε για την πρόσληψη του Dio, κάλεσε τον Iommi και άρχισε τις απειλές. Εντούτοις, γνώριζε πως η κατάσταση με τον Ozzy δεν ήταν βιώσιμη. Ο αθεόφοβος πρότεινε το αδιανόητο: να τραγουδήσει ο Dio στο άλμπουμ και να βγουν με τον Ozzy σε περιοδεία! Φυσικά ο Iommi του είπε, ούτε λίγο ούτε πολύ, να βάλει την ιδέα του εκεί που … ήξερε και τότε ο Arden ανέλαβε δράση. Ακύρωσε το συμβόλαιο του σπιτιού όπου διέμεναν οι SABBATH και πούλησε το συμβόλαιό τους στον Sandy Pearlman, γνωστό από την εμπλοκή του στους Blue Öyster Cult, ένα σχήμα που στις ΗΠΑ τουλάχιστον πλασαριζόταν ανέκαθεν ως το αμερικανικό «γεννόσημο» των SABBATH. Ο Arden, στην συνέχεια, ανέθεσε στην κόρη του Sharon το project «ανάστασης» του Ozzy. Μία ιστορία που θα έμενε στα χρονικά ως ένα από τα πιο επιτυχημένα comeback στην μουσική.
- Οι νέοι SABBATH αποφάσισαν να μπουν στο στούντιο για το επόμενο άλμπουμ τους. Αρκετό υλικό ήταν ήδη έτοιμο από την μετά – “Never say die” περίοδο, ενώ άλλα ολοκληρώθηκαν στις κοινά session Iommi-Dio, όσο ο μπασίστας Geezer Butler ήταν απασχολημένος με το διαζύγιο του και αποχώρησε από την διαδικασία, αφού είχε χάσει την πίστη του στο κοινό τους εγχείρημα μετά την απομάκρυνση του Ozzy. Ο δε ντράμερ Bill Ward, που λόγω της παρέας με τον Ozzy στις καταχρήσεις ήταν αυτός που επιλέχθηκε για να του ανακοινώσει την απόλυσή του από το συγκρότημα, ήταν σε μία κατάσταση διάλυσης, έχοντας και αυτός να αντιμετωπίσει τους δικούς του δαίμονες. Σε αυτή την φάση, ο Iommi αποφάσισε να ζητήσει από τον παλιό του φίλο, Geoff Nichols να έρθει από το Birmingham στο Los Angeles για να τους βοηθήσει στο γράψιμο. O Nichols, που έπαιζε πλήκτρα, μπάσο και κιθάρα, πίστευε πως η ιστορία αυτή θα ήταν προσωρινή. Από τα μέσα της δεκαετίας του ΄70 ήταν μέλος των QUARTZ. Ο Iommi έγινε φίλος με τους QUARTZ από τις αρχές τους, έκανε παραγωγή στο πρώτο τους άλμπουμ και τους πήρε μαζί του για να ανοίγουν τις συναυλίες των SABBATH. O Nicholls νόμιζε πως θα συνεργάζονταν για 2 περίπου εβδομάδες. Τελικά κατέληξε να βρίσκεται στην ομάδα των SABBATH 27 ολόκληρα χρόνια.
- Η κατάσταση με το μπάσο χρειαζόταν άμεσα λύση, καθώς ο Nicholls δεν θα ήταν σε θέση να αναλάβει ως μόνιμος μπασίστας. Στην αρχή έπαιζε ο Dio, που είχε θητεύσει ως μπασίστας σε παλιότερα συγκροτήματα του, εναλλάξ με τον Nicholls. Κάποια στιγμή ο Iommi επικοινώνησε με τον φίλο του Frank Zappa για βοήθεια στην εύρεση ενός μπασίστα. Ο Zappa πρόσφερε τον δικό του για τα sessions του νέου άλμπουμ, όμως ο Iommi προτιμούσε μία μονιμότερη κατάσταση. Τελικά λύση έδωσε ο Dio, προτείνοντας τον πρώην συνάδελφο του στους ELF και τους RAINBOW, Craig Gruber, ο οποίος κατέληξε στις πρόβες με το συγκρότημα. Με ένα σταθερότερο line-up, οι αναζωογονημένοι SABBATH ταξίδεψαν μέχρι το Μαϊάμι και τα Criteria Studios, όπου είχαν ηχογραφήσει και το “Technical ecstasy”, προκειμένου να αρχίσουν να ηχογραφούν τον νέο δίσκο. O Craig Gruber ταξίδεψε μαζί τους, μόνο που σε εκείνο το σημείο, ένας μιζεριασμένος Geezer Butler κάλεσε τον Iommi και του δήλωσε ότι αν πιστεύει ότι θέλει να ξαναγίνει ο μπασίστας στους SABBATH, αυτός θα ήθελε πολύ να επιστρέψει. Αφού συμβουλεύτηκε και τον Dio, ο Iommi έδωσε το ΟΚ και έτσι η σύνθεση του συγκροτήματος ήταν ξανά πλήρης.
- Η έκταση της εμπλοκής του Gruber είναι ασαφής. 16 χρόνια αργότερα, ο Iommi δήλωσε ότι ο Gruber συμμετείχε μόνο «για λίγο». Από την άλλη ο μπασίστας δήλωνε συχνά ότι η συνεισφορά του ήταν αρκετά σημαντική, ότι συνέγραψε πολλά από τα τραγούδια του άλμπουμ και ότι ήταν αυτός και όχι ο Butler που έπαιζε μπάσο στο άλμπουμ. Τρία χρόνια αργότερα, άλλαξε τα λεγόμενα του, υποστηρίζοντας ότι ασχολήθηκε συνθετικά μόνο με ένα τραγούδι, το single “Die young”. Ο Gruber δεν πήρε credits για καμία από τις όποιες συνεισφορές του, αλλά είπε ότι αυτός και το συγκρότημα κατέληξαν σε «μια κατάλληλη οικονομική συμφωνία». Ο δε Iommi παραδέχτηκε το 2011 ότι πράγματι ο Gruber είχε ηχογραφήσει όλο τα μπάσο στο “Heaven and hell”, αλλά με την επιστροφή του ο Butler τα ηχογράφησε ξανά, αγνοώντας την δουλειά του προκατόχου του.
- Η επιλογή παραγωγού ήταν μία ακόμη συνεισφορά του Dio στο νέο σχήμα. Ο τεράστιος Martin Birch, γνωστός του Dio από την ολοκληρωτική δουλειά του στα “Rising” και “Long live rock n’ roll” των RAINBOW, κλήθηκε να αναλάβει την παραγωγή του νέου άλμπουμ των BLACK SABBATH. Χρονολογικά, η δουλειά του στο νέο άλμπουμ των SABBATH συνέπεσε με τις παραγωγές που έκανε στο ιστορικό “Ready an’ willing” των WHITESNAKE. Για πρώτη φορά μετά το “Master of reality” (1971) και τον Rodger Bain, οι BLACK SABBATH θα συνεργάζονταν με εξωτερικό παραγωγό και δεν θα έκανε παραγωγή ο Iommi. Έχοντας πλήρη εικόνα για τις φωνητικές ικανότητες του Dio, ο Birch ενθάρρυνε τους υπόλοιπους να πειραματιστούν με δομές στα τραγούδια που θα ταίριαζαν στην φωνή του, όντας μέχρι τότε κάπως πιο περιορισμένοι από την φωνή του Ozzy. Ο Iommi διαπίστωσε ότι ο τρόπος του Dio να τραγουδά του έδωσε νέες ευκαιρίες. Στην βιογραφία του ο κιθαρίστας είπε πως «Ο Ozzy θα τραγουδούσε με το riff, απλώς ακούστε το “Iron man” και θα καταλάβετε πως η φωνητική του μελωδική γραμμή αντιγράφει τη μελωδία της μουσικής. Δεν υπήρχε τίποτα κακό σε αυτό, αλλά στον Ronnie άρεσε να τραγουδάει πέρα από το riff αντί πάνω σε αυτό, ήθελε να έχει μια μελωδία διαφορετική από αυτή της μουσικής, που συνθετικά ανοίγει πολύ περισσότερες πόρτες. … η προσέγγιση του Ronnie μου άνοιξε έναν νέο τρόπο σκέψης».
- Κυριολεκτικά, είχε αποφασιστεί πως αν κάποιος από τους αρχικούς τέσσερις του συγκροτήματος έφευγε, το συγκρότημα δεν θα λεγόταν πλέον BLACK SABBATH, αλλά … κάτι άλλο (σας λέει κάτι αυτό;). Το μόνο που τους κράτησε με το όνομα εκείνη την περίοδο ήταν η υποχρέωση που είχαν στο συμβόλαιο να παράξουν ένα ακόμα άλμπουμ υπό το “BLACK SABBATH” για την δισκογραφική τους! Παρά τον ενθουσιασμό τους για τα τραγούδια που έγραφαν, η δισκογραφική τους ήταν δύσπιστη ως προς τις προοπτικές τους χωρίς τον Ozzy. Ως εκ τούτου, αρνήθηκε να πληρώσει για την ηχογράφηση. Έτσι το συγκρότημα χρηματοδότησε μόνο του τις συνεδρίες στα Criteria Studios και δούλευε με τεράστιο πείσμα, προσπαθώντας να ξανασυστηθεί στον κόσμο. Καθώς ο χρόνος μεταφραζόταν άμεσα σε κόστος για τα συγκρότημα, οι SABBATH δούλευαν γρηγορότερα από ό,τι είχαν συνηθίσει, πράγμα που σήμαινε λιγότερες προσωπικές απολαύσεις. Έπρεπε να είναι συγκεντρωμένοι και να δουλέψουν, με μικρές ανάπαυλες, αλλά όχι την παλιότερη τακτική του αλκοόλ και των ναρκωτικών, δεν είχαν αυτή την πολυτέλεια. Αυτό δεν σήμαινε πως ήταν και εντελώς βαρετά. Για πολλοστή φορά, ο Iommi έβαλε φωτιά στο μούσι του Ward, προκαλώντας του έγκαυμα τρίτου βαθμού, ενώ όταν ανακάλυψε ότι ο Dio φοβόταν τους κροταλίες (μα καλά ποιος δεν τους φοβάται!!!;;;) του έκανε μία καλοστημένη φάρσα. Βρήκε έναν ψόφιο (!) κροταλία και έδεσε με λίγη πετονιά στην μία άκρη το φίδι και στην άλλη το χερούλι του αυτοκινήτου. Έτσι όταν ο Dio άνοιξε την πόρτα του αυτοκινήτου του, το ψόφιο φίδι πετάχτηκε πάνω του και τον φρίκαρε τελείως. Μόνο που o Ronnie ανταπέδωσε, πετώντας το φίδι στην τουαλέτα του Iommi!
- Οι ηχογραφήσεις κυλούσαν ομαλά πάντως, παρά την πίεση του χρόνου. Ακόμα και έτσι όμως, οι νέοι SABBATH είχαν αμφιβολίες για την αποδοχή που θα τύχαινε η νέα τους δουλειά. Έτσι υιοθέτησαν μία … ανορθόδοξη τακτική για να λάβουν το κατάλληλο feedback. Κάθε φορά που ηχογραφούσαν ένα τραγούδι, πήγαιναν στο τοπικό στριπτιτζάδικο. Το έπαιζαν και το χόρευαν οι κοπέλες. Αν τους άρεσε, γνώριζαν ότι είχαν κάτι καλό στα χέρια τους. Ειδικά στο ομώνυμο τραγούδι, το “Heaven and hell” (και όχι μόνο, αλλά κυρίως σε αυτό) γινόταν χαμός, οι χορεύτριες το λάτρευαν! Όταν ολοκλήρωσαν τη δουλειά τους και έπαιξαν το τελικό προϊόν σε όλους τους εμπλεκόμενους, πριν την κυκλοφορία, τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά και κυρίως ήταν μία τεράστια ανακούφιση για το συγκρότημα που φάνηκε να πείθει και τους πιο δύσπιστους ότι δεν ήταν αναγκαίος ο Ozzy στους SABBATH!
- Οκτώ ήταν τα τραγούδια που κατέληξαν στο τελικό mix του άλμπουμ, που ονομάστηκε “Heaven and hell”. Το καλπάζον “Neon knights” ανοίγει το άλμπουμ. Οι στίχοι είναι του Dio και η μουσική έχει την καθοριστική συνεισφορά του Butler. Οι αναφορές στην αγγλική κουλτούρα και στην μυθολογία είναι εμφανείς, με μία πιο σύγχρονη νότα περιγράφοντας τους fans ως “Neon knights”. Το τραγούδι που πρακτικά συστήνει στους οπαδούς το νέο line-up ήταν το τελευταίο που γράφτηκε αλλά δεν είναι σίγουρο που ηχογραφήθηκε. Η παραγωγή για το εν λόγω έγινε είτε στο Bel Air είτε στο Studio Ferber στο Παρίσι όπου έβαλαν τις τελικές πινελιές και για να γεμίσει η πρώτη πλευρά! Κυκλοφόρησε ως το πρώτο single του “Heaven and hell”, με b-side μία live εκτέλεση του “Children of the sea”, από την εμφάνιση τους στο Deeside Leisure Centre στην ουαλική πόλη Queensferry, τον Μάϊο του 1980. Πήγε μέχρι το νο. 22 των βρετανικών charts, τα μόνα charts στα οποία εμφανίστηκε και διασκευάστηκε αργότερα από συγκροτήματα όπως οι QUEENSRYCHE και οι ANTHRAX, οι οποίοι το έπαιζαν ζωντανά ως φόρο τιμής στον Dio, μετά τον θάνατο του το 2010. Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι με τον ήχο του, το “Neon knights” όρισε σε μεγάλο βαθμό και τον ήχο των 80s όσον αφορά πολλά γρήγορα heavy metal τραγούδια.
- Ακολουθεί το πρώτο τραγούδι που δούλεψε η νέα σύνθεση, το αιθέριο και δυναμικό συνάμα, “Children of the sea”. Μουσικά, η ιδέα υπήρχε ήδη πριν έρθει ο Ronnie στο συγκρότημα. Υπάρχει μία ηχογράφηση με τον Ozzy στα φωνητικά και τελείως διαφορετικούς στίχους και διαφορετική μελωδία. Στιχουργικά, οι SABBATH αρχίζουν να μπαίνουν στον χώρο του φανταστικού για πρώτη φορά, με τον Iommi να επιθυμεί το συγκεκριμένο τραγούδι να φέρνει στο μυαλό την εικόνα ενός τεράστιου καραβιού που το κινούν σκλάβοι στα κουπιά .
- Τρίτο τραγούδι, το “Lady Evil” έχει κάποιες Blues επιρροές και ενδέχεται να έχει ξεκινήσει από κάποια ιδέα του Geoff Nicholls, ίσως ένα τραγούδι που κάποιος θα περίμενε να ακούσει από τους … RAINBOW. Στο αρχείο του Nicholls βρέθηκε μία κασέτα που γράφει “Lady evil” και έχει διαγραφεί με τις λέξεις “Blues + Slapback”, τίτλοι εργασίας το δίχως άλλο. To “Slapback” κομμάτι, ακυκλοφόρητο μέχρι πρόσφατα, ανέβηκε στο YouTube το 2021, με πρωτοβουλία του θετού γιού του Nicholls αλλά χωρίς την έγκριση του Iommi. To “Lady Evil” κυκλοφόρησε σαν single στις ΗΠΑ χωρίς επιτυχία, αλλά μάλλον αποτέλεσε την έμπνευση πίσω από το ψευδώνυμο του γνωστού ημίγυμνου μοντέλου που ποζάρει προκλητικά με εξώφυλλα γνωστών άλμπουμ προς τέρψη των ξαναμμένων fans.
- Μπορεί να είναι το καλύτερο heavy metal τραγούδι όλων των εποχών, μπορεί και όχι, αλλά το “Heaven and hell” που έδωσε και τον τίτλο του άλμπουμ είναι αδιαμφισβήτητα το δυνατότερο τραγούδι του άλμπουμ και, κατ’ εμέ, των SABBATH γενικότερα. Εμβατηριακής μεγαλοπρέπειας αριστούργημα, μάλλον είναι σύλληψη του …. Geoff Nichols! Πίσω στο 1977, το παλιό συγκρότημα του Nicholls, οι QUARTZ , είχαν κυκλοφορήσει το single “Street fighting lady” από το ντεμπούτο τους (“Quartz”), με b-side το εναρκτήριο τραγούδι του δίσκου, το ρυθμικό mid-tempo “Mainline riders”. Έχοντας αυτό στο μυαλό του, ο Nicholls ξεκίνησε να παίζει στον σαλόνι της έπαυλης στο Bel Air αυτό τον απλό ρυθμό στο μπάσο, με το χαρακτηριστικό groove. O Iommi ακολούθησε με το γνωστό βροντερό riff και ο Ward μπήκε τρέχοντας για να καθίσει στα drums, προκειμένου να μην χαθεί ο ειρμός. Να σου και ο Dio, που επίσης δεν ήταν στον χώρο της ηχογράφησης, άρχισε να επινοεί στίχους στην πορεία και να τραγουδάει. Το συναίσθημα όλων ήταν απλά εκστατικό, μόνο που ο Iommi, έχοντας καταλάθος πάρει … υπνωτικά χάπια αντί για αντιβίωση, λόγω μιας ισχυρής αδιαθεσίας λίγο πριν, έπεσε σε λήθαργο 20 λεπτά μέσα στο τζαμάρισμα! Δυστυχώς ο Nicholls, ο οποίος ενδέχεται να είχε δουλέψει λίγο περισσότερο το τραγούδι μόνος του με αρχικό τίτλο “On and on Heaven and Hell” (όπως προέκυψε από τα ηχογραφημένα sessions που είχε στην κατοχή του), δεν πήρε ποτέ credits για την συνεισφορά του, αφού η πολιτική των credits αφορούσε μόνο τα τέσσερα μέλη του συγκροτήματος. Μάλιστα ενοχλούνταν όταν αναφερόταν ο Geezer Butler ως εμπνευστής αυτής της χαρακτηριστικής μπασογραμμής. Ακόμα και ο ίδιος ο Butler το παραδέχτηκε, παρόλαυτα ο Iommi το πήγε ένα βήμα παραπέρα λέγοντας πως ούτε ο Nicholls ήταν παρών στην σύλληψη του εν λόγω τραγουδιού! Μετά από όλο αυτά και την επιστροφή του Butler, ο Nicholls έμεινε στα παρασκήνια σαν το πέμπτο μέλος –φάντασμα των SABBATH, παίζοντας πλήκτρα. Μία πολύ ενδιαφέρουσα εκτέλεση του “Heaven and hell” από τα αρχεία του Geoff Nicholls, που προκάλεσε μεγάλη αίσθηση στους fans στο διαδίκτυο, ανέβηκε στο YouTube, τον Φλεβάρη του 2021, 4 χρόνια μετά τον θάνατο του. Ερχόταν από το τέλος του 1979 και από μία κασέτα που έγραφε “‘ON & ON HEAVEN & HELL – ORIGINAL VERSION GEOFF PLAYING BASS”. Τόσο αυτή η έκδοση, όσο και το “Slapback” έχουν επισήμως κατέβει από το YouTube.
- Νοηματικά, ο Dio πήγε το τραγούδι σε ένα υπαρξιακό επίπεδο με τους στίχους του. Ο ίδιος είπε πως είχε να κάνει με την επιλογή του καθενός από εμάς να υιοθετήσει το Καλό ή το Κακό και πως ο Παράδεισος (“Heaven”) και η Κόλαση (“Hell”) βρίσκονται μέσα στον καθένα και την καθεμία από εμάς. Ο Ronnie βγάζει κάτι το μεσσιανικό στο συγκεκριμένο τραγούδι, θέλοντας να μεταφέρει τις ανησυχίες της νεολαίας που ζουν σε έναν άδικο – πολλές φορές- κόσμο ο οποίος διαλύει τα όνειρα τους. Σύμφωνα με τον Iommi, το εν λόγω τραγούδι είναι το πλέον χαρακτηριστικό της περιόδου Dio και μάλλον για αυτό χρησιμοποίησαν αυτό το όνομα το 2006, δηλαδή HEAVEN AND HELL για να ηχογραφήσουν και να περιοδεύσουν, αφού η Sharon Osbourne κατάφερε να απαγορεύσει την χρήση του ονόματος BLACK SABBATH, χωρίς τον Ozzy στην σύνθεση τους.
- To δίδυμο Jack Black και Kyle Gass, γνωστοί και ως TENACIOUS D, στο βίντεο του τραγουδιού τους “Push” παρωδούν ελαφρώς το τραγούδι, όπου το παίζουν στην άκρη ενός πεζοδρομίου σαν πλανόδιοι μουσικοί, και τραγουδάνε ένα άλλο “Heaven and hell” με στίχους που μιλάνε για μαριχουάνα, όταν τους πλησιάζει ο Ronnie James Dio και τους προσφέρει χρήματα για να παίξουν ένα από τα δικά τους τραγούδια! Φυσικά και ο ίδιος ο Dio το έπαιζε live πολλές φορές και στην solo καριέρα του (όπως και τα “Children of the sea” και “Neon knights”, ενώ γενικά στις live εκτελέσεις επί SABBATH το κομμάτι συνοδευόταν από ένα μακρόσυρτο κιθαριστικό σόλο του Iommi, με επιπλέον στίχους από τον Dio και ιστορίες από συναντήσεις με άγγελους και δαίμονες!
- H δεύτερη πλευρά του άλμπουμ φεύγει λίγο από την doom ατμόσφαιρα του επικού ομώνυμου κομματιού, ξεκινώντας με το ευδιάθετο (για SABBATH δεδομένα) “Wishing well”. Σε αυτό το τραγούδι, ο Dio λέει στο κορίτσι ότι θα είναι το πηγάδι των ευχών της: Αν του δώσει μια δεκάρα, θα την πραγματοποιήσει το όνειρο. Μπορεί οι στίχοι του Dio να ασχολούνται συχνά με την αιώνια διαμάχη μεταξύ Καλού και Κακού, όμως το “Wishing well” ακούγεται σαν να είναι στο soundtrack μιας ταινίας της Disney.
- Η συνέχεια έρχεται με το δραματικό και καταιγιστικό “Die young”. Μιλάει για την ματαιότητα της ζωής και τις εφήμερες απολαύσεις αυτού του κόσμου. Συνεπώς, υποστηρίζει πως πρέπει να ζούμε στο παρόν και να απολαμβάνουμε την κάθε στιγμή, μιας και οι μέρες όλων μας είναι μετρημένες. Το τραγούδι, που κυκλοφόρησε σαν το τρίτο single του άλμπουμ, παρέμεινε στα live set του συγκροτήματος και μετά την πρώτη φυγή του Dio, όπου το τραγουδούσαν και οι Ian Gillan και Tony Martin, όπως και το “Heaven and hell”. Το “Die Young” με την ατμοσφαιρική εισαγωγή των Nicholls και Iommi, γράφτηκε στο Miami και, όπως το “Neon knights” σηματοδότησε την αποχώρηση από το συνθετικό στυλ επί 70s με τον Ozzy, ενώ σαν single είχε μέτρια επιτυχία στην Βρετανία, φτάνοντας στο νο. 41.
- Μαζί με το “Wishing Well”, το προτελευταίο “Walk Away”είναι ένα από τα λιγότερο αγαπημένα τραγούδια του Tony Iommi από την εποχή του Dio. Είχε ξεκινήσει και αυτό σαν μία έμπνευση του Nicholls και ο αρχικός του τίτλος ήταν «Lord she’s handsome”. Επίσης, πιο κοντά στα πρότυπα των RAINBOW παρά των SABBATH.
- Τελευταίο τραγούδι ένα blues doom Iommi-κο τραγούδι, το μελαγχολικό “Lonely is the word”. Λοξές ματιές προς τον Θάνατο που έρχεται για όλους και για όλα, με ένα φολκλορικό βάθος που μέχρι τότε συναντιόταν περισσότερο στην blues και στην country, παρά στο metal. Περιέχει ένα από τα ίσως ωραιότερα solo του Iommi, o οποίος φαίνεται να το χάρηκε ιδιαίτερα, μιας και τα blues ήταν το σημείο αναφοράς του. Ο δε Bill Ward έλεγε ότι είναι το αγαπημένο τραγούδι του από το συγκρότημα, γιατί οι στίχοι του φαινόντουσαν πιο «γήινοι» σε σχέση με την υπόλοιπη «φαντασιακή» οπτική του Dio.
- Φεβρουάριος του 1980 και οι SABBATH βρίσκονται στο Παρίσι για να ολοκληρώσουν την δουλειά τους με το “Heaven and hell”. Ο τότε υπεύθυνος δημοσίων σχέσεων του συγκροτήματος, Mick Wall (γνωστός δημοσιογράφος, μεταξύ άλλων, σε έντυπα όπως η Sounds και το Kerrang!) μετέβη στην γαλλική πρωτεύουσα για να συζητήσει την προωθητική καμπάνια που θα ακολουθούσε. Πίνοντας καφέ με τον Dio στο στούντιο, ο τραγουδιστής του εξομολογήθηκε πως το μόνο πράγμα που τον απασχολούσε ήταν πως θα έρθει κοντά με το κοινό του Ozzy. Ήξερε ότι ο πρώην frontman θα έλειπε σε πολλούς και απλά ήθελε να τους δώσει να καταλάβουν πως ενώ αποδέχεται και αυτός την θέση του με σεβασμό, ο ίδιος είναι κάτι ξεχωριστό. Εκείνη την στιγμή ύψωσε το χέρι του με τα δάχτυλα σε σχηματισμό κεράτων. Έκπληκτος ο Wall τον ρώτησε τι κάνει. Ο Dio του εξήγησε ότι η Σικελή γιαγιά του έκανε αυτή την χειρονομία για να διώξει το «κακό μάτι». Μιας και ο Ozzy είχε ταυτιστεί με το σήμα της νίκης ή της ειρήνης (το “V”), o ίδιος ήθελε να κάνει κάτι διαφορετικό. Ήδη από τις πρώτες ζωντανές εμφανίσεις, ο κόσμος είχε υιοθετήσει αυτή την χειρονομία, ενώ στα χρόνια που ακολούθησαν αυτό το σύμβολο, το περίφημο “Maloik” έγινε κοινό θέαμα σε όλες τις heavy metal συναυλίες ανά την υφήλιο. Μία χειρονομία που ένωνε τα metal ακροατήρια στους αιώνες των αιώνων.
- Το θρυλικό, πλέον, εξώφυλλο του άλμπουμ δείχνει τρεις Αγγέλους να κάνουν ένα διάλλειμα από το θεόπνευστο έργο τους, καπνίζοντας και παίζοντας χαρτιά. Η συγκεκριμένη εικόνα πάρθηκε από έναν πίνακα του Αμερικάνου Lynn Curlee, με όνομα “Smoking Angels”, ο οποίος με την σειρά του την εμπνεύστηκε από μια παλιότερη φωτογραφία του 1928, με γυναίκες ντυμένες σαν άγγελοι κάπνιζαν στα παρασκήνια κατά τη διάρκεια ενός διαλείμματος σε κολεγιακό διαγωνισμό. Το υπέροχο πορτρέτο των μελών του συγκροτήματος στο οπισθόφυλλο σχεδιάστηκε από τον Αμερικάνο ζωγράφο Harry Carmean.
- Όταν το τελειωμένο άλμπουμ “Heaven and hell”, βγήκε στην κυκλοφορία, 42 ολόκληρα χρόνια πριν, οι πάντες έμειναν με το στόμα ανοιχτό. Κάποιοι τελείωσαν με τους SABBATH σε εκείνο το σημείο, μιας και το νέο στυλ τους δεν θύμιζε σε τίποτα την δεκαετία του ’70 και τον Ozzy. Ωστόσο, μία νέα γενιά από οπαδούς, που ζούσαν την δική τους επανάσταση εκείνη την χρονιά με το New Wave Of British Heavy Metal (“NWOBHM”) και ήταν αρκετά μικροί ηλικιακά για να θυμούνται την εποχή του Ozzy των αρχών των ‘70s, αποδέχτηκαν τους αναζωογονημένους SABBATH από το χέρι και μαζί προχώρησαν στην αυγή της νέας δεκαετίας. Το άλμπουμ μπήκε στο βρετανικό top-10 (νο. 9), κάτι που είχε να συμβεί για τους SABBATH από το no. 7 του “Sabotage” (1975), ενώ στις ΗΠΑ έφτασε μέχρι το νο. 28 (ίδια επίδοση με το “Sabotage”) και έγινε πλατινένιο, κάτι που είχε να συμβεί από το “ Sabbath Bloody Sabbath” του 1973!
- Το συγκρότημα ξεκίνησε την παγκόσμια περιοδεία για το “Heaven and hell” στην Ευρώπη, όπου το νέο τους άλμπουμ κυκλοφόρησε λίγο μετά την έναρξη της. Σύμφωνα με τον Iommi, κάποιοι ήταν αρχικά δυσαρεστημένα που ο Ozzy δεν ήταν πλέον στο συγκρότημα, αλλά τελικά ο Ronnie τους κέρδισε και η γενικότερη ανταπόκριση ήταν θετική. Το σκηνικό περιελάμβανε έναν ηλεκτρονικό σταυρό που αναβόσβηνε με έντονα φώτα και καιγόταν με φλόγες, κάτι που ο Iommi είπε ότι σπάνια λειτουργούσε! Το συγκρότημα περιόδευσε αρχικά στην Ευρώπη, όπου ήξεραν ότι το κοινό θα ήταν ακόμα εκεί για αυτούς, παρά την αλλαγή στους τραγουδιστές. Λογικό, μιας και ο Dio είχε μεγάλη επιτυχία με τους RAINBOW στην ηπειρωτική Ευρώπη. Οι πρώτες συναυλίες είχαν σκοπό να ζεστάνουν το νέο σχήμα, πριν ξεκινήσουν μεγαλύτερα show στη Βιέννη και το Ηνωμένο Βασίλειο. Σχεδόν όλες οι ημερομηνίες ήταν είτε στη Δυτική Γερμανία είτε στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου το συγκρότημα πέτυχε 4 συνεχόμενες sold-out βραδιές στο Hammersmith Odeon του Λονδίνου, με τις νεαρές Girlschool ως support. Σε άλλες ημερομηνίες τα support συγκροτήματα ήταν οι θρυλικοί ANGEL WITCH και κάποιοι … SHAKIN’ STREET, οι οποίοι αργότερα θα έπαιζαν και σε κάποιες ημερομηνίες στις ΗΠΑ. Ο κιθαρίστας των Shakin’ Street, Ross the Boss συνάντησε στο πλαίσιο αυτής της περιοδείας τον τεχνικό μπάσου των Sabbath, Joey DeMaio, σε μια συναυλία επί βρετανικού εδάφους. Οι δυο τους έγιναν φίλοι κατά τη διάρκεια της περιοδείας και αργότερα ίδρυσαν τους … MANOWAR!
- Κατά τη διάρκεια του βορειοαμερικανικού σκέλους της περιοδείας, οι Sabbath έπαιξαν στις περισσότερες εμφανίσεις τους με τους Blue Öyster Cult μετά από πρόταση του Sandy Pearlman, ο οποίος εκείνη την περίοδο ήταν manager και στα δύο συγκροτήματα, προερχόμενος όμως από τους δεύτερους, με τους οποίους πρακτικά είχε άλλη σχέση , μιας και ήταν άτυπο μέλος του συγκροτήματος. Η περιοδεία ονομάστηκε “ Black & Blue Tour” και ως support ονόματα έπαιξαν καλλιτέχνες όπως οι Sammy Hagar, Saxon, Riot, Molly Hatchet και Shakin’ Street. Η περιοδεία πέτυχε τόσο σε προσέλευση κοινού όσο και οικονομικά, όμως οι SABBATH θεώρησαν ότι ο Pearlman ευνοούσε τους Blue Öyster Cult και ότι αυτοί οικειοποιούνταν στοιχεία του μουσικού στυλ και της απόδοσης των Sabbath. Δημιουργήθηκε ένταση ανάμεσα στις δύο μπάντες σχετικά με το ποιοι θα έκλειναν όσο και με την διαχείριση των σκηνικών κάθε συγκροτήματος, με τους Blue Öyster Cult να ανεβάζουν κάθε βράδυ έναν τεράστιο Godzilla που χρειαζόταν χρόνο για να κατέβει από τη σκηνή. Ο Pearlman είπε ότι οι Sabbath δυσανασχετούσαν με την μοιρασιά των εσόδων της περιοδείας ,με τους Blue Öyster Cult. Ο Iommi είπε ότι αυτή η κατάσταση συνέβαλε στην απόφαση τους να απολύσουν τον Pearlman λίγο αργότερα.
- Στις 17 Οκτωβρίου 1980, οι Black Sabbath και οι Blue Öyster Cult εμφανίστηκαν στο Nassau Coliseum στο Hempstead της Νέας Υόρκης. Αυτό το show μαγνητοσκοπήθηκε και αργότερα κυκλοφόρησε ως live video με τίτλο “Black and Blue”. Προβλήθηκε στο μεταμεσονύκτιο κινηματογραφικό κύκλωμα στις ΗΠΑ και αργότερα κυκλοφόρησε σε βιντεοκασέτα και laser disc. Δεν κυκλοφόρησε ποτέ επίσημα σε DVD. Οι επίσημες κυκλοφορίες DVD ανακοινώθηκαν και ακυρώθηκαν δύο φορές το 2002 από την Castle Pictures και το 2004 από τη Universal Video. Μέλη των Blue Öyster Cult, καθώς και στελέχη της Castle Pictures, έριξαν το φταίξιμο στον Iommi, ισχυριζόμενοι πως αντιτάχθηκε στη διανομή της ταινίας.
- Ο Ward υπέφερε όλο και περισσότερο από ζητήματα κατάχρησης ουσιών. Το αλκοόλ είχε γίνει σημαντικότερο από τους πάντες και τα πάντα, δεν μπορούσε να διαχειριστεί μέσα του την απώλεια του Ozzy, ενώ έχασε και τους δύο γονείς του εκείνη την περίοδο. Επίσης, ένιωθε πως δεν τον εξέφραζε η νέα κατεύθυνση των SABBATH. Κάπως έτσι, η συμπεριφορά του έγινε απρόβλεπτη και άρχισε να υπαγορεύει ολόκληρα «σεντόνια» στους εκπροσώπους του τύπου κάθε βράδυ, ζητώντας επιτακτικά να τα βγάλουν άμεσα στην δημοσιότητα την ίδια βραδιά!
- Όλα αυτά τον ανάγκασαν να φύγει. Όσο κι αν συμπαθούσε τον Dio, φάνηκε πως η νέα έκδοση των SABBATH δεν λειτούργησε για αυτόν. Ο Ward έπαιξε την τελευταία του συναυλία με το συγκρότημα στο Met Center στις 19 Αυγούστου 1980 – και, όπως κι ο Ozzy – δεν θα εμφανιστεί ξανά μαζί τους μέχρι τις 13 Ιουλίου 1985 στο JFK Stadium στη Φιλαδέλφεια για το “Live Aid”. Κατόπιν, το επόμενο βράδυ, οι Sabbath αναγκάστηκαν να ακυρώσουν το sold-out σόου τους στο Denver όταν ο Ward είτε έφτασε αργά είτε δεν κατάφερε να συνεχίσει. Εν αντιθέσει, οι Blue Öyster Cult εμφανίστηκαν κανονικά και έλαβαν όλα τα έσοδα, ενώ οι SABBATH δεν πληρώθηκαν για αυτήν την βραδιά και για τις επόμενες παραστάσεις που ακύρωσαν λόγω της μη διαθεσιμότητας του Ward. Μία πρόταση προς τον μυθικό Cozy Powell δεν ευόδωσε και οι SABBATH τελικά κατέληξαν στον πρώην ντράμερ των Rick Derringer και Axis και μικρότερο αδελφό του πασίγνωστου τότε Carmine Appice, τον Vinnie Appice. Ο Appice έπαιξε την πρώτη του παράσταση με τους Sabbath στις 31 Αυγούστου 1980 στο Aloha Stadium στη Χονολουλού, έχοντας μόλις δύο μέρες χρόνο να μάθει τα τραγούδια, δικαιώνοντας ευτυχώς τον Iommi και τους άλλους για την επιλογή του, πηγαίνοντάς τα εξαιρετικά.
- 9 Οκτωβρίου 1980, MECCA Arena, Milwaukee. Οι Black Sabbath και οι Blue Öyster Cult θα έπαιζαν εκείνο το βράδυ, με τους SABBATH να είναι να βγουν τελευταίοι. Καθώς ο Butler επρόκειτο να παίξει την γνωστή εισαγωγή του στο “N.I.B.”, κάποιος από το κοινό πέταξε ένα αντικείμενο (μπουκάλι ή μεγάλο μεταλλικό σταυρό) και χτύπησε τον μπασίστα στο κεφάλι, σωριάζοντας τον στην σκηνή. Η συναυλία διακόπηκε και ο Butler μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο, όπου δέχθηκε ράμματα. Ο Dio επέστρεψε στη σκηνή, είπε στο κοινό τι είχε συμβεί και πρακτικά έκραξε αυτόν που πέταξε το αντικείμενο. Στη συνέχεια, ο road manager των SABBATH ανακοίνωσε ότι η συναυλία ακυρώνεται και επέπληξε τον κόσμο, γεγονός που τους εξόργισε. Όταν το road crew άρχισε να αφαιρεί τα σκηνικά και τον εξοπλισμό των SABBATH από την σκηνή, περίπου 7.000 με 9.000 κόσμου άρχισαν να καταστρέφουν παράθυρα, πόρτες και έπιπλα μέσα στο χώρο, προκαλώντας ζημιά αξίας 10.000 δολαρίων. Μετά την εκκαθάριση του χώρου από την αστυνομία, οι μάχες συνεχίστηκαν έξω από το χώρο και μέχρι δύο τετράγωνα μακριά, και η αστυνομία χρειάστηκε πάνω από μία ώρα για να καθαρίσει την περιοχή. Σύμφωνα με ένα άρθρο του Billboard, «κάθε διαθέσιμος αξιωματικός στην πόλη κλήθηκε» και «τραυματίστηκαν δύο αστυνομικοί και δεκάδες θεατές». Ο Butler θυμάται ότι οι τραυματίες μεταφέρθηκαν στο νοσοκομείο δίπλα του ενώ νοσηλευόταν. Μετά την εξέγερση, η διοίκηση της MECCA θέσπισε περιορισμούς με σκοπό να εμποδίσει τους παρευρισκόμενους να φέρουν αλκοόλ στο χώρο και απαγόρευσε επ’ αόριστον τις «συναυλίες hard rock» εκεί, δηλώνοντας ότι ο χώρος θα εξετάζει πλέον το ενδεχόμενο να κάνει δέχεται μόνο καλλιτέχνες όπως οι Billy Joel και Barry Manilow! Ο Joe Bouchard των Blue Öyster Cult είπε ότι το συγκρότημά τους «απαγορεύτηκε από το Milwaukee για χρόνια» μετά το περιστατικό, παρόλο που δεν είχε καμία σχέση με τα επεισόδια.
- Η περιοδεία σε Ασία και Αυστραλία είχε και αυτή τα απρόοπτά της. Το Νοέμβριο του 1980, στο Τόκυο, ο Iommi αποχώρησε από την σκηνή, λόγω τροφικής δηλητηρίασης που υπέστη, έχοντας αντέξει να παίξει μέχρι 70 λεπτά. Προς το τέλος της ιαπωνικής περιοδείας, ο Butler έσπασε ένα από τα δάχτυλά του, κάτι που διέφυγε από τον τοπικό γιατρό που τον εξέτασε, με αποτέλεσμα να το καταλάβει αρκετά αργότερα όταν οι πόνοι έγιναν αφόρητοι, όντας πλέον στην Αυστραλία. Ως αποτέλεσμα, η υπόλοιπη αυστραλιανή περιοδεία τους ακυρώθηκε, έχοντας μέχρι τότε ως support εκεί τους σκληροπυρηνικούς rockers ROSE TATTOO. Ανάλογα μετετέθησαν και οι τελευταίες ημερομηνίες της περιοδείας στην Βρετανία, όπου support έπαιξαν οι A II Z και οι MAX WEBSTER από τον Καναδά. Η τελευταία εμφάνιση της περιοδείας ήταν την 2η Φεβρουαρίου 1981 στην Κορνουάλλη.
- Μία συνεργασία του Dio κατά την εποχή του “Heaven and hell” ήταν η συμμετοχή του στο πρώτο εξαιρετικό και «χριστιανικό» προσωπικό άλμπουμ του κιθαρίστα Kerry Livgren των KANSAS, ο οποίος αναδύθηκε εκείνη την εποχή σαν «αναγεννημένος χριστιανός». Αυτή η μεταστροφή του Livgren έλαβε χώρα το 1979. Μέχρι τότε φημολογούνταν ότι ήταν, στην καλύτερη, άθεος, στην χειρότερη, λάτρης του Σατανά. Ο Dio δίνει δύο συγκλονιστικές ερμηνείες, στα “Mask of the Great Deceiver” και σε μία από τις κορυφαίες στιγμές της καριέρας του κατ ‘εμέ, το υμνητικό “To Live For the King” που προσηλυτίζει χαμένες ψυχές για πλάκα. Πλάκα ωστόσο είχε και το γεγονός ότι οι fans του Livgren κατέκριναν την συμμετοχή του Dio ως εκ του Πονηρού Πνεύματος ορμώμενη, μιας και ο Ronnie εκείνη την εποχή ήταν ο frontman των SABBATH, του πλέον μαυρισμένου συγκροτήματος στις ΗΠΑ από τις πάσης φύσεως θρησκευτικές οργανώσεις. Πάλι καλά που η καλλιτεχνική ηθική του Livgren ήταν ανυποχώρητη, προστατεύοντας την επιλογή του και τονίζοντας πως ο Dio επιλέχθηκε καθαρά” για τις φωνητικές του ικανότητες και δεν ήταν σε καμία περίπτωση Σατανιστής.
Κώστας Τσιρανίδης
