Καινούργια στήλη στο Rock Hard, με τίτλο “Through different eyes”. Στη στήλη αυτή, δύο συντάκτες καλούνται να μιλήσουν για κλασικούς, «διφορούμενους» δίσκους. Για δίσκους που βγήκαν πριν χρόνια και δίχασαν τον κόσμο. Άλλοι τους γούσταραν κι άλλοι όχι. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και σ’ αυτή τη στήλη. Ένας συντάκτης καλείται να μιλήσει με θετικά λόγια κι ένας άλλος με πιο αρνητικά. Η αρχή γίνεται με το “Fireworks” των ANGRA, του τελευταίου δίσκου των Βραζιλιάνων με τον Andre Matos στα φωνητικά. Ο Φίλιππος Φίλης παίρνει θέση «υπέρ» και ο Σάκης Φράγκος «κατά».
Σχεδόν 24 χρόνια μετά την αρχική του κυκλοφορία, καλούμαι να γράψω εδώ μερικές αράδες που να επεξηγούν γιατί το “Fireworks” των ANGRA είναι ένας καλός ίσως και πολύ καλός δίσκος που αξίζει να μνημονεύεται ακόμα και τόσα χρόνια μετά για την αδιαμφισβήτητη αξία του. Θα ήθελα να πω πως είναι ένας παρεξηγημένος δίσκος αλλά αυτό δεν θα ήταν δίκαιο και μια εύστοχη παρατήρηση αφού έχει κάποιες έντονες αντιφάσεις που χαλάνε το σύνολο, αντιφάσεις που προσωπικά δεν με ενόχλησαν τότε, ούτε και τώρα, αλλά τις οποίες οφείλω να αναγνωρίσω. Επομένως, έχει να κάνει ξεκάθαρα με το προσωπικό μου γούστο, αφού η πλειοψηφία συμφωνεί πως υπάρχουν κάποια θέματα. Ωστόσο, για κανέναν λόγο δεν θα συμφωνήσω πως το “Fireworks” είναι ένας αδιάφορος ακόμα και κακός δίσκος.
Η ατυχία του πράγματος είναι πως μιλάμε για τον δίσκο που διαδέχτηκε το εκπληκτικό ντεμπούτο και το “Holy land” που ανήκει για μένα στα τοπ πέντε της δεκαετίας άνετα (φανταστείτε για παράδειγμα το επίσης καλό “Legacy” των SHADOW GALLERY που διαδέχτηκε το τιτάνιο άλμπουμ “Tyranny”). Και κοιτώντας πιο ιστορικά, το “Fireworks” είναι ο τελευταίος δίσκος με τον Andre Matos (προτού μας τινάξει τα μυαλά με τους SHAMAN) και γενικά το αυθεντικό line up (Kiko λείπεις). Επομένως είναι μεταβατικός και επιπλέον στριμωγμένος ανάμεσα στο αριστούργημα του πρώτου και του δεύτερου line-up συγκεκριμένα με το “Rebirth” που γενικά θερίζει. Τους τριγμούς ανάμεσα στις επάλξεις της μπάντας ενδεχομένως να τους ακούσει κανείς και στο δίσκο με τα πιο πειραματικά και κάπως ξέμπαρκα κομμάτια όπως το σκοτεινό “Paradise” που διατηρεί την prog ταυτότητα των ANGRA αλλά παράλληλα ηχεί όντως ξέμπαρκο ειδικά με το εναρκτήριο ριφ… και όμως, εγώ το γουστάρω πολύ. Πιστεύω πως δίνει μια άλλη νότα αναδεικνύοντας παράλληλα την επιθυμία να μην επαναλάβουν τη συνταγή του “Holy land” κάτι που επικροτώ. Ξέρετε τι όμως; ο Andre Matos προσφέρει μια εκπληκτική ερμηνεία όπως έκανε για όσα χρόνια μας ευλόγησε με την παρουσία του και όταν τραγουδάει αυτός ο άγγελος, τίποτα δεν μπορεί να χαλάσει εντελώς το τελικό αποτέλεσμα. Άσε που στο μεσαίο σκέλος οι κιθάρες απογειώνονται μαζί με τα έγχορδα που γενικά πρωταγωνιστούν στο “Fireworks” και τα οποία επίσης βρίσκω πολύ ταιριαστά με το power metal σύνολο.
Παράξενο κομμάτι είναι επίσης και το “Gentle change”, το πιο απαλό επίσης στο οποίο η μπάντα προσπαθεί να αναδείξει τις βραζιλιάνικες της ρίζες με τον bossa nova ρυθμό, το πιάνο και τις ακουστικές κιθάρες. Ίσως να μην κολλάει με το σύνολο (αυτές οι απόπειρες για πιο «ethnic» στυλ δεν κολλάνε πάντα καλά) αλλά γι’ αυτό που είναι το βρίσκω πολύ καλό. Έχει prog διάθεση, πολύπλοκο παίξιμο στη κιθάρα και, φυσικά, τον Andre Matos.
Τι απομένει λοιπόν; Ένας δυνατός και ευφάνταστος euro power δίσκος με αρκετά progressive στοιχεία, μερικές «ethnic» πινελιές και τον στόμφο που σε κάνει να σηκώσεις τη γροθιά σου, να τραγουδήσεις (φάλτσα) παρέα με τον Matos και να κάνεις ατέλειωτο air drumming στα τύμπανα του Ricardo Confessori. Θα με κράξετε αλλά για μένα κομμάτια όπως “Wings of reality”, “Petrified eyes”, “Metal Icarus” και το “Speed” που κλείνει το δίσκο είναι power metal δυναμίτες που άνετα μπαίνουν δίπλα στους power ύμνους του “Angels cry”! Λιγότερο δυναμιτισμένα είναι το ομώνυμο, και τα “Extreme dream” (αν και έχει ένα κλασσικό power metal ρεφραίν στα χνάρια των HELLOWEEN και ένα σόλο βγαλμένο από τις φαντασιώσεις των πιο πιστών power metal οπαδών), το “Mystery machine” και το single και εν γένει χιτάκι “Lisbon” που έχει ίσως το πιο εύπεπτο ρεφραίν στην ιστορία μιας μπάντας που μέχρι τότε δεν είχε γράψει κάτι τόσο εύπεπτο, πράγμα που πάλι επικροτώ γιατί ειλικρινά μου αρέσει πολύ. Είναι ανεβαστικό, καρφώνεται στο μυαλό και σε ταξιδεύει με την απλή μεν όμορφη δε μελωδία του.
Επομένως, το “Fireworks” δεν είναι ο καλύτερος δίσκος των ANGRA αλλά είναι σίγουρα ένα ποιοτικό power metal άλμπουμ γραμμένο και εκτελεσμένο από έμπειρους μουσικούς και δεξιοτέχνες με μοναδική τεχνοτροπία και άποψη στην heavy metal μουσική. Μπορεί να μην είναι ένας τόσο μοναδικός δίσκος όπως το “Holy land” με το οποίο οι ANGRA έσπασαν πολλά στεγανά και κατέβασαν σωρηδόν σαγόνια. Αλλά δεν στέκεται πολύ μακριά του ως ένας δίσκος με την ταυτότητα των ANGRA όπως τους μάθαμε στα 90s με την ασύλληπτη φωνή του Andre Matos που μας λείπει τρομερά τρία χρόνια από τότε που μας άφησε.
Φίλιππος Φίλης
Κάθε άλμπουμ, όταν περάσουν πολλά χρόνια, το βλέπεις στις περισσότερες περιπτώσεις κάτω από διαφορετική οπτική γωνία και τις περισσότερες φορές πιο …χαλαρά απ’ ότι το αντιμετώπιζες όταν πρωτοκυκλοφόρησε. Έχει συμβεί και θα συμβεί πολλές ακόμα φορές, άλμπουμ τα οποία είχα παρουσιάσει στα περιοδικά που έγραφα, να τα βλέπω με μεγαλύτερη επιείκεια τώρα.
Το “Fireworks” των ANGRA είναι ένα άλμπουμ για το οποίο είχα επιφορτιστεί την κριτική του από το single του “Lisbon” μέχρι και τη συνέντευξη για την προώθησή του, 24 χρόνια πίσω (τιιιιιι;;;;;;;;;). Θυμάμαι κάθε λεπτομέρεια εκείνης της περιόδου που ρουφούσαμε το μεδούλι από κάθε δίσκο αγαπημένου μας σχήματος. Και ξέρετε ποιο είναι το θέμα; Ότι μπορεί να το ακούω που και που, ακόμα και τώρα, η γνώμη μου όμως, δεν έχει αλλάξει ούτε κατ’ ελάχιστο από την αρχική μου. Πολλώ δε μάλλον, η ιστορία, λίγα χρόνια αργότερα ήρθε να επιβεβαιώσει την άποψή μου και κυρίως να εξηγήσει για ποιον λόγο ο δίσκος αυτός, είναι ο μακράν λιγότερο αγαπημένος μου από τους ANGRA, τουλάχιστον μέχρι το “Aqua”.
Δεν χρειάζεται να μιλήσουμε για τα “Angels cry” και “Holy land”. Ιδιαίτερα το “Holy land”, το θεωρώ από τους 20 αγαπημένους μου δίσκους όλων των εποχών κι έναν από τους αγαπημένους που βγήκαν τη δεκαετία του ’90, μία περίοδο που οι ANGRA λατρεύονταν σαν θεοί στην Ελλάδα. Όταν βγήκε το “Fireworks”, εκ προοιμίου είχε πάρα πολύ δύσκολο έργο και όλοι μπορούν να το καταλάβουν. Όταν ήρθε το δείγμα του πρώτου single, του “Lisbon”, στα χέρια μου, μου έκανε εν πρώτοις, πολύ μεγάλη εντύπωση η επιλογή ενός τέτοιου τραγουδιού για single. Προσοχή, μιλάμε ότι είμαι ένας άνθρωπος που εκμεταλλευόμενος κάποιες συγκυρίες, είδε στον ύπνο του τον Andre Matos να τραγουδά το “Lisbon” μαζί με τον Fernando Ribeiro των MOONSPELL, σηκώθηκε από τον ύπνο του κι έκλεισε μέσα στα μαύρα τα μεσάνυχτα ένα δωρεάν ακουστικό show που έγινε μετά από μερικές εβδομάδες μόνο και μόνο για να πραγματοποιήσει αυτό που είδε στο όνειρό του!!! Ωραίο τραγούδι, αλλά single, με ότι και να σημαίνει αυτό.
Από εκεί και πέρα, αυτό που μπορούσε κανείς να παρατηρήσει είναι ότι δεν υπήρχε καμία συνοχή στο δίσκο. Ξέμπαρκα, τυπικά power metal τραγούδια που υστερούσαν σε σύγκριση με προκατόχους τους (συγκρίνεται δηλαδή το “Speed” με το “Z.I.T.O.”, που θεωρητικά θα μπορούσαν να είναι αδερφάκια;), μικρή διάθεση για πειραματισμούς, σαφής έλλειψη του βραζιλιάνικου στοιχείου που έκανε τη διαφορά στο “Holy land”, μία παραγωγή από τον Chris Tsangarides που είχε πολύ ξερό και «λεπτό» ήχο στις κιθάρες, τονίζοντας τα –πάντα θεϊκά- φωνητικά του Andre Matos, τραγούδια όπως το “Extreme dream” ή το “Mystery machine”, που δεν θα ήταν ούτε b’ side από single στους προηγούμενους δίσκους τους.
Φυσικά, υπάρχουν και εξαιρετικές στιγμές. Μόνο ως τέτοια θα μπορούσε να χαρακτηριστεί το “Petrified eyes”, το εναρκτήριο “Wings of reality” (τυπικό ANGRA opener), ενώ ανήκω και στη μειοψηφία που του αρέσει το “Paradise”, το οποίο έχει αυτούς τους πειραματισμούς που μου λείπουν σχεδόν απ’ όλο το υπόλοιπο άλμπουμ.
Χαίρομαι που βρίσκω ακόμα και τώρα, ανθρώπους που θυμούνται τα λόγια που είχα γράψει για το “Fireworks” και τα βρίσκουν θαρραλέα, σε μία περίοδο που το να γράψεις κάτι σχετικά αρνητικό για τους ANGRA στην Ελλάδα, θεωρούνταν ιεροσυλία. Έτσι όμως πρέπει να κάνεις με γκρουπ που γουστάρεις. Όπως είπα και στην αρχή, όμως, για όλα αυτά που ακούμε, υπάρχει μία λογική εξήγηση, που αποκαλύφθηκε λίγο καιρό αργότερα. Ο Andre Matos, θεωρούνταν –μετά την κυκλοφορία του “Holy live” ακόμη- ξένο σώμα για το συγκρότημα και ήθελε να φύγει για να κάνει τους VIRGO (με τον Sascha Paeth, όπως κι έγινε, τελικά). Δεν είχε, λοιπόν, πολύ ενεργή συμμετοχή στη σύνθεση (δικά του τραγούδια, είναι μόνο το “Lisbon” και το “Wings of reality”. Όπως αποδείχθηκε, δεν ήταν μόνο εκείνος που δεν αισθανόταν άνετα στους ANGRA, για τους δικούς του λόγους, αφού μετά την περιοδεία για την προώθηση του άλμπουμ, ο Matos μαζί με τον ντράμερ, Ricardo Confessori και τον μπασίστα Louis Mariutti, έφτιαξαν τους SHAMAN και οι ANGRA άλλαξαν κατά τα 3/5. Δεν είναι τυχαίο, μάλιστα, ότι και οι πρώτοι δίσκοι των ANGRA χωρίς τους τρεις αυτούς μουσικούς, αλλά και των SHAMAN, ήταν εξαιρετικοί…
Πολύ μεγάλη εντύπωση, μου είχαν δημιουργήσει, επίσης, οι στίχοι του Rafael Bittencourt στο “Gentle change”, που αναφέρουν μεταξύ άλλων: «Lightning up another cigarette, Playing cool while cracking up inside, Saying hi to people’s like saying goodbye, Laughing, but wishing to cry» και ουσιαστικά προειδοποιούσαν εμμέσως πλην σαφώς για το τι έμελλε να συμβεί στο άμεσο μέλλον. Να σημειωθεί, ότι για την προώθηση του “Fireworks”, promo trip για face to face συνεντεύξεις, έκανε ο …Ricardo Confessori, ο ντράμερ του σχήματος κι όχι κάποιος από την τριάδα Loureiro, Bittencourt, Matos. Ήταν λες και μόνοι τους είχαν αρχίσει να καίνε το άλμπουμ, συγνώμη κιόλας… Ο Confessori, καλός και άγιος παίχτης, αλλά το μόνο που τον ένοιαζε ήταν να βρει κάποια ωραία Ελληνίδα.
Κι ενώ τα πράγματα είχαν αρχίσει να ηρεμούν, φαινομενικά, αφού η περιοδεία έγινε κανονικά, είχα την ευκαιρία να τους δω στο Wacken Open Air το 1999, στη συναυλία που έμελλε να είναι η τελευταία τους με τον Andre Matos και τους υπόλοιπους δύο. Πήγα backstage να τους χαιρετήσω και αυτό που αντίκρυσα ήταν …το «Τείχος του Βερολίνου». Μόνο τους VENOM έχω δει να έχουν τέτοια απόσταση ο ένας από τον άλλο. Κυριολεκτικά δύο στρατόπεδα: Οι δύο κιθαρίστες και οι υπόλοιποι, με τον συγχωρεμένο και πολυαγαπημένο μου Matos, να μου λέει κρυφά, «κοίτα μας τώρα, γιατί δεν θα είμαστε για πολύ έτσι»… Λίγο καιρό αργότερα, έσκασε η είδηση της απόσχισης.
Και ρωτάω εγώ: Είναι δυνατόν κάτω από αυτές τις συνθήκες να βγει καλός δίσκος; Φυσικά και όχι. Το “Fireworks”, είναι ένας δίσκος που βλέποντάς τον τόσα χρόνια αργότερα, γνωρίζοντας το παρασκήνιό του, είναι πολύ καλύτερος απ’ ότι θα έπρεπε να ήταν φυσιολογικά, δηλαδή κάτι σαν το “Chameleon” των HELLOWEEN, αφού τα προβλήματα που τους μάστιζαν ήταν παρόμοιας φύσεως, αλλά δεν παύει να είναι κάτι παραπάνω από μέτριος. Δηλαδή για τους ANGRA (ιδιαίτερα εκείνης της περιόδου) κακός.
Σάκης Φράγκος
