Έχω κατά καιρούς γράψει, πέρα από κριτικές και ανταποκρίσεις, αρκετά αφιερώματα σχετικά με την διαχρονικά αγαπημένη μου μπάντα, τους Σουηδούς ΚΑΤΑΤΟΝΙΑ. Τι και αν ο τελευταίος δίσκος τους “The fall of hearts” του 2016, τουλάχιστον κατά το ήμισυ ήταν απογοητευτικός, εξακολουθούν και κρατούν τα σκήπτρα στον ήχο τους. Ενώ όλοι σχεδόν οι δίσκοι τους, απολαμβάνουν καθολικής αποδοχής, υπάρχουν αρκετά διαμαντάκια στη δισκογραφία τους, τα οποία για διαφορετικούς λόγους, δεν απήλαυσαν την αποδοχή που θα τους άρμοζε. Ας  μιλήσουμε λοιπόν γι αυτά, που κατά τη ταπεινή μου άποψη, ισχύει το παραπάνω.

Velvet thorns (of Drynwhyl) (“Dance of December souls”, 1993)
Τραγούδι από το full length ντεμπούτο της μπάντας. Για κάποιο ανεξήγητο λόγο, έμεινε στη σκιά των υπόλοιπων κομματιών του δίσκου, όπως τα “Without God” και “Tomb of insomnia”. Δε τίθεται σαφώς θέμα σύγκρισης, μα ένα τέτοιο αριστούργημα 13 ολόκληρων λεπτών, με τον Nystrom (Blakkheim τότε) να lead-άρει σε ακόμη πιο δακρύβρεχτο στυλ σε σχέση με τη βασική επιρροή του, τον Greg Mackintosh των PARADISE LOST, είναι απορίας άξιο γιατί δεν μνημονεύεται εξίσου το ίδιο με τα άλλα τραγούδια. Στιγμές ατμοσφαιρικές χωρίς παραμόρφωση, με παραμυθένια πλήκτρα και depressive black metal ξεσπάσματα, μέσα από τα γλοιώδη τότε φωνητικά του Renkse.

“Ten Strings of Darkness on a Violin Sad
Flowing tunes on Autumn Funeral
Ashes spread in the Northern Storm
I can fly”

Funeral wedding (“For funerals to come…” EP, 1995)
Το συγκεκριμένο κομμάτι προέρχεται από το 1ο από τα πολλά EP της μπάντας, του οποίου είμαι περήφανος κάτοχος της πρώτης έκδοσης. Στο ίδιο συνθετικό στυλ με τα τραγούδια του “Dance of December souls”, αλλά πιο ακραίο και κλασικό ταυτόχρονα. Το “Funeral wedding” είναι ίσως το πιο ακραίο κομμάτι της μπάντας, αφού το black metal είναι κύριο στοιχείο, εκφρασμένο κυρίως από τα φωνητικά του Blakkheim, τα οποία ξέρουμε καλύτερα μέσω του δικού του project, DIABOLICAL MASQUERADE. Τα ξεσπάσματα στη δίκαση, έστω και με ένα κάπως πλαστικό ήχο, απογειώνουν αυτή την ακραία στιγμή της μπάντας, σε μία οχτάλεπτη πανδαισία εναλλαγής συναισθημάτων, αφού μέσα ακούμε ακόμη και blues-άρισμα στη κιθάρα!
“Silent tombs wait outside
Monuments of (my) dreamless rains
Torn by the stars
Heaven calls Burning with sin
Free from within”

Endtime (“Brave murder day”, 1996)
Έρχεται η στιγμή που οι Σουηδοί συνεργάζονται με τον πολύ καλό τους φίλο Mikael Åkerfeldt των OPETH. Τα χαρακτηριστικά φωνητικά του εμπλουτίζουν το δίσκο δημιουργώντας μία νέα εποχή για τη μπάντα. Έχοντας τη τριάδα “Brave”, “Murder” και “Day” να ξεκινούν στον δίσκο, τα υπόλοιπα τρία κομμάτια επισκιάζονται κάπως. Το “Endtime” θα έπρεπε να έχει όμως λίγη περισσότερη αναγνώριση και από τους μη φανατικούς σαν και του λόγου μου. Ο λόγος είναι ότι πέρα από τις ριφάρες του Anders, το συγκεκριμένο τραγούδι, είναι το πιο χαρακτηριστικό του ήχου του δίσκου, αφού περιλαμβάνει στα σχεδόν εφτά λεπτά του, όλα τα στοιχεία που διέπουν τα υπόλοιπα. Η δίκαση στο τέλος, σε αποτελειώνει, αφήνοντας τα συναισθήματα ελεύθερα, ενώ το επαναλαμβανόμενο riff σου ξεσκίζει τα σωθικά!

“Now fall into a vacant sphere
Pierced by the darkness
They called it death
And surrounded me with sleep”

Nowhere (“Sounds of decay” EP, 1997)
Πρόκειται για το καλύτερο μέχρι και σήμερα EP της μπάντας. Κάλλιστα τα κομμάτια θα μπορούσαν να βρίσκονται στο full length δίσκο τους “Brave murder day”, αφού είναι ακριβώς του ίδιου ύφους. To “Nowhere” είναι τραγούδι-κεφάλαιο από μόνο του. Συνθετικά ξεπερνά κατά πολύ τραγούδια του “Brave murder day”, ενώ ο Åkerfeldt ακούγεται λες και είναι με τη μπάντα από τα πρώτα βήματα της. Οι εναλλαγές lead κιθάρας και των φωνητικών του είναι οργασμικά δομημένες, ενώ οι κραυγές του παραμένουν χαραγμένες στο μυαλό σου.
“Someone said remember
But i can’t remember
Anything at all
Anything at all”

Quiet world (“Saw you drown” EP, 1998)
Πρωτοχρονιά του 1998 οι KATATONIA αλλάζουν εντελώς το ύφος τους, περνώντας από το Σουηδικό doom, σε πιο dark/gothic metal/rock φόρμες. Εννοείται ότι επικράτησε ένας μικρός χαμός περί ξεπουλήματος, από τους γνωστούς άγνωστους οπαδούς κάθε μπάντας, αλλά αυτό είναι μια άλλη, βαρετή συζήτηση. Πριν λοιπόν τη κυκλοφορία του μυθικού “Discouraged ones”, μας δίνουν μια ιδέα για το καινούριο τους ήχο, μέσω του υπερσπάνιου EP “Saw you drown”. Πέρα από το ομώνυμο τραγούδι και το “Nerve” που θα ήταν και στον full length δίσκο,  το EP περιείχε και άλλα δύο κομμάτια. Το ένα από αυτό, ήταν το “Quiet world”. Ένα από τα πιο πεσιμιστικά τραγούδια που έγραψε η μπάντα, το οποίο χάθηκε μέσα στα χρόνια στο μυαλό των οπαδών. Τραγούδι γεμάτο μουσικά συναισθήματα και στίχους εσωτερικής αναζήτησης, που μόνο ο Jonas μπορεί να ερμηνεύσει τόσο βαρύγδουπα.

“Four numbers staring back at me
Displaying the mediocrity of my presence
I’m wasting my day
Watching them change”

Scarlet heavens (“Saw you drown” EP, 1998)
Τέσσερα χρόνια έμεινε στο συρτάρι αυτό το απόλυτο τραγούδι, το κορυφαίο «άγνωστο» κομμάτι που έχει γράψει ποτέ αυτή η μπάντα. Το “Scarlet heavens” ηχογραφήθηκε στο ίδιο στούντιο, την ίδια εποχή, με το ίδιο line up με το “For funerals to come…” το 1994. Οι Σουηδοί το στρίμωξαν σε αυτό το EP. Πρόκειται για ένα εντελώς διαφορετικό τραγούδι σε σχέση με όλη τη δισκογραφία της μπάντας. Ο Jonas ψιλογίνεται Eldrich (THE SISTERS OF MERCY), δε φοβάται όμως να χωρέσει και δίκαση, ο Anders απασφαλίζει το delay στη κιθάρα, όπως μόνο αυτός ξέρει και voila! Μία από τις καλύτερες συνθέσεις των ΚΑΤΑΤΟΝΙΑ, που αν δεν ήταν το internet έμενε στην αφάνεια, αφού η μπάντα δεν μιλάει καν γι αυτή. Δέκα ολόκληρα λεπτά μαγείας, της πιο gothic στιγμής των Σουηδών!

“Something grasp for my soul
I think it’s God
But my sorrow is dragging me down
Through my sins”

Last resort (“Discouraged ones”, 1998)
Το συγκεκριμένο άλμπουμ, κατ’ εμέ είναι η κορυφαία κυκλοφορία της μπάντας. Ένα άλμπουμ σταθμός στη πεσιμιστικό ήχο. Και τα 11 τραγούδια θα μπορούσαν να θεωρηθούν underrated, αφού γενικά δεν απολαμβάνει σαν δίσκος τις δάφνες που του αξίζουν. Ένα χαρακτηριστικό κομμάτι, που θα έπρεπε να είναι στις top κυκλοφορίες της μπάντας, είναι το “Last resort”. Το διέπουν στοιχεία σαν και αυτά που προανέφερα στο “Quiet world”, αλλά είναι ακόμα πιο απελευθερωμένο στιχουργικά. Νομίζω ότι ο Jonas εδώ, που φωνητικά ακόμα ψάχνει τα πατήματα του, στιχουργικά, έχει γράψει έναν μικρό ύμνο.

“Thought the bridge was over now
Lost the track astray somehow
Who’s painting my life in sorrow blue?”

Fractured (“Tonight’s decision” Re-issue, 1999)
Το “Tonight’s decision” μας έβαλε για τα καλά στη νέα εποχή των ΚΑΤΑΤΟΝΙΑ, με τον Jonas να αρχίζει να δείχνει δείγματα της μοναδικής φωνής του. Ένα από τα διαμαντάκια που δεν «χώρεσαν» στην πρώτη κανονική έκδοση του δίσκου, ήταν το “Fractured”, το οποίο ακούσαμε στην επανέκδοση του άλμπουμ με άλλα 2 έξτρα κομμάτια. Στο ίδιο ακριβώς ύφος με τον υπόλοιπο δίσκο, αλλά με περισσότερες αναφορές στο προκάτοχο του, “Discouraged ones”, λειτουργεί σαν άτυπο outro, έχοντας και ένα κρυφό ακουστικό instrumental. Την παράσταση κλέβει το lead riff του, καθώς και ο τρόπος που τραγουδά το ρεφρέν ο Jonas.

“Well, your soul is fractured
I know what it’s like as well
Yeah, I have sold my soul
Traded it for hollow gold”

March 4 (“Teargas” EP, 2001)
Πώς να ξεχωρίσει αυτό το τραγούδι, αφού πέρα ότι βγήκε πριν από ένα άψογο δίσκο όπως το “Last fair deal gone down”, ήταν και στο ΕP με το διαχρονικό χιτ των Σουηδών, “Teargas”. Γι αυτό το λόγο έμεινε στην αφάνεια. Και πάλι εδώ κλέβει τη παράσταση ο Jonas, με τον τρόπο που τραγουδά καθόλη τη διάρκεια του κομματιού, αλλάζοντας τη χροιά του από δίστιχο σε δίστιχο. Από τις καλύτερες ερμηνείες που είχε κάνει μέχρι τότε.

“I lived so differently
Did it all for it
But everything is now
Α film on rewind”

Help me disappear (“Tonight’s music” EP, 2001)
Εδώ είμαστε στην ίδια σχεδόν περίπτωση με το “Scarlet heavens”, όσο αφορά το μέγεθος αυτής της κομματάρας, η οποία κυκλοφόρησε ως filler στο EP του υπέρτατου “Tonight’ music”. Έχουμε να κάνουμε με μία από τις καλύτερες συνθέσεις της μπάντας, μουσικά αλλά κυρίως στιχουργικά. Ένα από τα πιο πεσιμιστικά κομμάτια που έχουν γράψει οι Σουηδοί σε όλη τους τη καριέρα. Η lead και τα αρπίσματα του Anders δίνουν το έναυσμα στην απογείωση των συναισθημάτων υπό το άκουσμα της φωνής του Jonas, ιδιαίτερα στο κολληματικό ρεφρέν.

“So help me disappear
Or to believe in a change
No way out of here
That I can see”

A premonition (“Viva emptiness”, 2003)
Οι KATATONIA «αγριεύουν» λίγο κιθαριστικά κυκλοφορόντας το “Viva emptiness”. Ο όγκος στις κιθάρες αλλά και οι ταχύτητες ανεβαίνουν, χωρίς όμως να λείπουν οι low tempo στιγμές. Το “A premonition” είναι μία από αυτές, παρόλο που δεν είναι πρώτο στις προτιμήσεις των οπαδών. Ένα τραγούδι που σε στοιχειώνει με τους στίχους, μα περισσότερο με τον απίστευτο ήχο στα πλήκτρα που συνοδεύουν την ροκάδικη κιθάρα του Anders. Το δε ξέσπασμα συναισθημάτων με το που μπαίνει η παραμόρφωση και τραγουδά ο Jonas, σε προκαλεί νοερά να κοιτάς το μουντό ουρανό, καθισμένος σε μια κουνιστή καρέκλα.

“Keep it quiet here
I will not tolerate your noise
This is where I listen for
The forgiving voice”

Unfurl (“July” Single, 2007)
Άλλο ένα τραγούδι που δεν «χωρούσε» στο full length άλμπουμ που είχε κυκλοφορήσει το 2006 η μπάντα, το “Great cold distance”. Ένα χρόνο μετά κυκλοφόρησε στο single του “July”. Το να βγει μαζί με το συγκεκριμένο κομμάτι, το οποίο θεωρείται και είναι ένα από τα κορυφαία κομμάτια των Σουηδών, το κράτησε σε μια σχετική ανωνυμία. Όπως στη περίπτωση του “Nowhere”, έτσι και αυτό ξεπερνά συνθετικά αρκετά κομμάτια του γενικά πολύ καλού “Great cold distance”. Αν δεν ήταν οι φανατικοί οπαδοί της μπάντας να το αναδείξουν, θα είχε μείνει σχετικά άγνωστο. Εδώ πρέπει να πω πως η λέξη unfurl, ακούγεται θεϊκά από τη τραγουδιστική προφορά του Jonas. Ίσως και να είναι η καλύτερη ερμηνεία του εκείνη την εποχή.

“Releasing the vapour
Into the lung
Letting the wings unfurl
And for a moment I feel young
I call on the bird
Unfurl”

The act of darkening (“Dead end kings” Ltd edition, 2012)
Ίσως το πιο όμορφο ακουστικό κομμάτι της μπάντας, το οποίο έμελλε να είναι bonus track, στην limited edition του τετραπέρατου “Dead end kings”, μαζί με το σχετικά αδιάφορο “Second”. Ακουστικές κιθάρες, δεμένες με τα συνήθη γεμάτα συναισθήματα πλήκτρα της μπάντας, τουμπερλέκι για να γεμίζει το κομμάτι και ένα ρεφρέν, στο οποίο ο Jonas σε κάνει κυριολεκτικά να δακρύζεις, αφήνοντας όμως μια συγκρατημένη νότα αισιοδοξίας. Το ύφος του δικαιολογεί εν μέρει γιατί επιλέχθηκε ως bonus track, μα δεν νοείται αυτό το τραγούδι, να μη συγκαταλέγεται στις κορυφαίες στιγμές της μπάντας.
“Out of reach and gone from view
Now light is one step behind you
On the other side of the soul
The void resolves one final role”

Το καλό είναι ότι τα περισσότερα από τα παραπάνω τραγούδια, τα οποία είναι εκτός των κύριων εκδόσεων, μπορείτε να τα βρείτε μαζεμένα σε τρεις επίσημες συλλογές της μπάντας, το περίφημο “Brave yester days” για την πρώτη εποχή της μπάντας (1991-1998), το “Black sessions” για τη μεσαία περίοδο (1999-2003) και στο “Kocytean” για την τελευταία περίοδο (2006-2013), προ “The fall of hearts”. Εκτός αν είστε συλλέκτης σαν και μένα και πρέπει να βάλετε βαθιά το χέρι στη τσέπη, ιδίως για τη δεκαετία του ’90!
Γιώργος Δρογγίτης